Binnenland
Aantal tweeverdieners
Nederland groeit fors
Bonthandel vecht nog voor bestaan
Kritiek op Vinex-beleid Alders
Zaterdag 23 november 1991
E BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART chef' PATRICK V
■J PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: HANS
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Inter Press Service (IPS).
Traditionele gezinsvorm verdwijnt langzaam maar zeker
DEN HAAG GPD
De tweeverdieners rukken op. In meer dan de helft van
de Nederlandse huishoudens komt tegenwoordig een
tweede inkomen binnen. Gehuwden of samenwoners
onder de 65 jaar, genieten zelfs in twee van de drie geval
len van een tweede inkomen. Alleenverdieners, mensen
die in hun eentje de kost verdienen voor partner en kin
deren, zijn op hun retour.
ders kan iedere maand over een
inkomen beschikken dat meer
dan 4000 gulden bedraagt. Nog
eens 27 procent krijgt maande
lijks tussen de 3000 en 4000 gul
den op bank of giro bijgeschre
ven. Ongeveer hetzelfde aantal
werkenden moet maandelijks
zien rond te komen met een be
drag tussen de 2000 en 3000
gulden. Slechts één op de tien
werkenden leeft van een bedrag
dat onder de 2000 gulden per
maand ligt.
Dit valt af te leiden uit de groot
scheepse enquête die deze
krant samen met veertien
andere regionale dagbladen
in het Pinksterweekeinde onder
haar lezers hield.
Het traditionele gezin, waar
bij vader werkt en moeder thuis
zit, verdwijnt langzaam maar
zeker. De meerderheid van de
Nederlandse bevolking bestaat
tegenwoordig uit alleenstaan
den, die alleen voor zichzelf en
voor eventuele kinderen moe
ten zorgen, en uit tweeverdie-
Dit heeft natuurlijk gevolgen
voor de inkomensverdeling in
ons land. Met enige overdrijving
kun je stellen dat Nederland
'nieuwe armen' kent en 'nieuwe
rijken'. De nieuwe 'armen' zijn,
simpel gezegd, de alleenstaan
den. Vooral als ze ook nog voor
kinderen moeten zorgen.
De groep 'rijken' bestaat uit
tweeverdieners die beiden een
volledige of bijna volledige baan
hebben. Hun welvaart is vooral
hoog als ze geen kinderen heb
ben te verzorgen. Samenwo
nenden zonder kinderen be
schikken in meer dan de helft
van de gevallen over een netto
maandinkomen van meer dan
4000 gulden. Ze zijn daarmee
de welvarendste categorie die in
de enquête is onderscheiden.
Inkomen
Niet dat de overige Nederlan
ders allemaal armlastig zijn. In
tegendeel. Vooral mensen die
werken gaat, het normaal ge
sproken voor de wind. Eender
de van de werkende Nederlan-
Let wel, deze cijfers betreffen
het totale huishoudinkomen dat
de ondervraagden maandelijks
tot hun beschikking hebben.
Het gaat niet om hun individue
le salaris. In het onderzoek is
nadrukkelijk gevraagd naar het
inkomen dat per huishouden
binnenkomt, omdat dat cijfer
een veel beter beeld geeft van
de feitelijke welvaart die men
sen genieten.
Immers, iemand die 500 gul
den per maand verdient met
anderhalve dag werk, kan toch
heel koopkrachtig zijn omdat
hij samenwoont met iemand
die maandelijks 4000 gulden
verdient.
Verrassend is dat ambtenaren
gemiddeld beter af zijn dan
mensen die in het bedrijfsleven
werken. Gezien alle kortingen
op de ambtenarensalarissen en
de groei die het bedrijfsleven de
afgelopen jaren doormaakte,
zou je precies het tegenoverge
stelde verwachten. Maar in de
praktijk blijken relatief weinig
ambtenaren minder dan 2000
gulden te verdienen en juist re
latief veel overheidsdienaren
maandelijk over meer dan 3000
of zelfs 4000 gulden te beschik
ken.
DE STAAT VAN
HET LAND
In de non-profitsector (ge
zondheidszorg, welzijnswerk en
dergelijke) worden overigens de
meeste lage salarissen verdiend.
Bijna één op de vijf mensen die
in deze sector werken, moet het
maandelijks met minder dan
2000 gulden doen.
Soort werk
Natpurlijk hangt dat ook samen
met het soort werk dat moet
worden verricht. Het zal geen
verbazing wekken dat Neder
landers meer verdienen naar
mate ze hoger zijn opgeleid en
hoger geclassificeerd werk ver
richten. Ongeschoolde arbei
ders staan wat dat betreft on
deraan de ladder. Bijna 40 pro
cent van hen heeft maandelijks
minder dan 2000 gulden te ver
teren. Nog eens eenderde van
hen moet het met een bedrag
tussen de 2000 en 3000 gulden
doen.
Ook land- en tuinbouwers en
zelfstandigen hebben veelal een
smalle beurs. Eenderde van de
agriërs moet met minder dan
2000 gulden rondkomen. Van
de zelfstandigen is een kwart dit
lot beschoren.
Het best betaald zijn direc
teuren van bedrijven. Eén op de
drie beschikt maandelijks over
meer dan 6000 gulden. Nog
eens eenderde ontvangt tussen
de 4000 en 6000 piek. Ook één
op de drie zogeheten 'hogere
employés' heeft maandelijks dit
bedrag tot zijn of haar beschik-
king.
Scholing
Het idee dat een hogere scho
ling per definitie tot een hoger
inkomen leidt, is overigens niet
juist. Een opmerkelijke conclu
sie uit de enquête is, dat men
sen die een MULO, MAVO of
middelbare beroepsopleiding
volgden, veelal een hoger inko
men hebben dan mensen die
naar de HAVO, de HBS of het
VWO gingen.
Van die laatste groep moet
bijna een kwart het maandelijks
met minder doen dan 2000 gul
den netto. Mensen die naar de
universiteit of het HBO gingen
verdienen wèl aanzienlijk bete
re salarissen. Maar liefst 42 pro
cent van de HBO-ers en docto
randussen heeft maandelijks
meer dan 4000 gulden te verte
ren. Laat minister Ritzen dat
maar niet horen!
Mensen zonder baan zijn fi
nancieel meestal minder goed
af dan werkenden. Dat hoeft
geen verbazing te wekken. Im
mers, de uitkeringen in Neder
land mogen internationaal ge
zien hoog zijn, ze liggen wel een
stuk lager dan het gemiddelde
salaris. Langdurig werklozen lo
pen bovendien vaak op tegen
de zogeheten 'inkomenstoets';
als hun partner betaald werk
verricht, komt het loon in min
dering op de RWW-uitkering.
Vandaar waarschijnlijk dat
twee op de drie werklozen een
maandinkomen heeft dat onder
de 2000 gulden ligt. Werkloos
heid is dus echt geen vetpot. Bij
arbeidsongeschikten en langdu
rig zieken ligt die zaak minder
eenduidig. Nog altijd 60 procent
van de wao'ers heeft maande
lijks meer dan 2000 gulden tot
zijn beschikking. Wellicht hangt
dat samen met het feit dat ar
beidsongeschikten, in tegenstel
ling tot langdurig werklozen,
géén inkomenstoets kennen.
Dit artikel is gebaseerd op de
resultaten van de enquête 'De
Staat van het Land', een natio
naal opinie-onderzoek waar
tienduizenden lezers van vijf
tien regionale dagbladen het
afgelopen voorjaar aan hebben
deelgenomen. De enquête is
opgezet en uitgevoerd door de
Gemeenschappelijke Pers
Dienst (GPD) in Den Haag, in
samenwerking met de Rijks
universiteit Leiden en de Eras
mus Universiteit in Rotterdam.
De resultaten zijn verwerkt on
der leiding van de Leidse psy
choloog prof. dr. R. Diekstra
en de Rotterdamse
prof. dr. B.M.S. van Praag.
Gepensioneerd
Werklozen en arbeidsonge
schikten hebben, gemiddeld ge
sproken, wel weer minder te
verteren dan gepensioneerden.
Deze groep, waartoe ook VUT-
ters zich rekenen, zit er warmer
bij dan gedacht. Vier van de vijf
gepensioneerden hebben
maandelijks meer dan 2000 gul
den te besteden; bijna de helft
heeft meer dan 3000 netto per
maand. Als we de VUT-ters er
uit halen, en louter kijken naar
mensen van 65 jaar en ouder,
wordt het beeld iets somberder.
Ruim een kwart van de bejaar
den heeft minder dan 2000 gul
den per maand, zo'n 30 procent
heeft tussen de 2000 en 3000
gulden; de rest zit er boven.
Dat welvaart niet alleen sa
menhangt met werk, maar ook
met de gezinssituatie, is een van
de opvallendste conclusies van
de grootscheepse GPD-enquête.
Bijna twee op de drie alleen
staanden heeft een maandinko
men dat onder de 3000 gulden
ligt, ongeacht de vraag of ze
werken dan wel een uitkering
krijgen. Met name gescheiden
mensen en weduwen en we
duwnaars zijn door de bank ge
nomen armer dan gehuwden of
samenwonenden.
Vooral een-oudergezinnen
met een moeder aan het hoofd
springen er in negatieve zin uit.
Zestig procent van hen ont
vangt maandelijks minder dan
2000 gulden. Onvolledige gezin
nen met een vader aan het
hoofd zitten doorgaans iets rui
mer in hun jas; de helft van hen
zit maandelijks tussen de 2000
en 4000 gulden. Waarschijnlijk
hebben de meeste vaders een
baan, daar waar de moeders
veelal zijn aangewezen op de
Algemene Bijstandswet.
En zo komen wij bij de laatste
DE STAAT VAN HET LAND..
WAT IS HET NETTO MAANDINKOMEN PER HUISHOUDEN
Alle ondervraagden
INKOMEN
minder dan 2001 Vm 3001 Vm 4001 Vm
2000 gulden 3000 4000 6000
percentages zijn afgerond
I I lager onderw., lbo, lts, huishoudschool
(m)ulo, mavo, mbo
F~1 havo, mms, hbs, vwo
■I hbo, universiteit
In procenten (afgerond)
HET NETTO MAANDINKOMEN
PER HUISHOUDEN NAAR
OPLEIDING
I I 18 t/m 34 jarigen
F"! 35 t/m 54 jarigen
Q 55 t/m 64 jarigen
65 jaar en ouder
Bron: GPD^nquét» 'D« Kilt v«n h«t Itntf 1 »1
C GPD irrfogrtpNc».1ttu«»ro1t»«:R»<noud Slf»mfcT>»o Goot)w
opvallende uitkomst van de en
quête: het verschil in uitkerings
situatie tussen alleenstaanden
en gehuwden of samenwoners.
Grofweg doet zich een tweede
ling voor. Mensen die in hun
eentje een huishouding voeren,
eventueel met de zorg voor kin
deren. beroepen zich massaal
op de Zogeheten volksverzeke
ringen. zeg maar de bijstand en
de RWW
Gehuwden en samenwoners
daarentegen beroepen zich, als
ze een uitkering krijgen, groten
deels op werknemersverzeke-
ringen zoals de ww, de wao en
de Ziektewet. Dat verklaart me
de waarom gehuwden en sa
menwonenden gemiddeld ge
sproken een hoger huishoudin
komen hebben. Niet alleen is
hun uitkering meestal hoger
dan het bijstandsniveau: als
hun partner verdiensten bin
nenbrengt, mogen ze dat geld
gewoon houden
Maandag belangrijk debat in Kamer
PAUL VAN DER KOOU
De politieke glans over de Vierde Nota
Ruimtelijke Ordening Extra (Vinex) is ver
flauwd. Het eerste grote politieke wapen
feit van minister Alders kreeg bij de pre
sentatie begin 1990 een warm onthaal.
Nu, anderhalf jaar later, overheerst de
twijfel.
Vooral WD en CDA zullen komende
maandag tijdens het Tweede Kamer-debat
over de ruimtelijke ordening van Nederland
geen middel ongebruikt laten om gaten te
schieten in het door Alders voorgestane be
leid.
Op papier ziet het er allemaal veelbelo
vend uit. Via het ruimtelijk ordeningsbeleid
wil Alders het autogebruik terugdringen.
Nieuwe bouwlocaties moeten volgens de
minister dan ook aansluiten bij grote ste
den. Bedrijfsterreinen en kantoren dienen
bij voorkeur een plaats te krijgen bij knoop
punten van het openbaar vervoer. Wie zegt
daar nou nee tegen? Niemand: de uitgangs
punten van Alders bleken in beginsel voor
alle politieke partijen aanvaardbaar.
De doelstellingen van Alders blijken in de
praktijk nogal ambitieus en dus moeilijk
waar te maken. Bij de eerste vingeroefenin
gen voor het uitwerken van de plannen zijn
levensgrote problemen zichtbaar geworden.
Het beleid van Alders beperkt in aanzienlij
ke mate de vrijheid van bedrijven om zich
te vestigen waar ze willen. Vooral CDA en
WD zijn niet gediend van zo'n drastische
inbreuk op de vestigirigsvrijheid.
Zeggenschap
Het tweede grote bezwaar geldt de beper
king van de zeggenschap van de lagere
overheden. Tot nu toe hebben die via
streekplannen een dikke vinger in de pap
van het ruimtelijk ordenen. Door het diri
gistische karakter van het Vinex-beleid, krij
gen de lagere overheden straks in de prak
tijk veel minder te vertellen.
Kantoren en bedrijven met veel personeel
moeten zich voorts vestigen bij zogenoem
de A-locaties (NS-stations) Bedrijven, die
ook afhankelijk zijn van vrachtverkeer, wor
den verwezen naar B-locaties aan de rand
van de stad. Groothandels- en distributie
bedrijven, die betrekkelijk weinig personeel
hebben, maar veel te maken hebben met
aan- en afrijdend verkeer mogen een
plaatsje krijgen op C-locaties langs de snel
weg.
Ook in het aangeven van nieuwe woning
bouwlocaties heeft Alders een goede bereik
baarheid met het openbaar vervoer zwaar
der laten wegen dan andere uitgangspun-
'Keurslijf'
Het is deze uitwerking van het locatiebeleid,
die WD en CDA tegén de borst stuit. Het
'keurslijf van Alders zit de liberalen en
christen-democraten niet lekker. Zij menen
dat andere uitgangspunten als bijvoorbeeld
een goede bereikbaarheid via de weg en het
belang van een gezonde economische ont
wikkeling van een regio minstens zo zwaar
wegen.
Alders kan daarom maandag rekenen op
fors tegenspel van CDA en WD. Ook wat
betreft de ontwikkelingen in de regio's Am
sterdam en Kennemerland. Beide partijen,
die een meerderheid hebben in de Tweede
Kamer, nemen bijvoorbeeld absoluut geen
genoegen met het standpunt van de minis
ter, dat het gebied ten noorden van het
Noordzeekanaal niet verder ontwikkeld
mag worden.
Zij zijn vóór aanleg van de tweede Coen-
tunnel, plus eventueel de aanleg van de
Hemtunnel (CDA) en vóór nieuwe woning
bouw ten noorden van het Noordzeekanaal.
In deze opvatting past ook het doortrekken
van de A8 van Zaanstad naar Beverwijk en
het aanleggen van een regionale ringsnel-
tram van Amsterdam, via Zaanstad, Uit
geest, Beverwijk, Haarlem, Haarlemmer
meer en Amstelveen terug naar Amsterdam.
Het CDA zal tevens pleiten voor een goe
de bereikbaarheid via de weg van de ge
plande nieuwbouwlocatie met 15.000 hui
zen in het westen van de Haarlemmermeer,
omdat de CDA'ers een goede, directe ver
binding met Schiphol noodzakelijk achten.
Voor Leiden en Alphen en omgeving is de
vraag interessanf hoeveel woningen er in
het Groene Hart gebouwd mogen worden
tussen 1995 en 2005. De Randstadprovin
cies houden het op 21.000 woningen. Alders
legt tot nu toe de grens op 15.500. Meer
bouwen zou volgens hem het gebied aan
tasten en de ontwikkeling van omliggende
stadsgewesten frustreren
Bont voor Dieren: Advertentie is 'rituele winterdans
Groene Hart
Aanvankelijk kondigde de minister een
bouwstop aan voor het Groene Hart. Na
protesten van provincies en gemeenten
werd afgesproken dat er gebouwd blijft
worden. Het gebeurt alleen wat langzamer:
de 9000 woningen die tussen 1995 en 2000
gebouwd zouden worden, komen er in tien
jaar. Daar bovenop wil Alders 6.500 wonin
gen toestaan. De provincies op nog steeds
op het dubbele.
Alders zal zich ongetwijfeld verweren met
de opmerking, dat hij met drie van de vier
grote stadsgewesten dus ook met Am
sterdam, maar zonder Utrecht overeen
stemming heeft bereikt over zijn beleid.
Overeenstemming is in dit verband echter
een groot woord. Amsterdam, Rotterdam
en Den Haag zijn schoorvoetend akkoord
gegaan, omdat zij vreesden anders hele
maal buitenspel te komen te staan
Bovendien is slechts sprake van een be
ginselakkoord. Over de verdeling van het
weinige geld dat beschikbaar is te wei
nig, zeggen de stadsgewesten moet nog
worden gesproken. CDA en WD zullen ook
deze gelegenheid om Alders beleid omver
te blazen niet onbenut laten
AMSTERDAM BERRY SWART
Onder het motto 'Ik kies voor
bont' propageert een zelfbewust
kijkende dame in bontjas deze
maand elke woensdag in ver
schillende dagbladadvertenties
een bewuste keuze voor natuur-
produkten. Een goed glas wijn,
een stukje vlees en: natuurlijk
bont.
De koude winterperiode na
dert. Aan de bonthandel kleeft
nog steeds bloed. Reden voor
het in Amsterdam gevestigde
Nederlands Bont Instituut via
deze advertenties de aandacht
te vangen voor bont. „Een
laatste stuiptrekking van de
bonthandel", meent Malou van
Campen van de Leeuwarder
slichting Bont voor Dieren, die
actie voert tegen het gebruik
van bont.
„Maar dat roepen ze nu al
drie jaar", schampert Ron Haar
man van het instituut. Het gaat
juist heel goed met de bonthan
del, weet Haarman. „Kijk maar
eens om je heen, je ziet steeds
meer bont op straat. Bont kan
weer in Nederland".
Van Campen denkt daar an
ders over „Bont zie je toch ner
gens meer. Ie kunt het in Ne
derland absoluut niet meer ma
ken om met dode dieren om je
nek te lopen. Dat wordt in onze
samenleving niet meer geac
cepteerd".
Mede als gevolg van trieste
televisiebeelden met doodge
knuppelde zeehondjes op ein
deloze ijsvlakten, kwam er be
gin jaren tachtig de klad in de
tot dan toe florerende bonthan
del in Nederland. Geluiden over
wantoestanden in pelsdierfok-
kerijen deden de bonthandel
ook weinig goed. Actiegroepen
bezoedelden met succes het
imago van de bonthandel De
verkopen kelderden.
Ging er voor 1980 per jaar nog
300 miljoen gulden om in de
bonthandel, nu is dat volgens
Twee gekooide vossen in een pelsdierfokkerij
Haarman ongeveer een zesde
van dat bedrag „En dit is nog
lager geweest, liet stijgt nu weer
jaarlijks met enkele procenten",
aldus Haarman. De exacte cij
fers kent hij echter niet, want
niet alle bontverkopers in de
detailhandel hebben zich bij het
instituut aangesloten.
Van Campen: „Uit ons onder
zoek blijkt dat er nog maar
hooguit twintig zaken zijn die
alleen bont verkopen. Ik geloof
zelfs nog minder. Dit aantal
heeft heel veel hoger gelegen
Bont verkoopt gewoon niet
meer in Nederland. De cijfers
weerspreken wal Haarman
zegt".
De huidige ik kies voor boni
advertenties in dagbladen
noemt Van Campen een gebrui
kelijke 'rituele winterdans'. ..Als
er weet verkocht moet worden,
gaat het opeens weer goed met
de bonthandel. Zo ging het vo
rig jaar november ix>k. Ze ho
pen dan dat meer mensen dur
ven kopen."
Onder de zelfbewust kijkende
dame op de advertentie staat
een telefoonnummer. Volgens
Haarman komen er veel en
overwegend positieve telefoon
tjes binnen.
Ook bij de stichting Bont voor
dieren komen reacties binnen
op de advertenties. ..Tientallen
verontruste mensen hebben
ons het stukje toegestuurd. Wij
nemen contact op met die
kranten, om ze duidelijk te ma
ken dat dit niet kan", aldus Van
Campen. Op deze wijze heeft de
fOTO GPD fRID HfSS
stichting al bijna een totale me
diaboycot over de bonthandel
afgekondigd.
Haarman op zijn beurt zegt
niets gemerkt te hebben van de
mediaboycot. De actievoerders
kraaien desondanks victorie.
„Nog geen drie weken geleden
namen V&D en C&A binnen
een week jassen uit de handel,
nadat wij hadden geconstateerd
dat de kragen van wasbere en
hondebont waren. Zó gevoelig
ligt bont", aldus Van Campen.
..Maar het allerbelangrijkste is
dat in 1995 in heel Europa de
import van dieren die met de
wildklem zijn gevangen wordt
verboden. Ongeveer negentig
procent wordt zo gevangen. Dat
wordt écht de genadeslag
