Buitenland
Half miljoen
Joegoslaven
op de vlucht
ROSSEM, bizar speeltje
Belgische beursgoeroe
Energieplan Lubbers
krijgt vaste vormen
Zorgen over Noord-Korea
Timorese studenten
vast zonder bijstand
Burtos Ghalieen diplomaat van formaat
EG en Oost-Europa
werken nauw samen
Zaterdag 23 november 1991
RedactJe: 023-150225 RONALD FRJSART (chef) ONNO HA VERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen MARGREET HESUNCA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: WIM ENTIUS
NIEUWSLIJN
Interhotel levert 2,5 miljard mark op
De Treuhandanstalt, verantwoordelijk voor de privatisering van
voormalig Oostduits staatsgoed, heeft een van zijn kroonjuwelen
voor een mooie prijs van de hand gedaan. De keten Interhotels
in de voormalige DDR wordt voor het overgrote deel verkocht
aan de Berlijnse projectontwikkelaarsgroep Klingbeil. De Treu-
hand ontvangt 2,5 miljard mark voor de 33 hotels, doorgaans
fantasieloze betonnen blokken in het centrum van de stad, waar
tijdens het communistische bewind westerse toeristen voor har
de valuta mochten overnachten.
Kuwayt betaalt Desert Storm af
Negen maanden na het verdrijven van de Iraakse bezetter heeft
Kuwayt zijn bevrijdingsoorlog al weer bijna afbetaald. Het Golf-
staatje zal voor het einde van het jaar de afsluitende 700 dollar
betalen in de kosten van operatie Desert Storm, zo heeft minister
van financien Nasser al-Rawdan gisteren gezegd. Volgens al-
Rawdan wordt met de laatste overboeking het aandeel van 23
miljard dollar volgemaakt. Het doven en repareren van de door
Irakezen in brand gestoken oliebronnen, heeft Kuwayt zo'n 1,5
miljard dollar gekost.
Gratis rijles in Belgische leger
Twee dagen voor de verkiezingen heeft de Belgische minister
van defensie, Guy Coëme, dienstplichtigen een prettige verras
sing bezorgd. De soldaten kunnen voortaan gratis hun rijbewijs
in het leger halen. Rijschoolhouders reageerden kwaad. Zij vre
zen voor ontslagen. Gratis rijlessen zijn tot nu toe alleen wegge
legd voor miliciens die in dienst achter het stuur moeten. Om al
le dienstplichtingen les te kunnen geven zijn 78 wagens aange
kocht en komen er 33 autorijscholen. Bovendien komen er 120
leraren en een groep examinatoren bij.
Radio-actief lek in Sovjet-duikboot
Uit een Sovjet-duikboot die in 1989 voor de Noorse kust is ge
zonken, lekt radioactieve vloeistof. De hoeveelheden zijn echter
zo gering dat geen gevaar voor het milieu bestaat. Dit heeft het
hoofd van de Veiligheidsinstituut voor Nucleaire Energie in
Noorwegen gisteren gezegd. De Unie is van plan de kernonder
zeeër in 1993 te bergen en heeft daarvoor een contract getekend
met een Nederlands consortium. De onderzeeër ligt op een
diepte van 1.685 meter.
Sony Music flopt op beurs Tokyo
De introductie op de beurs van Tokyo van Sony Music Enter
tainment (voorheen CBS Records) is gisteren een volledige flop
geworden. Op de eerste dag waarop in de aandelen van de Sony-
dochter kon worden gehandeld, kwam er geen enkele transactie
tot stand. „Toen ik deze week m'n ochtenblad opensloeg en las
dat The Rolling Stones van Sony Music waren overgegaan naar
Virgin Records wist ik dat het moment van de beursintroductie
verkeerd was gekozen", verklaarde een Japanse effectenmake
laar. De overstap van de Britse rockgroep werd woensdag be
kend. Het nieuwe contract, dat onder meer het uitbrengen van
drie nieuwe albums na 1993 inhoudt, levert de Stones tussen de
30 en 40 miljoen dollar op.
Jean-Pierre van Rossem.
HAARLEM JANINE BOSMA
Wellicht pakt het gunstig uit
voor ROSSEM (Radicale Om
vorming En Sociale Strijders
voor een Eerlijker Maatschap
pij) dat haar partijleider en
ideoloog momenteel zijn da
gen in het gevang slijt Het
heeft de partij van ex-miljonair
en beursgoeroe Jean-Pierre
van Rossem in ieder geval ex
tra in de kijker geplaatst en dat
zou wel eens kunnen worden
vertaald in stemmenwinst
wanneer de Belgen morgen
naar de stembus gaan om een
nieuw parlement te kiezen.
Van Rossem werd woénsdag
opgepakt op verdenking van
aandelenfraude, iets waar hij
al een keer eerder voor heeft
gezeten. Dat was toen hij nog
actief 'beursgoeroe' was. De
vetzuchtige Belg stond aan het
hoofd van zijn eigen imperium
Moneytron, dat op grond van
ingewikkelde modellen voor
spellingen deed over de aande
lenkoersen. Het bedrijf en Van
Rossem bloeiden en groeiden...
totdat het vorig jaar fout ging.
Moneytron ging failliet en zijn
topman werd naar het gevang
afgevoerd omdat hij 1,25 mil
jard Belgische frank (een slor
dige 70 miljoen gulden), hem
toevertrouwd door beleggers,
Rode Kruis denkt aan inzatnelingsactie
Meer dan een half miljoen Joegoslaven zijn gevlucht voor
het oorlogsgeweld in hun land. Het Hoge Commissariaat
voor de Vluchtelingen en Unicef gaan voor hen een hulp
programma opzetten van ruim 3,1 miljoen gulden. Uni
cef zal bovendien binnenkort een oproep doen aan de
internationale gemeenschap om nog eens 36 miljoen
gulden op tafel te leggen.
GENEVE/SELGRADO DPA-AFP-Rtr
„Onze pogingen zijn erop ge
richt het lijden van de burger
bevolking, van de onschuldige
slachtoffers van dit tragische
conflict, te verlichten", zei de
Hoge Commissaris, Sadako
Ogata uit Japan, gisteren.
De twee humanitaire organi
saties van de Verenigde Naties
hebben al hulpteams gestuurd
naar Joegoslavië om steun te
verlenen en de behoeftes te in
ventariseren. Er is met name
gebrek aan dekens, medicijnen,
voedsel, schoolmateriaal, sani
taire middelen en warme kleren
voor de kinderen.
Het Internationale Rode Kruis
heeft twee vrachtschepen met
hulpgoederen naar de beleger
de havenstad Dubrovnik ge
stuurd. Het Nederlandse Rode
Kruis peilt momenteel bij acht
andere hulporganisaties in Ne
derland of ze gezamenlijk een
nationale inzamelingsactie wil
len houden.
Een Hongaarse charitatieve
organisatie liet gisteren weten
meer dan duizend burgers uit
Osijek in Oost-Kroatië te zullen
evacuëren. Na de val van Vuko-
var is deze stad het nieuwe
doelwit geworden van het Joe
goslavische leger. Osijek ligt on
geveer 100 kilometer van de
Een Kroatische gardist valt in de armen van zijn moeder na haar vlucht uit Vukovar naar Zagreb.
Hongaarse grens.
De evacuatie van de bevol
king uit Vukovar is inmiddels
voltooid. Bij de gevechten om
Vukovar zijn volgens Kroatië
duizend Kroatische strijders
omgekomen. Hoeveel burgers
zijn omgekomen is nog niet be
kend. Het dagblad Politika
meldt dat in vier maanden 600
federale soldaten zijn gesneu
veld.
De door het leger aangestelde
nieuwe Servische burge
meester van Vukovar verklaarde
gisteren dat zijn gemeente als
„moderne Servische stad" zal
herrijzen. „Vukovar zal nooit
meer Kroatisch worden", aldus
Slavko Dokmanovic. Ongeveer
2.400 Serviërs zouden al in de in
puin geschoten stad zijn neer
gestreken.
Sinds de val van Vukovar
staat de Kroatische regering on
der grote druk van rechtse groe-
perineen. De extreem-nationa
listische Kroatische Rechtpaitij
dreigde na de arrestatie van
haar leider Dobroslav Paraga
gisteren in Zabgreb met een
burgeroorlog. De soldaten van
het partijleger HOS zouden hun
eenheden van het front verlaten
om Paraga met geweld te be
vrijden, zo kondigde een
woordvoerder van de partij aan.
Paraga werd opgepakt wegens
het oproepen tot gewelddadige
omverwerping van de regering,
het illegaal opbouwen van een
leger en wapenhandel.
EG-afgezant Lord Carrington
is gisteren begonnen aan een
nieuwe vredesmissie in Belgra
do. Hij zal in ieder geval een
ontmoeting hebben met de
Amerikaan Cyrus Vance die
voor de Verenigde Ntftai 00
komst van een vredesmacht in
Joegoslavië moet voorbereiden.
BRUSSEL* PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
Het energieplan van premier
Lubbers krijgt vorm. Op 16 en
17 december zullen 40 landen,
waaronder de VS, Canada, Ja
pan en vrijwel alle Europese
staten, in Den Haag een 'ener
giehandvest' tekenen. De 40 be
reikten deze week overeenstem
ming over de tekst, al zal het
nog maanden duren voor de
veel belangrijker en juridisch
bindende delen klaar zijn.
Het energiehandvest voorziet
in westerse steun bij de ontgin
ning en uitvoer van de geweldi
ge energievoorraden in de USS.
Westerse bedrijven krijgen win
ningsconcessies, de republieken
die energie uitvoeren ontvan
gen de broodnodige harde valu
ta. Voorts besteed het handvest
aandacht aan milieubescher
ming en energiebesparing. In
de visie van premier Lubbers
zouden alle landen van het plan
moeten profiteren.
Het uiteenvallen van de Sov
jetunie heeft de onderhandelin
gen overschaduwd, omdat on
duidelijk was met wie de wes
terse diplomaten precies zaken
moesten doen: Moskou of de
deelrepublieken. De USS-dele-
gatie moet over de tekst dan
ook eerst nog intern beraad
hebben. Het blijft de vraag of al
le twaalf republieken akkoord
gaan met het handvest.
TOKYO E LB RICH FENNEMA
CORRESPONDENT
De Amerikaansse minister van
defensie Cheney heeft gisteren
in Tokyo opnieuw zijn bezorgd
heid geuit over de mogelijkheid
dat Noord-Korea kan beschik
ken over kernwapens. Japan is
dezelfde mening toegedaan.
Cheney kondigde een dag
eerder tijdens zijn bezoek aan
Zuid-Korea aan dat de tweede
fase van de Amerikaanse troe
penreductie in Zuid-Korea
wordt uitgesteld zolang Noord-
Korea inspectie van haar nucle
aire faciliteiten door het Inter
nationale Atoom Energie Agent
schap (IAEA) weigert.
Een naakte vrouw in een levens
groot condoom is niet de manier
om de Japanners te waarschuwen
tegen aids. Deze poster mag niet
op de Japanse treinstations han
gen, zo liet meldde de spoorweg
directie gisteren weten. Een voor
lichter legde uit dat de Japanse
maatschappij zulke zaken als
schokkend ervaart foto afp/jiii
PRFSS
'Indonesisch leger klaar voor offensief
JAKARTA/USSABON AFP ANP Rtr
ACHTERGROND
UTRECHT TACO SLAGTER
Zeventig Oosttimorese studen
ten die dinsdag in de Indonesi
sche hoofdstad van Jakarta wer
den opgepakt tijdens een beto
ging voor zelfbeschikking van
hun eiland, zitten nog steeds
vast in politiecellen. Drie advo
caten hebben geen toestem
ming gekregen hen op te zoe
ken.
Dit heeft een Indonesische
groep voor juridische bijstand
gisteren meegedeeld. Eerder de
ze week zeiden Indonesische
functionarissen dat geen van de
studenten gearresteerd is.
Volgens medewerkers van het
Indonesische instituut voor
rechtshulp (LBH) kunnen de
studenten worden vervolgd we
gens het aanzetten tot vijandig
heid tegen de wettige regering,
waarop een straf van zeven jaar
staat. Maar zij zijn bang dat de
studenten later zullen worden
beschuldigd van hoogverraad,
op welke beschuldiging de
doodstraf staat.
De studenten betoogden pre
cies een week nadat Indonesi
sche militairen het vuur hadden
geopend op een rouwstoet in
Dili, de hoofdstad van Oost-Ti-
mor dat tot 1975 een Portugese
kolonie was. Indonesië an
nexeerde het oostelijk deel van
het eiland m 1978, welke BD
nexatie internationaal nooit is
erkend. Bij de schietpartij vielen
volgens Indonesië 19 doden.
Onafhankelijke getuigen mImi
ten het aantal boven de hon
derd. Volgens de Nederlandse
ambassadeur in Jakarta heeft
Indonesië gisteren beloofd een
onpartijdig onderzoek in mH-
len naar het bloedbad.
Timorezen in ballingschap in
Lissabon zeggen dat net Indo
nesische leger zich opmaakt
voor een grootscheeps offensief
op Oost-Timor. Helikopters en
speciale eenheden van het
Indonesische leger zouden po
sities hebben ingenomen op de
oostkust, in hea Itost-1 tam Is
de staat van beleg van kracht.
De toestand verslechtert met de
dag. aldus functionarissen van
de i tarnen opposhta.
De mensenrechtenorganisatie
Amnesty Intern.it ional spr.ik
gisteren in een spoedbericht be
zorgdheid uit over het lot van
gevangenen op Oost-Timor.
Amnesty riep Indonesië op ge
vangenen vrij te laten die wor
den vastgehouden op grond van
hun politieke of godsdiensiig.
overtuiging.
zomaar had laten verdwijnen.
Weer op vrije voeten en in
het bezit van een gigantische
belastingschuld, stortte Van
Rossem zich, na een vrijage
met de literatuur, op de poli
tiek. Hij kan volgens eigen zeg
gen immers alles beter dan an
deren en dan is het logisch dat
je het heft in eigen hand
neemt, nietwaar?
Het programma van de par
tij is even excentrisch als haar
leider. Zo eist ROSSEM de ont
hoofding van koning Boude-
wijn op de Grote Markt in Bel
gië en de verbanning van ko
ningin Fabiola naar een
Marokkaans gezin in de Brus
selse deelgemeente Schaar
beek. Daarnaast moet de
dienstplicht en de godsdienst
verdwijnen.
Na heroïne, de beurs en snel
le auto's Is ROSSEM het zoveel
ste speeltje in het leven van
Van Rossem en daarom niet
bijzonder serieus te nemen.
Toch zei hij eerder dit jaar te
rekenen op ten minste „den
zetels. Minder zou een afgang
zijn". Als zijn huidige 'publici
taire' stunt zijn uitwerking niet
mist, zal het in ieder geval niet
minder levendig worden in het
toch al rumoerige Belgische
parlement.
Een onhandelbaar kind en een slecht
student. Bepaald geen vleiende portret
tering van de jeugd van de nieuwe se
cretaris-generaal van de Verenigde Na
ties. Maar zo schetste de Egyptenaar dr-
Butros Ghali (69) zichzelf onlangs in
een inteiview met een Saudische krant
Toch ontwikkelde de telg uit een voor
naam geslacht zich na diens studenten
tijd tot een intellectueel en briljant diplo
maat
Hoewel zijn naam in het verleden wel eens
was genoemd voor 's werelds hoogste ambt,
werd de kandidatuur van de Egptische vice-
premier pas in juli dit jaar officieel in Cairo
aangekondigd. Met presidentiële geloofs
brieven reisde Ghali vervolgens de wereld af
om steun te verwerven voor de beoogde
functie. Zo indringend en vooral opvallend
was die lobby dat westerse diplomaten in
Cairo en Washington vreesden dat de
Egptenaar ermee politieke zelfmoord zou
plegen. Desondanks eindigde zijn 'verkie
zingscampagne' in een glansrijke overwin
ning.
Het zou echter te ver voeren te beweren
dat Ghali alleen op die grond door de Vei
ligheidsraad is uitverkoren. De nieuwe VN-
secretaris-generaal heeft de afgelopen de
cennia een uitstekende staat van dienst op
gebouwd. Nadat het kind in de jonge jurist
was uitgewoed, vervolgde hij zijn rechten
studie op de Sorbonne in Parijs. Daar pro
moveerde hij in 1949 in het internationale
recht. Verknocht aan zijn land keerde hij te
rug en doceerde een aantal jaren aan de
unversiteit van Cairo.
Een keerpunt in zijn wetenschappelijk
carrière vormde het aanbod van een leer
stoel op de Colombia Universiteit in New
York. Hier praktiseerde Ghali de dialoog als
een manier van lesgeven die later zijn creylo
zou zijn in de diplomatie
Het was ook de periode waarin hij voor
het eerst in aanraking kwam met de Vere
nigde Naties. Hem werd gevraagd voor
Unesco (de wetenschappelijk en culturale
afdeling van de VN) de mogelijkheid te on
derzoeken voor het oprichten van een Insti
tuut voor Diplomatieke Studies in Oost-
Afrika. Het instituut kwam er niet, maar het
wekte bij Ghali een ongekende belangstel
ling voor Afrika. Egypte deed er zijn voor
deel mee. Het is aan de onvermoeibare
Ghali te danken dat zijn land de beste di
plomatieke en handelscontacten in Afrika
neeft.
Geen wonder dat zwart Afrika zijn kandi
datuur vanaf het begin heeft onderschreven
en er geen moeite mee zal hebben dat de
Egyptenaar de nek-aan-nek-race won van
de Zimbabwees Bernard Chidzero. Maar de
opvolger van de Peruaan Perez de Cuellar
geniet niet alleen het vertrouwen van Afri
kaanse landen (met uitzondering van Zuid-
Afrika). Als Egyptenaar kan hij ook rekenen
op de Arabische wereld. Zijn verkiezing is in
feite de grootste erkenning van volwaardig
heid die de Arabieren ooit van de wereld
hebben gekregen.
Merkwaardig is het echter wel dat de Ara
bische landen de komende jaren ongetwij
feld zullen snoeven over 'hun man' in New
York. Tenslotte zijn alle Arabische leiders in
1979 over hem gevallen vanwege zijn con
structieve rol in de totstandkoming van het
Camp David-akkoord waarin de vrede met
Israël werd beklonken.
Omdat Ghali een koptische christen is
bleef hij 14 jaar steken op de trede van mi
nister van staat op buitenlandse zaken. Dat
Mubarak hem in mei dit jaar na een kabi
netswijziging toch tot vice-premier be
noemde (en hem voor de zoveelste keer
voor het ministerschap op buitenlandse za
ken passeerde) had slechts tot doel een
zwaarder gewicht toe te voegen aan zijn
kandidatuur voor de VN-post.
Het Ls duidelijk dat de Veiligheidsraad
een diplomaat van formaat heeft gekozen.
Toch zijn er de afgelopen weken wel enige
vraagtekens geplaatst Ghali's diens mana
gementcapacitciten. Egypte is zeker niet het
land waar politici en diplomaten in staat
worden gesteld in modem leiderschap er
varing op te doen. Vooral de Verenigde Sta
ten als grootste contributant van deze vol
kerenorganisatie wilden aanvankelijk een
man of vrouw aan het hoofd die 'de tent' zo
efficiënt (bedoeld werd goedkoop) mogetijk
zou leiden.
Dat Washington zijn veto niet heeft ge-
bruikt om Ghali alsnog te laten struikelen,
zegt veel over het vertrouwen dat de Ameri
kanen hebben in diens diplomatieke kwali
teiten. Maar het zijn vooral ook zijn opvat
tingen over hoe in een snel veranderende
wereld de onderlinge samenwerking tussen
de leden van de VN moet worden bereikt
die de Amerikanen aanspreken
Warschau, Budapest en Praag naderen EG
koorden officieel tekenen. Daar
na moeten zij nog door de res
pectieve parlementen worden
goedgekeurd. Om vertraging te
voorkomen, is afgesproken dat
de hoofdbepalingen ervan al
het komende voorjaar van
kracht zullen worden.
De EG zal met de drie landen
een permanent politiek overleg
g.1.111 Voeren over .ille grote the
ma's van de I DUMB MOMOI
ding. Voorts worden de h.in
delsvrijheden uitgebreid, komt
er een culturele samenwerking
en een vrij verkeer v.in werkne
mers. De Oosteuropeanen mo
gen zich vrij in de EG vestigen.
Toch zijn de onderhandetin-
grn Dtal g11h's ftdOpSQ I"'
gisteren verzette bijvoorbeeld
Spanje zich tegen het openstel
len van de EG-markt voor Oost-
europees staal. Eerder had
Frankrijk dwarsgelegen bil het
openen van de markt voor land-
bouwprodukten uit vooral Po
len en Hongarije. Voor Portugal
is een speciaal regime ontwor
pen. om te voorkomen dat de
Portugese textielindustrie klap
pen zal krijgen als jzevolg van de
import van goedkope Oost-
europese textiel.
BRUSSEL HANS DE BRUÜN
CORRESPONDENT
De Europese Gemeenschap is
het met Polen, Hongarije en
Tsjecho-Slowakije eens gewor
den over een samenwerking die
verder gaat dan met welk ander
met I I.mri ook. IV handel
tussen de EG en de drie landen
wordt volledig vrij en ook op
buitenlands-politiek en cultu
reel gebit tl zal nauw worden sa-
men gewerkt.
Functioharissen van de Eu
ropese Commissie (namens de
twaalf landen). Polen. Hongarije
en Tsjecho-Slowakije parafeer
den gisteren in Brussel de zoge
naamde 'Europa-Akkoorden',
w.i.irmei njii.i een jaar zeer m-
lensiel e. i.mlcrhandrld. Deze
akkoorden effenen de weg voor
een volledig EG-lidmaatschap
van de drie.
Hoewel de EG daarover op dit
moment nog geen toezeggingen
kan doen. is vastgelegd aat aoel
van de akkoorden uiteindelijk
toet reding is. De drie landen
willen voor 2000 lid van de EG
zijn, Hongarije zelfs al in 1995.
De ministers van buitenland
se zaken van de EC» en de dne
zullen op 16 december de ak
