Jeltsin krijgt
de vrije hand
Buitenland
Servië steunt houding Milosevic
"H0/
vantiNlimn
Radicale moslims
bedreigen Israël
President Servië lijkt bereid tot serieus overleg
Mobuto beëdigt nieuwe
regering in Zaïre
Zaterdag 2 november 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (dief) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
NIEUWSLIJN
Protest Algerijnse fundamentalisten
In Algerije hebben meer dan 100.000 moslim-fundamentalisten
gisteren gedemonstreerd voor de vestiging van een islamitische
staat. Het was hun eerste grote mars sinds president Chadli
Bendjedid in juni de noodtoestand uitriep in verband met mas
sale rellen. De noodtoestand werd op 29 september opgeheven
in verband met de komende verkiezingen, die op 26 december
worden gehouden. De mars was georganiseerd door het Islami
tisch Front van Redding, dat sinds vorig jaar aandringt op wijzi
ging van de kieswet, die het sinds 1962 regerende Nationale Be
vrijdingsfront (FLN) bevoordeelt.
China treuzelt met kernwapenverdrag
Het Chinese parlement heeft deze week totaal onverwacht be
sloten de goedkeuring van de ondertekening van het internatio
nale kemwapenverdrag uit te stellen. Officieel heet het dat het
voorstel is terugverwezen naar een commissie „voor nadere be
studering". Dit is een merkwaardige ontwikkeling, omdat pre
mier Li Peng in augustus officieel aankondigde dat China het
verdrag dat kernwapens verbiedt, zou ondertekenen. Omdat het
parlement in China slechts doet wat de politieke leiding be
denkt, lijken de leiders op hun schreden te zijn teruggekeerd. De
opschorting van het verdrag komt daags nadag bekend werd dat
Peking Iran zou hebben voorzien van militaire nucleaire techno
logie.
Londen wil minder asielzoekers
In navolging van andere Westeuropese landen gaat ook Groot-
Brittannië de immigrantenstroom indammen. Minister Baker
van binnenlandse zaken maakte dat gisteren bekend. Hij kon
digde onder meer aan dat de asielprocedure wordt terugge
bracht van twee jaar tot vier maanden. Daarnaast mogen asiel
zoekers geen aanspraak meer maken op gemeentewoningen.
Ook moeten zij vingerafdrukken laten maken om te voorkomen
dat ze onder verschillende namen aanvragen indienen. De op
positiepartijen veroordeelden de maatregelen als 'racistisch'. In
1988 kreeg Groot-Brittannië 5.000 asielaanvragen, in de eerste
tien maanden van dit jaar 46.000.
Lambsdorff herkozen als leider FDP
De Duitse liberale FDP heeft gisteren op haar jaarlijkse partij
congres in Suhl Otto Lambsdorff herkozen als partijleider. Hij
behaalde 67 procent van de stemmen. Tijdens het partijcongres
van vorig jaar stemde nog 85 procent van de afgevaardigden
voor Lambsdorff. De herkozen partijleider kondigde aan dat 1
het over twee jaar voor gezien houdt als partijleider.
Universiteiten in zee met Palestijnen
Elf Europese universiteiten hebben gisteren met zes Palestijnse
universiteiten een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De
rector van de universiteit van het Italiaanse Siena, L. Berlinguer,
verklaarde dat de overeenkomst een „betekenisvolle bijdrage"
kan leveren aan de vredesconferentie in Madrid. Onder de Eu
ropese universiteiten bevinden zich ook de universiteit van Lei
den en de Belgische universiteiten van Leuven en Namen. De
zes Palestijnse universiteiten zijn veelal gesloten geweest tijdens
de nu vier jaar durende opstand van de Palestijnen in de bezette
gebieden (intifadah).
t hij
Russische president mag van parlement per decreet regeren
De Russische president Boris Jeltsin mag per decreet zijn
radicale economische hervormingen doorvoeren. Het
Volkscongres, het parlement van de republiek, gaf giste
ren met overweldigende meerderheid het groene licht
aan Jeltsins plannen voor snelle overgang naar een vrije
markt en forse uitbreiding van de presidentiële bevoegd
heden. Jeltsin heeft zijn politieke toekomst verbonden
aan zijn economische hervormingen.
MOSKOU HANS GELEUNSE
Jeltsin mag van het parlement
een jaar lang bestaande Russi
sche of Unie-wetgeving met de
creten buiten werking stellen.
Ook mag hij lokale bestuurders
vervangen, die de uitvoering
van zijn hervormingen sabote
ren. De voor volgend jaar ge
plande verkiezingen voor ge
meente- en provincieraden zijn
uitgesteld; politieke activiteiten
zijn verboden. Op eigen initia
tief zou Jeltsin zijn plan hebben
teruggetrokken om de Russi
sche goudvoorraden voorgoed
te onttrekken aan het centrale
de
vraag of Jeltsin zijn decreten
eerst ter goedkeuring aan het
parlement moet voorleggen,
werd een compromis bereikt
dat de volksvertegenwoordiging
nog de schijn van inspraak
geeft. Als het parlement het met
bepaalde presidentiële maatre
gelen niet eens is, moet dat
worden gemeld. Gebeurt dat
niet, dan wordt de maatregel als
goedgekeurd beschouwd.
De parlementaire goedkeu
ring betekent dat nog voor het
einde van dit jaar de prijzen in
de Russische republiek worden
losgelaten. Tevens komt een
massaal privatiseringsprogram
ma op gang, dat beoogt binnen
drie maanden tienduizend klei
ne en middelgrote bedrijven te
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Reuter (Rtr),
International Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence France Presse (AFP),
United Press International (UPI).
Een oude Kroatische vrouw herdenkt een overleden familielid met bloemen op het kerkhof van Kutina.
Het Servische blok in het Joegoslavische
staatspresidium en de Servische regering
hebben zich gisteren „onder voorwaarden"
akkoord verldaard met een aparte status
van de Servische gebieden in Kroatië.
Donderdag verklaarde de Servische presi
dent Milosevic zich na een gesprek met EG-
afgezant Henri Wijnaendts al bereid over
het EG-voorstel voor de Servische minder
heid in Kroatië te willen praten. Dat plan
gaat ervan uit dat de Servische gebieden
een eigen status krijgen, maar wel deel van
Kroatië blijven uitmaken.
Zowel de Servische leden van het
staatspresidium als de Servische regering
eisen overigens hardere garanties voor de
posities van de Servische minderheden dan
het EG-voorstel wil geven. Milosevic heeft
ook al aangegeven dat de Serviërs eigen
wetgeving, rechtspraak, politie en een eigen
onderwijssysteem verlangen.
Op militair gebied was van de mogelijke
omslag gisteren overigens nog niet veel te
merken. In Kroatië werd opnieuw volop ge
vochten. Rond vijf uur 's middags lanceerde
het federale Joegoslavische leger een nieu
we aanval op de Kroatische havenstad Du-
brovnik. Dat hebben Kroatische legerfunc-
tionarissen gezegd. De aanval was gericht
op de wijken Gruz en l^pad, net buiten de
beroemde middeleeuwse witte stenen mu
ren van de stad. De televisie in Sarajevo
meldde in een verslag vanuit Dubrovnik dat
tweehonderdvijftig „projectielen" waren af
geschoten. Er zouden doden en gewonden
zijn gevallen. Ook werd grote materiële
schade aangericht.
Vanwege de algemene mobilisatie heb
ben Servische en Montenegrijnse mannen
in de weerbare leeftijd het verbod gekregen
het land te verlaten, tenzij met speciale toe
stemming van het leger.
ACHTERGROND
CORRESPONDENT OOST-EUROPA RUNA HELUNGA
De verklaring van Milosevic kwam donder
dag na een gesprek met de speciale EG-af-
gevaardigde Henri Wijnaendts. De presi
dent liet weten dat in het belang van de be
slissende situatie waarin de Serviërs in
Kroatië verkeren, Servië bereid is op basis
van'de EG-voorstellen te praten over de po
sitie van de omstreden gebieden.
Als hij dat oprecht meent, zou dat beteke
nen dat Servië afziet van zijn streven naar
gebiedsuitbreiding, zij het onder bepaalde,
strikte voorwaarden. De Servische president
eist voor de betrokken regio's een verre
gaande staat van autonomie, met een eigen
wetgevende macht, eigen politie, eigen
rechtbanken en een eigen organisatie van
het onderwijs.
Nu zeggen Servische politici wel vaker
iets dat ze binnen de kortste keren weer in
trekken. De uitspraken van Milosevic zou
den een poging kunnen zijn de economi
sche en politieke boycot van de EG af te
wenden, die komende dinsdag zou ingaan.
Vooral een olieboycot zou voor Servië en
voor het leger rampzalige gevolgen hebben.
Brandstof is nu al nauwelijks nog te krijgen
en zonder diesel staan de tanks stil.
Maar er zijn wat aanwijzingen dat de pre
sident het ditmaal wèl meent. Donderdag
ochtend gaf Milan Babic, de door zichzelf
'gekozen' regeringsleider van het autonome
Een beslissende ommekeer of een ma
noeuvre om een economische boycot te
voorkomen? Dat is de grote vraag bij de
verrassende uitspraak van de Servische
president Milosevic dat Servië bereid is
in te stemmen met de in Den Haag ge
formuleerde voorstellen van de Europese
Gemeenschap voor een speciale status
van de omstreden gebieden binnen
Kroatië.
Krajina, een persconferentie waarin hij zich
zeer scherp tegen de Servische leiders keer
de. De regeringen van de autonome regio's
in Kroatië worden volgens Babic de laatste
dagen vanuit Belgrado onder druk gezet om
in te stemmen met de EG-voorstellen.
Ook de Servische kranten nemen de ver
klaring van de president serieus. Het dag
blad Politika, de grootste krant in Belgrado
en zeer sterk aan Milosevic gelieerd, legde
gistermorgen in de opening zwaar de na
druk op diens verklaring. Daarin keerde hij
zich fel tegen pogingen om Servië met be
hulp van ultimata onder druk te zetten en
zei hij dat de republiek niet zal wijken voor
dergelijke pressie. De krant vestigde de na
druk op de beslissende uitspraak over de
EG-voorstellen door die vet te drukken.
Een reden voor de ommekeer kan zijn dat
Milosevic ook in eigen kamp steeds geïso
leerder komt te staan. De animo van de Ser
vische reservisten is zeer gering en het aan
tal deserteurs uit het leger gigantisch.
Bovendien groeit in Montenegro, de eni
ge bondgenoot die Servië nog rest, duidelijk
verzet tegen de oorlog. Uit debatten in het
parlement blijkt dat Titograd er niets voor
voelt vanwege het Grootservische streven te
worden opgezadeld met een economische
boycot.
Bovendien hebben veel Montenegrijnen
het gevoel dat zij in de oorlog de kastanjes
uit het vuur moeten halen, terwijl Servische
reservisten massaal deserteren. Twee we
ken geleden besloot het parlement dan ook
alle Montenegrijnse soldaten uit Slavonië
terug te halen. Dat besluit is weliswaar nog
steeds niet uitgevoerd, maar dat het er ligt,
zegt veel over de weerstand die in Titograd
leeft.
Een duidelijke uitzondering daarop is
Branko Kostic, de Montenegrijnse vertegen
woordiger van het staatspresidium. Kostic
nam onlangs als vice-president de macht
over van de Kroaat Stipe Mesic. Hij is een
radicalere voorstander van Groof-Servië
dan veel Serviërs zelf en heeft er tot nu toe
geen blijk van gegeven toe te willen geven
aan de EG.
President Boris Jeltsin praat met afgevaardigden tijdens de zitting van het Volkscongres
privatiseren. Wel is besloten het
systeem van erfpacht in de
landbouw in gewijzigde vorm
voorlopig in stand te houden.
De liberalisering van de prij
zen is minder omvangrijk dan
aanvankelijk werd gepresen
teerd. Uit angst voor mogelijke
recordprijsstijgingen blijft de
Staat de prijzen vaststellen voor
onder meer de eerste levensbe
hoeften (brood, suiker, zout,
melkprodukten en wodka),
energie en het openbaar ver
voer (inclusief de vliegtarieven).
De leiders van acht republie
ken van de Unie van Soevereine
Staten (USS - ex-Sovjetunie)
hebben gisteren besloten rond
tachtig van de honderd federale
ministeries en regeringsorganen
op te heffen. De ontmanteling
van de Sovjetministeries gaat
op 15 november in, zo heeft het
persbureau TASS gemeld. Daar
door zullen duizenden ambte
naren op straat komen te staan.
Tot grote woede van de opposi
tie en de bevolking heeft de Zaï
rese president Mobuto gisteren
de nieuwe regering van de con
troversiële premier Mungu
Diaka beëdigd. De oppositie re
ageerde onmiddellijk met de in
stallatie van een schaduw-kabi-
net onder leiding van ex-pre
mier Etienne Tshisekedi.
Mungul-Diaka heeft gezegd
dat hij op vreedzame wijze een
einde wil maken aan het 26 jaar
oude bewind van Mobutu.
Daarover bestaat echter de no
dige scepsis, omdat belangrijke
posten als Defensie, Buiten
landse Zaken en Mijnbouw in
de nieuwe regering door Mo-
butu-aanhangers worden bezet.
Een aantal bewindslieden is
echter al opgestapt, omdat zij
zich niet met Diaka, die als Mo
butu's marionet wordt gezien,
willen vereenzelvigen.
Terwijl de nieuwe regering
haar eerste kabinetsberaad
hield in het officiële kantoor van
Zaïres premier, verzamelde de
oppositie zich in Tshisekedi's
huis om haar beleid uit te stip
pelen.
Na afloop deed zij een beroep
op de bevolking kalm te blijven
en het crisiskabinet te steunen.
Ook werd het buitenland om er
kenning en financiële steun ge
vraagd. De Europese Gemeen
schap heeft inmiddels besloten
een miljoen ecu (2,5 miljoen
gulden) aan medische nood
hulp uit te trekken voor de
slachtoffers van het geweld.
De laatste paar honderd bui
tenlanders die het land wilden
verlaten, zijn gisteren onder
toezicht van Belgische para
commando's aan boord gegaan
van militaire vliegtuigen. Ande
re buitenlanders gingen aan
boord van veerboten die hen
naar de Atlantische havenstad
Pointe Noire brachten, of van
de Zairese hoofdstad Kinshasa
naar Brazzaville in het naburige
Congo.
Ook de Belgische para's be
gonnen zich terug te trekken en
negeerden daarmee een oproep
van de oppositie om in het land
te blijven. De oppositie is bang
voor een bloedbad. Franse en
Belgische parachutisten hebben
in de afgelopen maand 20.000
buitenlanders geëvacueerd.
De onrust in het land laaide
op 23 september opnieuw op
toen soldaten in Kinshasa in
opstand kwamen omdat ze lan
ge tijd geen soldij hadden ge
had.
WERELDWIJD WONEN THUIS IN NOORD-HOLLAND
In onze zaak moeten wij met spoed
plaats maken voor nieuwe meubel-
collecties, daarom staan, UITSLUITEND
Zaterdag 2 november
Maandag 4 november en
Dinsdag 5 november,
in onze showroom een groot aantal
moderne en klassieke toonzaalmodellen
afgeprijsd voor maar liefst
50% KORTING
Bekende merken als LEOLUX, MONTIS.
HÜLSTA, PASTOE. WK en DESEDE.
Sla nu Uw slag en koop een schitterend
kwaliteitsmeubel tegen absolute bodemprijs!
DESIGNCENTRUM
Vanwege vredesconferentie in Madrid
BAYRUT/NICOSIA/AMMAN AP-Rtr-AFP
Radicale moslims en Arabieren
hebben gisteren gedreigd met
aanvallen op Israël en het do
den van Arabische leiders die
deelnemen aan de vredesbe
sprekingen in Madrid.
De leider van de Islamitische
Jihadbeweging, de Palestijn
Mohammed Abu Samra, zei in
Bayrut dat „Israël overal en op
elk moment in het bezette Pa
lestina en de rest van de we
reld" zal worden aanvallen „tot
we heel Palestina hebben be
vrijd".
Ook de vooraanstaande
Iraanse geestelijke ayatollah
Musavi Ardebili heeft de Arabie
ren opgeroepen hun leiders
omver te werpen omdat ze met
Israël onderhandelen. Volgens
Ardebili zullen degenen die dat
doen als martelaren in het para
dijs komen.
Tijdens zijn wekelijkse preek
zei Ardebili dat „de VS en de
zionisten" door de vredesconfe
rentie alles hebben bereikt wat
ze willen. Terwijl Ardebili sprak,
schreeuwden zijn toehoorders
„dood aan de VS" en „dood aan
Israel".
Eerder deze week beschuldig
de Irans geestelijke leider, aya
tollah Ali Khamenei, de deelne
mers aan het vredesoverleg van
verraad. „Wie daaraan deel
neemt, roept de toorn van de
naties over zich af', aldus Kha-
Volgens de voormalige Iraan
se minister van binnenlandse
zaken, Ali Akbar Mohtashemi,
moeten alle deelnemers aan de
conferentie dood.
In een reactie heeft Neder
land de onverzoenlijke Iraanse
houding veroordeeld. Den Haag
zal, mogelijk ook in EG-ver-
band, zijn afkeuring in een dui
delijke boodschap aan Iran ken
baar maken. Dat heeft minister
Van den Broek van buitenland
se zaken, die de EG op de con
ferentie in Madrid vertegen
woordigde, verklaard.
Israël heeft gisteren, tijdens
de derde dag van de vredescon
ferentie, in de bezette gebieden
bijna een half miljoen Palestij
nen een uitgaansverbod opge
legd. Volgens waarnemers
moesten ongeveer 300.000 Pa
lestijnen in Gaza-Stad en het
nabijgelegen kamp Shati in hun
huizen blijven. Ook voor
150.000 Palestijnen in en rond
Nablus pp de westelijke Jor-
daanoever gold een uitgaans
verbod."
Dit pamflet zorgde voor veel commotie op de laatste dag van de ope
ningszitting van de vredesconferentie in Madrid, gisteren. De Syrische
minister Ai-Shara hield het pamflet, met een foto van de toen 32-jarige
Yitzhak Shamir, omhoog en beschuldigde de Israëlische premierervan
een „terrorist" te zijn. Het pamflet werd verspreid toen Shamir door de
Britse bezettingstroepen werd gezocht wegens terroristische activitei
ten. FrTn AP
