Extra
Infrastructuur
eiland niet
berekend op
Italiaanse planned
in Roemenië zijn niet uit op afscheiding
Hongaren
You are now on:..
SfE MAARTEN
TThe Friendly Island
g^^njoy yourselLj
Vrijdag 15 november 1991 Redactie: 023-150225 FRANS VISSER Vormgeving: CLARA KEMPER
21
Een schimmig spel speelt zich af
rond de uitbreiding van een lucht
haven op een klein eiland in de Ca-
raïbische Zee. De steekwoorden: on
rechtmatige contracten, mafia-con-
necties, smeergeldpraktijken. Het
spel wordt gespeeld op Sint Maar
ten, een overzees koninkrijksdeel
dat toch al geen goede naam heeft.
De inzet van het spel js de uitbrei
ding van Juliana Airport. Er werden
mogelijk onrechtmatige contracten
gesloten met Italiaanse financiers en
aannemers ten bedrage van 35 mil
joen dollar. Er lopen civiele proce
dures, waarin kopstukken aanspra
kelijk worden gesteld voor het ver
dwijnen van 13,5 miljoen dollar. Het
Openbaar Ministerie kijkt belang
stellend toe en wacht af of strafrech
telijke vervolging nodig is. De vraag
rijst op Sint Maarten of dit niet
slechts één voorbeeld in een reeks
van dubieuze bestuurspraktijken is.
Mafia en smeergeld trefwoorden bij renovatie vliegveld Juliana op Sint Maarten
Het is geen zachte landing op de run
way van Juliana Airport. De baan is vol
hobbels en kuilen. Op het platform ver
dringen zich de vliegtuigen van Ameri
kaanse, Franse en Nederlandse maat
schappijen. Na de paspoortcontrole bij
een van de vier douanehokjes scharen
de reizigers zich drie, vier rijen dik voor
de twee bagagebandjes, op zoek naar
hun koffers.
PHILIPSBURG STELLA SLOOTEN
GPD
Direct buiten de krappe aankomsthal ver
oorzaken taxi's opstoppingen op de één-
baansweg langs het luchthavengebouw. De
jongens van de huurauto's klampen zich
vast aan de vervoerlozen en lokken ze mee
naar hun autopark aan de overkant. Het of
ficiële parkeerterrein voor de deur is im
mers wegens ruimtegebrek verboden ter
rein voor huurauto's.
Dat dit zo niet langer kan, staat vast. De
luchtvaartmaatschappijen zijn niet te spre
ken over de slechte landingsbaan en het
platform. De toenemende klachten zetten
het bestuur van de luchthaven, een over-
heids-NV waarvan de eilandsraad aandeel
houder is, ertoe om in 1989 contracten te
sluiten met Italiaanse aannemers die de
luchthaven zouden renoveren. Het geld
kwam van Italiaanse financiers. De totale
kosten: 45 miljoen dollar.
Schandaal
Deze overeenkomsten leidden tot een
schandaal dat grote belangstelling wekt, in
de Antillen en daarbuiten. Het kwam op
gang toen na veel politieke discussies en
protesten van onder meer lokale aanne
mers die zich gepasseerd voelden, het
luchthavenbestuur in juli 1990 werd ver
vangen. Het nieuwe luchthavenbestuur, on
der voorzitterschap van Clarence Ri
chardson, had tot taak orde op zaken te
stellen. Richardson: „We hebben vanaf 1984
alle beschikbare documentatie nagelezen
en uitgezocht, alle brieven, vergaderversla
gen enzovoorts. Wé kwamen er eerst niet
uit. Todat we op datum zijn gaan sorteren."
Via, en op kosten van het Kabinet van Antil
liaanse Zaken (Kabna) van minister Hirsch
Ballin, werd landsadvocaat Wubs ingescha
keld voor juridische bijstand. „Hij adviseer
de om hoorzittingen achter gesloten deuren
te houden, waarop alle betrokkenen onder
ede worden gehoordDat gebeurde in
april dit voorjaar. Richardson kan over de
inhoud van die verklaringen niet uitwijden,
maar het leverde genoeg aanleiding voor
het bestuur om een aantal civiele procedu
res te starten. Eerdere pogingen om buiten
de rechtszaal om een regeling te treffen
mislukten, omdat de Italianen geen beper
king van het project of wijziging van de fi
nanciering wilden.
Een van de 'hoofdprocedures' loopt tegen
de financieringsmaatschappij ICLE, waarin
wordt geëist dat het contract voor een le
ning van 35 miljoen gulden ongeldig wordt
verldaard, omdat door de aandeelhouder,
de eilandsraad, nooit toestemming is gege
ven. Eenzelfde soort eis is geformuleerd te
gen een aannemingsbedrijf dat de Flamin
go Pond zou dempen, noodzakelijk voor de
uitbreiding van het platform. Ook hiervoor
was geen toestemming verkregen.
Aangezien de bestuursleden geen financiële
verbintenissen mogen aangaan boven de
25.000 gulden zonder toestemming van de
eilandsraad, zijn alle leden hoofdelijk aan
sprakelijk gesteld. Ook de grote initiator
achter het project, Claude Wathey - de man
die veertig jaar politiek leider was op het ei
land - wordt aansprakelijk gesteld. Overi
gens was Wathey's zoon Al voorzitter van
het bestuur dat de contracten met de Italia
nen afsloot.
Reconstructie
Reconstructie van de gang van zaken rond
de contracten heeft eigenaardige feiten op
geleverd, zegt de huidige bestuursvoorzitter
Richardson. „De financiering is verkregen
op basis van een haalbaarheidsstudie, die
uitermate eenzijdig is. De luchthaven zou
ongeveer alleen maar inkomsten hebben en
geen uitgaven. In juni '89 kwam vervolgens
het accountantsbureau KPMG op verzoek
van het oude bestuur met een rapport,
waaruit blijkt dat de voorgestelde financie
ring met een looptijd van acht jaar en een
rente van 8 procent absoluut niet haalbaar
is voor de luchthaven".
Al Wathey schreef daarop in een brief aan
de managing-director van de luchthaven
dat de plannen voorlopig stopgezet moes
ten worden. „Twee dagen later, op 18 juni,
werd echter het contract ondertekend door
CLUJ ADAM LEBOR
THE INDEPENDENT
De ruime villa in de Pavlovstraat in
Cluj wordt 's nachts nooit onbe
waakt achtergelaten. Wanneer de
avondschemer valt over het kantoor
van de RMDSZ de Democratische
Vereniging van Hongaren in Roeme
nië maakt iemand een bed klaar
en blijft hij opletten voor aanvallen
van Roemeense nationalisten.
Toen in het nabijgelegen Tirgu Mu
res rellen uitbraken tussen Roeme
nen en etnische Hongaren waarbij
verschillende doden vielen, werden
naar het kantoor dreigbrieven ge
stuurd en zelfs nu nog worden haar
affiches regelmatig beklad of van de
muur gescheurd.
Onder het communistische regime
werden de etnische Hongaren in
Roemenië vervolgd. Hun scholen
werden gesloten, hun cultuur onder
drukt en de Hongaarstalige universi
teit in Cluj werd gesloten.
„In bepaalde opzichtefi is onze situ
atie nu beter", zegt de vice-voorzit-
ter van de vereniging, Gusztav
Heredi. „Wij kunnen onze partij or
ganiseren, we hebben een Hon
gaarstalige pers en we kunnen
schrijven wat we willen. Maar de re
gering steunt de leugens tegen ons
en de Hongaren worden de zonde
bokken, omdat we de grootste min
derheid zijn en goed georganiseerd.
In tegenstelling tot wat Bukarest be
weert, accepteren de meeste Honga
ren dat Transsylvanië een deel van
Roemenië is. „Wij willen geen onaf
hankelijke republiek zijn", zegt Ti-
bori Szabo, „En je moet wel gek zijn
om te denken dat Hongarije zich
met Transsylvanië zou verenigen,
met acht miljoen extra mensen, on
der wie vijf miljoen Roemenen."
Maar het regerende Roemeense
Front voor Nationale Redding lijkt
van de vermeende dreiging van de
Hongaarse afscheiding gretig ge
bruik te maken voor politieke winst
op de korte termijn. Zowel in
Hongarije als in Roemenië wordt al
gemeen aangenomen dat de vor
ming in Budapest van de „Transsyl-
vaanse regering in ballingschap", die
een kort leven was beschoren, een
provocatie was van de Roemeense
geheime diensten. Het doel was de
aandacht van de Roemenen af te lei
den van de mijnwerkers en die te
richten op het oude schrikbeeld van
het Hongaarse streven naar hereni
ging met het moederland.
Maar door het vuur onder de anti-
Hongaarse gevoelens hoog op te sto
ken. speelt het Front een gevaarlijk
spel. zeggen waarnemers. Wanneer
de anti-Hongaarse vooroordelen
toenemen, kan dat een exodus in
gang zetten, met name van de jonge
en gekwalificeerde mensen die het
land het hardst nodig heeft. Er zijn al
veel etnische Duitsers vertrokken,
waardoor hele gemeenschappen zijn
leeggelopen.
En er zijn berichten over spanning
onder een minderheid van de Hon
gaarse Szekely gemeenschap in
Transsylvanië, ooit de grenswachten
van hei Oostenrijks-Hongaarse Rijk.
Zij zouden zich autonoom willen
verklaren.
De RMDSZ is daar sterk tegen, om
dat zij vrezen dat een dergelijke stap
zou kunnen leiden tot een geweld
dadig conflict. Maar dan zou de we
reld ten minste aandacht voor hen
hebben, zegt een minderheid. En als
de wereld dat niet heeft, dan zijn er
in de RMDSZ die vrezen dat het ex
treme gezichtspunt van Szekely zich
in de heersende stroming kan drin-
gen.
vendien blijkt uit een tweede accountants
rapport dat de financiering onhaalbaar is.
Kabna en het luchthavenbestuur zijn daar
om bezig met een nieuw masterplan, opge
zet door het internationaal ervaren inge
nieursbureau Naco in Den Haag. Volgens
Kabna-vertegenwoordiger Van Diemen op
Curasao hebben zij een heel andere aanpak
dan de Italianen. „Naco legt de nadruk op
de infrastructuur en op uitbreiding van het
platform. Bij de Italianen ligt veel nadruk
op materialen zoals loopbruggen en gebou
wen, die vanuit Italië geleverd moesten
worden."
Voorzitter Richardson benadrukt dat Naco,
dat vorige week het voorlopige masterplan
opstuurde, rekening houdt met diverse uit
breidingsscenario's al naar gelang de trend
van het toerisme. De kosten vallen, zeker in
de eerste fasen, aanzienlijk lager uit dan de
Italiaanse plannen. De meest noodzakelijke
uitbreidingen (onder meer de vertrek- en
aankomsthal, bagage-afhandeling en het
platform) gaan 15 tot 17 miljoen dollar kos
ten.
Bij verdere uitbreiding adviseert Naco om
eerst te kijken of het eiland die grotere
stroom passagiers wel wil, omdat de infra
structuur er niet op berekend is. Ook het
luchthavenbestuur pleit voor een geïnte
greerde groei van het toerisme en het vlieg
veld. Het definitieve masterplan moet in
december klaar zijn. Zodra de Italiaanse
plannen voorgoed van tafel zijn, kan dan
met dit plan gestart worden, zo is het voor
nemen van Kabna en het luchthavenbe
stuur.
Mafia
Een van de laatste verwikkelingen in deze
affaire betreft mogelijke mafia-connecties
en smeergeldtransacties van Sint Maartense
bestuurders met Italiaanse contractpart
ners. Een Italiaanse aannemer, Graci, wordt
in zijn land verdacht van connecties met de
mafia. Kort geleden lekte een rapport uit
van de Venetiaanse politie. Daarin staan
verslagen van afgetapte telefoongesprekken
waarin ook Sint Maarten aan bod komt.
Graci sprak diverse keren met de op Sint
Maarten gevestigde zakenman Rosario
Spadaro - die in de pers eerder van mafia-
De infrastructuur op
Sint Maarten is niet
berekend op een gi
gantische uitbreiding
van vliegveld Juliana.
UNITED PHOTOS DE
BOER
contacten werd beschuldigd - over de aan
leg van een zeehaven, een ander prestigieus
project van nog grotere omvang dat het vo
rige eilandsbestuur in petto had. Uit de ge
sprekken kan afgeleid worden dat niet bij
naam genoemde bestuurders van het ei
land financiële manipulaties voorstelden in
de kostenbegroting, namelijk een hogere
raming dan de werkelijke kosten zouden
zijn. „Zoals ook bij de luchthaven is ge
beurd", zo wordt Spadaro in het rapport
aangehaald. In ruil voor de manipulatie zou
Graci het project ter waarde van 100 mil
joen dollar krijgen.
Geld uit de officiële banklening zou hier
door voor andere doeleinden kunnen wor
den gebruikt, concludeert de Venetiaanse
politie. Graci zag uiteindelijk, ondanks her
haalde verzoeken en een bezoek van een
Sint Maartense delegatie aan Italië, van de
deal af.
Omdat nu blijkbaar bij twee grote projecten
mogelijke smeergeldpraktijken aan de orde
zijn, vragen sommigen op Sint Maarten
zich af of deze handelwijze niet veel vaker
voorkwam. Was dit misschien eerder regel
dan uitzondering? Het antwoord is (voorlo
pig) niet te achterhalen. De uitspraak in de
lopende civiele procedures, die in januari
wordt verwacht, moet aantonen wie in de
luchthavenaffaire fout is geweest.
Het zou de eerste keer zijn dat Sint Maar
tense bestuurders, die al jaren maar zonder
bewijs van wanbestuur en corruptie worden
beschuldigd, via het gerecht verantwoorde
lijk worden gesteld. Daarna dreigen moge
lijk strafrechtelijke zaken. Het luchthaven
bestuur heeft het Openbaar Ministerie tot
tweemaal toe van informatie en papieren
voorzien, maar voorlopig verklaart officier
van justitie Wesselink „toe te kijken en af te
wachten."
Richardson heeft geen duidelijk idee over
hoe de nu al vaststaande misstanden kon
den gebeuren. „Het is zo n ondoorzichtige
en ingewikkelde zaak". Hij verwijst wel naar
een algemeen beeld dat hij heeft over zijn
geboorte-eiland: „Er zijn hier twee groepen
mensen: een kleine groep die veel geld ver
dient, en een grote groep die maar net een
boterham verdient, die ze niet graag kwijt
willen raken."
Het luchthavenbestuur pleit voor een geïntegreerde groei van het toerisme en het vliegveld.
diezelfde man", aldus Richardson. Inmid
dels is 13,5 miljoen dollar op onduidelijke
wijze verdwenen. „Het zou besteed zijn aan
materialen ter waarde van 3,5 miljoen en
een eerste aanbetaling van 10 miljoen dol
lar. De genoemde materialen hebben maar
een waarde van nog geen 600.000 dollar",
aldus Richardson.
„Het contract voor het dempen van de Fla
mingo Pond voor 2,2 miljoen is door Al
Wathey zelf, zonder dat de andere be
stuursleden het wisten, ondertekend".
Daarom heeft Richardson ingestemd met
het vrijwaren van hoofdelijke aansprakelijk
heid van de andere bestuursleden in deze
zaak. Het gaat onder anderen om het parle
mentslid Marcel Gumbs.
Politiek
Behalve tot juridische verwikkelingen, heeft
de luchthaven-affaire ook tot politieke
strubbelingen geleid. Toen de contracten in
1989 werden ondertekend, was de Demo
cratische Partij van Claude Wathey aan de
macht, evenals tijdens de vier voorgaande
decennia. Na de verkiezingen in april ver
loor de DP de meerderheid. Er kwam een
coalitie van twee oppositiepartijen de SPA
en de PDP.
Deze laatste partij, opgericht door voorma
lige DP-leden, zegde al na zes weken de sa
menwerking op. Volgens SPA-leider James
was het vooropgezet spel. „Er is nooit dui
delijk gezegd waarom de PDP niet verder
wilde. Het enige waar we over van mening
verschilden, was de luchthaven-affaire". De
SPA wilde de zaak juridisch uitgeplozen
hebben, de PDP wilde aan de Italiaanse
plannen vasthouden en afzien van de juri
dische zaken. De PDP vormt nu een coalitie
met de DP. De SPA, de grootste partij, zit
weer in de oppositie.
De DP/PDP-coalitie heeft de Italiaanse
plannen nog steeds niet losgelaten, on
danks de rechtzaken en de misstanden die
inmiddels bekend zijn geworden. Het lijkt
een noodsprong van een in het nauw ge
dreven kat, want het is onwaarschijnlijk dat
de Italianen nog een kans hebben. De Antil
liaanse premier Maria Liberia heeft gezegd
dat zij de contracten zal voordragen voor
vernietiging door de Kroon, als Sint Maar
ten er koste wat kost aan vasthoudt. Ook
het Kabinet voor Antilliaanse Zaken is niet
te spreken over de Italiaanse plannen. Bo-
m
