Buitenland
Steun Bush voor
sancties Belgrado
'Laat me met Duitsers niet alleeir
Dood Robert Maxwell blijft nog een groot mysterie
Vooruitgang bij gesprek wereldhandel
Nieuwe storm bedreigt
vasteland Filipijnen
Zuid-Afrika hoeft Israëls
defensiecontracten niet
Maandag 11 november 1991 Redactie: 023-150225 ronald frisart (chef) onno havermans
JOLANDA OUKES Vertalingen: MARCREET HESLINGA LUUTJE
DE IERSE PREMIER HAUCHEY
heeft gisterochtend een krachtmeting
met zijn eigen partij Fianna Fail over
leefd. Na een marathondebat spra
ken 55 van de 77 afgevaardigden
van de centrum-rechtse partij hun
steun in de omstreden voorman uit
Vormgeving: CLARA KEMPER
NIEUWSLIJN
Vanaf een balkon van het ministerie van buitenlandse zaken kijken
prinses Diana, prinses Anne, prinses Alice en de Britse koningin
moeder Elisabeth naar de plechtigheid bij de Cenotaph. Daar her
denkt Groot-Brittannië samen met het Gemenebest jaarlijks rond
11 november, de wapenstilstandsdag van de Eerste Wereldoorlog
de gevallenen uit de twee wereldoorlogen en andere gewapende
conflicten van deze eeuw. Gisteren werden voor het eerst ook de
slachtoffers van de Golfoorlog herdacht. foto epa martin keene
Prins Charles niet naar Dubrovnik
Prins Charles heeft een uitnodiging afgeslagen om naar Dubrov
nik te komen en daarmee te helpen de historische Joegoslavi
sche stad te behoeden voor verwoesting in de burgeroorlog. In
een brief aan burgemeester Pero Poljenic zei de 43-jarige prins
geroerd te zijn door de invitatie, maar er om veiligheidsredenen
helaas geen gehoor aan te kunnen geven.
Panda krijgt tweeling
Een kunstmatig geïnsemineerde panda is in het Wolong-natuur-
reservaat in Zuidwest-China bevallen van een tweeling. De pan
da, Dong Dong genaamd, werd in april geïnsemineerd. De twee
ling werd twee maanden geleden geboren. Gewoonlijk wordt ge
wacht met de aankondiging van de geboorte van een panda,
omdat de meeste in gevangenschap geboren jongen, vooral die
zijn verwekt met kunstmatige inseminatie, in de eerste weken
sterven. Het grootste jong weegt 3,4 kilo en het kleinere 1,1 kilo.
Volgens het Chinese persbureau heeft de moeder de voorkeur
gegeven aan het grootste jong en heeft ze het kleinere verlaten.
BCCI stal geld van sjeik Abu Dhabi
De Bank of Credit and Commerce International (BCCI) heeft
meer dan twee miljard dollar (bijna vier miljard gulden) gestolen
van rekeningen van de sjeik van Abu Dhabi.Dat schrijft de Fi
nancial Times vandaag. De krant is zelf een onderzoek "begon
nen naar het BCCI-schandaal. Verscheidene mensen die het ge
rechtelijke onderzoek van nabij meemaken, zeggen dat het uit
eindelijke cijfer op 2,5 miljard dollar zou kunnen uitkomen. De
Financial Times omschreef het plunderen van de rekening van
de sjeik als „de grootste diefstal in de geschiedenis van het
bankwezen van geld van één enkele klant."
Imelda geeft een paar schoenen cadeau
Imelda Marcos heeft zaterdag een paar van haar berucht gewor
den schoenen weggegeven aan een winnaar van een prijsvraag
waarin de datum van haar terugkeer op de Filipijnen geraden
moest worden. „De schoenen van mevrouw Marcos worden
voor een goed doel gebruikt, net als Cinderella", meende de
echtgenote van wijlen Ferdinand Marcos op een lokale radio
zender, die de prijsvraag had georganiseerd. „Cinderella is te
ruggekeerd en ik geloof dat dat ons geluk brengt. De schoenen
zijn een symbool van Cinderella", zei Imelda Marcos.
Onlusten in Managua na aanslag
In de Nicaraguaanse hoofdstad Managua hebben sandinistische
demonstranten zaterdag het stadhuis in brand gestoken en rel
len geschopt uit woede over een bomaanslag op het mausoleum
van een Sandinistische held. De aanslag op het graf van Carlos
Fonseca, oprichter van het Sandinistische Nationale Bevrij
dingsfront, volgde enkele uren nadat duizenden Sandinitische
symapthisanten een bijeenkomst hadden gehouden ter gelegen
heid van de 15de sterfdag van Fonseca.
VN-waarnemers in Cambodja
In Cambodja zijn het afgelopen weekeinde de eerste VN-waar
nemers en militairen gearriveerd die moeten toezien op de uit-
voering van het VN-vredesplan voor het Zuidoostaziatische
land. De VN-aanwezigheid moet in de komende maanden uit
groeien tot ongeveer 10.000 burgermedewerkers en militairen,
afkomstig uit 22 landen.
Mitterrand wil
blijven zitten
PARUS HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
De Franse president Mitterrand
is vast van plan zijn tweede
ambtstermijn van zeven jaar vol
te maken. Als het aan Mitter
rand ligt, blijft hij nog tot 1995
in functie. Dat zei de Franse
president gisteravond in een
rechtstreeks door de televisie
uitgezonden vraaggesprek.
Het verkorten van de presi
dentiële ambtstermijn tot vijf
jaar was in 1981, toen Mitter
rand voor het eerst tot president
gekozen werd, een van zijn 110
actiepunten, maar ruim 10 jaar
later lijkt de president nog
steeds weinig haast te maken
met het invoeren van dat speci
fieke punt.
Mitterrand kondigde gister
avond aan dat hij in het tweede
trimester van 1992 een aantal
belangrijke grondwetshervor
mingen door wil voeren. Daar
bij sluit een referendum niet uit
over de verkorting van de presi
dentiële ambtstermijn. Hij wil
onder andere dat het parlement
meer macht krijgt en een wijzi
ging van het kiesstelsel voor de
parlementsverkiezingen van
1993.
'Pergamon Press
ontving geld
van Moskou'
LONDEN The Independent
Pergamon Press, de weten
schappelijk uitgeverij van Else
vier, heeft jarenlang geld ont
vangen van de Communistische
Partij van de Sovjetunie. Else
vier kocht Pergamon Press afge
lopen maart van de Britse me
diamagnaat Robert Maxwell,
die vorige week dinsdag over
leed.
Volgens de Russische krant
Nezauisimaya Gazeta (de Onaf
hankelijke krant) komt Per
gamon Press voor op een lijst
van 45 'bevriende bedrijven',
die door de communisten wer
den gebruikt om geld door te
sluizen aan verwante partijen in
het Westen. Volgens het docu
ment had Pergamon Press nog
zo'n 1,8 miljoen gulden tegoed.
In een reactie zei een woord
voerder van Elsevier afgelopen
weekeinde dat de boekhouding
van Pergamon nergens melding
wordt gemaakt van communis
tische schenkingen. Hij zei dat
de Nederlandse uitgever ophel
dering over de kwestie gaat vra
gen bij MCC, Maxwells grootste
holding.
Amerika wil Veiligheidsraad VN inschakelen
De Verenigde Staten zullen vandaag in de Veiligheids
raad het EG-verzoek steunen om een olie-embargo tegen
Joegoslavië af te kondigen. In navolging van de EG zullen
de VS verder de handelsbetrekkingen met Joegoslavië op
een laag pitje zetten. President Bush heeft dat zaterdag
gezegd na afloop van zijn bliksembezoek aan Den Haag,
waar hij sprak met premier Lubbers en voorzitter Delors
van de Europese Commissie.
aan de Veiligheidsraad een olie
embargo in te stellen.
De EG is bereid 'positieve
maatregelen' te nemen jegens
republieken die zich construc
tief opstellen in de vredesonder
handelingen. Macedonië en
Bosnië vinden dat zij in aan
merking komen voor die 'posi
tieve maatregelen', waarvan de
inhoud overigens nog onbe
kend is.
Canada en Zwitserland heb
ben zich het afgelopen week
einde ook aangesloten bij de
boycot. De Zwitsers hebben de
overige leden van de EVA, de
Europese Vrijhandelsassociatie,
opgeroepen de samenwerking
met Belgrado op een laag pitje
te zetten.
President Bush stond zater
dag in een rede bij een lunch in
Aan zijn steun voor het EG-be-
leid ten opzicht van Joegoslavië
voegde Bush in één adem toe te
betwijfelen of de strijdende par
tijen zich iets aan zullen trekken
van de sancties. „We weten niet
zeker hoe effectief sancties zul
len zijn", aldus de president.
Premier Lubbers toonde zich
ingenomen met de Amerikaan
se steun.
De Joegoslavische deelrepu
blieken Macedonië en Bosnië-
Hercegovina hebben hebben de
EG verzocht uitgesloten te wor
den van de strafmaatregelen.
De EG-sancties omvatten het
opschorten van handelsakkoor
den, stopzetten van gunstige in-
voer-rechten, en een verzoek
de Ridderzaal uitgebreid stil bij
de ontwikkelingen in Europa,
waar „met de val van het com
munisme een doos van Pandor-
ra is opengegaan van oude etni
sche haat, ressentiment en
wraakgevoelens. Sommigen
vrezen dat de nieuwe democra
tische vrijheden niet gebruikt
zullen worden om nieuw ver
trouwen te bouwen, maar om
oude vetes te beslechten".
Zonder het met zoveel woor
den te zeggen, liet Bush door
schemeren er niet helemaal ze
ker van te zijn dat West-Europa
op eigen kracht in staat is die
gevaren te bezweren. De presi
dent trok daarbij een directe pa
rallel met 1919, toen de Ameri
kanen zich na de Eerste Wereld
oorlog terugtrokken uit Europa.
„Dit eerste tijdperk van naïevi-
teit maakte de verschrikkingen
van Hitier mogelijk, gevolgd
door de langdurige terreur van
de Koude Oorlog". Bush beloof
de dat de VS niet opnieuw zul
len vervallen in een isolationis
tische politiek, en verklaarde
dat er geen sprake van kan zijn
dat de Amerikaanse militaire
aanwezigheid in Europa via de
NAVO zal veranderen.
Eén van de 59 Vietnamese boot
vluchtelingen, die zaterdag door
de politie van de Britse kroonko
lonie Hong Kong op een vliegtuig
terug naar hun land gezet, is bij
aankomst gearresteerd wegens
moord. Volgens een tv-station
werd de man opgepakt toen hij
met zijn zwangere vrouw aan
kwam in een doorgangskamp bui
ten de Vietnamese hoofdstad
Hanoi.
De Britse ambassade en het Hoge
Commissariaat voor de Vluchte
lingen van de Verenigde Naties
gaan de kwestie met de Vietna
mese regering bespreken. De 59
waren de eersten van de meer dan
50.000 Vietnamese vluchtelingen
in Hong Kong, die in de komende
tijd naar hun land worden terug
gestuurd omdat zij niet als politie
ke vluchtelingen zijn erkend. Het
was de eerste gedwongen terug
keer sinds bijna twee jaar. De
Vietnamezen verzetten zich hevig
tegen hun uitzetting, foto ap vin
cent yu
Er zit weer schot in de onder
handelingen tussen de VS en de
EG over het vrijer maken van de
wereldhandel. De gesprekken
die de Amerikaanse president
Bush daarover zaterdag in Den
Haag heeft gevoerd met pre
mier Lubbers en voorzitter Del
ors van de Europese Commis
sie, hebben in Brussel tot enig
optimisme geleid. Tussen de VS
en de Gemeenschap gaapt
weliswaar nog een kloof waar
het gaat om de hoge EG-land-
bouwsubsidies, maar tijdens de
ontmoeting in Den Haag is zelfs
op dat heikele onderwerp enige
vooruitgang geboekt.
De Amerikaans-Europese
handelsrelaties en de stroef ver
lopende besprekingen over de
wereldhandel vormden het be
langrijkste gespreksonderwerp
tijdens het bliksembezoek dat
Bush het afgelopen weekeinde
aan Nederland bracht.
Onderhandelaars van de EG
en de VS ontmoeten elkaar de
komende weken om na te gaan
of het mogelijk is tot meer gede
tailleerde afspraken te komen.
De onderhandelingen in Ge-
nève over de wereldhandel du
ren al jaren. Amerika, Japan en
de EG spraken begin dit jaar af
dat er voor de jaarwisseling een
nieuw akkoord moet zijn in het
kader van de GATT, de algeme
ne overeenkomst over handel
en tarieven. De bedoeling is zo
veel mogelijk invoer- en uit-
voerbeperkingen en tolmuren
te slechten.
Massa-betogingen tegen vreemdelingenhaat
BERLUN-OSLO-WENEN GPP-IPS-Rtr-AFP
„Fantastisch. Moet je kijken, er
komt geen einde aan. We staan
toch niet alleen". De drie jonge
Turken, die vanaf het bordes
van het Paleis der Republiek in
het voormalige Oost-Berlijn een
prachtig uitzicht hadden op de
stroom demonstranten die zich
richting slotbijeenkomst be
woog, waren zichtbaar geroerd.
Ze hadden niet verwacht dat er
zoveel Duitsers zouden mee
doen aan deze mars tegen de
vreemdelingenhaat. „Mensen
rechten zijn er voor iedereen"
en „Wij zijn tegen racisme"
klonk het dreunend uit de mas
sa. Een Berlijner had op zijn
spandoek geschreven: „Laat me
alsjeblieft niet alleen met de
Duitsers".
Meer dan 60.000 Berlijners
namen zaterdag deel aan soli-
dariteitsbijeenkomsten met de
330.000 buitenlanders in de
stad en de 5,5 miljoen vreemde
lingen in het hele land. In heel
Duitsland waren honderddui
zenden op de been om op deze
negende november niet alleen
te herinneren aan de val van de
Berlijnse Muur in 1989, maar
ook aan de zogenaamde Reichs-
kristallnacht van 53 jaar gele
den toen synagoges en joodse
winkels werden vernield.
Op veel bijeenkomsten wer
den de politici ervan beschul
digd door hun eindeloze discus
sie over een verandering van
het asielrecht de rechts-extre-
misten in de kaart te hebben
gespeeld. President Von Weizs-
acker sprak zich gisteren op
nieuw tegen een grondwetswij-
'Vandaag tegen buitenlanders, morgen tegen het buitenland'. Met ver
wijzing naar de nazi-propaganda dragen deze demonstranten in Frank
furt plakaten als 'Ik marcheer naar Litouwen, ...naar Stalingrad, ...naar
Letland'. foto dpa kai-uwe warner
ziging uit, maar pleitte wel voor Ondanks alarmerende berich-
een snellere afhandeling van de ten vooraf bleven gewelddadige
asielprocedures. tegenacties van de neo-nazi's
en skinheads vrijwel overal uit.
Alleen in Halle, in de voormali
ge DDR, waar de neo-nazisti-
sche NPD had opgeroepen tot
een massa-bijeenkomst, kwam
het tot een ware veldslag tussen
rechts-extremisten en linkse au
tonomen. De politie pakte 234
relschoppers op. Zeker vier
mensen raakten gewond. Ook
in de voormalige Oostduitse
steden Greifswald en Wismar
kwam het tot ongeregeldheden.
In Oslo vond zaterdag de eer
ste racistische betoging plaats
die ooit in Noorwegen werd ge
houden. De demonstratie, waar
zo'n 12.000 mensen aan deelna
men, werd verstoord door te
genstanders die leuzen scan
deerden en met stenen gooi
den. Omringd door een grote
politiemacht sprak de leider van
de organisatie Noren Tegen Im
migranten (NMI), Myrdal, de
menigte toe. Hij uitte hierbij
leuzen als „Noorwegen voor de
Noren" en „buitenlanders eruit,
nog voor de middag".
De Oostenrijkse rechts-natio-
nalistische liberale partij (FPO)
heeft gisteren bij de gemeente
raadsverkiezingen in Wenen
förse winst geboekt. Na telling
van 93 procent van de stemmen
bleek dat de FPO 22,9 procent
van de stemmen had behaald,
tegen 9,7 procent in 1987. De
FPO is daarmee de tweede par
tij geworden in Wenen.
De FPO van Jörg Haider keert
zich tegen buitenlanders en te
gen immigratie. „We moeten de
politici vervangen voordat zij de
bevolking van Wenen vervan
gen", aldus één van de partij-
leuzen.
In de Filipijnen is opnieuw
storm op komst. Op het eiland
Luzon, waarop de hoofdstad
Manila ligt, zijn vanmorgen
stormwaarschuwingen uitge
gaan en verwacht wordt dat de
tweede tropische storm binnen
een week, Seth genoemd, mor
gen het vasteland zal bereiken.
De nieuwe storm verplaatst
zich met windstoten van 185 ki
lometer per uur en is daarmee
veel krachtiger dan de tropische
storm Thelma, die vorige week
de eilanden Leyte en Negros
trof en die windstoten met zich
meebracht van maximaal 70 ki
lometer per uur.
Het dodental van Thelma en
de daarmee gepaard gaande
vloedgolf is gestegen tot ruim
7000. Het dodental ligt officieel
op 5.365, maar ruim 2000 men
sen worden nog vermist. De au
toriteiten nemen aan dat zij
dood zijn.
Vijf dagen nadat vloedgolven
de havenstad Ormoc en andere
steden op het eiland Leyte over
spoelden, vinden de redddings-
werkers nog steeds lijken. „Ze
halen de lijken op in visnetten",
aldus Laboy, coördinator rame-
penbestrijding. President
Aquino heeft zaterdag opdracht
gegeven tot extra hulp- en her
stelwerkzaamheden in het ge
troffen gebied. Militaire vlieg
tuigen en helikopters hebben
voedsel, kleding en medicijnen
naar het gebied gebracht. Voor
lopig is er nog steeds gevaar
voor het uitbreken van epide
mieën.
TEL AVIV/JERICHO GPD-AP
Zuid-Afrika heeft geen behoefte
aan nieuwe defensiecontracten
met Israël. Minister van buiten
landse zaken Pik Botha heeft
gisteren in Jeruzalem gezegd
dat hij Israël niet zal vragen de
sinds 1987 geldende boycotbe
palingen op te heffen. Botha be
geleidt president De Klerk, die
tot woensdag een officieel be
zoek brengt aan Israël.
De economische, culturele en
militaire boycot die de Israëli
sche regering vier jaar geleden
onder Amerikaanse druk afkon
digde, heeft alleen betrekking
op nieuwe defensiecontracten.
„Iedereen weet dat de contrac
ten die voor 1987 zijn getekend,
moeten worden uitgevoerd", zei
Botha. Israël is altijd fel bekriti
seerd omdat het militaire ban
den onderhield met Pretoria.
Honderden Palestijnen ver
welkomden gisteren op de
Westoever de delegatie die deel
nam aan de vredesconferentie
over het Midden-Oosten in Ma
drid. Met olijftakken, sinaasap
pelen en warme omhelzingen
werden de delegatieleden de
stad Jericho ingehaald.
LONDEN-JERUZALEM GPD-Ind-AP
Dr. Joseph, de lijfarts van Ro
bert Maxwell gelooft niet dat de
Britse uitgever vorige week is
gestorven aan een hartaanval.
Ook zijn weduwe en één van
zijn zoons twijfelen aan de uit
komst van de voorlopige lijk
schouwing. De arts verklaarde
tegenover het zondagsblad The
Sunday Times dat Maxwells
dood 'verdacht' was. Op de
vraag of de uitgever zijns in
ziens aan een hartaanval was
gestorven, antwoordde de ge
neesheer: „Naar mijn persoon
lijke mening niet. Het is erg, erg
vreemd."
Maxwell werd vorige week dins
dag uit zee gevist voor de kust
van Tenerife. De aanvankelijke
conclusie van de Spaanse auto
riteiten was dat hij een natuur
lijke dood was gestorven en ver
volgens te water was geraakt.
De Spaanse advocaat die de fa
milie Maxwell in de arm heeft
genomen, is het daar niet mee
eens. „De zaak is nog helemaal
open. Het verslag van de voor
lopige lijkschouwing bewijst ab
soluut niets. Het toont alleen
aan dat zijn hartslag stopte,
maar niet waarom." Maxwells
zoon Ian is al even sceptisch.
Volgens Ian had zijn vader het
instinct van een vechter. In ge
val van een hartaanval zou hij
zich naar binnen hebben ge
worpen, niet naar de railing, al
dus Ian.
Omdat zelfmoord algemeen
wordt uitgesloten, dringt zich
steeds meer de vraag op of
Maxwell niet is vermoord. In
een vraaggesprek met de Sun
day Mirror, een van Maxwells
kranten, erkende zijn weduwe
dat hij veel vijanden had. „Hij
werd vaak bedreigd", zo sprak
Elisabeth Maxwell. „Veel men
sen zouden verrukt zijn geweest
als hij van kant werd gemaakt."
Enkele luttele uren voor zijn be
grafenis gisteren in Jeruzalem
heeft een Britse patholoog het
lichaam van Maxwell nog on
derzocht. Dat gebeurde in op
dracht van de verzekeraars en
de familie. Maxwell had een le
vensverzekering afgesloten
waarin is bepaald dat een na
tuurlijke doodsoorzaak de fami
lie niets oplevert. Als er sprake
is van een ongeluk of misdrijf
dan ontvangt de familie bijna
20 miljoen gulden.
Terwijl het onderzoek doorgaat,
is Maxwell gisteren op de Olijf
berg bij Jeruzalem begraven.
Hoewel de begrafenis formeel
een familie-aangelegenheid
was, kreeg zij het aanzien van
een staatsbegrafenis. Tot de
aanwezigen behoorden Israëls
premier Shamir en president
Herzog, die Maxwell omschreef
als een 'figuur van mythologi
sche grootheid'.
Bij de begrafenis waren ook de
voormalige Sovjet-dissident Na
tan Sjaranski en veertig joodse
kinderen uit Tsjemobyl aanwe
zig, die op Maxwells kosten in
Israël werden behandeld we
gens de gevolgen van de radio
actieve straling waaraan zij had
den blootgestaan.
Maxwells graf ligt op één van de
meest spectaculaire begraaf
plaatsen ter wereld, met uitzicht
over de torens, muren, minaret
ten en koepels van Jeruzalem.
De begraafplaats is voor joden
heilig, omdat zij veronderstellen
dat op deze plek de Messias het
eerst zal verschijnen om de do
den te doen verrijzen.
Philip, Kevin en Ian Maxwell zoeken troost bij elkaar bij de begrafenis
van hun vader, gisteren in Jeruzalem. foto afp
