Buitenland
Duitsland straat
op tegen racisme
nri?frTt
Dodental Filipijnen
mogelijk boven 6000
Oosteuropeanen bij
Navo in wachtkamer
EG treft sancties
tegen Joegoslavië
Boycot zal op Servië weinig indruk maken
Vrijdag 8 november 1991
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Reuter (Rtr),
International Press Service (IPS)Associated Press (AP), Deutsche Presse Agentur (DPA). Agence France Presse (AFP).
United Press International (UPI).
EEN VLIEGTUIG van de Russische
luchtvaartmaatschappij Aeroflot met
34 mensen aan boord is gistermiddag
kort voor de landing neergestort in de
bergen van de Kaukasus. Volgens
persbureau Tass zijn er geen overle
venden
NIEUWSLIJN
Russen wellicht weg van Zuidpool
De economische nood in de Unie van Soevereine Staten (de
voormalige Sovjetunie) is zo hoog dat haar wetenschappelijke
station op de Zuidpool zal worden ontmanteld. De Unie heeft
een groot station op het schiereiland Fildes, waar ongeveer 50
wetenschappers en militairen werken. Het is nog niet duidelijk
of alle medewerkers zullen worden teruggehaald of dat naar een
mogelijkheid wordt gezocht om het station in afgeslankte vorm
te handhaven.
VN-voedselhulp voor Irak
Het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties heeft
gisteren aangekondigd voor 15 miljoen dollar noodvoedselhulp
te zullen verstrekken aan Irak. De hulp bestaat uit graan, plant
aardige olie. een mais-sojamengsel en poedermelk. Het Wereld
voedselprogramma is een onderdeel van de FAO. de voedsel- en
landbouworganisatie van de VN.
Zoontje lid Guardia Civil gedood
Bij de ontploffing van een autobom in Erandio in Spaans Bas
kenland is gisteren een tweejarig jongetje omgekomen wiens va
der lid is van de Guardia Civil. Zijn tweelingbroertje en zijn va
der raakten licht gewond. De politie vermoedt dat de aanslag het
werk is van de Baskische afscheidingsbeweging ETA.
Soldaten ontzetten bakkerij Jerevan
Troepen van het Unie-ministerie van binnenlandse zaken heb
ben in de Armeense hoofdstad Jerevan een bakkerij ontzet die
werd aangevallen door burgers die op zoek waren naar brood.
De menigte wist beslag te leggen op vers gebakken broden, maar
in het oproer werden ook broden vertrapt en raakten machines
beschadigd. Volgens het persbureau Tass kunnen de ovens in de
Armeense bakkerijen niet op volle toeren draaien omdat de
buurrepubliek Azerbajdzjan de gastoevoer heeft afgesloten.
Daardoor is een tekort aan brood ontstaan.
Treinstellen Kanaaltunnel te laat
De voor de nieuwe Kanaaltunnel bestemde treinstellen voor
passagiervervoer zullen bij de ingebruikname van de 'Chunnel'
in juni 1993 niet klaar zijn. Dat heeft British Rail gisteren be
kendgemaakt. Volgens de Britse spoorwegmaatschappij hebben
technische problemen er toe geleid dat de eerste voertuigen pas
enkele maanden later worden opgeleverd.
Politie rekent op acties rechts-extremisten
Jeltsin nu ook
eigen premier
MOSKOU AFP-Rtr
In reactie op de golf van geweld die het land sinds maan
den overspoelt, gaan de Duitsers morgen de straat op uit
protest tegen de toenemende vreemdelingenhaat. De da
tum voor het protest, 9 november, is zorgvuldig gekozen.
Morgen is het namelijk twee jaar geleden dat de Berlijnse
Muur omver werd gehaald en 53 jaar geleden dat in de
Kristallnacht synagoges en joodse winkels werden ver
nield.
BERLUN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
In honderden steden en dorpen
vinden morgen acties plaats en
in tv-spots wordt gewezen op
de waanzin van geweld tegen
buitenlanders. Veel prominen
ten zetten zich in voor een
vreedzaam naast elkaar leven
van Duitsers en buitenlanders.
Onder het motto 'Ik ben een
buitenlander' worderi overal
grote pamfletten aangeplakt
met de foto's van bekende Duit
sers.
In Hamburg hebben schrijver
Günter Grass en uitgeefster van
het weekblad Die Zeit, Marion
gravin Donhoff, de actiegroep
'Innerlijke Vrede' opgericht en
in de deelstaat Nedersaksen
werd een 'Bondgenootschap te
gen vreemdelingenhaat' ge
vormd, waarin vakbonden, on
dernemers, kerken, joodse ge
meenten, jeugd- en sportorga
nisaties samenwerken. Zonder
vreemden zijn we alleen', staat
er boven de paginagrote adver
tenties, die de kranten in deze
deelstaat gratis ter beschikking
stelden.
De voorzitter van de joodse
gemeenschap in Duitsland, Ga-
lir>6ki, waarschuwde voor een
nieuwe golf van geweld tegen
buitenlanders en joden. Wat in
nazi-Duitsland is gebeurd, mag
zich nooit meer herhalen, is zijn
boodschap. De SPD in Berlijn
voert op dit moment daarom
ook een actie onder het motto
'Türkenwitz (witz betekent mop
red.), Auslanderwitz,
Auschwitz'.
President Von Weiszacker, die
vandaag aan de Rotterdamse
Erasmus Universiteit een ere
doctoraat in ontvangst nam,
ging in zijn toespraak ook in op
de toenemende vreemdelingen
haat. Volgens hem hebben de
aanslagen op opvangcentra van
asielzoekers de Duitse bevol
king gealarmeerd, maar ook de
positieve instelling van een
meerderheid van het Duitse
volk versterkt.
De Duitse politie, die hon
derdduizenden mensen op de
been verwacht, houdt ook reke
ning met acties van neo-nazi's
en rechts-extremisten. Vooral in
de voormalige DDR is de politie
in een verhoogde staat van pa
raatheid gebracht om demon
straties van neo-nazi's en over
vallen op tehuizen voor asiel
zoekers te voorkomen.
President Jeltsin van de Russi
sche Federatie heeft zichzelf
bij decreet ook tot regerings
leider benoemd. Terloops
neemt Jeltsin ook de ministe
ries van defensie, binnenland
se zaken en de Russische KGB
onder zijn hoede. Jeltsin heeft
dit besluit genomen „teneinde
zijn programma van radikale
economische hervorming in de
praktijk te brengen", zo meldt
persbureau Tass.
Het Russische parlement gaf
Jeltsin per 1 november volm
acht per decreet te regeren.
Vice-president Aleksander
Roetsjkoj moet toezicht hou
den op de invoering van de
economische hervormingen.
Jeltsin beloofde woensdag
dat Rusland het deel van de
buitenlandse schuld op zich
zal nemen van de vier voorma
lige Sovjet-republieken die het
economische Unieverdrag niet
hebben ondertekend. Met die
belofte wil hij vertrouwen wek
ken bij de westerse schuldei
sers, die nog ongeveer 70 mil
jard dollar te goed hebben. De
vier republieken die het Uni-
verdrag niet willen tekenen
zijn Georgië en de nieuwe on
afhankelijke staten Estland,
letland en Litouwen.
f Y
KORT NIEUWS
ZUID-KOREA zal al zijn kern
wapens afschaffen en Noord-
Korea vragen daarop te ant
woorden met stopzetting van
zijn kernwapenprogramma. Dat
heeft president Roh Tae-woo
vandaag gezegd. Rohs pleidooi
volgt na zware internationale
druk op Noord-Korea om zijn
kerninstallaties open te stellen
voor inspectie door het Interna
tionaal Atoomagentschap. Ge
gevens van geheime diensten
wijzen erop dat Noord-Korea
binnenkort in staat moet wor
den geacht kernwapens te pro
duceren.
HET AMERIKAANSE Huis van
Afgevaardigden heeft gisteren
na twee jaar strijd een nieuwe
burgerrechten wet aanvaard.
Die maakt het mogelijk voor
slachtoffers van rassendiscrimi
natie of seksuele intimidatie op
het werk juridische stappen te
ondernemen. De wet voorziet er
in dat slachtoffers een schade
vergoeding van 50.000 tot
300.000 dollar kunnen eisen van
hun bedrijf.
IN DE ALBANESE havenstad
Durres hebben zich woensdag
honderden mensen verzameld
in een kennelijke poging het
land te ontvluchten. Een nieu
we exodus werd voorkomen
door soldaten die bij de haven
gestationeerd zijn in staat van
paraatheid te brengen en sche
pen buiten de haven voor anker
te laten gaan. Premier BuFi
waarschuwde dat een nieuwe
exodus het door de regering on
dernomen hervormingsbeleid
zou ondermijnen.
HONGKONG zal morgen een
begin maken met de gedwon
gen terugkeer van Vietnamese
bootvluchtelingen naar hun va
derland. Een woordvoerder van
het Britse bestuur zei dat mor
gen 59 Vietnamezen aan boord
worden gebracht van een Her
cules C-130 transportvliegtuig,
dat hen naar Hanoi brengt. Het
is de eerste gedwongen terug
keer van vluchtelingen sinds de
regering internationale kritiek
kreeg op een nachtelijke repa-
trieringsoperatie in december
1989. Om problemen te voorko
men zet Hongkong morgen
honderden politieagenten in.
DE TURKSE PRESIDENT, Ozal.
heeft gisteren zijn grote rivaal
Demirel opgedragen een kabi
net te vormen. Demirel ver
klaarde dat hij een coalitie wil
vormen die de strijd tegen de
inflatie moet aanbinden en een
eind maken aan de Kurdische
opstand. Demirels centrum
rechtse partij DYP is met 178
van de 450 afgevaardigden de
grootste fractie in het op 20 ok
tober nieuw gekozen parle
ment.
Maxwell-aandelen
kelderen op beurs
LONDEN GPD-AP
De nalatenschap van uitgever
Robert Maxwell is in last. De
koers van een aandeel in de
Maxwell Communication Cor
poration (MCC) kelderde van
121 naar 74 pence. Daarmee
daalde de waarde van het be
drijf van 789 miljoen pond (2,6
miljard gulden) naar 483 mil
joen pond (1,6 miljard gulden).
De handel in MCC-aandelen
op de Londense beurs werd gis
teren hervat. Zij was dinsdag
ochtend opgeschort, na het
nieuws dat Maxwell bij de Ca-
narische Eilanden overboord
was gevallen en verdronken.
De andere poot onder het im
perium, de Mirror Group News
papers (MGN), deed het beter.
De aandelenkoers van de MGN
steeg van 77 tot 106 pence.
Daarmee groeide de waarde
van het bedrijf van 311 miljoen
pond (een miljard gulden) tot
425 miljoen pond (1,4 miljard
gulden).
Maxwell wordt zondagmid
dag begraven op de Olijfberg in
Jeruzalem. De Israëlische presi
dent Chaim Herzog zal aan het
graf een in memoriam uitspre
ken voor de joodse persbaron
van Tsjechoslowaakse orgine.
die te boek stond als een fel
voorvechter van Israël.
Het was gisteren in Moskou toch een beetje 7 november. Hoewel de traditionele militaire para
de was geschrapt, waren er duizenden mensen op de been. Op het Oktoberplein kwamen de
communisten bijeen, die met beeltenissen van hamer en sikkel, terugkeer naar de communisti
sche idealen eisten. Op het Loebjanka-plein klonken heel andere geluiden. Hier waren mensen
samengekomen om de 'slachtoffers van het bolsjewisme' te herdenken. Ze droegen uniformen
uit de tsarentijd en zwaaiden met de tsaristische vlag. foto s epa dima viktorov/dimitri borko
Inwoners van de zwaar Filipijnse stad getroffen Ormoc hebben zojuist
een oudere man onder het puin van zijn ingestortte huis gehaald. Dui
zenden anderen hebben het niet gered. foto apernie sarmiento
MANILA JAN VAN VEGCHEL
CORRESPONDENT
Het officiële dodental van de
overstromingsramp op de Fili
pijnen is gestegen tot 2900,
maar zeker 3100 mensen wor
den nog altijd vermist. Dat ver
klaarde Fortunato Dejoras, co
ordinator van de rampenbestrij
dingsdienst in de hoofdstad
Manila, gisteren.
Reddingswerkers achten de
kans klein dat ze nog overleven
den zullen vinden in het water
en de modder die vooral de ei
landen Leyte, Samar, Cebu en
Negros heeft overspoeld. Hulp
verleners ter plaatse spreken
over een officieus dodental dat
in de 6000 loopt. Het aantal
daklozen op alleen al Leyte en
Negros bedraagt zeker 170.000.
Ze worden ondergebracht in
door het leger opgezette centra.
De binnen- en buitenlandse
hulp komt geleidelijk op gang.
Maar de hulpverleners beschik
ken slechts over tien kleine mili
taire helikopters en een handvol
transportvliegtuigen om voedsel
en medicamenten naar het ge
troffen gebied te brengen. Er
zijn daarom nu ook schepen
met hulpgoederen onderweg
naar de zwaar gehavende eilan
den Leyte en Negros.
Het Amerikaanse leger heeft
55.000 kant-en-klare maaltij
den, dekens en tenten overge
vlogen naar Cebu, aan de rand
van het rampgebied. Ook
Groot-Brittannië en Frankrijk
hebben hulp toegezegd.
ROME HANS DE BRUUN
Op de lange termijn is een
Navo-lidmaatschap voor de
jonge democratieën in Oost-Eu
ropa niet uitgesloten, maar
voorlopig kan daarvan geen
sprake zijn. Een lidmaatschap
op korte termijn zou de alliantie
in ernstige problemen kunnen
brengen. Wel willen de Navo-
landen een nauwe politieke en
militaire samenwerking met de
vroegere Warschaupactlanden
aangaan.
Daartoe lanceerden de Navo-
regeringsleiders vandaag op
hun topconferentie in Rome het
voorstel voor de oprichting van
een Euro-Atlantische samen
werkingsraad. Daarin moeten
de Navo, de Oosteuropese lan
den, de Unie van Soevereine
Staten (de voormalige Sovjetu
nie) en de drie Baltische staten
permament overleggen over de
ACHTERGROND
CORRESPONDENT OOST-EUROPA RUNA HELUNGA
ROME HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
De Europese Gemeenschap
heeft vanmorgen een pakket
economische strafmaatregelen
tegen Joegoslavië afgekondigd.
Daaimee richten de twaalf zich
vooral tegen Servië, dat blijft
doorgaan met geweld tegen
Kroatië. Aan de Veiligheidsraad
van de Verenigde Naties zal
worden gevraagd een olie-em
bargo tegen Joegoslavië af te
kondigen. De vredesconferentie
is voorlopig opgeschort, maar
de EG houdt de mogelijkheid
van een hervatting open.
Tijdens een speciale bijeen
komst van de EG-ministers van
buitenlandse zaken in Rome
werd besloten om het handels-
en samenwerkingsakkoord met
Joegoslavië op te schorten en
uiteindelijk af te breken. Joego
slavië zal verder uit het zoge
noemde Phare-programma
voor westerse steun aan de lan
den van Oost-Europa worden
gegooid, er worden weer in
voerbeperkingen voor Joegosla
vische textiel ingevoerd en het
land wordt alle bestaande han
delsvoordelen ontnomen.
Minister Van den Broek, die
het EG-beraad voorzat, zei dat
de republieken die wèl willen
meewerken aan een vreedzame
oplossing zullen worden ge
compenseerd voor de gevolgen
van deze strafmaatregelen. Wie
daarvoor in aanmerking komen
en wat die compensaties zullen
inhouden moet nog worden
vastgesteld.
De EG hoopt dat de VN-Vei-
lighéidsraad tot een olie-embar
go zal besluiten. De EG-landen
die lid zijn van de raad. Frank
rijk en Groot-Brittannië als per
manente leden en België als tij
delijk lid, zullen de andere le
den van de Veiligheidsraad
daarover benaderen.
Zeker dertien mensen zijn
gisteren omgekomen bij zware
luchtaanvallen van het Joego
slavische leger op Kroatië.
MiG's-21 van de Joegoslavische
luchtmacht bombardeerden
gisteren tot twee maal toe het
dorpje Bizovac vlakbij Osijek.
Ook in de Kroatische hoofdstad
Zagreb werd gisteren weer ge
schoten. Het federale leger heeft
de blokkade van Kroatische ha
vens hervat.
Zolang het de Europese Gemeeschap niet
lukt steun van andere landen te krijgen om
de oliekraan te sluiten, kan Servië het nog
wel een tijdje uitzingen. Voedsel is er ge
noeg, al is het vanwege de oorlog niet altijd
even makkelijk geweest de oogst binnen te
halen. Misschien zal het dieet wat eentonig
worden, maar op brood en varkensvlees
valt een tijdlang te overleven.
Over elektriciteit hoeft de republiek zich
ook geen zorgen te maken. Met zijn water
krachtcentrales is Servië de grootste
stroomleverancier van Joegoslavië. En dat
de produktie onder druk van een handels
boycot nog verder in elkaar zal storten, lijkt
de Servische leiders een zorg te zijn.
„Desnoods zullen we gras eten", zei Branko
Kostic, de Montenegrijnse vice-voorzitter
van het staatspresidium en een echte oude
communist, al eerder. Hij citeerde daarmee
een andere communistische leider, de Al
banese ex-president Enver Hoxha.
Het is eigenlijk verwonderlijk dat er niet al
duizenden mensen in Servië en de overige
Joegoslavische republieken zijn die van gras
moeten leven. Van de toch al zwakke eco
nomie is na vier maanden oorlog voeren
weinig meer over. In sommige sectoren is
de produktie nu al met vijftig procent ge-
Beledigd zullen de Serviërs zich zeker
voelen, nu de EG-landen vandaag defini
tief tot een handelsboycot hebben be
sloten. Het bewijst maar weer dat Euro
pa tegen hen is. Op de lange duur zal
zo'n boycot ongetwijfeld fataal zijn voor
wat er nog over is van de Servische eco
nomie. Maar of de maatregel op korte
termijn enig effect zal hebben, is zeer
twijfelachtig.
daald.
De terugval heeft vooral exportgevoelige
sectoren als de textiel-, de leer- en de
schoenindustrie geraakt. Ook zonder eco
nomische boycot gaat het slecht met de
handelscontacten. Zeer weinig zakenlieden
zijn bereid naar Joegoslavië af te reizen om
contracten af te sluiten. Het is te gevaarlijk
en de Joegoslavische bedrijven hebben zich
de afgelopen maanden niet als de meest
betrouwbare handelspartners ontpopt.
De export stuit bovendien op transportpro
blemen. Iedere dag weer geeft de Joegosla
vische ANWB een haast vermakelijk over
zicht van alle wegen die in verband met de
oorlogssituatie 'niet of slechts moeilijk be
rijdbaar zijn'. Het is een eindeloze reeks.
Volgens de vakbonden zijn er op dit mo
ment 1,5 miljoen werklozen, maar zullen
dat er eind dit jaar, over krap twee maan
den dus, al 2 miljoen zijn. In werkelijkheid
is het werkloosheidscijfer veel hoger. Grote
gtoepen werknemers hebben al maanden'
lang 'onbetaald verlof. Anderen werken
wel, maar krijgen al maanden niet uitbe
taald.
Dat al die mensen het zo lang uithouden, is
er vooral aan te danken dat de meeste Joe-
goslaven pas sinds een, hooguit twee gene
raties in de stad wonen en meestal nog
nauwe banden hebben met hun familie op
het platteland. Veel gezinnen zijn daardoor
in noodgevallen vrijwel zelfvoorzienend, al
wordt het betalen van gas, elektriciteit en
huur haast een onmogelijkheid.
Echt effectief zou alleen een olieboycot en
het bevriezen van Joegoslavische bankreke
ningen in het buitenland zijn. Zonder dol
lars doe je op de oliemarkt immers weinig.
Het zijn ook de twee enige maatregelen die
precies doel zouden treffen, omdat ze de
militaire activiteiten sterk zouden belem
meren. Servië heeft zelf geen olie en zonder
diesel staat een tank snel stil. En tanks, dat
is waarschijnlijk ook de Montenegrin Kos
tic bekend, lopen niet op gras.
Europese veiligheid. De eerste
bijeenkomst is op 20 december
in Brussel.
Op de Navo-top in Rome
bleek gisteren dat de bondgeno
ten de Oosteuropese landen en
de voormalige Sovjets niet ver
der willen laten komen dan de
wachtkamer. Veiligheidsgaran
ties, die Polen, Tsjecho-Slowa-
kije en Hongarije vragen, zijn
nog niet aan de orde. Maar de
Navo-leiders benadrukken dat
ook de Conferentie voor Veilig
heid en Samenwerking in Euro
pa (CVSE), waarvan alle Eu
ropese landen, de VS en Canada
lid zijn, daarin een rol heeft te
spelen.
De Duitser Manfred Wömer
blijft een jaar langer secretaris
generaal van de Navo, zo is gis
teren besloten. Wörner, die in
1988 aantrad, mag nu tot 1993
blijven.
Nederlandse
wurmen actief
in Britse aarde
LONDEN The Independent
Anderhalf miljoen Nederland
se zecpieren, superwormen en
rode wormen helpen een
handje bij de ontwilckeling van
Stocldey Park, in de buurt van
het vliegveld Heathrow ten
westen van Londen.
De voormalige vuilstort
plaats is opgedoekt en de
grond schoon gemaakt. De
wormen zullen leven brengen
in het bovenste laagje aarde en
dienen als voedsel voor de die
ren in het wild. De wormen
moesten uit Nederland komen
omdat de Britse leveranciers
een dergelijke hoeveelheid niet
aan konden.
Op het ruim 1,6 miljoen
vierkante meter grote stuk ter
rein zijn elf meertjes gegraven
en meer dan 170.000 bomen
en struiken geplant. Er is kan
toorruimte, een golfbaan en
een paardensportcentrum. Het
verwijderen en schoonmaken
van de vervuilde grond was de
grootste operatie in zijn soort
die ooit in Europa is uitge
voerd.
