Feiten
Bush: Stem niet op Duke
Surinamers hopen op betere tijden
Vrijdag 15 november 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS JOLANDA OUKES JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
2
EN MENINGEN
TOM JANSSEN
De conferentie op Bonaire laat
ook de Surinamers in Neder
land niet koud. Van de 220.000
Surinamers die zich in Neder
land hebben gevestigd, willen er
heel wat liever vandaag dan
morgen terug, maar dan moe
ten eerst de levensomstandig
heden in hun geboorteland ver
beteren. Voorlopig lijkt dat een
utopie, meer dan de helft van
de Surinamers leeft beneden
het bestaansminimum. In lange
rijen staan ze voor de ambassa
de in Paramaribo te wachten op
„Hopelijk kan
menwerking met Nederland de
ellende een beetje verzachten",
zegt winkelier Tjin, die in
Utrecht een Surinaamse levens-
middelenzaak runt. Hij is de
grootste agent van Winterswijk
Pakkettendienst in Utrecht.
„Sommige mensen met een uit
kering moeten echt sparen om
af en toe iets naar hun familie te
sturen. Dan nemen ze een doos
mee naar huis en stoppen er ge
regeld wat in."
In Nederland vormen de Suri
namers een kleurrijke minder
heid. De meesten wonen in de
grote steden Amsterdam, Rot
terdam en Den Haag, maar ook
in Den Bosch, Groningen, En
schede en Utrecht zijn er aan
zienlijke groepen Surinaamse
Nederlanders. Zij hebben hun
weg in de samenleving al lang
gevonden, hebben ook Neder
landse kennissen en vrienden.
In meerderheid zijn ze vóór het
samenwerkingsverdrag, hechte
banden tussen het moederland
en de ex-kolonie. Samenwer
king om de drugsmaffia te be
strijden, om de wankele demo
cratie een fikse steun in de rug
te geven, om de kraan met ont
wikkelingshulp weer open te
draaien en de stagnerende eco
nomie op gang te brengen. De
hoop leeft om uiteindelijk terug
te kunnen keren naar hun ge
boortegrond.
Gemenebest
Ook in Nederland wordt het tra
ditionele onderscheid tussen et
nische groepen gehandhaafd.
De Hindoestanen volgen Hindi-
lessen om de geschriften van
hun geloof te kunnen lezen. De
Javaanse meisjes gaan naar hun
eigen danslessen. De Creolen
hebben hun gezelligheidsvere-
ninging, maar bij hun feesten
zijn ook andere Surinamers van
harte welkom.
„In Suriname omarmt 95 tot 98
procent van de mensen het
plan van een Gemenebest-ver
houding met Nederland",
meent voorzitter S. Rambocus
van het Surinaams Inspraakor
gaan, een adviesgroep van de
Nederlandse regering. Hij is in
het dagelijkse leven directeur
van de landelijke hulp-organi
satie voor Hindoestanen Lalla
Rookh.
„De Nederlandse regering wil
stimuleren, dat Surinamers te
ruggaan", bevestigt hij. „Vooral
de goed opgeleiden kunnen di
rect een baan vinden. Door een
dubbele nationaliteit te introdu
ceren, de visumplicht af te
schaffen en een terugkeer-mo-
gelijkheid naar Nederland te
creëren, moet de druk op het
personenverkeer van de ketel.
Maar het lijkt me voorlopig ijde-
le hoop, dat er veel mensen te
rug zouden gaan naar Surina
me. Een paar duizend, schat
ik."
Twintig jaar geleden kwam
Rambocus naar Nederland,
maar hij wilde zo gauw mogelijk
weer terug naar zijn geboorte
land. In december 1982 werd
zijn broer echter door de mili
tairen in Paramaribo vermoord.
„Dat heeft geen rol gespeeld bij
mijn beslissing om definitief
hier te blijven, absoluut niet",
zegt hij zelf. Nu maakt hij volko
men deel uit van de Nederland
se samenleving.
De Lalla Rookh-directeur vindt
hechte banden tussen Neder
land en Suriname nodig, alleen
al omdat een derde deel van de
Surinaamse bevolking in Ne
derland woont. „Ik ben voor
stander van het plan, want an
ders redt Suriname het absoluut
niet. Het belangrijkste is dat de
ontwikkelingshulp weer op
gang komt."
Op besliste toon, gejaagd: „Het
leger moet terug naar de kazer
ne, moet worden omgevormd
tot een normale krijgsmacht ter
verdediging van het land. De
politiële bevoegdheden, zoals
het uitgeven van paspoorten,
bewaking van de luchthaven en
opsporingsbevelen, moeten de
militairen weer inleveren."
Om de arm van de militairen
lam te leggen, kan de Suri
naamse regering een referen
dum houden over het Gemene
best-plan. Internationaal krijgt
de nieuwe democratisch geko
zen regering al veel steun, zowel
van Nederland als de Verenigde
Staten. Ook het machtige buur
land Venezuela wil hulp bieden
ter ondersteuning van de de
mocratie op het Zuidameri-
kaanse continent.
Moederland
„De Surinamer is een flexibel
mens, die past zich gauw aan.
We zijn mondiaal georiën
teerd", vindt directeur G. Panka
van de landelijke Steunfunctie
instelling Welzijnsbevordering
Surinamers. Zijn ervaring is wel
dat Surinaamse hulporganisa
ties als het om overheidssteun
gaat vaak op de laatste plaats
komen. De problemen van bij
voorbeeld Turken en Marokka
nen hebben meestal prioriteit.
Panka: „De meeste Surinamers
beschouwen Nederland ge
voelsmatig toch nog steeds als
het moederland, Waar we dan
niet goed tegen kunnen, is dat
we de deur dicht vinden. Dat
doet pijn."
Ook voor de asielzoekers uit Su
riname zijn volgens Panka de
toelatingsregels erg streng. „Ne
derland weet toch hoe rot we
het daar hebben in Suriname,
dan zou je verwachten dat onze
mensen wat ruimhartiger wor
den behandeld. Het tegendeel is
waar", meent hij.
Wat de directeur van de hulpor
ganisatie vooral zorgen baart, is
de nieuwe stroom van immi
granten. Alleen al dit jaar lieten
zich enkele duizenden nieuw
komers van Surinaamse natio
naliteit registreren. Zij vormen
het topje van de ijsberg, want
vermoed wordt dat een groter
deel 'onderduikt', voordat de
vreemdelingendienst hen op
het spoor komt.
Drugshandel
Voor Nederland enide Verenig
de Staten is het belangrijkste
doel van de Gemenebest-be
sprekingen: bestlijding van de
snel groeiende drugshandel via
Suriname. Ruim de helft van de
cocaïnevondsten in de Rotter
damse haven en op de luchtha
ven Schiphol is via de voormali
ge kolonie hierheen gebracht.
Er bestaan sterke vermoedens
dat militairen daar een rol in
spelen, zo bevestigt de Neder
landse regering.
Bij de winkel van Tjin is inmid
dels een Surinaams echtpaar
binnengekomen. Ze willen al
vast een paar kastjes naar Para
maribo versturen. Hoeveel gaat
dat kosten? „Misschien gaat la
ter onze hele inboedel", kondigt
de man enthousiast aan. „We
willen inderdaad graag terug",
gende gezichten. „Maar je weet
toch nooit wat het daar wordt,
hè?"
Dit is het laatste deel van een
driedelige serie over Nederland
en Suriname. De vorige afleve
ringen stonden in de krant van
woensdag en donderdag.
Neo-nazi kandidaat voor gouverneurschap van Louisiana
Het verkiezingsbord van de anti-nazibeweging in Louisiana spreekt voor zichzelf.
Een Republikeinse' president die zijn partijgenoten op
roept om op een Democraat te stemmen. Dan moet er
wel wat aan de hand zijn. Dat is in de Amerikaanse staat
Louisiana dan ook het geval. Zaterdag neemt de door
Bush verguisde racist David Duke het op tegen de cor
rupte Democraat Edwin Edwards. Inzet is het gouver
neurschap van de zuidelijke staat, maar ook het imago
van de Amerikaanse politiek.
CORRESPONDENT
Bush kwam tot zijn opzienbare
keuze omdat Duke, in de woor
den van de president een be
drieger, een charlatan en een fa
naticus" is. En Duke is de kam
pioen van al die blanke Ameri
kanen die hun andersgekleurde
landgenoten zo niet haten, dan
toch op z'n minst minderwaar
dig achten. En zo'n racist kan
Bush, die volgend jaar herkozen
wil worden, niet in zijn partij
gebruiken. Bovendien zou de
weerstand die Duke oproept de
economische belangen van de
staat, met New Orleans als be
kendste trekpleister, wel eens
ernstig kunnen schaden. En dus
moet Duke verliezen.
De opiniepeilingen voorspellen
echter een nek-aan-nekrace.
Het probleem is echter dat veel
aanhangers van Duke dat feit
niet kenbaar maken in vraagge
sprekken. Fans van Duke zeg
gen dat hij een krachtige con
servatief is die durft te zeggen
waarop het staat. Maar Dukes
tegenstanders zeggen dat hij
een onvervalste racist en zelfs
nazi is, die zijn fascistische
denkbeelden verborgen houdt
om zijn electorale aantrekkings
kracht te verhogen. Een soort
Amerikaanse Hitier dus.
Wie te geloven? Wie naar het
verleden van Duke kijkt, kan al
leen maar uitermate bezorgd
zijn over de 41 -jarige kandi
daat-gouverneur. Want Duke
heeft vrijwel zijn hele leven be
steed aan het bevorderen van
de zaak van de blanke suprema
tie. Daarmee begon hij al jong.
Op zijn 14e schreef hij, op ver
zoek van een leraar, een opstel
over rassenscheiding. Bij een
bronnenstudie voor dat opstel
kwam hij in aanraking met ra
cistische literatuur, die hem fas
cineerde. Dat bleek in 1969,
toen hem door een lector op de
Universiteit van Louisiana werd
gevraagd waarom hij Duits als
bijvak had gekozen, in plaats
van het aanzienlijk populairder
Frans of Spaans.
Het antwoord van Duke was:
„Zodat ik het u>erk van een van
de grootste genieën die ooit heeft
geleefd, in de oorspronkelijke
taal kan lezen „Ah", zei de lec
tor, „Kant misschien? Schopen
hauer? Goethe?". „Nee", ant
woordde Duke, .Adolf Hitier".
En dat was geen grapje. De jon
ge Duke had nazivlaggen boven
zijn bed, en Hitiers schotschrift
Mein Kampf'm zijn schooltas.
Tot enkele jaren geleden vierde
hij met vrienden de verjaardag
van Hitier. Hij noemde nog
maar twee jaar geleden kamp
beul Joseph Mengele „een genie,
dat ongelooflijk knap genetisch
onderzoek bij tweelingen deed".
Na de universiteit werd Duke lid|
van de Ku Klux Klan, waar hij al
snel een leiderschapspositie
verwierf. Maar na enkele jaren
kreeg hij door dat de Klan, met
z'n brandende kruisen en witte
kleren, een te uitgesproken ne
gatief imago had.om ooit wer
kelijke macht te kunnen krijgen.
Vanuit die praktische overwe
gingen stapte hij in 1980 uit de
Klan, en richtte hij de National
Association for the Advancement
of White People (vereniging voor
de promotie van het blanke ras)
op.
Dukes nieuwe vereniging was
visueel minder aanstootgevend
dan de Klan. Geen witte punt
mutsen, maar nette pakken,
geen lynchpartijen maar litera
tuur met daarin een 'weten
schappelijke' grondslag voor
anti-joodse en anti-zwarte
denkbeelden. Verwerpelijke li
teratuur, die Duke tot voor kort
vanuit zijn huis verkocht. Hij
stopte er pas mee toen hij be
sloot tot een serieuze politieke
carrière.
David Duke op verkiezingstoemee.
Vorig jaar deed Duke mee aan
verkiezingen om een zetel in de
Senaat, een race die hij maar
net verloor. Nu dus voert hij
met aanzienlijk succes campag
ne voor het gouverneurschap
van Louisiana. Hij doet dat ook
nu niet met een openlijk racis
tisch programma, maar met
eenzelfde soort conservatief
programma waarmee bijvoor
beeld Reagan en Bush tot presi
dent werden gekozen. Hij is dus
pro-business, anti-belastingen,
anti-uitkeringen, anti-staatsbe
moeienis.
Wat er nog aan racisme in dit
programma zit, is verhuld. Du
ke is bijvoorbeeld tegen positie
ve discriminatie die zwarten be-
foto ap tannen maury
tere toegang tot de arbeids
markt geeft. Hij wil ook de soci
ale uitkeringen verminderen, en
dat krijgt reliëf door de weten
schap dat in Louisiana 75 pro
cent van de uitkeringstrekkers
niet-blank is. Het is een pro
gramma dat aanslaat, met na
me onder de blanke kiezers van
Louisiana, die twee-derde deel
van het electoraat uitmaken.
Corruptie
Duke heeft daarbij het geluk dat
zijn tegenstander Edwin
Edwards ook geen onbevlekt
blazoen heeft. Hij was tussen
1971 en 1987 al drie keer eerder
gouverneur, maakte in die jaren
vooral naam als gokker en vrou
wenjager, en kreeg bovendieri
processen wegens corruptie aan
zijn broek.
Zo'n soort geschiedenis heeft
Duke in ieder geval niet. Hij
zegt verder dat hij van z'n eigen
geschiedenis als lid van de Ku
Klux Klan en als nazi voorgoed
afstand heeft genomen. „Een
jeugdzonde", aldus Duke. Duke
beweert inmiddels bekeerd te
zijn en nu belijdend christen te
zijn. Conservatieve christenen
vormen in het zuiden van de
Verenigde Staten een hechte
kiezersgroep.
Dukes campagneleider Bob
Hawks trad woensdag af omdat
hij niet langer geloofde in de
bekering van zijn baas. Dukes
tegenstanders houden het erop,
dat hij niet méér is dan een or
dinaire fascist, zij het een met
een mooie tandpasta-glimlach,
een door plastische chirurgie
verfraaid Robert Redford-hoofd
en een driedelig pak.
President Bush heeft, zoals ge
zegd, alle reden om te hopen
dat Duke zaterdag verliest.
Maar ook als deze verliest, blijft
Bush zorgen houden. Want al
gemeen wordt aangenomen dat
Duke dan, in ieder geval in het
zuiden van Amerika, als onaf
hankelijke kandidaat gaat mee
doen aan de presidentsverkie
zingen. Hij zou daarbij best wel
eens hoge ogen kunnen gooien.
Want 30 jaar van burgerrechten
hebben nu eenmaal de racisti
sche gezindheid bij veel te veel
Amerikanen niet wezenlijk aan
getast. Dat is de werkelijke bron
van Dukes kracht.
David Duke op verkiezingstoemee.
Ook in Nederland handhaven de Surinamers het traditionele onderscheid tussen etnische groepen. Alleen op de feesten die de Creoolse gezellig-
heidsvereninging organiseert, zijn ook andere Surinamers van harte welkom. foto cpd geert van kesteren
