Kunst
=DIËR0S=5.98
Yves Montand, de acteur van
Frankrijks politieke geweten
Expositie 'Vitaminen voor de stad': creatieve architectuur
Leiden Sinfoniëtta:
goed in grote lijnen
Gebrek aan originaliteit
in voorronde Grote Prijs
Verkoop collecties alleen na
'maatschappelijke discussie'
Maandag *11 november 1991 Redactie: 071-161400 CEES VAN MOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNCA Eindredactie: NIEK FAAS Vormgeving: SIMON DE GRAAF
9
YVES MONTAND bouwde
als zanger, acteur en voor
vechter van mensenrechten
een ongekende populariteit
op.
De dood van de zanger/acteur Yves Montand (70) is in
Frankrijk met een schok ontvangen. Tientallen persoon
lijkheden uit de wereld van politiek, kunst en cultuur
hebben met verslagenheid gereageerd op het nieuws van
Montands overlijden.
dood in 1985 samenleefde. Zelfs
de kortstondige affaire die Mon
tand in 1960 met Marilyn Mon
roe had, kon die hechte relatie
niet bedreigen.
Yves Montand werd in 1921
geboren als Ivo Livi, de zoon
van een arme boer in het Itali
aanse Toscane. Twee jaar later
emigreerde het gezin, op de
vlucht voor fascisme en armoe
de, naar Marseille. Zijn jeugd in
de sloppen van Marseille heeft
een onuitwisbaar stempel gezet
op het doen en laten van Yves
Montand, de artiestennaam die
hij zich in 1938 aanmat. Yves
Montand is tot zijn dood een
uiterst sociaal bewogen mens
geweest.
HANS GERTSEN/PiETER VAN LIEROP
De populaire zanger/acteur
stierf min of meer op de plan
ken. Hij overleed zaterdagmid
dag aan de gevolgen van een
hartinfarct nadat hij vrijdag
avond laat onwel was geworden
tijdens filmopnamen in de om
geving van Senlis.
Yves Montand was, samen
met Edith Piaf die hem in 1944
in Marseille 'ontdekte', een van
de grootste vertolkers van het
Franse chanson. Als acteur be
hoorde hij tot de succesvolle ge
neratie van Jean Gabin, Lino
Ventura en Simone Signoret,
met wie hij van 1949 tot haar
Dat sociale engagement
taalde zich aanvankelijk in
lidmaatschap van
nistische partij, maar toen Sov
jet-tanks in 1956 de volksop
stand in Budapest neersloegen,
keerde hij zich van zijn geloof in
het communisme af. Montand
bleef echter strijden tegen wat
hij als onrecht zag. Zijn engage
ment blijkt niet alleen duidelijk
uit films als 'Z', de beroemde
aanklacht tegen het Griekse ko
lonelsregime, maar ook uit vele
tientallen humanitaire acties
die hij steunde. Als zanger, ac
teur en voorvechter van men
senrechten bouwde hij een on
gekende populariteit op.
Ferme standpunten
Ook in interviews en talk shows
op de tv bleef Yves Montand ui
ting geven aan zijn ferme stand
punten tegen intolerantie, on
rechtvaardigheid en verdruk
king, naar aanleiding van onder
andere de opkomst van Solida
riteit in Polen en de Russische
inval in Afghanistan. Hij wist
dan zijn meningen zo helder en
aansprekend te formuleren dat
in 1985 een enquête uitwees dat
een op de vijf Fransen Montand
als president zou willen hebben.
Hij heeft zich evenwel nooit
werkelijk in de politiek begeven.
Gelukkig, want hij was er te
flamboyant en een te groot ar
tiest voor.
Drie jaar geleden vervaardig
de cineast Jacques Demy onder
de titel Trois Places Pour Le 26,
een filmmusical over het leven
van Yves Montand. Het bleek
een dieptepunt in zowel de car
rière van de vorig jaar overleden
Demy als in die van de zaterdag
overleden Montand. De realiteit
van Montands werkelijke leven
bleek oneindig veel interessan
ter, opwindender èn romanti
scher dan in een musical samen
viel te vatten.
Yves Montand voor een van de affiches van zijn tour de chant die hij drie jaar geleden maakte. De chanson
nier/acteur stierf zaterdag ten gevolge van een hartaanval. foto afp
AMSTERDAM FRANgOISE LEDE-
BOER
De vijf Nederlandse prijswinnaars van
de architectuur-wedstrijd EuroPan to
nen op de expositie 'Vitaminen voor
de stad' in de Amsterdamse Zuider-
kerk aan hoe belangrijk creatieve ar
chitectuur is voor de leefbaarheid vaif
stedelijke gebieden. Hun voorstellen
voor vier lokaties in Apeldoorn, Bre
da, Nijmegen en Zaanstad betekenen
een wezenlijke verbetering en kunnen
inderdaad worden beschouwd als een
portie vitaminen voor de stedeling die
genoeg heeft van middelmatige mas-
sabouw.
De expositie is de neerslag van de
tweede wedstrijd voor jonge Europese
architecten en had als thema 'Wonen
in de stad: revitalisering van stedelijke
gebieden'. Bijna 1500 architecten
teams dienden ontwerpen in voor lo
katies in heel Europa, een verdubbe-
garije, Tsjechoslowakije, Polen en de
Sovjet-Unie.
EuroPan Nederland wordt onder
steund door sponsors, de deelnemen
de gemeenten en het ministerie van
ling van het aantal deelnemers sinds WVC. De financiering is in elk land
de eerste wedstrijd in 1988-1989. Ge
zien dit succes vindt de Stichting Eu
roPan Nederland het opmerkelijk dat
de Europese Gemeenschap nog
steeds geen financiële steun geeft aan
het EuroPan-samenwerkingsverband,
dat inmiddels vertakkingen in een
groot aantal Europese landen heeft.
De politieke omwentelingen in Cen
traal-Europa maakten voor het eerst
ook deelname mogelijk van negentig
architectenteams uit Hongarije, Bul
anders geregeld en is soms een moei
zame aangelegenheid die veel organi
satorische perikelen met zich mee
brengt. Zo hebben Spanje en Italië
voor de volgende keer moeten belo
ven dat zij de deelnemers betere loka-
tiebeschijvingen verstrekken, terwijl
het overkoepelende Franse EuroPan-
secretariaat ook klachten ontving over
de begeleiding in België en Grieken
land. Structurele steun uit Brussel zou
daarom zeer welkom zijn.
De 70 deelnemende gemeenten in
Europa verplichten zich tot een seri
euze inspanning om de prijswinaars
ook daadwerkelijk aan een bouwop
dracht te helpen.
Fotografie
Het Iers-Britse team Gerard Maccrea-
nor en Richard Lavington springt er
uit met het plan voor de lokatie Zaan-
werf in Zaanstad. Hun ontwerp voor
210 woningen en binnenruimten ziet
er afwisselend uit en toont bovendien
een aangename wandelroute langs de
rivier De Zaan. Ook Zaanstad moet
nog een definitieve keuze maken,
maar dat dit enige tijd duurt is bij
bouwprojecten een gebruikelijke gang
van zaken. Datzelfde geldt voor Bre
da, waarvoor Endry van Velzen een
prijswinnend ontwerp maakte voor
de nieuwe wijk Steenakker. Apel
doorn kreeg met het ontwerp van An
ne Mie Depuydt (België) voor de loka
tie Welgelegen/Kanaalzone alleen een
eervolle vermelding.
In de Zuiderkerk hangen behalve de
ontwerpen van de prijswinnaars ook
de plannen van de vijf architecten die
een eervolle vermelding kregen. Ar
chitectuurtekeningen vormen moei
lijk materiaal om een leuke expositie
mee te maken. Het was daarom een
goed idee van EuroPan om Vitami
nen voor de Stad' te verlevendigen
met bijdragen over het thema van
vier fotografen en dichters. Een over
zicht van inmiddels verworven op
drachten in het kader van EuroPan 1
(in Arnhem, Amsterdam-Noord en
Den Haag) maakt in de Zuiderkerk
ten slotte duidelijk dat de architec
tuur-wedstrijd een vruchtbaar initia
tief is geweest
(De EuroPan-expositle In de Zuider
kerk (Zuiderkerkhof 72, Amster
dam) duurt tot en met 29 november.
De openingstijden zijn van maandag
tot en met vrijdag van 12.30 tot
16.30 uur en donderdag bovendien
van 18.00 tot 21.00 uur.)
Kamerorkest nieuwe aanwinst
RECENSIE MIES ALBARDA
Leiden Sinfoniëtta o.l.v René Ver-
hoeff, m.m.v. Pieter Gouderjaan
(hoorn) en Anton Doornhein (orgel).
Werken van Fred, de Grote, Mozart,
Handel en Jur. Andnessen.
Gehoord in de Lokhorstkerk op 9 no-
Het spelen in een kameror
kest is voor veel amateur
musici buitengewoon aan
trekkelijk. Er wordt flink wat
eisen aan de eigen inbreng
gesteld, maar de verantwoor
delijkheid wordt toch ge
deeld. Een betrekkelijk nieu
we aanwinst in het Leidse
circuit van orkesten en- en
sembles is Leiden Sinfoniët
ta, bestaande uit 25 strijkers,
aangevuld met de gebruike
lijke bezetting van hout- en
koperblazers en een pauke-
nist. Onder leiding van de
doorgewinterde dirigent Re
né Verhoeff werd een aardig
programma gepresenteerd
met een groot en duidelijk
enthousiasme, waarbij men
echter juist door die musi-
ceervreugde elkaar en de di
rigent nogal eens uit het oog
verloor. Met de Sinfonia in D
van Frederik de Grote als
openingsstuk had het orkest
zich voor een moeilijke op
gave gesteld.
Frederik, een vorst die zo
wel een voortreffelijk fluitist
als een zeer verdienstelijk
componist was, schreef zijn
muziek in de elegant-melo-
dische stijl die ook de muziek
van zijn hofclavicinist Carl
Philipp Emanuel Bach ken
merkt. Zulke muziek, met
zijn vele passagewerk en ver
sieringen, vraagt van een or
kest dat het als één instru
ment klinkt. Die verfijning
was voor het nog niet losge-
speelde orkest een te zware
opgave. Aan levendigheid
ontbrak het niet, maar het
was een levendigheid van ve
le individuen. Aardig was het
tweede deel waarin de
hoofdrol vanzelfsprekend
aan twee fluiten is toebe
deeld, goed gespeeld en op
lettend begeleid door de
strijkers. Dezelfde accurates
se werd nagestreefd en ook
grotendeels bereikt in de be
geleiding van het tweede
Hoornconcert van Mozart
K.V. 417.
Pieter Gouderjaan schudde
dit concert uit zijn mouw
met een rijkdom aan ronde
klanken: beter pleidooi voor
dit prachtige instrument kan
men zich niet denken. De or
ganist van de Lokhorstkerk
Anton Doomhein had voor
de pauze met de Leipziger
Gigue en een naar Bach's
preludes en fuga's verwijzen
de Ouverture van Mozart
voor een plezierig intermez
zo gezorgd. Na de pauze
nam hij de solopartij in het
Orgelconcert op. 4 no. 2 van
Handel voor zijn rekening.
De afstand tussen organist
op de orgelgalerij en orkest
beneden in de zaal schept al
tijd problemen t.a.v. de ho
mogeniteit, die slechts door
een alerte dirigent en een
snel reagerend orkest te on
dervangen zijn. Dat René
Verhoeff en zijn orkest een
grote mate van eenheid wis
ten te bereiken, pleit voor de
capaciteiten van beide.
In de Sinfonia no. 8: Ia Ce-
lebracione van Jurriaan An-
driessen was het orkest dui
delijk warm gespeeld. Het
stuk biedt alle gelegenheid
voor expressief en dyna
misch spel, waarin ernst en
humor gelijkelijk aan bod ko
men. Sinfoniëtta liet maar
weinig mogelijkheden liggen,
zij het dat ook hier de grote
lijnen beter tot hun recht
kwamen dan de details.
Wanneer enthousiasme en
orkestdiscipline gelijke tred
houden kan Sinfoniëtta Lei
den zeker uitgroeien tot een
goed kamerorkest: het po
tentieel is er voor aanwezig.
PARUS In het Grand Palais in Parijs is gisteren een expositie geopend van werken van de Belgische
surrealist Paul Delvaux. Deze bezoeker onderzoekt het doorkijkje op dit schilderij van Delvaux nauw
keurig. De nu 94-jarige schilder woont in het Belgische Fumes.fl foto ap
Mashed Potatoes uit Noordwijk wint voorronde
De onderzoekers realiseren
zich dat hun aanbeveling
verkoop van belangrijke (kunst
collecties moet openbaar ge
schieden het museumdirec
teuren moeilijker maakt hun
koers uit te zetten. Maar, 'open
baarheid is noodzakelijk", ver-
vreemdingsvoorstellen' dienen
aan een externe commissie te
worden voorgelegd. Bij een plan
tot verkoop hoort dan een voor
stel tot aankoop zodat kan wor
den afgewogen wat er voor in
de plaats komt. Collectiewijzi
ging hoort altijd in dienst te
staan van het verbeteren van de
bestaande collectie, aldus het
rapport.
Over verkoop van voorwer
pen van weinig waarde moet
een museumdirecteur daaren
tegen vrij kunnen beslissen.
De onderzoekers voorzien
geen toename van het aantal
kunstwerken dat via de handel
naar het buitenland zal verdwij
nen. Museumdirecteuren sprin
gen uiterst zorgvuldig met de
aan "hen toevertrouwde collec
ties om, zo is Bevers en Hal-
bertsma gebleken.
Het afstoten van kunstwerken
uit museale collecties is extra in
de aandacht nu directeur Fuchs
van het Haagse Gemeentemu
seum twee Picasso's wil verko
pen.
Besluiten over verkoop van
kunstwerken uit openbare col
lecties van musea mogen niet
worden genomen zonder dat er
een 'maatschappelijke discus
sie' aan vooraf gaat. Plannen tot
verkoop van (delen van) musea
le collecties moeten tijdig in de
openbaarheid worden gebracht.
Deze conclusies staan in het
rapport 'Behouden is kiezen'
dat aanstaande vandaag aan
minister d'Ancona van wvc
wordt aangeboden. Het rapport
waarin de problematiek rond
collectiewijziging is onderzocht
is geschreven door prof. Ton
Bevers en kunsthistorica Marlite
Halbertsma van de vakgroep
kunst- en cultuurwetenschap
pen van de Erasmusuniversiteit
in Rotterdam.
De onderzoekers adviseren de
minister dat verkoop van bezit
door musea niet altijd moet
worden verboden. Als het ech
ter om heel dure objecten gaat,
zijn wel extra zorgvuldige pro
cedures geboden. Ze wijzen er
op dat afstoting van objecten
geen nieuw verschijnsel is in de
museumwereld. Bij niet-kunst-
musea is het zelfs gebruikelijk
voorwerpen uit de collectie te
verwijderen door ruil, over
dracht, schenking of
Imperium mist
juiste toon
met 'Solness'
TONEEL
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
Spel: Jan Laman. Joianda Luyenctyk.
Janine Bol. Annette Wagemans en Johan
Mulder Gezien 9 november. Microthea
ter. Leiden
Aldaar nog te zien 14 t/m 16 en 21 t/m
Toneelgroep Imperium heeft
het zich bij de nieuwe produktie
onder leiding van regisseuse
Ineke de Vos allesbehalve ge
makkelijk gemaakt. Want
'Bouwmeester Solness' van Ib
sen, dat wel diens 'allegorische
autobiographic' is genoemd,
vergt het een en ander. Er is be
hoorlijk in de tekst geschrapt en
het aantal personages is tot vijf
beperkt. Mede door die ingre
pen dient de voorstelling duide
lijker en als het ware eigentijd
ser te worden.
Meteen al in de eerste dialo
gen komt tot uitdrukking, wat
het grootste probleem bij deze
voorstelling zal blijken te zijn.
De toonzetting is nogal merk
waardig. Als de acteurs zich in
hun personages proberen in te
leven, komt dat weinig 'echt'
over. Geen mens zal bijvoor
beeld in de 'gespeelde' wan
hoop van Solness kunnen gelo
ven. Blijft er daarentegen door
hun onderkoeld spel een zekere
afstandelijkheid tussen acteur
en personage, dan is de drama
tische spanning ver te zoeken.
Deze ambivalentie in de spel
opvatting is op zichzelf al niet
zo'n sterk punt van de voorstel
ling. In de belangrijkste scènes
van het stuk, de confrontaties
tussen Hilde en Solness. wordt
het pas echt een probleem.
Daarbij komt dan ook nog dat
de handeling beperkt is gehou
den ter wille van de tekst, waar
door het probleem eens te meer
duidelijk wordt.
Deze Hilde belichaamt de
jeugd waarvoor Solness nu juist
zo bang is. Geplaagd door
moeizaam beredeneerde
schuldgevoelens vreest bouw
meester Solness daarnaast
spoedig door een veelbelovende
jonge medewerker overvleugeld
te zullen worden. Laatstge
noemd aspect is in de bewer
king van Imperium op Kaja, een
medewerkster van Solness, ge
projecteerd. Wat we tussen
haakjes met de suggestie van
eventuele amoureuze verhou
dingen tussen hen beiden aan
moeten, is nog een probleem
apart
Door het zien van Hilde ver-
liest Sol ness zijn angst voor de
jeugd en vat hij in tegendeel de
moed op voor een onmogelijke
opdracht. Hilde herinnen Sol
ness namelijk aan een tien jaar
oude belofte. Solness moet in
de toren van zijn nieuwe huis
klimmen om hoogst persoonlijk
daar een krans op te hangen.
Die jeugdige overmoed die hem
niet meer past, blijkt dan ook
fataal te zijn.
Het sobere spel of de wan-
hoopstoon van Solness aan de
ene kant en de constante olijke
blijheid van de parmantig rond
stappende Hilde aan de andere
kant botsen met elkaar. Om in
die tegenstelling nog enige nu
ancering te kunnen aanbren
gen, blijven de overige drie per
sonages in deze bewerking te
zeer op de achtergrond. Bij het
zoeken naar een evenwicht tus
sen ingeleefd en afstandelijk
spel is de juiste toonzetting he
laas niet gevonden.
RECENSIE HANS KEUZERS
Voorronde Grote Prijs van Nederland met
the Rock, Mashed Potatoes. Red Hot Tul-
pe Bolle, the Bedpro)ect, Heidecker IV, Ra-
Het muzikale popconcours De
Grote Prijs van Nederland deed
zaterdag het L.V.C in Leiden
aan. Het moet gezegd, niet een
van de zeven deelnemende
groepen aan deze voorronde
viel zaterdag muzikaal door de
mand. Of er zich tussen deze
groepen een potentiële winnaar
of sterker zelfs een finale-kandi
daat bevindt moet echter sterk
worden betwijfeld.
Leiden was met een drietal
groepen vertegenwoordigd: Ra
zende Roeland, the Bedproject
en de Red Hot Tulpe Bolle.
Deze laatste groep bracht een
Red Hot Chili Peppers
imitatie aangevuld met Spaanse
klanken en een vleugje country.
De cross-over muziek wordt
door dit soort voorspelbare sets
jammer genoeg wel erg snel uit
gekauwd.
Waar bij andere bands het ge
luidsvolume tot soms ongeken
de hoogte werd opgeschroefd
moest the Bedproject een
akoestische solo-presentatie
van de Engelse Toby Pilbeam
het doen met huiskamergeluid.
De sfeersongs kwamen mede
ook door een wat onhandige
presentatie absoluut niet uit de
verf. Ook de derde Leidse band
had absoluut geen topavond.
De agressieve hardcore van Ra
zende Roeland werd soms
prachtig afgewisseld met rustige
gitaartokkels maar het geheel
was uiterst rommelig.
Echt origineel was eigenlijk
alleen de Wassenaarse formatie
Heidecker IV. Met een sterk
plukkende bas aangevuld met
surrealistische sax- en key
boardklanken werd een sterk
filmisch repertoire neergezet.
Een gebrek aan compactheid
van de nummers en een regel
rechte verkrachting van de Bo
lero van Ravel deden de balans
toch naar het negatieve uit
slaan.
Winnaar van de avond werd
uiteindelijk de Mashed Potatoes
uit Noordwijk met een sterk En
gels gerichte popsound. In ver
gelijking met vorig jaar heeft de
groep wat meer up tempo werk
op het repertoire genomen.
Sterk is nog steeds de samen
zang, maar de keuze van de jury
was er toch een van de beperkt
heid. Echte originaliteit en ware
kwaliteit waren zaterdag in het
L.V.C. jammer genoeg ver te
zoeken.
woooyi
wood- I
284-üsw ?46Dorpmngwsg246
r Sunwtmglaan 47 Zomenneer Ooesmctytan 1
