Buitenland
Servië dwars
Demirel: Genoeg steun
voor afzetten Ozal
Asean verhoogt druk
op junta Myanmar
Zuidafrikaanse staking gaat tweede dag in
Baker: einde
paria-status
van China
Sorrymaar er liggen bladeren op de rails
Asielzoekers trekken na
aanval weg uit ex-DDR
Dinsdag 5 november 1991
023-150225 ronald frisart (chef) onno havermans hans jacobs
United Press Inter
- SGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: mitzie meuerhof
HET JAPANSE PARLEMENT heeft
vanmorgen Kiichi Miziyama als pre
mier gekozen. De 72-jarige Miziyama
volgt daarmee Toshiki Kaifu op, die
eerder op de dag aftrad. Het hoger-
huis heeft de verkiezing van Miziya
ma bevestigd
NIEUWSLIJN
Aanslag op ex-koning Afghanistan
Ex-koning Mohammed Zaher Shah (77) is gistermorgen in zijn
woning in Rome door een Portugese man met een mes aange
vallen. Shah, die sinds de staatsgreep van 1973 in Rome in bal
lingschap leeft, raakte gewond aan zijn hand, keel en gezicht,
maar verkeert niet in levensgevaar. De dader van de aanslag is
een in Engeland geboren, zich als journalist voordoende 26-jari-
ge Portugees, die zich toegang tot de zwaar bewaakte woning
had verschaft onder het voorwendsel van een interview.
Margriet krijgt Hofstra Award
Prinses Margriet is gisteren wegens haar leiderschapskwaliteiten
onderscheiden met de Presidential Medal van de Hofstra Uni
versiteit in Hempstead, New York. De universiteit werd in 1935
gesticht op grond die toebehoorde aan de uit Nederland afkom
stige William Hofstra. De universitiet, met 12.000 studenten,
heeft nauwe banden met Nederlandse universiteiten.
Oekraïne vormt nationale garde
De Oekraïne heeft gisteren zijn eerste formele strijdmacht ge
vormd nadat het parlement van de republiek definitieve goed
keuring had gegeven aan wetten om een eigen nationale garde
en grenswacht op te richten. De nationale garde zal in eerste
aanleg bestaan uit 33.000 man lichtbewapende troepen, die
meer zullen zijn dan een politiemacht, maar minder dan een le
ger. In de wet staat dat de garde moet waken over de soevereini
teit en territoriale integriteit van de Oekraïne.
Minder rijden in Cuba
Cuba gaat het aantal kilometers dat bussen en vrachtwagens da
gelijks mogen afleggen aan een limiet binden en tevens het aan
tal treindiensten verminderen. De maatregelen houden verband
met het tekort aan brandstof, elektriciteit en reserve-onderdelen
op Cuba. De treinen tussen Havana en de oostelijk gelegen ste
den Santiago de Cuba, Bayamo en Manzanillo gaan om de an
dere dag rijden in plaats van dagelijks. Lange-afstandsbussen
zullen alleen bij daglicht mogen rijden, terwijl vrachtauto's op
zondagen en in vakanties aan de kant moeten blijven.
EG handhaaft sancties tegen Libië
De Europese Gemeenschap heeft gisteren geweigerd de straf
maatregelen die ze in 1986 trof tegen Libië in te trekken. Vooral
het Verenigd Koninkrijk, maar ook Nederland, voelde daar niets
voor. De zaak van de sancties kwam aan de orde tijdens een bij
eenkomst van de EG-ministers van buitenlandse zaken met hun
collega's van de Maghreb-landen, Marokko, Tunesië, Algerije,
Libië en Mauritanië. Libië wordt nog steeds gezien als een broei
nest van terrorisme.
Nieuwe basis Zwarte Zee-vloot
De Sovjet-marine gaat de basis aan de Zwarte Zee verplaatsen
naar de Russische regio Krasnodar. De operatie is nodig omdat
de huidige basis in Sevastopol op de Krim wordt opgeëist door
de Oekraïne, waardoor de zuidgrens van de Russische Federatie
kwetsbaar wordt, aldus persbureau Tass. Naast hoofdkwartier
van de commandant van de Zwarte Zeevloot is Sevastopol een
belangrijke reparatiewerf.
Voorzitter Demirel van de Turk
se Partij van het Juiste Pad
(DYP) heeft gisteren laten weten
over voldoende steun te be
schikken om president Ozal af
te zetten. De Sociaal-Democra
tische Populistische Partij (SHP)
en de islamitisch-fundamenta-
listische Welvaartspartij zouden
Demirel in zijn streven steunen.
Demirel vindt dat Ozal moet
opstappen wegens machtsmis
bruik en partijdigheid. De Turk
se president heeft de afgelopen
weken echter laten, weten dat
hij zijn termijn, die in 1995 af
loopt, gewoon uitdient. Demirel
heeft voor de parlementsverkie
zingen van 20 oktober herhaal
delijk aangekondigd een einde
te willen maken aan Ozals pre
sidentschap. Daarvoor heeft hij
een drie vijfde meerderheid in
het parlement nodig.
bangkok-new vork ap-upi
De Filipijnse minister Mangla-
pus (buitenlandse zaken) gaat
eind deze maand naar Myan
mar (Burma) om met het mili
taire bewind te praten over de
terugkeer naar een burgerrege
ring. De minister is niet welkom
als gezant van de Asean, de as
sociatie van Zuidoostaziatische
landen.
De militaire junta heeft Man-
glapus bovendien te verstaan
gegeven dat hij vooral niet te
veel nadruk moet leggen op
mensenrechten. De Asean,
waarvan ook Thailand, Malya-
sia, Singapore, Brunei en Indo
nesië lid zijn, had dat eigenlijk
wel gewild.
Manglapus ontweek gisteren
de vraag of hij de nadruk zal
leggen op de mensenrechten en
zei dat het er vooral om gaat tot
betere relaties met Myanmar te
komen en te „helpen bij alle in
spanningen, waaronder de te
rugkeer naar een constitutione
le regering".
De Thaise minister van bui
tenlandse zaken Asa Sarasin liet
zich iets scherper uit. Hij zei dat
Thailand als vriend probeert de
militairen ervan te overtuigen
„dat de hele wereld tegen hen
is".
VN-secretaris-generaal Perez
de Cuellar is ernstig verbolgen
over het feit dat een hoge VN-
functionaris voor de mensen
rechten vorige week de Myan-
marese oppositieleidster Aung
San Suu Kyi niet heeft mogen
bezoeken. Dat heeft een woord
voerder van de VN gisteren ge
zegd.
De Japanner Yogo Yokota,
een afgevaardigde van de VN-
commissie voor de mensen
rechten UNHCR, kreeg vorige
week van de junta in Yangon
(Rangoon) geen toestemming
Suu Kyi te spreken. De Nobel
prijs-winnares staat al sinds 20
juli 1989 onder huisarrest en
mag geen bezoek ontvangen.
EG besluit vrijdag over sancties; vredesconferentie hervat
brussel-dubrovnik
Servië blijft zich verzetten tegen de omvorming van de
federatie Joegoslavië in een losse associatie van zes soe
vereine staten. De Europese Gemeenschap zal daarom
waarschijnlijk vrijdag besluiten tot een handelsboycot te
gen Servië. Ook zal 'Brussel' de Verenigde Naties vragen
een olieboycot tegen de onwillige republiek in te stellen.
vangend parlementsvoorzitter
Pavic Obradovic gisteravond
weten. Hij voegde er echter aan
toe dat Servië „de deur naar Eu
ropa" niet dichtgooit en voor
stander blijft van onderhande
lingen om tot een oplossing van
de crisis te komen.
De ministers van buitenland
se zaken van de EG beslissen
vrijdag in Rome of de handels
akkoorden met Joegoslavië wor
den opgezegd. In de praktijk
moet alleen Servië daardoor
worden getroffen. De EG wil de
republieken die zich wel con
structief opstellen in het vredes
proces, juist proberen te helpen.
Dat zijn Slovenië, Kroatië, Bos
nië-Hercegovi na, Macedonië en
sinds de derde ronde van de
besprekingen, anderhalve week
geleden ook Montenegro, dat
zijn steun aan Servië heeft laten
vallen voor een 'soevereine' op
stelling.
Onder EG-diplomaten leven
overigens toenemende twijfels
De Servische president Milose
vic en de Servische vertegen
woordigers in het Joegoslavi
sche staatspresidium nemen
vandaag wel deel aan de vierde
ronde van de vredesconferentie
in Den Haag. EG-diplomaten
gingen er gisteren nog van uit
dat Milosevic wil onderhande
len over de EG-voorstellen voor
een losse associatie en beperkt
zelfbestuur voor minderheden
in de zes republieken.
Maar het Servische parlement
wees gisteravond de EG-voor
stellen voor de politieke toe
komst van Joegoslavië af. Eerder
op de dag had de Servische So
cialistische Partij de voorma
lige Communistische Partij, die
over een absolute meerderheid
beschikt de voorstellen al
verworpen.
„De nieuwste versie van het
EG-document is voor Servië on
aanvaardbaar", liet plaatsver-
over de vraag of de strijdende
partijen zich iets zullen aantrek
ken van de strafmaatregelen, en
of ze in de praktijk kunnen wor
den uitgevoerd. Zij bena-
drukkken dat het bij het pakket
sancties gaat om een 'politiek
signaal'. Onzeker is bovendien
of de Veiligheidsraad van de VN
zal ingaan op een EG-verzoek
een olie-embargo af te kondi
gen.
Griekenland greep de EG-bij-
eenkomst gisteren in Brussel
aan om de andere lidstaten om
economische hulp te vragen. De
Griekse economie lijdt onder de
Joegoslavische burgeroorlog,
doordat het land nu vrijwel ge
heel van de rest van de Ge
meenschap is afgesneden.
Ondertussen voerde het fede
rale leger zijn beschietingen aan
drie fronten in Kroatië verder
op. In de oostelijke regio Slavo-
nië weten Vukovar en Karlovac
het federale vuur wonderwel te
weerstaan, aan de zuidelijke
grens met Bosnië-Hercegovina
wordt fel gevochten rond de
daar gelegen Servische enclaves
en in de zuidelijke punt pro
beert het leger de radio- en tele
visietoren van Dubrovnik uit te
schakelen.
'Lenin geen tweede Jezus9
berlun adrian bridge
johannesburg ar b.us.sen uj! de ™art.e. woonoorden waren zo goed
als leeg. Een spoorlijn ten oosten van Johannes
burg raakte vanmorgen beschadigd door een
bomexplosie. Zondag en maandag kwamen zeker
19 mensen om het leven door geweld dat verband
hield met de staking.
De staking, die twee dagen duurt, is georgani
seerd door het ANC en het Congres van Zuidafri
kaanse Vakbonden (Cosatu).
Miljoenen zwarte werknemers in Zuid-Afrika sta
ken vandaag voor de tweede achtereenvolgende
dag tegen de invoering van btw op eerste levens
behoeften. De regering beschuldigde de oppositie
ervan de economie te saboteren.
Veel bedrijven lagen vrijwel stil en in een aantal
steden was bijna geen mens op straat. Treinen en
THE INDEPENDENT
De ontmanteling van het gigan
tische standbeeld van Lenin in
het voormalige Oost-Berlijn,
waarmee vandaag is begonnen,
levert een verbitterde strijd op
tussen voor- en tegenstanders
van de sloop.
Al vier dagen houden demon
stranten de wacht bij het vijftien
meter hoge monument in een
poging de ontmanteling te ver
hinderen. Familieleden van Ni
kolai Tomski, de beeldhouwer
die het kunstwerk heeft ge
maakt, hebben een gerechtelijk
verbod op de sloop aange
vraagd.
De ruzie over het standbeeld,
dat in 1970 werd opgericht als
een symbool van de 'overwin
ning van het marxisme-leninis-
me in de socialistische Duitse
staat', heeft geleid tot een harts
tochtelijke discussie over hoe
Duitsland zijn jarenlange twee
deling moet verwerken. Voor
standers van de sloop bena
drukken dat ze meer dan veertig
jaar onder een communistische
dictatuur gebukt zijn gegaan en
dat ze geen enkele behoefte
hebben aan herinneringen aan
het gehate regime.
Degenen die zich inzetten
voor behoud van het beeld, wil
len voorkomen dat het verleden
geheel wordt uitgewist, zoals
dat gebeurde na de val van het
Derde Rijk. De demonstranten
bestaan grotendeels uit leden
van de burgerbeweging die in
1989 zoveel heeft bijgedragen
tot de val van het oude regime.
Ze willen iets van de oude Oost-
duitse identiteit bewaren.
Het standbeeld 'zal worden
gedemonteerd en in losse delen
opgeslagen. „Het zou in theorie
weer kunnen worden opge
richt," zegt Dolf Straub, woord
voerder van de Berlijnse ruimte
lijke ordening. „Maar dat zal
niet zo n vaart lopen. Ik geloof
niet dat Lenin een tweede Jezus
was. Hij zal niet wederopstaan."
Demirels partij kwam bij de
verkiezingen als overwinnaar
uit de bus maar behaalde geen
absolute meerderheid. De DYP
behaalde 179 van de 450 zetels,
gevolgd door de Moederland
partij van Ozal (115 zetels). De
DYP-leider zegt te kunnen reke
nen op de steun van de SHP (86
zetels) en van de islamitisch-
fundamentalistische Welvaarts
partij (63 zetels).
De vertrekkende premier
Yilmaz zei gisteren dat de rege
rende Moederland-partij niet
zal meewerken aan het afzetten
van Ozal. Hij voegde daar
droogjes aan toe dat Demirel
zijn energie beter kan aanwen
den om een nieuwe kabinet te
vormen.
President Ozal heeft Demirel
uitgenodigd donderdag te ko
men praten over een nieuwe re
gering.
Applaus van (voormalige) First La-
dies, waaronder Barbara Bush en
Nancy Reagan, voor president
Bush en zijn vier voorgangers in
het Witte Huis tijdens de ope
ningsplechtigheid voor de Reagan
bibliotheek in Simi Valley, Califor
nia. Naast Bush staan van links
naar rechts de oud-presidenten
Reagan, Carter, Ford en Nixon.
Nooit eerder in de Amerikaanse
geschiedenis waren er vijf (ex-
)presidenten in leven en op één
plaats verzameld. Bush gebruikte
de gelegenheid om zijn voorgan
gers te prijzen, waarbij hij bijzon
dere lof toezwaaide aan Reagan.
Bush was acht jaar vice-president
onder Reagan.
Bush, wiens populariteit in het
binnenland volgens opinie-onder
zoeken is gedaald, kreeg een hart
onder de riem gestoken door
Reagan en Jimmy Carter. Reagan
gaf een subtiel advies voor hulp
aan de Amerikaanse armen. „Ie
dere dag brengt nieuwe uitdagin
gen. Met iedere zonsopgang wor
den we eraan herinnerd dat mil
joenen van onze burgers nog niet
delen in de overvloed van Ameri
kaans welvaren".
DE FRANSE OPROER
POLITIE heeft vanmor
gen een einde gemaakt
aan een staking in een
Renault-fabriek nabij
Rouen. Er waren geen ge
vechten met de stakers.
PEKING-WASHINGTON
GPD-The Independent
Met de aankondiging dat de
Amerikaanse minister Baker
(buitenlandse zaken) later deze
maand naar China zal gaan is
niet met vreugde ontvangen.
Voor de Chinezen betekent het
bezoek het definitieve einde
aan de paria-status waarin het
land na het bloedige drama in
juni 1989 heeft verkeerd. Maar
de Amerikaanse mensenrech
tengroep Asia Watch wees er op
dat China op geen enkele wijze
meewerkt de mensenrechten te
verbeteren.
De aankondiging dat Baker
op zijn trip door Azië ook China
aandoet, kwam* tamelijk onver
wacht. De relatie tussen de bei
de landen is de afgelopen twee
maanden zienderogen verslech
terd. Buiten de schendingen
van mensenrechten zijn de VS
ook bezorgd over de Chinese
wapenleveranties aan het Mid
den-Oosten, de verkoop van
atoomtechnologie (aan Iran) en
de weigering de markt open te
stellen voor Amerikaanse pro-
dukten.
Minister Baker heeft geen
moeite zijn besluit te verdedi
gen. „We hebben enkele grote
problemen. Die kunnen we al
leen maar oplossen door er over
te praten. Door problemen te
negeren, verdwijnen ze niet."
VS verdienen
aan Golfoorlog
De Reagan bibliotheek, die 260
miljoen gulden heeft gekost, is
met zijn oppervlakte van ongeveer
14.000 vierkante meter de groot
ste van de negen presidentiële bi
bliotheken in de Verenigde Staten.
FOTO AFP HAL GARB
Als de geallieerden de door
hun toegezegde bijdragen in
de kosten van de Golfoorlog
betalen, houden de VS zo'n 800
miljoen dollar (bijna 1,5 mil
jard gulden) over. Dat heeft de
Amerikaanse Rekenkamer het
Congres laten weten.
Het ministerie van defensie
rekende uit dat Saudi-Arabië
de VS nog 2,4 miljard dollar
schuldig is en dat Kuwayt nog
2,1 miljard dollar moet beta
len.
Israël bouwt
weer op Golan
jeruzalem-pamascus ap
Immigranten uit de voormalige
Sovjetunie en Israëlische minis
ters hebben gisteren een nieu
we joodse nederzetting, Kela,
geopend op de hoogvlakte van
Golan, die in 1967 op Syrië werd
veroverd. „Iedere nieuwe ne
derzetting, iedere jood vergroot
onze greep" op het land, zei mi
nister Neeman (wetenschap
pen).
Zijn collega Sharon (huisves
ting) sprak zich op cynische wij
ze tegen de vredesconferentie
uit. „We wachten op een hand
druk, een seconde oogcontact,
een glimlachje van deze bende
moordenaars die achter het hek
zit en ons voor de gek blijft hou
den," zei hij.
Onder Sharon begon dit jaar
de bouw van 1500 woningen in
de Golan en voor 1992 is een
zelfde aantal gepland.
De Syrische president Assad
heeft gisteren zes uur gepraat
met zijn Libanese ambtgenoot
Hrawi. Beide mannen hebben
volgens een woordvoerder afge
sproken bij het vervolg van de
vredesconferentie de nadruk te
leggen op de terugtrekking van
Israël uit de bezette gebieden.
londen cees van zweeden
correspondent
De Britse treinreizigers lazen het bord met
verwondering. 'Tot onze spijt kunnen als
gevolg van vervuiling van de rails aanzien
lijke vertragingen optreden.' De pendelaars
op de grote Londense treinstations, toch
wel iets gewend, keken elkaar verbaasd aan.
Vervuiling van de rails? Was er een giftrein
ontspoord? Was het spoor plotseling radio
actief geworden?
Behulpzame en vriendelijke functionarissen
van de Britse Spoorwegen waren bereid een
en ander nader toe te lichten. Op de rails,
zo legden zij uit, waren bladeren gevallen.
Groot-Brittannië was door de herfst getrof
fen.
Vorig jaar had het in Engeland enige centi
meters gesneeuwd, herinnerden de reizi
gers zich nu. Toen was het hele raderwerk
stilgevallen, niet omdat de treinen niet te
gen sneeuw konden, maar omdat „het ver
keerde soort sneeuw" was gevallen. Het was
een staande uitdrukking geworden die tot
diep in de zomer op de Britse eilanden kon
worden gehoord uit de mond van geestige
laatkomers: Sorry, it was the wrong type of
snow.
De Engelse bomen hadden vorig jaar ook al
hun bladeren verloren en het raderwerk van
British Rail ontregeld, maar deze keer is de
situatie ernstiger: British Rail heeft nieuwe
treinen in gebruik had genomen, die door
de rottende bladeren onzichtbaar worden
op de centrale computerschermen en daar
mee een gevaar voor andere treinen opleve
ren. Daarnaast zijn ook snelheden van meer
dan 10 km per uur onmogelijk, omdat de
wielen geen greep meer hadden op de met
bladeren overdekte rails.
British Rail zou evenwel British Rail niet ge
weest zijn als zij deze situatie niet had voor
zien. Tenslotte was het land vaker door
herfst getroffen. Tegelijk met de nieuwe
treinen heeft zij ook voor een kleine miljoen
een heuse 'Zweedse Borstêllocomotief aan
geschaft, die met haar 16 roterende borstels
in een mum van tijd met de herfst kan afre
kenen. Er was slechts een probleem: de
Borstellocomotief was ontwikkeld voor
niet-geëlektrificeerde spoorlijnen en de
gloednieuwe Class 158-treinen waren nu
juist elektrisch.
Toen de duizenden gestrande pendelaars
hiervan lucht kregen, maakte enige frivoli
teit zich van hen meester. Maar deze vro
lijkheid maakte hoofddirecteur Chris Green
van British Rail echt kwaad. „Bladeren op
de rails zijn voor de spoorwegen wat ijs op
de weg is voor de automobilisten", sprak hij
streng tot een groepje lacherige reizigers op
Charing Cross Station. „Treinen kunnen
slippen in de stations, en in extreme om
standigheden kan de stroom uitvallen en
daarmee de seinen".
De reizigers zwegen beschaamd. Opnieuw
had British Rail hun levens gered.
berlun ap
Na een aanval van zo'n twee
honderd voetbalvandalen op
een asielzoekerscentrum in
Greifswald, in de voormalige
DDR, hebben 63 asielzoekers
gisteren opnieuw hun toevlucht
gezocht in een kerk in Neu-
münster, in het westen van
Duitsland. De buitenlanders
hadden de kerk begin septem
ber al eens bezet uit protest te
gen overplaatsing naar de voor
malige DDR.
De voetbalvandalen kwamen
uit Berlijn en reisden met hun
club mee naar de thuiswedstrijd
van een team uit Greifswald, die
zondagavond werd gehouden.
Nadat zij de supporters van het
thuisteam hadden aangevallen,
richtten zij vernielingen'aan in
het asielzoekerscentrum in de
stad. Volgens de politie raakten
in totaal 35 mensen gewond,
onder wie 15 agenten.
De bonte stoet van vijftig au
to's en een bus die gistermor
gen het asielzoekerscentrum
verliet, bestond uit buitenlan
ders, linkse activisten en auto
nomen, die gewapend met
knuppels en bijlen voor be
scherming zorgden. De buiten
landers keerden terug naar de
kerk in Neumünster.
Duitslands hoogste openbare
aanklager, Alexander von Stahl,
maakte gisteren bekend een on
derzoek in te stellen naar be
richten over activiteiten in
Duitsland van de Ku Klux Klan
(KKK).
