De dokter moet
zich verkopen
Binnenland
Ziektekosten, nu en straks
Simons Iciest eveneens voor
'prijsprikkels'. Niemand heeft er
nu belang bi) om op de kosten
te letten, signaleert hij: de con
sument niet, want die betaalt
één keer een premie (en even
tueel het eigen risico) en kan
vervolgens zonder extra kosten
net zo vaak een beroep doen op kerden zijn al sinds jaar en dag
de medische stand ais hij nodig gewend hun eigen pakket en
acht. De medische instellingen hun eigen risico te bepalen. Zo
niet, want die krijgen de reke- kunnen ze hun premie verla-
ningen toch wel betaald. En ten gen. Overigens wordt voor de
slotte ook de verzekeraars niet, huidige particulier verzekerden
want die verhogen gewoon de de keuzevrijheid juist beperkt:
premies. De polissen raken ze 95 procent van het huidige zie-
toch wel kwijt, want maar wei- kenfondspakket (de basisverze-
nig mensen verdienen zoveel kering) wordt immers verplicht,
geld dat ze het risico kunnen Slechts voor 5 procent van de
nemen om zich niet te verzeke- huidige ziekenfbndsvooizienin-
ren. gen gaat een vrije keuze gelden.
Simons richt zijn prijsprikkels
vooral op de verzekeraars en de
instellingen. Wie naar de dokter
gaat, opgenomen moet worden
De gezondheidszorg in Nederland is uitstekend, maar ook duur. Dit jaar stegen de kosten met 10 procent Dat kan zo niet doorgaan, vindt staatssecretaris Simons.
Kwaliteit
De kostenbesparing moet
raars met elkaar in de slag kun
nen over de prijzen. De verze
keraars zullen daarbij proberen
hun pakket gezondheidszorg zo
goedkoop mogelijk in te kopen,
zodat ze het voor een scherpe
prijs kunnen aanbieden (en veel
klanten krijgen). Ziekenhuizen,
specialisten en andere instellin
gen zullen van hun kant hun
diensten voor een redelijke prijs
moeten aanbieden, omdat an
ders geen verzekeraar met hen
een contract zal willen sluiten.
Om te voorkomen dat de
kwaliteit van de zorg het kind
van de rekening wordt, wil Si
mons via zogeheten functionele
omschrijvingen vastleggen aan
ten ze via de nominale premies
zien binnen te halen.
Het nieuwe stelsel brengt ook
veel extra administratie met
zich mee. Wie particulier verze
kerd is, moet nu alle rekeningen
opsturen naar zijn verzekeraar.
Die houdt dat bij en keert het
geld uit zodra de cliënt boven
de grens van het eigen risico uit
komt. De ziekenfondsen ken
nen zo'n administratie nog niet.
Ziekenfondspatiënten hebben
immers geen eigen risico en de
ziekenfondsen hoeven van hen
daarom nu niet zo'n individuele
nen bijbenen en daardoor zou
er na 1 januari 1992 een chaos
ontstaan.
Op de achtergrond spelen an
dere punten een rol. Zo is er de
al genoemde angst voor meer
bureaucratie. Het is de werkge
vers daarnaast een doom in het
oog dat door de premieheffing
via de belasting het verschil tus
sen bruto- en nettoloon groter
wordt. De werkgevers willen die kope' artsen en instellingen
zogeheten 'wig' zo klein moge- gaan, ontstaan daar onover-
•FOTODcaom
Daarnaast bestaan voor de
meeste ziekenhuizen, fysiothe
rapeuten, verpleeghuizen, tand
artsen en tal van andere voor
zieningen op dit moment
wachtlijsten. De vraag is dus
aanzienlijk groter dan het aan
bod en dat geeft de 'aanbieders'
van de zorg een stevige onder
handelingspositie. Als de verze
keraars massaal naar de 'goed-
lijk houden, omdat al die belas
tingen en premies de bruto-
loonkosten voor de werkgevers
Het principe van een volks
verzekering betekent voor Si-
in een ziekenhuis of medicijnen vooral komen uit de vrije on-
moet slikken, heeft dat als regel derhandelingen tussen verzeke-
nen verzekeren, is nog niet ze- niet voor het kiezen. Dus is het raars en instellingen. Nu is het welke (minimum-)eisen een be
ker. Gedacht wordt aan logope- ook niet eerlijk om hen via ei- nog zo dat het Centraal Orgaan paalde behandeling moet vol-
die (hulp bij spraakstoornissen), gen bijdragen of anderszins'af Tarieven Gezondheidszorg doen.
kosmetische chirurgie, klasse- te schrikken'om medische hulp (COTG) vaststelt wat bepaalde
verpleging, vruchtbaarheidsbe- in te roepen, redeneert hij. behandelingen mogen kosten,
vordering (zoals reageerbuisbe- Wel moeten alle verzekerden Bovendien zijn verzekeraars
vruchting, ook bekend als IVF) straks beslissen óf ze een eigen wettelijk verplicht met alle in-
en voorbehoedsmiddelen. risico willen nemen, voor welk stellingen een contract te slui-
Simons wil een deel (82 pro- bedrag en (voor een heel klein ten, de zogeheten contracteer-
cent) van de kosten van het ba- deel) voor welke medische plicht.
sispakket via de belasting heffen voorzieningen. Dat is nieuw Simons wil het COTG en de
als percentage van het inkomen voor de 70 procent van de Ne- contracteerplicht opheffen, zo
en een deel (18 procent) als derlanders die nu in het zieken- dat een veel vrijere markt ont-
'vast bedrag'. fonds zitten. Particulier verze- staat waarop medici en verzeke-
administratie bij te houden. Dat omhoog drijven. Bovendien
moet straks wel.
Al met al worden de uitvoe
ringskosten van het stelsel on-
zien ze ook weinig in het feit dat
de hogere inkomens moeten in
leveren voor de lagere. Dat 'de-
zienbare wachtlijsten. De verze
keraars zullen dus ook met 'du
re' artsen contracten moeten
sluiten.
Bovendien, voegt Bruintjes
daaraan nog toe, onderhoudt
geveer 180 miljoên gulden per motiveert' mensen alleen maar laties
jaar hoger. Simons verwacht dat
die extra kosten dik opwegen
tegen het geld dat door de on
elke verzekeraar al jarenlang re-
s met artsen en ziekenhui-
mons tevens dat de 'sterken' so- derlinge concurrentie wordt be-
lidair moeten zijn met de'zwak- spaard. Tal van tegenstanders
ken'. Wie veel verdient, moet
daarom meer premie betalen
dan wie een laag salaris heeft.
Vooral de bovenmodale inko
mens moeten de verwachte
kostenstijging in de gezond
heidszorg opvangen, (zie tabel).
Volgens Simons gaat uiteinde
lijk 12 procent van de huishou
dens erop achteruit, blijft 68
procent gelijk en houdt 20 pro
cent geld aan het nieuwe stelsel
over. Overigens zijn die cijfers
slechts voorspellingen en kan
niemand nu al met zekerheid
zeggen hoe het kostenplaatje er
in 1995 werkelijk uitziet.
Heksentoer
wijzen er echter op dat
deze manier alleen maar meer
in plaats van minder bureaucra
tie komt.
Stappenplan
Omdat de verandering zo in
grijpend is, wil Simons het
nieuwe stelsel geleidelijk invoe
ren. Volgens zijn 'stappenplan'
moet op 1 januari een aantal
medische diensten, zoals de
huisartsenhulp en de kraam
hulp, overgaan naar de Algeme
ne Wet Bijzondere Ziektekos-
hard te werken, promotie te zen „en die verbreek je niet zo
maar. In de loop der tijd zullen
wellicht bepaalde contracten
worden verbroken, maar ik ben
ervan overtuigd dat het zeker de
eerste tijd zo'n vaart niet loopt".
Kostenbesparing?
Ten slotte is er nog de vraag
of de concurrentie wel zo kos
tenbesparend werkt. Woord
voerder Bruintjes van de parti
culiere ziektekostenverzekeraar
Chaos
Het belangrijkste bezwaar te
gen het plan-Simons - waar Zil-
Zilveren Kruis wijst erop dat de veren Kruis volgens Bruintjes
verzekeraars in de praktijk hele
maal niet zoveel vrijheid heb
ben. Niet alleen moet elke ver
zekeraar minimaal 95 procent
van het huidige ziekenfonds
pakket aanbieden, bovendien
wii Simons van elk onderdeel
(zoals bijvoorbeeld huisarts,
tandarts, kraamzorg, specialisti-
ten. Bij deze al lang bestaande sche hulp, verpleeginrichtin-
wet moeten in de komende ja
ren gaandeweg alle voorzienin-
overigens beslist niet principieel
tegen is - is volgens hem dat de
bewindsman te snel gaat.
Bruintjes ziet liever dat verzeke
raars en de gezondheidszorg
wat ervaring kunnen opdoen
met vrije onderhandelingen. En
met de Centrale Kas moet eerst
maar eens regionaal worden ge-
experimenteerd om de kinder-
De Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten wordt zo langza
merhand omgevormd tot
De uitvoering van het plan is
een heksentoer. Het kernpro
bleem is dat er een ware cul
tuuromslag nodig is in de ge-
zondheidszorg. 'Het veld', zoals Algemene Wet Ziektekosten,
de medische sector ook wel Rondom de plannen
wordt genoemd, heeft nooit ge
leerd volgens de principes van
de vrije markt te werken. Alles -
van het aantal bedden en perso
neelsleden tot aan de hoeveel
heid behandelingen en de
hoogte van de salarissen van
artsen en verpleegkundigen toe
- wordt geregeld door de over- campagne begonnen. Kernpunt
moet verrichten c
en niet dient te gebeuren.
Ook bij de vrijheid om con
tracten te sluiten zet hij de no
dige vraagtekens. De meeste
mensen willen immers zelf kun
nen uitmaken wie hun huisarts
januari concentreert zich nu de of tandarts wordt, in welk zie-
gen) precies vastleggen wat het ziekten emit te halen, vindt hij.
moet inhouden: wie de zorg Óok directeur Luchtmeijer
kritiek. Sinds de Tweede Kamer
in juni het groene licht gaf, zijn
de tegenstanders van het plan -
met voorop de werkgeversorga
nisaties en in hun kielzog de
particuliere ziektekostenverze-
kenhuis ze worden opgenomen
of in welk verpleeghuis ze te
recht komen. Een verzekeraar
die bijvoorbeeld maar met één
ziekenhuis in een regio een
contract sluit of bepaalde huis-
grootscheepse en tandartsen uitsluit, loopt de
ledereen wil toch wel zelf kunnen uitmaken in welk verpleeghuis hij wordt opgenomen, .roro bert verhoeff
Nederland kent op dit moment twee soorten
ziektenkostenverzekering: het ziekenfonds en
de particuliere zlektenkostenverzekering. le
dereen in loondienst met een bruto-jaarinko-
men tot 52.300 gulden, ongeveer 70 procent
van de Nederlanders, is wettelijk verplicht ver
zekerd bij het ziekenfonds. Wie méér verdient
(ongeveer 20 procent) moet een particuliere
verzekering sluiten.
Dan is er nog tien procent die minder dan een
halve ton inkomen heeft, maar zich toch parti
culier moet verzekeren. Het gaat vooral om
bejaarden en zelfstandigen die vroeger waren
verzekerd via het vrijwillige ziekenfonds. Dat
werd In 1986 opgeheven: de particuliere ziek-
tenkostenverzekeraars hadden met lage pre
mies de jonge en gezonde verzekerden wegge
lokt, zodat het vrijwillige ziekenfonds met ou
dere (en dus dure) klanten bleef zitten. Voor
deze groep kwam na lang praten een stan
daardpolis met een door de overheid vastge
steld tarief. Een uitgebreide ziektekostenver
zekering blijft voor deze groep echter vrijwel
onbetaalbaar.
Staatssecretaris Simons wil ziekenfonds en
particuliere verzekering nu laten opgaan in
een volksverzekering tegen ziektekosten. Die
gaat bestaan uit een basispakketen een aan
vullend pakket. Iedereen moet zich bij een zelf
te kiezen verzekeraar minimaal verzekeren
voor het basispakket, dat 95 procent omvat
van het huidige ziekenfondspakket De overige
5 procent mag wel, maar hoeft niet Verder
kan iedereen kiezen voor zijn totale pakket
kiezen voor een eigen risico, waarbij de eerste
250,500,1000 gulden of meer per jaar aan
ziektekosten uit eigen zak moet worden be
taald. Daar staat dan een lagere premie tegen-
Bovendien praten we over te snel wil. Instellingen en ver
een gigantische organisatie van zekeraars zouden dat niet kun*
meer dan 560.000 mensen
waarin bijna 50 miljard gulden
per jaar omgaat. Hoe groter een
organisatie, hoe moeilijker een
'cultuuromslag' is. Philips-top-
man Timmer bijvoorbeeld, die
over 'slechts' 270.000 werkne
mers de scepter zwaait, denkt
daar bij zijn bedrijf 35.000 ont
slagen voor nodig te hebben.
Daarnaast is er de technische
kant. Alle verzekeraars krijgen
straks een 'normuitkering' uit
de Centrale Kas, waar de via de
belasting geïnde verzekerings
premie binnenkomt. Voor de
verdeling van dat geld is een in
gewikkelde verdeelsleutel be
dacht, waarbij leeftijd, geslacht
en zelfs de woonplaatsen van de
verzekerden een rol spelen. Het
blijkt namelijk dat bepaalde
ziekten in bepaalde regio's
meer of juist minder voorko
men. Een verzekeraar die alleen
in Limburg opereert, is daarom
goedkoper of juist duurder uit
dan zijn collega-verzekeraar in
Zuid-Holland. De uitkering uit
de Centrale Kas is overigens
lang niet kostendekkend. Wat
de verzekeraars méér moeten
uitgeven om hun clientèle uit
de lappenmand te halen, moe-
kans dat veel klanten
de kritiek is dat Simons veel andere verzekeraar gaan die zijn de kosten
meer keuzemogelijkheden heidszorg al
biedt.
wat dan wel het ziekenfonds Haaglanden-
/NUTS, voorstander van het
plan-Simons, zegt dat „zelfs de
koplopers hun huiswerk nog
niet afhebben".
Voor het CDA in de Eerste Ka
mer reden om zich met hand en
tand tegen Simons' marsroute
te verzetten. De Raad van State
sloot zich daar eind vorige week
bij aan. Simons zelf is bereid
om wat gas terug te nemen en
een aantal stappen uit te stellen
tot 1 januari 1993, al is niet dui
delijk welke.
Overigens: op dit moment
de gezond-
10 procent
hoger dan vorig jaar.
KOOPKRACHTEFFECTEN PLAN SIMONS IN GULDENS PER MAAND IN 1995
(prijspeil 1990, modaal is 45.000 gulden bruto per jaar.)
zelfstandig bejaarde zfw bejaard part.
Alleenstaande-tweeverdiener
minimum
-2.30
-16.70
7.20
153.40
modaal
2.30
-107.70
20.10
80.20
2 x modaal
-178.40
-178.40
0.90
Kostwinners zonder kinderen
minimum
-0.50
104.20
-4.60
303.20
modaal
3.60
4.70
1.90
265.70
2 x modaal
-98.90
-93.70
118.70
Kostwinners met twee kinderen
minimum -0.50
modaal 3.70
2 x modaal 6.60
bron: Nota wijzigingen AWBZ tweede fase
Simons wil met volksverzekering kosten in de hand houden
De kosten van de gezondheidszorg rijzen de pan uit Voor een deel is daar niets aan
te doen: Nederland vergrijst en de ouderdom komt met gebreken. Bovendien
schrijdt de medische technologie voort. Een open-hartoperatie is in twintig jaar tijd
van een medisch unicum lopende-bandwerk geworden. En, zoals een ziektekosten
verzekeraar zegt:Alles wat technisch mogelijk is, willen we ook hebben". De vraag
is daarom niet óf de kosten stijgen, want dan doen ze zonder meer, maar of die stij
ging nog enigszins kan worden beheerst
la, zegt PvdA-staatssecretaris Simons van volksgezondheid. Met het naar hem ge
noemde plan-Simons wil hij twee vliegen in één klap slaan: een volksverzekering te
gen ziektekosten (een oud sociaal-democratisch ideaal) waarin de markt kostenbe
sparend werk.kan doen (een nieuw sociaal-democratisch ideaal). Op 1 januari 1995
moet het nieuwe stelsel een feit zijn. Maar sinds de zomer groeit het verzet tegen
zijn plannen. Wat wil Simons nu precies en waarom?
OOI HAAG SJAAK SMAKMAN
Wie wil, kan heel wat vergelij
kingen trekken tussen de Ne
derlandse gezondheidszorg en
de sociale zekerheid. Het zijn
prachtige systemen: het voor
zieningenniveau kan vrijwel el
ke vergelijking met het buiten
land doorstaan en iedereen kan
er gebruik van maken. Maar ze
verkeren anno 1991 in grote
problemen: ze zijn overbelast
geraakt door de steeds toene
mende vraag en dichtgeslibd
door een overgedetailleerde re
gelgeving. De verschillende in
stellingen werken vaak langs el
kaar heen en van persoonlijke
aandacht voor de cliënt is al
lang geen sprake meer. En als
niet snel wat gebeurt, wordt de
zaak onbetaalbaar en komen
dierbare verworvenheden op de
tocht te staan.
De problemen rond de kos
tenstijging in de gezondheids
zorg is niet nieuw. Er wordt
daarom ook al langer gestu
deerd op oplossingen. In 1967
schetste een commissie onder
leiding van de voormalige Phi-
lips-topman Wisse Dekker de
contouren voor een nieuw stel
sel van gezondheidszorg. Zie
kenfondsen en particuliere ver
zekeringen moesten opgaan in
een volksverzekering tegen
ziektekosten, die 85 procent van
het ziekenfondspakket moest
omvatten. Voor de rest zouden
mensen zich kunnen bijverze
keren. De premie voor het ba
sispakket zou voor een deel be
staan uit een percentage van
het inkomen en voor een deel
uit een voor iedereen gelijk
('nominaal') bedrag.
Het tweede doel van de com
missie, kostenbeheersing,
moest komen uit de nominale
premie. Die zou elke verzeke
raar zelf mogen vaststellen. Om
die premie zo laag mogelijk te
houden - en dus klanten te lok
ken - zou elke maatschappij
naar eigen inzicht contracten
mogen sluiten met ziekenhui
zen, verpleeghuizen, psychiatri
sche inrichtingen en andere in
stellingen in de gezondheids
zorg. Relatief goedkoop werken
de instellingen zouden gemak
kelijk contracten met verzeke
raars kunnen afsluiten, dure
zouden zichzelf daarentegen uit
de markt prijzen.
De politiek stortte zich vervol
gens op de plannen. De inzet:
wat moest het basispakket pre
cies omvatten en hoe groot
moest het nominale deel van de
premie worden. Het werd een
voorspelbaar gevecht: als voor
stander van een vrije markt wil
de de WD een klein basispak
ket met een hoge nominale pre
mie, de meer op overheidsregu
lering gerichte PvdA precies het
omgekeerde en het CDA iets
daar tussen in.
Prijsprikkels
Zo werd het 1989 en viel het
kabinet over het reiskosten
forfait. WD-staatssecretaris
Dick Dees maakte plaats voor
de jonge, energieke en uiterst
ambitieuze Hans Simons. De
voormalige PvdA-wethouder uit
Rotterdam legde koud een jaar
na zijn aantreden het voorstel
op tafel waarom het nu allemaal
draait: het plan-Simons.
Simons volgt in grote lijnen
het plan-Dekker: een volksver
zekering met marktprikkels zo
dat de kostenstijging beperkt
blijft. Simons kiest voor een ba
sisverzekering die 95 procent
omvat van het huidige zieken
fondspakket. Bij Dekker was dat
85 procent. Wat er precies gaat
vallen onder de 5 procent waar
voor mensen zich vrijwillig kun-
Dinsdag 5 november 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK JAN PRENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Voimgevlng: RALPH KLEINHOUT
