Feiten
De IJzeren Vlinder wil revanche
Nederlanders vervelend volkje
Zaterdag 2 november 1991 Redactie: 023-150225 janine bos ma altan erdogan ronald frisart (chef) onno havermans Patrick van den hurk hans jacobs jolanda oukes jan preenen sjaak smakman
Vertalingen: MAR GREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTS VERDRIET Vormgeving: AN DRIES DETMAR
EN MENINGEN
Imelda Marcos keert morgen terug naar de Filipijnen
Imelda Marcos zal, wan
neer ze morgen of uiterlijk
maandag terugkeert naar
de Filipijnen, een situatie
aantreffen die op het eerste
gezicht weinig verschilt
van de toestand die ze ach
terliet in 1986. Velen zullen
zich de harde jaren van de
Marcos-dictatuur nog her
inneren. Ook de overstel
pende protserigheid van de
inboedel van het presiden
tiële paar staat degenen,
die het paleis na de vlucht
van de Marcossen moch
ten bekijken, nog in het ge
heugen gegrift. Vooral de
garderobe van Imelda en
in het bijzonder haar 1220
paar schoenen waren het
symbool geworden van de
praalzucht en de verdor
venheid van de dictatuur.
MANIIA KUNDA D1X1T/IPS
Maar in die februaridagen van
1986 bestond er hoop dat Cora-
zon ('Cory') Aquino, echtgenote
van de meest vooraanstaande
en vermoorde tegenstander van
de Marcos-dan Benigno
Aquino, het land zou kunnen
leiden naar meer democratie en
ervoor zou kunnen zorgen dat
de sociale misstanden zouden
verdwijnen. Maar die ook wel
erg hooggespannen verwachtin
gen heeft haar bewind niet kun
nen waarmaken.
Sterker nog, het grootste deel
van de Filipijnse bevolking
raakte al gauw zwaar teleurge
steld in haar regering. Belangrij
ke voorstellen tot vermindering
van de armoede, zoals het land
bouwhervormingsplan, dat ze
kort na haar aanbeden al aan
kondigde, zijn'vereand in een
wetgeving die de bestaande cri
sis alleen maar heeft besten
digd. De gevestigde belangen
waren eenvoudig te groot. Bo
vendien hoort Corazon Aquino
zelf tot de machtige elite van
grootgrondbezitters, waardoor
van haar niet bepaald kan wor
den verwacht dat ze een open
oog heeft voor de sociale nood
van de bezitslozen. Zij voelt zich
daardoor niet gedwongen wer
kelijke landhervorming door te
zetten.
Trouwens, al had ze dat wel wil
len doen, op wie had ze zich
dan moeten beroepen om te
zorgen dat de wetten ook daad
werkelijk zouden worden uitge
voerd? Alle politici komen voort
uit en behartigen de belangen
van de gevestigde elite. Voor
justitie, politie en leger, die zou
den kunnen optreden als toege
stane rechten met voeten wor
den getreden, geldt eigenlijk
hetzelfde.
De toestand van de mensen
rechten die in de laatste jaren
van de Marcos-dictatuur inter
nationale verontwaardiging op
riep, is er tijdens het bewind
van Aquino zeker niet beter op
geworden. Onder het mom van
het bestrijden van de linkse
guerrilla zijn tijdens haar be
wind al heel wat mensen ver
dwenen en vermoord. Daarvoor
zorgen rechtse terreurgroepen,
die meestal worden gesteund
door leger en politie en betaald
door de rijke grootgrondbezit
ters.
Rapporten van Amnesty Inter
national schetsen dan ook een
onthutsend beeld van de archi
pel na enkele jaren democratie
onder Aquino. Bovendien rege
ren honger en armoede nog al
tijd mee met Aquino. Dat de Fi
lipino's teleurgesteld raakten in
de regering Aquino was eigen
lijk onvermijdelijk.
Belastinliraude
Imelda Marcos hoopt daarvan
te profiteren. Zij zal revanche
willen nemen op haar rivaal
Aquino, niet alleen in haar rol
als vernederde vrouw, maar ook
omdat ze in haar ogen niet te
recht is beschuldigd van belas
tingfraude en andere vormen
van corruptie waarvoor ze op de
Filipijnen terecht moet staan.
Daarom zal haar aankomst, als
het allemaal doorgaat, een tri
omfantelijke intocht worden,
met alle pracht en praal die
haar als 'eerste vrouw1 van het
land voor 1986 zo kenmerkte.
Het zal een comeback worden
in de sfeer van haar showbusi-
ness-verleden en zeker ook in
MIDDEN-OOSTEN CONFERENTIE STANDPLAATS BRUSSEL
Wat zijn Nederlanders toch een vervelend
volkje. Naar, onbehouwen, ongastvrij. Het
valt me de laatste tijd gewoon op als ik door
het vaderland rijd. Overal die lange neuzen
van kleine kinderen op de achterbank, of
dat arrogante middelvingertje omhoog van
die mannetjes in hun afgebladderde bruine
Opel Ascona met geel kofferdeksel. Telkens
die gemaakt-grappige snuiten, die platge
drukt tegen de autoruit twee keer zo groot,
twee keer zo potsierlijk en twee keer zo le
lijk zijn als normaal. Bah!
Ik beken: U rijdt sneller. Dat is geen kunst,
want ik heb net een nieuwe auto, en die
moet nog even worden ingereden. Hoeven
Nederlandse wagens dat niet? Rijden die
meteen plankgas de garage uit? Nou dan!
Maximaal 90 schrijft mijn instructieboekje
voor, al heeft m'n garagist die limiet bij de
oveihandiging van de sleuteltjes opgevoerd
tot 110. „Ach, die 90, dat is voor de jeugd
hè? U rijdt toch niet meteen als een dwaas
weg". Zeker en vast niet. Rustig aan dus,
maximaal 130, die eerste duizend kilome-
Noodgedwongen viel die inrij-periode sa
men met enkele reizen tussen Brussel en
Den Haag en Utrecht. Ik was me van geen
kwaad, en zeker niet van mijn nieuwver-
worven Belgische kenteken bewust. Tot ik
elke keer als een Nederlandse wagen mij
passeerde op die grimmassen werd getrac-
teerd, en werd nagegaapt door de kinderen.
Nooit een Belgische voiture gezien?
Uw houding irriteert me des te meer, daar
ik driftige pogingen in het werk stel niet als
onze zuiderburen te rijden. Het probleem is
namelijk dat de gemiddelde Belg helemaal
niet kèn rijden. Dat klinkt generaliserend,
en zo is het ook bedoeld. Het probleem van
onaangepast rijgedrag doet zich in het gan
se Koninkrijk voor.
Het Belgische wegennet levert jaarlijks een
van de hoogste aantallen verkeersdoden in
de EG. Er is geen land ter wereld waar men
zo met de hand aan de claxon zit. Van rij
strook verwisselen gebeurt bij voorkeur on
aangekondigd, vlak voor de afslag en zon
der een blik te weipen op de rest van het
verkeer. Voorrang is een woord dat in de
Vlaams-Franse taalgebieden niet bestaat.
Het wordt de Belg ook niet moeilijk ge
maakt. De maximum-snelheid wordt in de
verste verten niet nageleefd, daar de con
trole per camera is verboden. Maar de ver
loedering van het rijgedrag begint al eerder.
Een rijbewijs halen is in België een fluitje
van een cent. Wie het theorie-examen met
goed gevolg heeft afgelegd, kan linea recta
naar het gemeentehuis voor een eerste be-
wijsje waarmee men onder het toeziend
oog van een kennis kan gaan rijden. Wie
een paar praktijklessen heeft gehad, krijgt
een soort stage-rijbewijs om in zijn eentje
te gaan oefenen. De criteria worden na de
jaarwisseling iets scherper, wat de laatste
weken tot een ware mn op het theorie-exa
men heeft geleid. „Dat is toch allemaal cen-
tenklopperij", spreekt mijn garagehouder
wijs.
Ik vraag dus niet om herziening van Uw
vooroordelen, maar slechts om begrip, en
wellicht enige compassie.
peter de vries
CORRESPONDENT
klacht die de Filipijnse staat te
gen haar heeft ingebracht. In
een groot park in Manila staat
een enorme collectebus waarin
de gaven gedeponeerd kunnen
worden.
te keren naar haar vaderland.
de stijl van het pompeuze regi
me waarvan zij de meest op de
voorgrond tredende exponent
was.
De 'IJzeren Vlinder', zoals ze
door journalisten werd ge
noemd, brengt het stoffelijke
overschot mee van haar man
Ferdinand. Na lang touwtrek
ken heeft Aquino de weduwe
namelijk toestemming gegeven
om haar man op de Filipijnen te
begraven. Behalve door triomf
zal de terugkeer van Imelda
worden gekenmerkt door droe
fenis. Imelda stelt Aquino ver
antwoordelijk voor het feit dat
Marcos buiten zijn geliéfde va
derland moest sterven.
In februari 1986 had de Filipijn-
van de Marcos-dictatuur. De
verkiezingsfraude die hij pleeg
de was op zo'n grote schaal dat
zelfs zijn trouwe bondgenoot
Ronald Reagan, de vorige presi
dent van de Verenigde Staten,
hiervoor geen verantwoording
meer wilde dragen. Er ontstond
een vacuüm toen trouwe bond
genoten van Marcos in het leger
de zijde kozen van Aquino.
Pas toen Marcos zich door zijn
belangrijkste steunpilaren verla
ten wist, besefte hij dat hij het
land moest verlaten. Een Ameri
kaanse helikopter haalde het
echtpaar uit het Malacanang
paleis en Marcos stierf ten slotte
drie jaar later in een ziekenhuis
in Hawaii.
In alle haast had het echtpaar
nog wel 32 koffers met juwelen
en miljoenen dollars aan boord
van de helikopters kunnen la
den, zodat de dictator niet ge
heel onbemiddeld zijn laatste
jaren heeft doorgebracht. De fa
milie beschouwde dat niet als
diefstal. De president had nooit
onderscheid gemaakt tussen de
staatskas en zijn privé-huishou-
ding, een eigenaardigheid die
veel dictators met elkaar ge
meen hebben. Dit fatale gebrek
aan onderscheid bracht de Fili
pijnse staatshuishouding echter
volledig naar de afgrond.
Murw geslagen
De Filipino's lijken dat echter te
zijn vergeten. Ze zijn na de roe
rige en verwachtingsvolle be
ginmaanden van het Aquino-
bewind in de bijna zes jaren die
inmiddels zijn verstreken murw
geslagen door het gebrek aan
hoognodige economische en
sociale hervormingen, opeen
volgende militaire coups en ten
slotte natuurrampen, die nie
mand weliswaar kan voorko
men, maar die in een kwetsbare
economie als de Filipijnse ge
volgen hebben voor de leefom
standigheden van wel twee ge
neraties.
Het grootste deel van de bevol
king zal daarom onverschillig
staan tegenover de terugkomst
van Imelda Marcos. Ze zullen
haar zeker niet al te zeer asso
ciëren met de uitwassen van de
voormalige dictatuur. Veel meer
zullen de Filipino's zich verga
pen aan het theater, het spekta
kel waarvoor Imelda zeker zal
zorgen. En Imelda voelt zich
waarschijnlijk nergens zo goed
thuis als in het theater, of in een
positie waarin ze haar theatrale
gaven kwijt kan en waarin ze
zich kan baden in de weelde
van het overdonderende ap
plaus.
Daarnaast is er nog altijd een
aanzienlijke groep Marcos-ge-
trouwen die er alles aan zullen
doen om van de ontvangst van
Imelda een reusachtig spektakel
te maken. Morgenavond wordt
ze verwacht wanneer ze met
een chartervliegtuig met fami
lieleden, bewonderaars en jour
nalisten vanuit Hawaii zal te
rugkeren. Zij zal, zo is het plan,
in een dichtbijgelegen kerk haar
dank uitspreken voor haar be
houd en terugkeer waarvoor ze
gewoontegetrouw de tocht naar
het altaar op haar knieën zal
volbrengen. In het Philippine
Plaza Hotel zijn suites gereser
veerd voor haar begeleiders,
hetzelfde hotel waarvoor zij de
eerste steen heeft gelegd in
1976. Het hotel is samen met
FOTO EPA TOM CLARY
een groot cultureel centrum ge
bouwd op een terrein dat is ont
worsteld aan het water van de
Baai van Manila.
Op straat worden Imelda t-
shfrts verkocht. Marcos-getrou-
wen zijn bezig het geld in te za
melen dat nodig zal zijn om de
borg te betalen die moet wor
den opgebracht wanneer
Imelda voor de rechter kennis
heeft genomen van de aan-
Moeder der Natie
Imelda komt niet alleen terug
als de echtgenote van de ver
dreven en in ballingschap ge
storven voormalige president,
maar vooral als de Moeder der
Natie, zoals ze zich nu graag
noemt. In dat kader is het heel
belangrijk dat zij een tweevou
dige missie heelt, namelijk de
bescherming van de armen te
gen ellende en de niet minder
belangrijke opdracht om haar
man op de Filipijnen te begra-
Om het eerste deel van haar
missie enige glans te geven zal
ze haar beroemde 1220 paar
schoenen, die nu in een muse
um in Manila tentoongesteld
liggen, in het openbaar verko
pen. Met de opbrengst wil ze de
nood lenigen van de slachtof
fers van de Pinatubo-vulkaan
die in juli van dit jaar tot uitbar
sting kwam. Van de Filipijnse
regering mag ze haar schoenen
terug hebben, maar die liet wel
weten dat ze in totaal zeventig
civiele en strafzaken tegemoet
kan zien.
De Filipijnse regering schat dat
het dictatorechtpaar de schat
kist van zo'n vijf miljoen dollar
heeft beroofd. Een speciale re
geringscommissie die als op
dracht had om dat geld terug te
laten vloeien in de staatskas
strandde toen nauwelijks twee-
Imelda, die zojuist is teruggekeerd uit New York, begroet haar man in
hun huis in Honolulu. Hier kwam het echtpaar in 1986 terecht, nadat
Marcos was afgezet als president van de Filipijnen. foto ap dennis ode
man op de hoogte was.
Maar de Filipijnse landsadvo
caat Frank Chavez verklaarde
onlangs in een krante-interview
dat justitie beschikt over docu
menten van Zwitsere banken
met haar handtekening, die on
omstotelijk bewijzen dat Imelda
Marcos de enige begunstigde
was van een groot deel van het
vermogen van haar echtgenoot.
„Imelda is geen arme, treuren
de en onschuldige weduwe", al
dus Chavez.
Deze week voegde het bureau
van Chavez zes corruptie-aan
klachten toe aan de lijst. Ze z
honderd miljoen dollar was bin- 350 miljoen dollar hebben over-
nengehaald. Vorig jaar sprak gemaakt naar geheime Zwitser-
een federale rechtbank in New
York Imelda vrij van afpersing,
omdat er geen bewijs was dat
zij van de praktijken van haar
oordeeld, het geld wordt over
gemaakt naar Manila.
De door veel couppogingen ge
plaagde regering Aquino vindt
inmiddels dat de terugkeer van
Imelda Marcos geen veilig
heidsrisico meer met zich mee
brengt. Bovendien is haar per
soonlijke aanwezigheid ge
wenst, omdat zonder haar geen
rechtszaak kan worden gehou
den. Om een dagblad in Manila
te citeren zou Imelda op zijn
hoogst voor wat overlast kun
nen zorgen. Ze zou de aandacht
kunnen trekken zoals een circus
dat naar een klein stadje komt.
Maar politici die iets verder
vooruitkijken, zeker zij die vol-
se bankrekeningen. De Zwitser- gend jaar een gooi naar het pre-
e regering heeft laten weten
dat wanneer Imelda op grond
van de aanklachten wordt ver-
Het echtpaar Marcos trad dikwijls op ongewone wijze naar buiten. Deze foto van de liefdesliedjes zingende Imelda en Ferdinand werd in 1985 ge
nomen tijdens een verkiezingsbijeenkomst foto ap aiex baluyut
sidentschap willen doen, hou
den hun ogen gericht op de
macht van het verborgen ver
mogen van Imelda, waarbij hen
vooral de vraag bezighoudt hoe
veel stemmen ze ermee zouden
kunnen kopen.
Volgens opiniepeilingen is
Imelda niet erg populair - zelfs
niet op het eiland Leyte waar ze
werd geboren en evenmin in
Ilocos Norte, de provincie op
het eiland Luzon waar haar
echtgenoot vandaan komt. Het
is niet erg waarschijnlijk dat ze
zich kandidaat zal stellen voor
het presidentschap, maar als ze
dat wel doet, je kunt tenslotte
nooit weten, dan is het zo goed
als zeker dat Aquino zich alsnog
kandidaat zal stellen om met
Imelda in het strijdperk te tre
den voor wat nu al de 'oorlog
van de weduwen' wordt ge
noemd.
Want Imelda mag Corazon
Aquino veel te verwijten heb
ben, Aquino op haar beurt stelt
Imelda medeverantwoordelijk
voor de moord op haar man Be
nigno Aquino in 1983, een ge
beurtenis die het verzet tegen
de Marcos-dictatuur opnieuw
kracht en richting gaf. Veel Fili
pino's worden al wanhopig bij
de gedachte .dat ze zullen moe
ten kiezen tussen Imelda en
'Cory*. Het zou de voortzetting
zijn van een twintig jaar duren
de vete tussen de Marcossen en
de Aquino's, een vete waarvan
de archipel per saldo niet veel
beter van is geworden.
