Buitenland
Filipijnen vragen
hulp na orkaan
'Stalingrad van Kroatië'
op het punt van vallen
Revolutie? Ach wat!
Uitgever Maxwell stierf
een natuurlijke dood
Amerikaanse onderzoek:
Ijs op Mercurius
Thuis is waar het hart van Romanov klopt
Donderdag 7 november 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
5
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Reuter (Rtr),
International Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence France Presse (AFP),
United Press International (UPI).
YEVGENI PRIMAKOV, voormalig advi
seur van president Gorbatsjov, is gisteren
benoemd tot hoofd van de nieuwe cen
trale geheime dienst van de Unie van Soe
vereine Staten (de voormalige Sovjetunie),
De geheime dienst is de opvolger van de
ontmantelde KGB op.
SADDAM HUSSEIN heeft gisteren
zijn minister van defensie en zwager,
luitenant-generaal Hussein Kamel
Hassan, vervangen door minister van
binnenlandse zaken generaal Ali Has
san Al-Majid. Volgens anonieme
Iraakse bronnen wil Saddam door de
benoeming van Al-Majid het beleid
ten aanzien van de Kurden verhar
den. Al-Majid was dne |aar geleden
verantwoordelijk voor de dood van
5000 Kurden bij een aanval met gif-
gas-
Vandaag, 7 november, zou de verjaardag
van de Grote Oktober Revolutie moeten
worden gevierd. Maar er valt niets te fees
ten. De Sovjetunie als socialistische een
heidsstaat bestaat niet meer. Lenins voor
hoedepartij is wegens staatsgreepactivitei
ten buiten de wet geplaatst. De verworven
heden van het socialisme zijn de ergernis
sen van alle dag: lege winkels, koude wo
ningen, hopeloosheid.
Vorig jaar nog troonden Gorbatsjov, Jeltsin,
Moskous burgemeester Popov en andere
hoogwaardigheidsbekleders op het mauso
leum van Lenin aan het Rode Plein. Kwiek
marcheerden daar de parate divisies voor
bij, voorafgegaan door defensieminister Ja-
zov: een dik mannetje staande in een ka
merbrede open limousine.
Jazov zit nu in de cel zijn putsch-zonden te
overdenken. In het land zijn de portretten
van Lenin, de rode vlaggen en enthou
siasmerende leuzen die de 7-november vie
ring luister moeten bijzetten in de motten-
balien gebleven.
Niet dat de communisten met Jeltsins de
creten van de aardbodem zijn verdwenen.
Vandaag tonen ze hun revolutionair élan
door de straat op te gaan. In Moskou zijn
het 'initiatiefgroepen' met prachtige namen
als 'de Arbeidersunie' en 'Werkend Mos
kou'. In pamfletten roepen ze de bevolking
op „met ons een daad te stellen tegen de
restauratie van het kapitalisme".
Het volk gelooft het wel. Men wil niet vie
ren, niet demonstreren en niet rouwen om
Alleen Michail Sergejevitsj houdt de
schijn nog een beetje op. „De revolutie
van 1917 was een goede. Toen kwamen
de boeren en de arbeiders aan de macht
Maar dat veranderde met Stalin en diens
dictatuur." Gorbatsjov spreekt in het
Kremlin tot de uitverkoren boeren, arbei
ders, wetenschappers en ruimtevaarders
die hun onderscheidingen komen opha
len. 'Held van de Sovjetunie', 'Veteraan
van de Arbeid' en meer van die fraai
klinkende titels. Maar je ziet de uitverko
renen denken: Revolutie, ach wat! Ter
wijl Gorbatsjov mijmert over het goede
dat de revolutie óók bracht, verbiedt pre
sident Jeltsin van Rusland de Commu
nistische Partij.
de slachtoffers van het communisme, zoals
de democratische groeperingen en partijen
voorstaan. In Moskou en in St. Petersburg
waar burgemeester Sobtsjak drie miljoen
roebel heeft uitgetrokken vooreen feestje
ter ere van het schrappen van de naam Le
ningrad wil het volk maar één ding: eten
en een einde aan de chaos.
De Russen zijn het beu. Ze krijgen dag-in-
dag-uit te horen dat er vrije prijzen komen,
hebben dus onmiddellijk de winkels leegge-
kocht en moeten nu in de rij gaan staan
voor voedselbonnen. Wie begrijpt er nog
wat van? Vrije prijzen, maar wel en voor het
eerst in 40 jaar voedselbonnen voor de 10
miljoen Moskovieten.
Iedere stadsbewoner weet dat er eten te
koop is waar de prijzen al vrij en dus zeer
hoog zijn: op de privé-markten en in de
staatswinkels ('gastronomi'), die bij wijze
van experiment op eigen houtje mogen in
kopen en zelf de verkoopprijzen vaststellen.
Revolutiedag. Er vallen elke dag klappen in
de rijen voor de winkels. De Komsomols-
kaja Pravda rapporteert zelfs een regelrech
te lynchpartij in Volgograd. Een vrouw die
haar als moeder van een groot gezin verkre
gen recht op voorrang opeist, kan maar net
uit de klauwen van de woedende wachten
den worden gered. Weg met de solidariteit,
hoog het onaeriinge wantrouwen.
Revolutiedag? De lucht is zwanger van on
heil. Bij wijze van voorzorg hebben de Rus
sen massaal brood ingeslagen, vandaar het
broodtekort. Het oudbakken brood wordt
donkerbruin geroosterd en in 'dobbelsteen
tjes' gesneden. Een oude gewoonte in tijden
van oorlog en andere rampspoed.
Intussen bezoekt groothertog Vladimir Ki-
rillovitsj, de 74 -jarige achterneef van de
laatste tsaar, Nicolaas de Tweede, voor het
eerst van zijn leven Rusland. Vladimir moet
luister bijzenen aan Sobtsjaks feestje Vivat
St. Petersburg'. Maar de Petersburgers ken
nen hem niet, hopen alleen dat Sobtsjak
woord houdt en er vandaag gratis bier en
eten is.
Dat zou pas echt een revolutionaire beleve
nis zijn.
De laatste Kuwaytse oliebrand is gisteren feestelijk geblust. De plechtigheid vond plaats op het olieveld Burgan. Onder het toeziend oog van de
leider van het land. sjeik Jaber al-Ahmed al-Sabah, en olieminister Hamoud al-Rquba. werden traditionele dansen uitgevoerd. Teams uit diverse
delen van de wereld zijn acht maanden bezig geweest met het blussen van de 732 door Irak in brand gestoken bronnen. foto afp
NIEUWSLIJN
Dolle honden bijten Fransman dood
Zeven honden hebben gisteren in de buurt van Parijs een 58-ja-
rige vrachtwagenchauffeur op wrede wijze gedood, nadat ze
hem bij de keel hadden gegrepen,-een aeel van de hals hadden
opengereten en hem meer dan dertig meter hadden meege
sleurd. De honden zijn naar een veterinair instituut in Parijs
overgebracht, waar onderzocht zal worden of ze hondsdol wa
ren. De eigenaars van de honden zijn in hechtenis genomen.
Middenstand Italië trekt knip
Ruim 85 procent van de eigenaren van kleine winkels, levens
middelenzaken, restaurants en bars in Italië betaalt 'bescherm
geld' aan criminele organisaties. Dat werd gisteren bekendge
maakt op een bijeenkomst van de Italiaanse belangenorganisa
ties voor kleine zelfstandigen (Fipe).
Beter laat dan nooit
Terwijl de media in zowel binnen- als buitenland al maanden
vol staan met artikelen over de toename van het racistische ge
weld in Duitsland, is de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst er
nu ook achter dat er wat mis is in de samenleving. In zijn giste
ren gepresenteerde jaarverslag zegt de dienst dat extreem-recht
se skinhead-groepen in de gaten moeten worden gehouden.
Concert voor Afrikaanse kinderen
Een keur van zwarte Amerikaanse en Afrikaanse artiesten, onder
wie Dionne Warwick, Miriam Makeba, Fela Kuti en Kool and the
Gang, zal eind deze maand optreden in de Nigeriaanse hoofd
stad Lagos, tijdens een megaconcert ten bate van kinderen in
Afrika. De Zuidafrikaanse anti-apartheidsactivistes Winnie Man
dela en Miriam Makeba maakten dit gisteren bekend in New
York.
Bonn vraagt uitlevering Honecker
Bonn heeft nieuwe stappen ondernomen om Moskou over te
halen tot uitwijzing van Erich Honecker de communistische lei
der van de voormalige DDR. Duitsland heeft zijn verzoek inge
diend bij zowel de Unie- als Russische autoriteiten. Het verzoek
lijkt dit keer meer kans te hebben, omdat de conservatieve te
genstanders van uitwijzing, na de mislukte coup in Moskou het
veld hebben moeten ruimen.
maakte. Aanvankelijk werd nog
rekening gehouden met zelf
moord omdat Maxwells imperi
um al maanden wankelt onder
torenhoge schulden. Daarnaast
werd de mediamagnaat enkele
weken geleden beschuldigd van
spionage voor de Israëlische ge
heime dienst (Mossad).
Bij het grote aantal condolé
ances werd gisteren ook die van
Unie-president Gorbatsjov ge
voegd. Hij prees Maxwell voor
diens „bijdrage aan de interna
tionale samenwerking". De
overleden 'tycoon' wordt zo
goed als zeker zondag geheel
volgens zijn eigen wensen in Je
ruzalem begraven.
Pagina economie: Geheimen
mee in het graf
CORRESPONDENT
De Britse uitgever Robert Max
well is dinsdag een natuurlijke
dood gestorven. Dat heeft de
voorlopige lijkschouwing op de
Canarische Eilanden gisteren
uitgewezen. „Maxwell was al
dood toen hij in zee viel", ver
klaarde rechter Luis Gutienez,
die het onderzoek leidt. Hij kon
echter niet verklaren hoe Max
well over de railing van zijn
jacht heen in het water terecht
kwam.
Het lichaam van de media
magnaat werd dinsdagavond in
zee gevonden voor de kust van
de Canarische Eilanden, waar
hij al enkele dagen een cruise
De noordpool van Mercurius is
bedekt met ijs, hoewel de pla
neet het dichtst bij onze zon
ligt Dat blijkt uit een onder
zoek dat gisteren werd gepre
senteerd door het Technolo
gisch Instituut van Califomië
in Palo Alto.
Volgens foto's die afgelopen
augustus werden genomen
de eerste radarbeelden van het
gehele halfrond van de planeet
wijst de zeer krachtige
weerkaatsing van het licht op
een ijslaag over een oppervlak
te van ongeveer 450 vierkante
kilometer.
De temperatuur in het pool
gebied van Mercurius bedraagt
naar schatting 113 graden on
der nul, terwijl het rond de
evenaar zo'n 430 graden boven
nul kan worden, aldus weten
schapper David Paige. De on
derzoekers zeiden zelf 'ver
baasd' te zijn over hun conclu
sies, die overigens door andere
Amerikaanse wetenschappers
worden bestreden.
Aung San Suu
Kyi mag weg
uit Myanmar
NEW VORK AFP-Rtr-AP
Nobelprijs-winnares Aung San
Suu Kyi, die in Myanmar (het
voormalige Burma) onder huis
arrest leeft, is in goede gezond
heid en mag het land veriaten
indien zij besluit in balling
schap te gaan. Dat heeft de
Myanmarese VN-ambassadeur
gisteren gezegd tegen VN-secre-
atris-generaal Perez de Cuellar.
Het lijkt overigens niet waar
schijnlijk dat Suu Kyi haar land
voorgoed wil verlaten.
De VN-chef heeft gisteren
scherpe kritieke geuit op de ge
vangenhouding van Suu Kyi. In
een protestnota aan de VN-am-
bassadeur van Myanmar riep
Perez de Cuellar het militaire
bewind op de oppositieleider
onmiddelijk vrij te laten.
De 46-jarige oppositieleidster
is volgens het Nobelcomité be
gonnen aan een hongerstaking
tegen haar al ruim twee jaar du
rende huisarrest. Haar in het
buitenland wonende man en
kinderen krijgen van de Myan
marese junta geen toestemming
haar te bezoeken.
De „beslissende operatie" van
het federale leger voor de ver
overing van de al twee maan
den belegerde Kroatische stad
Vukovar is de vierde dag inge
gaan. MiG-vliegtuigen scheren
laag over het nabijliggende dorp
Borovo Selo. Vloeren en ramen
trillen als de MiG's in de verte
hun bommen laten vallen.
„Er is geen front meer. De
straatgevechten tonen het pa
troon van een tijgervel", zegt
Branimir, een Servische dorpe
ling van het nabijgelegen Dalj
die het groene uniform draagt
van de Servische militie. „Alleen
zijn onze vlekken nu groter dan
die van hun."
Commandant Radenko van
de militie in Borovo Selo zegt
dat het een kwestie van dagen
kan zijn voor Vukovar, dat. het
Stalingrad-achtige symbool van
het heldhaftige verzet in Kroatië
is geworden, valt. Het leger
heeft een wig gedreven tussen
de Kroatische krachten en ze
verdeeld in Vukovar zelf, de
voorstad Borovo Naselje en het
dorp Bogdanovci. Zo'n 15.000
mensen zouden daarbinnen ge
vangen zitten, in schuilkelders.
Het verzet van Vukovar heeft
het leger vernederd en de dor
pelingen van Borovo Selo, Dalj
en andere nabijgelegen Servi
sche nederzettingen uitgeput.
Toch zijn zij vastbesloten Vuko
var te „bevrijden", want zonder
de stad wordt het gebied dat zij
opeisen in Oost-Slavonië is
tweeën gespleten en is het niet
levensvatbaar.
Zelfs voor hun aanvallers ne
men de verdedigers in Vukovar
bijna mytische proporties aan.
Volgens commandant Radenko
is de stad vol goedgetrainde be
roeps en zijn er talrijke vrijwilli
gers uit de hele wereld. Zij zijn
bekwaam en vechten met een
fanatisme op leven en dood.
Het moeilijkste is om de
Kroaten uit de kelders en tun
nels te spoelen die zij gebruiken
bij de verdediging van Vukovar,
zegt hij.
„Zij spuiten zich vol met
drugs, komen dan gewoon de
straat oplopen en schieten op
iedereen, als in een film", aldus
Radomir Ilincic, de eigenaar
van de plaatselijk discobar in
Dalj.
Toch zegt commandant Ra
denko dat de Kroaten ten onder
gaan. Maandagavond kropen elf
Kroatische soldaten Vukovar uit
om zich over te geven. Dinsdag
avond volgden er meer. De be
slissing zal echter wel bloedig
zijn. De legende van Vukovar
heeft honderden militiemannen
aangetrokken van de extreem
rechtse Kroatische Partij voor
het Recht om de stad te verde
digen. Zij hebben weinig gena
de te verwachten bij een ver
overing en zullen zich niet wil
len overgeven.
Intussen ligt ook Dubrovnik
nog steeds onder vuur. Rook en
vlammen stegen gisteren op uit
het over de middeleeuwse stad
uitziende fort. „Dubrovnik be
leeft de moeilijkste dag in zijn
duizendjarige geschiedenis", zo
meldde de Kroatische radio. De
Unesco, de culturele organisatie
van de Verenigde Naties, heeft
besloten een waarnemer naar
de monumentale stad te sturen.
Onverwacht krachtige Thelma eist duizenden levens
Het Filipijnse Rode Kruis heeft de internationale ge
meenschap gisteren gevraagd om financiële steun bij de
bestrijding van de watersnoodramp die dinsdag grote
schade aanrichtte in het land. Door de opeenstapeling
van rampen uitbarstingen van de vulkaan Pinatubo,
tyfoon Ruth en nu weer tyfoon Thelma is de voorraad
medicamenten, voedsel en andere hulpmiddelen uitge
put.
stoten van 200 kilometer per
uur. De tropische storm ging
gepaard met hevige slagregens,
waardoor rivieren buiten hun
oevers traden.
Bij de stad Ormoc, 560 kilo
meter ten zuiden van de hoofd
stad Manila, brak door het snel
wassende water een stuwdam
door. Door die dambreuk ver
dronken volgens het Filipijnse
MANILA JAN VAN VEGHEL
CORRESPONDENT
De inwoners van de Filipijnen
werden volkomen verrast door
de hevigheid van orkaan
Thelma. Volgens voorspellingen
zou het gaan om een middel
grote storing met windstoten tot
60 kilometer per uur. In plaats
daarvan bereikte Thelma wind-
Rode Kruis alleen al in het di
rect onder de dam liggende Or
moc enkele duizenden mensen.
Onder de modder liggen nog
veel meer slachtoffers.
Reddingswerkers verwachten
dat het dodental de komende
dagen nog verder zal stijgen,
wanneer de communicatie met
de meest afgelegen rampgebie
den is hersteld en grootschalige
hulpverlening op gang komt.
Nu al kunnen begrafenison
dernemers in Ormoc hun werk
niet meer aan. De plaatselijke
autoriteiten overwegen daarom
massagraven aan te leggen. Er is
een scnrijnend tekort aan voed
sel, medicijnen en vooral for-
maldehide, dat wordt gebruikt
voor de ontsmetting van lijken.
Silajev heeft
hoop voor
schulden USS
MOSKOU/PARUS Rtr-ANP-KRF
Waarnemend premier Ivan Sila
jev van de Unie van Soevereine
Staten (USS) verwacht dat bin
nen 10 dagen een oplossing kan
worden gevonden voor de
schulden van de voormalige
Sovjetunie. Tijdens een bijeen
komst van westerse en Russi
sche zakenlieden zei Silajev gis
teren dat Moskou zijn verplich
tingen kan nakomen met be
hulp van kredieten van buiten
landse banken.
Topbankier Anatoli Nosko
van de Vnesjekonombank, die
de buitenlandse betalingen van
de USS regelt, zei eerder deze
week dat de Unie deze maand
geen geld meer heeft om de
buitenlandse schulden af te los
sen. Volgens Nosko komt de
USS door een verminderde ex
port een miljard roebel te kort.
De buitenlandse schuld van
de Sovjetunie beloopt ongeveer
70 miljard dollar. Duitsland is
de grootste schuldeiser.
ACHTERGROND
CORRESPONDENT MOSKOU HANS GELEUNSE
Vladimir Kirillovitsj Romanov legt bloemen op de graftombe van zijn illustere voorvader
Peter de Grote, in de Peter en Paulvesting in St Petersburg. foto afp a sapronnyenkov
ST. PETERSBURG HELEN WOMACK
THE INDEPENDENT
Bijna driekwart eeuw na de val van Ruslands dy
nastie is groothertog Vladimir Kirillovitsj Romanov,
de pretendent voor de lege troon, in St. Petersburg
aangekomen, waar hij plechtig heeft beloofd zich
nuttig te maken voor zijn lijdende volk.
De groothertog, die 74 jaar geleden in Finland is
geboren en nooit in de Sovjetunie is geweest (hij
heeft het grootste deel van zijn leven in Frankrijk
gewoond), vertelde verslaggevers: „Mijn hart bons
de toen ik Russische grond betrad."
„Als de wettige erfgenaam van mijn koninklijke
voorouders...zou ik de leider kunnen zijn over het
hele voormalige imperium", zei de groothertog in
oud-Russisch, „Maar het zou ervan afhangen of de
mensen me zouden accepteren als tsaar van heel
Rusland."
Zijn land heeft geleden onder een „verschrikke
lijke dictatuur" en heeft nog steeds te maken met
enorme problemen waarvoor geen wondermidde
len bestaan, zei hij. „Als mij wordt gevraagd mijn
moederland te helpen, ben ik bereid te helpen,
maar niet noodzakelijkerwijs als een koning."
De groothertog, wiens grootvader de jongste
zoon was van tsaar Alexander II, was tactvol en
aarzelend en gekleed in een gewoon pak. Hij prees
zowel Unie-president Gorbatsjov als de Russische
president Jeltsin. Hij zei dat het uiteenvallen van
de Sovjetunie hem treurig stemt en uitte de hoop
dat etnische scheuringen kunnen worden over
wonnen ten gunste van de vorming van een fede
ratie. „Ik wil net woord keizerrijk niet gebruiken",
zei hij.
Gisteravond zweefde het geluid van orthodoxe
koren door de gouden koepel van van de grote ka
thedraal van St. Isaac, het voormalige Museum
voor Atheïsme, waar de grootgertog en zijn Georgi
sche vrouw Leonida een herdenkingsdienst bij
woonden voor de vermoorde Romanovs. De dienst
werd geleid door patriarch Alexei, het hoofd van de
Russisch-orthodoxe Kerk.
Het koninklijk paar is in de voormalige tsaristi
sche hoofdstaa St. Petersburg te gast bij de radicale
burgemeester Anatoli Sobtsjak. Vandaag is de
groothertog de grote attraktie bij de festiviteiten ter
gelegenheid van het einde van de Bolsjewistische
Revolutie, die op 7 november 1917 begon. Concer
ten en optochten nemen de plaats in van de tradi
tionele communistische parades in de stad die 70
jaar Lenins naam heeft gedragen.
