Feiten
Cambodja vertrouwt op Sihanouk
Paramaribo wil wel praten over cocaïnesmokkel
Magie sliep 'met talloze vrouwen'
Donderdag 14 november 1991 Redactie; 023-150225 janine bosma altan erdogan ronaid frisart (chef) onno havermans Patrick van den hurk hans jacobs jolanda oukes jan preenen sjaak smakman
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
2
PARAMARIBO M.A. VAN GRUNSVEN
CORRESPONDENT
In Suriname wordt het komend overleg met Ne
derland gezien als een nationale zaak. De rege
ring-Venetiaan heeft er alles aan gedaan om de
Nederlandse delegatie morgen op Bonaire onver
deeld tegemoet te treden. Uiteraard wordt er
steeds op gewezen dat Nederland en Suriname
volstrekt gelijkwaardige onderhandelingspartners
zijn. Maar in krantencommentaren wordt erop
gewezen dat de besprekingen met Nederland
niet mogen mislukken, op straffe van de totale
ondergang van de Republiek Suriname.
Verwacht wordt, dat de Surinamers tijdens het
overleg regelmatig behoefte zullen hebben aan
schorsingen. Met Argusogen zal rond de verga
derzaal worden toegezien op de standvastigheid
van de Surinaamse ministers. Want ondanks de
eensgezindheid zijn er ook accentverschillen bin
nen de delegatie. Ministers van de Nationale Par
tij Suriname voelen zich verantwoordelijk voor
de onafhankelijkheid in '75 en het toen afgeslo
ten Ontwikkelingsverdrag. Hun collega's van
Lachmons VHP voelen zich daar minder aan ge
bonden. Binnenskamers vindt de VHP dat de ja
ren na de onafhankelijkheid weinig succesvol zijn
geweest en dat dicht aanschurken tegen het
moederland de loop van de geschiedenis nog
enigszins kan corrigeren.
Schorsingen en koffiepauzes zullen ook nodig
zijn om naar Paramaribo te bellen. Omdat de ko
ningin en Lubbers in Den Haag zullen achterblij
ven, zal ook president Venetiaan niet aan de be
sprekingen deelnemen. Het politieke zwaarte
punt in de personen van de drie andere Frontlei
ders Arren, Lachmon en Soemita, blijft ook in Pa
ramaribo en zal de uitslag van de besprekingen
achteraf moeten goedkeuren.
Op Bonaire zal blijken in hoeverre de Nederland
se en Surinaamse verwachtingen van de confe
rentie overeenkomen. De kwestie van de cocaï
nesmokkel bungelt in het Surinaamse voorstel
onderaan. De Surinamers hebben daarmee aan
gegeven dat over dat onderwerp best kan worderi
gepraat maar wel in mil voor aangename onder
handelingen over de ontwikkelingshulp.
Nadrukkelijk is gesteld dat op Bonaire geen
nieuw ontwikkelingsverdrag zal worden getekend
en dat er ook geen aanvulling op het oude komt.
Mocht het gesprek aan de onderhandelingstafel
stokken, dan zullen beide partijen zich slechts
kunnen verheugen over het feit dat het overleg
tussen Suriname en Nederland weer is geopend.
Een belangrijk punt in Paramaribo is de veront
waardiging over de manier waarop Nederland
met de ontwikkelingshulp omgaat. Suriname
heeft na '82 op eigen gelegenheid ontwikkelings
projecten doorgefinancierd die samen waren be
gonnen. De 300 miljoen gulden die daarmee ge
moeid waren, moeten alsnog op tafel komen, zo
heeft het standpunt altijd geluid. Nederlandse
overmakingen van 'ons geld' worden zonder
meer beschouwd als sigaren uit eigen doos,
waaruit nog voor 1,6 miljard kan worden gerookt.
Als blijk van goede wil heeft Suriname zelf al een
gebaar gemaakt. Een drastische grondwetswijzi
ging, die de positie van de militairen aantast, ligt
bij het parlement. In alle toonaarden is de wil tot
bezuiniging en sanering van de economie met
behulp van het accountantskantoor Coopers
Lybrand uitgesproken. En dat geldt ook voor de
drugskwestie. Minister Girjasing van justitie lan
ceerde vorige week nog een Surinaamse 'anti-
drugscampagne' met de aankondiging dat het
beleid zal worden verscherpt.
Nederland zal in Surinaamse ogen de knip moei
lijk helemaal gesloten kunnen houden. Minister
Nooitmeer van regionale ontwikkeling houdt
daar al rekening mee. Al vanaf de eerste demo
cratisering in '87 hangt een bedrag van 25 mil
joen gulden per jaar in de lucht voor de 'rehabili
tatie van het binnenland'. Het geld kon nooit
worden geclaimd omdat de gewapende conflic
ten in het oerwoud voortsluimerden en de rege-
ring-Shankar/Arren geen plannen kon maken.
Nooitmeer heeft nu een nota in voorbereiding,
die menige bosneger en Indiaan aan een buiten
boordmotor kan helpen en Nederland van even
tuele schuldgevoelens kan verlossen.
Legerleider Bouterse zal het gemarchandeer
van afstand met belangstelling volgen. Zolang
het leger zich rustig houdt, kan de uitkomst van
de besprekingen hem niet treffen. Venetiaan
heeft nog geen behoefte aan een nieuwe bevel
hebber en laat liever praten over 'nauwere ban
den' dan over een verdergaand 'associatiever
drag'. Toch zal Bouterse indirect een rol spelen
op de conferentie te Bonaire. Als de besprekingen
onverhoopt toch nog vast mochten lopen, kan
Bouterse nog als potentiële boeman van stal wor
den gehaald.
Dit Is het tweede verhaal in een serie over de re
latie tussen Suriname en Nederland. De confe
rentie tussen beide landen begint morgen. Het
eerste deel is gisteren gepubliceerd. Morgen het
laatste deel.
COMMENTAAR
Bommen zijn geen argumenten
Geweld is soms nuttig en zelfs
noodzakelijk. Neem de eerste
helft van de jaren veertig, toen
driekwart van Europa zich wilde
ontworstelen aan het nazi-juk.
Bevrijdingsoorlogen in de Der
de Wereld zijn andere voorbeel
den. Maar zulke omstandighe
den zijn uitzonderlijk. In Neder
land anno 1991 is geweld in elk
geval niet gerechtvaardigd om
een doel, hoe nobel ook, te be
reiken. De aanslagen op het
huis van staatssecretaris Kosto
en op het ministerie van bin
nenlandse zaken zijn verwerpe
lijk.
Lieden die zeggen te spreken
namens RaRa"* hebben ver
klaard, dat ze met de bommen
het Haagse vluchtelingenbeleid
aan de kaak wilden stellen. Mis
schien deugt dat beleid niet.
Misschien moet daartegen ste
vig actie worden gevoerd. Maar
er moeten zeker geen bommen
worden geplaatst.
Organisaties van en voor bui
tenlanders vrezen dat de aan
slagen averechts werken. Het
publiek keert zich (terecht) te
gen de bommenleggers, maar
vermoedelijk zijn er ook men
sen die (ten onrechte) aan die
bommen argumenten ontlenen
tegen het toelaten van vluchte
lingen in Nederland. Dan heeft
RaRa het tegendeel bereikt van
wat het wilde.
Sol 1PA1R. Met- VLUiureuNlfteM»-t
j HO, WACHT, G,E£H TICtCBTS yoofc 5CWPHÓL,
TOCH WiAZ e^BNlS AMP855 ASIÊJ- AWKAGÊAI,
i ki£{?££(amp woem- em te
V EW I^STA&IEI LAMP-
EN MENINGEN
Prins moet na 21 jaar oorlog haat overwinnen in verscheurd land
WIM STEVENHAGEN
LOS ANGELES PHIL REEVES
THE INDEPENDENT
De basketbal-superster Earvin
'Magic' Johnson, tot nu toe een
Amerikaanse held van onbe
sproken gedrag, heeft onthuld
hoe hij besmet is geraakt met
het HlV-virus. Zijn bekentenis,
vorige week op een persconfe
rentie, heeft een abmpt einde
gemaakt aan zijn sportcarrière
en in Amerika een grote schok
teweeggebracht.
In een openhartig verslag in het
Amerikaanse weekblad Sports
Illustrated zegt Johnson (32) dat
hij het aids-virus heeft opgelo
pen door onveilig vrijen met
een vrouw die met het vims was
besmet. Terwijl hij met zijn
Suriname treedt Nederland ihet gesloten front tegemoet t
Prins Norodom Sihanouk
is vanmorgen voor de
tweede keer uit balling
schap teruggekeerd in het
door jaren van strijd geteis
terde Cambodja. Daarmee
is een van de grootste poli
tieke doorzetters uit de
moderne geschiedenis te
ruggekeerd in het gerestau
reerde koninklijk paleis van
Phnom Penh. De taak om
opnieuw de leiding over
Cambodja op zich te he
men zou wel eens de moei
lijkste kunnen blijken uit
Sihanouks wonderbaarlijke
loopbaan.
PHftpM PENH AP-ANP-IPS
Een halve eeuw lang heeft de
prins in Cambodja een hoofdrol
vervuld: als koning, onafhanke
lijke held, staatshoofd, guerrilla
leider en internationaal diplo
maat par excellence. Nu is hij
terug in het sprookjespaleis,
waar hij als 18-jarige door de
Fransen werd gekroond met het
idee dat zij een playboy op de
troon zetten die gemakkelijk te
manipuleren zou zijn.
Vanaf zijn herwonnen zetel zal
de 69-jarige prins de haat moe
ten zien te overwinnen die
heerst tussen de vier belangrijk
ste machtsgroepen in het land
en voldoende internationale
goodwill en financiële steun
moeten vergaren om zijn door
meer dan twintig jaar oorlog
leeggebloede land weer op te
bouwen.
Als hoofd van de voorlopige Op
perste Nationale Raad speelt
Sihanouk volgens waarnemers
een cruciale rol bij de inspan
ningen van de Verenigde Naties
om in anderhalf jaar tijd meer
dan 150.000 soldaten te ontwa
penen en democratische verkie
zingen te organiseren. „Hij is
waarschijnlijk de enige Cam
bodja an die algériieen geres
pecteerd wordt en erkend als de
enige Cambodjaan die dit land
kan herenigen", zei de nieuwe
Amerikaanse ambassadeur in
Phnom Penh, Charles Twining.
Koorddanserij
Sihanouk heeft een charismati
sche persoonlijkheid en geniet
grote populariteit. Door zijn ja
renlange politieke koorddanse
rij geldt hij als een ervaren en
geslepen onderhandelaar. Met
die vaardigheden dwong hij
zelfs bewondering af van door
gewinterde diplomaten die hem
tijdens de martelende onder
handelingen van de afgelopen
jaren zagen vleien, aandringen
en zijn zin doordrukken.
Zijn sterkste kaart is wellicht dat
hij stevige steun heeft van de
internationale gemeenschap,
waaronder de VS, China en de
Unie van Soevereine Staten.
Deze en andere landen hebben
meegewerkt aan het vredesak
koord dat vorige maand is gete
kend en dat de terugkeer van
Sihanouk mogelijk heeft ge
maakt.
Sihanouk is in het verleden her
haaldelijk buiten gevecht ge
steld, om echter telkens weer
Samen met premier Hun Sen, die hem in Peking heeft opgehaald, neemt prins Sihanouk (links) de toejuichingen in ontvangst bij zijn terugkeer v
morgen in Cambodja. foto afp Dominique facet
terug te komen. De Fransen za
gen in hem een kneedbaar
mannetje. Maar zijn wufte uit
spattingen, hoge stemgeluid en
activiteiten aan de zijlijn (vrou
wen, Franse wijn, het zingen
van liefdesliedjes, en het produ
ceren van B-fiLms) verborgen
een briljant, soms meedogen
loos politicus.
Zigzagkoers
Nadat hii in 1953 de Fransen
onafhankelijkheid had weten af
te troggelen bestuurde hij Cam
bodja als een persoonlijk winge
west, aanvankelijk als koning en
na 1955 als politiek leider van
een een-partijstaat. Toen de
buurlanden Vietnam en Laos in
oorlog raakten wist Sihanouk
Cambodja daar via een riskante
zigzagkoers buiten te houden.
Hij liet toe dat de Vietnamese
communisten Cambodjaanse
grensgebieden als uitvalsbasis
gebruikten en keek de andere
kant op als zij door Amerikaan
se vliegtuigen werden gebom
bardeerd.
In 1970 liet zijn politieke in
stinct hem in de steek toen pre
mier Lon Nol hem in een mili
taire coup uit het zadel wipte.
Sihanouk week uit naar Peking.
Vanuit zijn ballingsoord ver
bond de prins zien tot veler ver
rassing met de communistische
Rode Khmers, die vijfjaar later
Phnom Penh binnenmarcheer
den. Sihanouk kon terug naar
zijn paleis, maar ontdekte dat
dit zijn gevangenis werd.
„De Rode Khmer houdt hele
maal niet van mij, en ik weet
dat. Oh la la... dat is me duide
lijk. Als ze me niet meer nodig
hebben zullen ze me uitspugen
als een kersepit", zei Sihanouk
in 1973 in een vraaggesprek.
Zijn voorspelling bleek juist.
Alleen voorspraak van de vroe-
zeker twaalf kinderen en klein
kinderen van Sihanoukligt
over heel Cambodja verspreid.
Ook de Vïétnamezen hebben
waarschijnlijk bijgedragen tot
het overleven van Sihanouk.
Toen de troepen van Hanoi in
1978 voor Phnom Penh stonden
werd Sihanouk als gezant naar
Peking gestuurd, in een laatste
wanhoopspoging van Rode-Kh
merleider Pol Pot om een ne
derlaag te voorkomen.
Sihanouk, die hiermee zijn
tweede verbanningsperiode be
gon, veroordeelde zowel dege
nen die hem gevangen hadden
gehouden als de Vietnamese
bezetters. Hij begon een ver
zetsgroep te organiseren die
daarna 13 jaar lang zou vechten
tegen de door Vietnam geïnstal-
Tienduizenden Cambodjanen waren vanmorgen In de hoofdstad Phnom
Penh op de been om Sihanouk te verwelkomen. Op de achtergrond: het
koninklijk paleis. foto afp Dominique facet
gere Chinese leider Chou En Lai het land te hervormen door het
voorkwam dat ook hij werd te- eerst te vernietigen. Het ge-
rechtgesteld. Om hem heen was beente van hun slachtoffers
de Rode Khmer intussen bezig honderdduizenden, onder wie
In de tussentijd reisde Sihanouk
de wereld af om steun te verga
ren en liet hij zich fotograferen
tijdens emotionele bezoeken
aan zijn verzetsstrijders bij de
Ihais-Cambodjaanse grens.
Ongelofelijk genoeg maakte de
Rode Khmer opnieuw deel uit
van zijn verzétscoalitie.
Na de ondertekening van het
vredesverdrag in Parijs op 23
oktober is Sihanouk nu terugge
keerd als 'neutraal' hoofd van
de Hoge Nationale Raad (SNC),
waarin alle vier politieke groe
peringen vertegenwoordigd
zijn. Samen met de Tijdelijke
VN-Autoriteit (Untac) zal deze
het land besturen tot de parle-
ments- en presidentsverkiezin
gen. Althans, dat is de lezing
van de prins. Premier Hun Sen
is van mening dat zijn regering
voorlopig het heft nog in han
den heeft. Deze tegenstelling zal
de komende tijd de nodige
spanningen opleveren, zo ver
wachten waarnemers in de
Cambodjaanse hoofdstad.
Magie Johnson.
team, de Los Angeles Lakers,
door het land reisde, heeft hij
met talloze vrouwen seks ge
had. „Het probleem is dat ik
niet specifiek kan zijn over de
tijd, de plaats of de vrouw. Het
kunnen er een aantal zijn ge
weest."
Johnson: „Voordat ik getrouwd
was, leidde ik echt het leven van
een vrijgezel. Als ik op reis was,
zat ik nooit verlegen om vrou
welijk gezelschap." Hij voegt
daaraan toe: „Ik deed mijn best
zoveel mogelijk vrouwen van
dienst te zijn.
Magie Johnson benadrukt dat
hij nooit een homoseksuele re
latie heeft gehad. De aandacht
zal nu worden gericht op de
vraag of Magic, die twee maan
den geleden is getrouwd, ande
re mensen heeft besmet, en zo
ja, hoeveel. Tot nu toe hebben
zijn zwangere vrouw en onge
boren kind negatief op de test
gereageerd.
De sportster en multimiljonair,
die een campagne is begonnen
om het publiek meer bewust te
maken van aids, geeft een aan
schouwelijk verslag van het mo
ment waarop een dokter van de
Lakers hem vertelde dat hij se
ropositief was.
„Plotseling voelde ik me ziek. Ik
was met stomheid geslagen.
Geschokt. En ja, ik was bang...
Net als bijna ieder ander die
nooit heeft nagedacht over de
groeiende aids-epidemie in de
VS en de rest van de wereld,
wist ik het verschil niet tussen
het virus en de ziekte."
Hij deed een beroep op zijn col
lega-sporters: „Jongens, zetje
hoed op, doe je regenjas aan, of
hoe je een condoom ook wilt
noemen gebruik het. Het
doet er niet toe hoe mooi de
vrouw is of hoe verleidelijk ze
klinkt door de telefoon. Ik weet
dat zoveel vrouwen ons probe
ren te verleiden dat het niet
moeilijk is om zwak te zijn. Mis
schien heb ik het, door het vims
te krijgen, voor jullie gemakke
lijker gemaakt om sterk te zijn."
