Economie
Vrees voor voortbestaan
van Maxwell-imperium
Amerikanen vrezen 'double dip'
DSM en Akzo hebben niets gemeen,
behalve dat ze nu door een dal gaan
Oekraïne ondertekent
economische verdrag
lan en Kevin moeten
zich nog bewijzen
Donderdag 7 november 1991 Redactie: 023-150224 JANINE B05MA Vormgeving: JAN KLJNCE
3 o
NIEUWSLIJN
Rente VS opnieuw verlaagd
Het bestuur van Amerika's centrale banken, de Fed, heeft giste
ren het disconto, het belangrijkste rentetarief, verlaagd met een
0,5 procent tot 4,5 procent. Sinds januari 1973 is de rente niet zo
laag geweest. De nieuwe verlaging moet de Amerikaanse econo
mie nieuw leven inblazen en voorkomen dat die opnieuw in een
recessie afglijdt. De Amerikaanse president Bush sprak in een re
actie de hoop uit dat de Amerikaanse consument „plotseling
wakker zal worden" en auto's en huizen zal gaan kopen om de
economie te stimuleren. Economen toonden zich pessimisti
scher. Zij wezen op de stijgende werkloosheid en het verminder
de vertrouwen van de consument ii
Lubbers wil GATT-overleg redden
Premier Lubbers doet tijdens de Navo-top in Rome, vandaag en
morgen, een uiterste poging om de vastgelopen besprekingen
over de liberalisering van de wereldhandel in de GATT (algeme
ne overeenkomst inzake handel en tarieven) weer op gang te
brengen. Morgen en zaterdag brengt de Amerikaanse president
Bush een bezoek aan Den Haag om daar met de Nederlandse
regering en de top van de Europese Commissie te praten over de
betrekkingen tussen de EG en de VS. Die staan vooral onder
druk omdat de onderhandelingen in de GATT al maandenlang
muurvast zitten. De Amerikanen ergeren zich vooral aan het ge
brek aan bereidheid van de EG om het mes te zetten in de land
bouwsubsidies.
'Japanners ontevreden over hun baan'
De positieve houding van Japanners tegenover hun werk, vaak
geroemd als belangrijke oorzaak van het economische succes
van Japan, is een mythe. Dat blijkt uit een gisteren gepubliceer
de studie van de Australische hoogleraar sociologie Riaz Hassan.
Volgens hem zijn Japanners meer ontevreden over allerlei as
pecten van hun baan dan werknemers in andere landen, vooral
wat betreft de beloning en de werkomstandigheden.
'Captain Bob' kende als enige alle geheimen van zijn NV's en BV's
Klein succesje voor Gorbatsjov
Robert Maxwell: geheimen mee in het graf?
MOSKOU HANS CELEUNSE
De republieken Oekraïne en
Moldavia gaan toch econo
misch samenwerken met acht
andere republieken van de Unie
van Soevereine Staten (USS -
ex-Sovjetunie). Met enig cere
monieel tekenden de Oekraïnse
premier Vitold Fokin en zijn
Moldavische collega Valeri
Moervaski gisteren in het Krem
lin het 'Verdrag over de Econo
mische Unie' dat de andere re
publieken twee weken geleden
ratificeerden.
Fokin had eerder op de dag
het groene licht gekregen van
het Oekraïnse parlement. Het
Oekraïnse parlement houdt
echter een stok achter de deur.
De volksvertegenwoordiging wil
het verdrag pas goedkeuren als
de lopende onderhandelingen
over onderdelen van het ver
drag (daar zitten hete hangijzers
tussen als een douane-unie, een
centraal banksysteem en schul
denregeling) gunstige resultaten
voor de republiek hebben opge
leverd.
De ommezwaai van Kiev be
tekent een succesje voor Unie
president Gorbatsjov, gisteren
eveneens bij de ceremonie in
het Kremlin aanwezig. Gor
batsjov heeft herhaaldelijk ge
zegd dat een nieuwe Unie zon
der de Oekraïne ondenkbaar is.
De Oekraïne is na Rusland de
grootste republiek.
Nu Moldavia en de Oekraïne
zich bij de economische Unie
hebben aangesloten, blijft al
leen het kleine Georgië buiten
het samenwerkingsverband. De
drie Baltische republieken heb
ben zich al geheel van de Sov
jetunie afgescheiden.
Kevin (links) en lan staan voor moeilijke tijden.
De onverwachte dood van de Britse mediamagnaat Ro
bert Maxwell, afgelopen dinsdag, zou wel eens de gena
deklap kunnen betekenen voor zijn twee naamloze ven
nootschappen, de Maxwell Communication Corporation
(MCC) en Mirror Group Newspapers (MGN). Internatio
nale financiële kringen vroegen zich gisteren hardop af of
zijn twee zoons, Kevin en lan, in staat zijn de leiding van
de twee bedrijven op zich te nemen, waarvan hun vader
als enige alle ins en outs kende.
zijn op de een of andere manier
met elkaar verbonden door de
Maxwell Foundation, een in
Liechtenstein gevestigd fonds,
dat onder meer Aids-onderzoek
financiert Maar hoe alles exact
in elkaar steekt, wist vermoede
lijk alleen Maxwell. Nu hij is
overleden, kan het veel jaren en
evenzoveel moeite kosten om
de mysteries van het imperium
van Maxwell te ontrafelen.
THE INDEPENDENT
'Captain Bob' bezat heel wat.
Naast MCC en MGN had hij tal
loze privé-belangen, waaronder
aandelen in het marktonder
zoeksbureau AGB International.
Daarnaast bezat hij de krant
The European en de voetbal
club Oxford United.
Alle belangen, groot en klein,
Meteen nadat dinsdag be
kend werd dat 'Mighty Max' van
zijn jacht voor de Canarische
Eilanden was verdwenen, togen
de financiële en juridische advi
seurs van het Maxwell-imperi
um voor spoedbijeenkomsten
naar Maxwell House, het hoofd
kwartier van MCC in Londen.
De handel in aandelen MCC en
MGN werd op de Londense
beurs opgeschort en ook giste
ren, toen inmiddels bekend was
dat Maxwell was overleden,
werd niet gehandeld.
Tijdens het spoedoverleg
werd Maxwells op een na oud
ste zoon, lan (34), benoemd tot
waarnemend voorzitter van
MGN. Het roer bij MCC werd
overgenomen door zijn jongste
zoon Kevin (32).
Onder MCC en MGN vallen
enkele van de grootste namen
foto epa michael stephens
in de uitgeverswereld. Behalve
Maxwells lievelingskrant de
Daily Mirror, de Amerikaanse
uitgeverij Macmillan, en de uit
gevers voor talenstudies en en
cyclopedieën, Berlitz en P. F.
Collier.
Miljardenschuld
De totale schuldenlast van het
ondoorzichtige zakenimperium
van Maxwell bedraagt ongeveer
2,2 miljard pond (7,2 miljard
gulden), zo berichtte de Britse
krant de Financial Times giste
ren. Dat is aanmerkelijk meer
dan eerder werd verondersteld.
MCC zou met een schuld van
1,2 miljard pond koploper zijn.
De schuld van MGN zou 300
miljoen pond zijn, terwijl Max
wells privé-ondememingen
voor 750 miljoen pond in het
LONDEN KATHY MARKS
THE INDEPENDENT
Zij hadden vast niet verwacht
zo snel op de stoel van hun va
der plaats te nemen, maar Ke
vin (32) en lan Maxwell (34)
hebben natuurlijk altijd gewe
ten dat het er op een dag van
zou komen.
Vergeleken bij hun vader zal
hun optreden wellicht wat 'grijs'
overkomen, maar zij zijn goed
opgeleid voor hun rol aan het
hoofd van zijn twee belangrijk
ste maatschappijen: MCC en
MGN. Volgens waarnemers zijn
ze zeker bekwaam, maar moe
ten ze zich nog bewijzen. Op dit
moment lijkt de 'ware opvolger'
Kevin. Hij wordt omschreven
als hard, een werkverslaafde.
Zijn karakter lijkt volgens be
kenden meer op dat van zijn va
der. lan wordt omschreven als
„laconiek". Beiden hebben hun
ervaring grotendeels opgedaan
binnen het familiebedrijf, waar
zij binnen de organisatie ver
schillende hoge posities hebben
bekleed, inclusief de leiding van
de voetbalclubs van Maxwell:
Derby County en Oxford Uni
ted.
Hun vader maakte voor hen
geen uitzondering; net als ande
re werknemers maakten ze ken
nis met zijn scherpe tong. lan
werd een paar jaar geleden ont
slagen omdat hij verzuimde zijn
vader van het vliegtuig te halen.
Hij zei laten „Ik heb ervan ge
leerd dat als je afspraken maakt,
je die na moet komen." Hij
werd later in ere hersteld. Kevin
werd ooit op een vernederende
manier door Maxwell in de rede
gevallen terwijl hij op een pers
conferentie een vraag beant
woordde.
krijt staan.
Van de twee zoons krijgt lan
veruit de gemakkelijkste taak.
MGN heeft de kleinste schuld
en staat als winstgevend te
boek, ook al zijn de aandelen
MGN de afgelopen maanden in
waarde gekelderd.
Kevin Maxwell krijgt bij MCC
een veel moeilijker taak. Als ge
volg van de enorme schulden
stoot het concern momenteel
activiteiten af om aan geld te
komen.
Bijna 70 procent van de aan
delen MCC zijn in handen van
bedrijven en stichtingen van
Maxwell. Die zijn op hun beurt
weer voor een groot deel onder
gebracht bij banken als onder
pand voor schulden. Zowel
Goldman Sachs als de Ameri
kaanse Citibank hebben on
langs grote zakelijke belangen
in MCC geopenbaard.
Naar verwachting zal MCC te
gen het eind van de maand met
de halfjaarlijkse cijfers komen.
Deskundigen in de City voor
spellen een daling van de winst
en voor belasting van rond de
75 miljoen pond (248 miljoen
gulden). De cijfers weerspiege
len echter niet de volle omvang
van de problemen. Die worden
verdoezeld door de verkoop,
eind vorig jaar, van Pergamon
Press, de winstgevende uitgever
van wetenschappelijk lectuur.
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRJET
Een op de tien inwoners VS leeft van voedselbonnen
CORRESPONDENT
Wie eind vorige maand alleen
maar de moeite nam om 's
avonds een kijkje te nemen bij
een van de vestigingen van de
Washingtonse autodealer JKJ,
kreeg als beloning een gratis
maaltijd, opgediend aan een ro
mantische, met kaarsen verlich
te tafel. Wie dan ook nog een
mooie, glimmende Chrysler of
Chevrolet kocht, was helemaal
goed uit. Lagere prijzen dan
ooit, hogere inruilwaarde voor
je oude auto dan waar dan ook.
Zo stond het tenminste in de
advertentie. Het zal wel niet
veel hebben uitgehaald, want
de inwoners van Washington,
en trouwens de inwoners van
heel Amerika, zijn niet meer zo
snel met het kopen van auto's.
De grote Amerikaanse autofa
brikanten, Chrysler, Ford en Ge
neral Motors, komen elk kwar
taal met beroerdere verliescij
fers.
JKJ vroeg medio vorige
maand surséance van betaling
aan. De romantische maaltijden
waren dan ook niet meer dan
een wanhoopspoging om toch
nog wat klanten te trekken.
Hierover praten de inwoners
van Washington. Dat het solide
en grote JKJ over de kop dreigt
te gaan, is een symbool van de
slechte tijden.
Ontslagbriefje
En het is veel ernstiger. Ieder
een in onze buurt kent zo lang
zamerhand wel iemand die zijn
baan is kwijtgeraakt. Iedereen
stelt grote aankopen uit uit
angst dat de volgende pink slip
(het ontslagbriefje) bij hem in
de bus valt.
De automarkt is slecht, de
huizenmarkt is slecht, de mid
denstand vreest ernstig tegen
vallende Kerstaankopen.
Cijfers zeggen genoeg. Vol
gens een recente peiling van de
New York Times denkt nu twee
derde van de Amerikanen dat
de economie van het land er
slecht tot zeer slecht aan toe is.
Datzelfde deel is pessimistisch
over de toekomst.
En dat is geen wonder, want
elke dag brengen de media wel
nieuwe tegenslagen. De werk
loosheid steeg in oktober van
6,8 naar 6,9 procent. Maar het
meest dramatisch blijkt de ma
laise misschien wel uit een be
richt dat eind vorige week werd
verspreid door het ministerie
van landbouw: 23,5 miljoen
Amerikanen krijgen nu food
stamps, bonnen waarmee ze
eten kunnen aanschaffen.
Dit soort bonnen krijg je al
leen, als je écht te arm bent om
op een normale manier eten te
kopen. De cijfers van het minis
terie, die in heel Amerika een
schok teweeg brachten, beteke
nen dat een op de tien Amerika
nen nu te arm is om, anders
dan door dit soort bijstand, aan
brood en melk te komen.
Woede
Hoe arm precies dan? Volgens
de officiële cijfers is het inko
men van meer dan de helft van
het aantal huishoudens dat food
stamps ontvangt, minder dan
400 dollar (800 gulden) bruto
per maand. Wie de cirkel iets
ruimer wil trekken: 75 procent
heeft een gezinsinkomen van
minder dan 400 dollar netto per
maand.
Op macroniveau gezien,
staan alle economische indica
toren in Amerika dus slecht. Op
menselijk niveau gezien, is er
Op feestdagen spannen liefdadig
heidsorganisaties zich in voor de
armen en daklozen, zoals hier in
Washington. Daklozen en armen
staan tijdens Thanksgiving in de
rij voor een gratis maaltijd. fo
to ap
toenemende armoede, toene
mende angst voor de toekomst,
en toenemende woede dat het
zover met het land is gekomen.
Ook hier zijn de peilingen
weer bijzonder duidelijk. De
waardering voor het president
schap van Bush is de laatste we
ken pijlsnel gedaald, van bijna
90 tot nu 55 procent. Een meer
derheid van het Amerikaanse
volk vindt dat Bush de econo
mie niet goed aanpakt, een
meerderheid meent ook dat hij
zich te weinig van het lot van de
gewone mannen en vrouwen
aantrekt.
De laatste weken is gebleken
dat alle hoera's over de Ameri
kaanse economie voorbarig wa
ren. Het herstel zet niet door en
kan ieder moment weer om
slaan in een nieuwe recessie. In
dat geval zou er sprake zijn van,
zoals dat in het Amerikaans zo
mooi heet, een double dip reces
sion.
De geijkte methoden om de
machine weer op gang te krij
gen belastingverlaging en
verhoging van de overheidsuit
gaven zijn niet meer te beta
len. Het gat op de federale be
groting beloopt dit jaar 270 mil
jard dollar, een record dat vol
gend jaar zal worden gebroken
omdat het tekort dan ten min
ste 350 miljard dollar groot zal
zijn.
Schuld geven
Dat tekort mag, op grond van
een vorig jaar na zware gevech
ten tot stand gekomen compro
mis tussen president en Con
gres, niet verder toenemen. De
handen van Democraten en Re
publikeinen zijn daarmee ge
bonden.
Dus hebben ze nog maar één
alternatief: elkaar de schuld ge
ven voor de misère. En dat doen
ze ook. De Democraten laten
geen gelegenheid onbenut om
erop te wijzen dat Bush, met z'n
vele gereis naar allerlei verre
buitenlanden, z'n eigen land
heeft verwaarloosd. En Bush
verwijt de Democraten in het
Congres „op partijpolitieke
gronden" al z'n frisse oplossin
gen voor de problemen van het
land te blokkeren.
Dit gebakkelei zal de komen
de weken en maanden onge
twijfeld de politieke discussie in
Amerika beheersen, tot aan de
verkiezingen van volgend jaar
november toe. Maar of auto
dealer JKJ uit Washington die
datum ook haalt, dat is de
vraag.
AMSTERDAM LUUK SENGERS
Sinds DSM twee jaar geleden naar de beurs
is gebracht schudden analisten het hoofd
over het koersverschil met concurrent Akzo.
DSM is op de beurs lager gewaardeerd dan
Akzo. De logica hierachter, zo menen ana
listen, is ver te zoeken. Puur op grond van
de cijfers zou ook net zo goed het omge
keerde het geval kunnen zijn.
DSM maakt met een kleinere omzet een
hogere winst. Dat komt in de koersen ech
ter niet tot uitdrukking. Terwijl de verwach
te winst per aandeel-DSM over 1991 16 gul
den bedraagt, is de koers van het aandeel
slechts zes keer zo hoog. Van Akzo bedraagt
de koers daarentegen acht keer de getaxeer
de winst per aandeel in 1991, hoewel die
winst een gulden lager is dan van DSM.
Een verklaring voor dit verschil zit mis
schien in het feit dat DSM pas twee jaar ge
leden naar de beurs is gebracht, terwijl Ak
zo daar al jaren is genoteerd. In de gedach
ten van veel beleggers is DSM misschien
ook nog steeds een staatsbedrijf, hoewel het
aandeel van de Staat nog maar een derde
Verschillen
Eén ding hebben de 1
zien: er zijn grote verschillen tussen de con
cerns in Arnhem en Heerlen. Om te begin
nen komen ze elkaar op de chemie-markt,
niet of nauwelijks tegen.
Akzo haalt een kwart van zijn winst uit de
produktie van geneesmiddelen. Een melk
koe die almaar dikker wordt. Verder is het
concem de op twee na grootste producent
van coatings (verven) in de wereld. Akzo
maakt net zo goed een eenvoudig likje voor
de huisschilder als een weersbestendige lak
voor vliegtuigen.
Daarnaast heeft Akzo ook een groot aan
deel in de markt voor chemische vezels,
waar thans de meeste klappen vallen. De
problemen rond het afstoten van de Spaan
se vezel-dochter La Seda de Barcelona zul
len het concem nog lang heugen.
DSM is daarentegen sterk in rubber en
De Akzo-fabriek voor kunstgarens in Ober-
bruch, Duitsland. Ook DSM is actief op de
markt voor kunstvezels. foto anp
plastics. Van de ene soort plastic worden
eenvoudige keukenbussen gemaakt en van
de andere veilige bumpers voor auto's.
DSM en Akzo maken allebei een superster
ke kunstvezel, maar de twee vezels (respec
tievelijk Dyneema en Twaron) zijn niet met
elkaar te vergelijken. En dat is maar goed
ook. Akzo heeft immers in het verleden een
verbeten strijd om octrooirechten moeten
voeren met het chemieconcern Du Pont,
dat wèl eenzelfde soort vezel maakt.
Uit het verleden stamt het misverstand
dat DSM vooral buikproducent is. Bulk zijn
standaard chemische produkten die vaak
door andere industrieën als grondstoffen
worden gebruikt. Inderdaad maakt DSM
meer bulk dan Akzo. Het enige bulkprodukt
van Akzo is zout.
Oorlogskas
Akzo heeft zijn produktie verspreid over de
hele wereld en kan met recht een multina
tional worden genoemd (zo bevindt bij
voorbeeld een vijfde van het geïnvesteerde
vermogen van het concem zich in de Vere
nigde Staten). DSM heeft bijna alleen be
kendheid binnen de grenzen van Europa. In
het algemeen geldt dat hoe groter de sprei
ding over markten, hoe kleiner het risico
dat de vraag naar een produkt helemaal
wegvalt.
Een recente poging van DSM om in
Noord-Amerika het chemieconcern Polysar
over te nemen mislukte, omdat het concem
niet meer wilde bieden dan het Duitse
Bayer, dat er uiteindelijk met Polysar van
door ging. Dat het op geld stukliep is op
merkelijk omdat DSM over een riante 'oor
logskas' van zo'n twee miljard gulden be
schikt.
Dat is een ander groot verschil met Akzo:
DSM is vele malen rijker dan zijn concur
rent in Arnhem. Het concem profiteert nog
elk jaar van een nalatenschap uit de tijd dat
De Staats Mijnen nog letterlijk mijnbouw
pleegden.
Voordat in Nederland aardgas werd ont
dekt, voorzag DSM de huishoudens in
Zuid-Nederland van cokes-gas. Daartoe
had het bedrijf een netwerk van leidingen
aangelegd dat nu nog wordt gebruikt door
de Gasunie. Deze hele infrastructuur heeft
DSM later overgedaan aan de staat. In mil
daarvoor betaalt de staat DSM jaarlijks een
vergoeding van 130 miljoen gulden.
Schommelingen
Eén ding hebben Akzo en DSM wel ge
meen: ze gaan allebei door een dal. Che
miebedrijven zijn sterk afhankelijk van de
economische conjunctuur en die is thans
op een tijdelijk dieptepunt. De sterke
schommelingen in de resultaten van che
mieconcerns maken hun aandelen minder
aantrekkelijk voor beleggers. De 'ups' en
'downs' zijn moeilijk te voorspellen, wat het
voor speculanten ook niet leuker maakt.
Analisten raden Akzo en DSM alleen aan
als lange-termijnbeleggingen. In de tweede
helft van volgend jaar, zo voorspellen ze, zal
het weer beter gaan met de economie èn
met de chemie. De chemie vraagt dus om
beleggers met geduld, maar ook met ver
trouwen in de vooruitgang.
Dit is het tweede en laatste deel van een se
rie over de kwakkelende chemie en de ver
schillen tussen DSM en Akzo. Het eerste
deel werd gepubliceerd op dinsdag 5 no
vember.
