Feiten
Etiopië zoekt internationale hulp
PvdA zoekt Kop van Jut met duizend poten
Veel werk voor Russisch
mensenrechtencomité
Vredesvloot doet Dubrovnik aan
Vrijdag 1 november 1991
EN MENINGEN
Nieuwe machthebbers voortvarend te werk
De Etiopische opstandelin
gen die in juli van dit jaar
de macht grepen hebben
ambitieuze plannen. De
nieuwe regering wil vooral
de verwoestende gevolgen
van de jaren durende bur
geroorlog ongedaan ma
ken. Zo zullen er binnen
twee jaar vrije verkiezingen
worden gehouden en zijn
er plannen voor het herstel
van de landbouw en de li
beralisering van de econo
mie. Een Etiopische dele
gatie onder leiding van mi
nister Wolde Dima Nege-
wo van informatie was on
langs Den Haag om het
nieuwe beleid uiteen te
zetten.
„Voor het eerst in jaren heerst
er vrede in Etiopië, en vrede is
belangrijk voor de toekomst van
ons land", zo zei Negewo op
een persconferentie. „Wij gelo
ven dat er al enorme vooruit
gang is geboekt. Maar ondanks
onze goede bedoelingen is deze
gigantische taak te groot voor
ons. Wij hebben de hulp van de
internationale gemeenschap
nodig."
De delegatie van de Etiopische
regering reist momenteel door
Europa om de Europese Ge
meenschap steun te vragen
voor haar beleid. „We moeten
een goede basis leggen voor de
toekomst zodat wij de steeds te
rugkerende hongersnood kun-
Etiopië, een land geteisterd door droogte en oorlog. De nieuwe regering i«
leen oplossen.
lijk van ontwikkelingshulp en
dat brengt ons nergens."
Eritrese havenstad Assab. „De
vorige twee regeringen hebben
geprobeerd door onderdrukking
Eritrea in de hand te houden",
vertelde Negewo. „De militaire
oplossing werkte niet; het leger
van Mengistu is er zelfs versla-
verzachten'^ legde Negewo cratisch Volksfront die in juli, na gen. Nu is er een onafhankelijke
De opstandelingen van het
Etiopisch Revolutionair Demo-
uit. .Anders blijven wij afhanke-
offensief rond de hoofdstad
Addis Abeba de
marxistische dicta
tor Mengistu Haile
Mariam verdreven,
zijn voortvarend
begonnen. Zo be
legden zij met 26
bevrijdingsbewe
gingen en politieke
organisaties een
nationale conferen
tie.
Tijdens deze bij
eenkomst werd be
sloten dat de weer
spannige provincie
Eritrea, waar het
Eritrees verzet vele
jaren vocht voor
onafhankelijkheid,
zich af mag schei
den van Etiopië.
Voorwaarde was
wel dat Etiopië dan
vrije toegang krijgt
tot de belangrijke
Eritrese regering die over twee
jaar een referendum zal organi
seren over de vraag of Eritrea
zelfstandig moet worden."
Tijdens de conferentie riepen
de organisaties ook een 87 le
den tellende Raad van Verte
genwoordigers in het leven,
waar alle bewegingen in opge
nomen zijn. „Deze raad is een
soort overgangsparlement",
verklaarde Negewo.
Verder werd een interimrege
ring gevormd die Etiopië bin
nen twee jaar naar vrije verkie
zingen moet leiden. „In Etiopië
zijn nog nooit vrije verkiezingen
gehouden", aldus de minister.
„Onder de keizer was er een
soort kamer van afgevaardigden
waarvan de leden op persoonlij
ke titel werden gekozen en
Mengistu organiseerde in 1987
nog verkiezingen voor de Natio
nale Vergadering. Maar alle
kandidaten waren lid van één
partij, dat noem ik geen vrije
verkiezingen."
Vrije verkiezingen
Voor de verkiezingen van 1993
zal een nieuwe grondwet wor
den geformuleerd die moet
worden goedgekeurd door een
Grondwetgevende Vergadering.
De mensen die daarin zitting
hebben worden binnen een jaar
in vrije verkiezingen gekozen.
„Dat is allemaal vastgelegd in
het handvest dat tijdens de na
tionale conferentie werd goed
gekeurd", verklaarde Negewo.
Behalve het organiseren van al
die verkiezingen, - binnen drie
maanden moeten er op plaatse
lijk niveau al regionale raden
worden gekozen - heeft de rege
ring de handen vol aan de we
deropbouw van het land. Zo is
de landbouw verwoest. „In het
zaaiseizoen dit voorjaar was de
oorlog op zijn hevigst en dus is
er nauwelijks gezaaid. Daarbij
komen dan nog de droogte en
de duizenden daklozen en
vluchtelingen", verzucht Nege
wo. „Het is duidelijk dat wij een
enorm voedseltekort hebben.
De FAO heeft becijferd dat ze
ven tot acht miljoen mensen
met hongersnood worden be-
driegd. Er is een grote hulpope
ratie nodig."
Ook de economie moet weer op
poten worden gezet. Onder
Mengistu bepaalde de staat gro
tendeels de handel en de in- en
uitvoer. „De staatsinvloed moet
worden teruggedrongen. De
staat moet regulerend optreden.
De handel moet volledig gelibe
raliseerd worden."
Op korte termijn vraagt vooral
het probleem van de gedemobi
liseerde militairen nog de aan
dacht. In totaal zullen er zo'n
300.000 ontslagen worden. Voor
hen is geen werk en nauwelijks
opvang. Nu al lopen honderden
ex-militairen in vodden bede
lend door de hoofdstad Addis
Abeba.
Ondanks alle problemen die de
regering het hoofd moet bieden
is er volgens Newego al veel be
reikt. „In Addis Abeba heerst
een sfeer van vrijheid. De men
sen durven weer te praten, de
onderdrukking is weg. Zij beto
gen zelfs tegen de regering", zei
hij met een glimlach. „Maar dat
is goed, daardoor gaan wij ons
zelf niet overschatten."
DUBROVNIK «PHIL DAVISON
THE INDEPENDENT
Zij noemden het de vloot van
liefde en vrede. De vreemdste
schepen die )oit de haven van
Dubrovnik v^aren binnengeva
ren. Het autoveer Slavija voerde
de vloot aan, met aan boord Sti
pe Mesic, de president van een
land dat zelfs hij niet langer er
kent, en een gezelschap van
Kroatische doktoren, zangers en
filmmakers met olijftakjes op
hun revers en vrede in het
hoofd. Daarachter een stoet
jachten van het type-Onassis,
overbodige pleziervaartuigen en
vissersboten, die na een reis van
36 uur hun solidariteit met de
geblokkeerde stad moest tonen.
Of hun 'Stop de oorlog in Kroa-
tië'-stickers een langdurig effect
zouden hebben, werd al spoe
dig in twijfel getrokken. Troe
pen van het federale Joegoslavi
sche leger die gelegerd zijn op
een heuveltop in de buurt, de
den een aanval op de kade, en
kele minuten nadat Mesic met
zijn gevolg in een konvooi op
weg was gegaan naar de om
muurde oude stad.
Later, toen de rooms-katholieke
bisschop van Dubrovnik bij het
titiaanse altaar in de kathedraal
voorging in een mis voor vrede,
raakten een vijfjarig jongetje en
zijn moeder gewond door mor
tiervuur dat insloeg in datzelfde
havengebied.
Hoewel het niet waarschijnlijk
lijkt dat het leger zal proberen
echt Dubrovnik binnen te trek
ken, wordt de bevolking, die
toch al op de toppen van haar
zenuwen loopt door gebrek aan
water, elektrische verwarming
en licht, geterroriseerd door de
willekeurige mortieraanvallen,
de onregelmatige bomexplosies
van de marine en, de laatste
tijd, de geweerschoten van
sluipschutters in de buitenwij
ken van de stad.
Het 'liefdeskonvooi' had dins
dag de haven van Rijeka verla
ten, maar had vertraging opge
lopen door de blokkade van de
federale marine, die erop stond
de schepen te doorzoeken. Wa
ren zij bang dat de marine ze
zou tegenhouden? Schipper
Mario Ercejovic: „De mannen
op deze oorlogsschepen zijn
maar voor een paar weken aan
boord, zij kunnen niet eens
zwemmen. Wij zitten al 200 jaar
op zee."
Slechts een paar honderd inwo
ners kwamen om zes uur in de
ochtend opdagen in de haven
om de vloot te zien binnenlo
pen, misschien een verrassend
klein aantal in een stad van
60.000 inwoners en 10.000 dak
loze vluchtelingen. Zich terdege
bewust van de publiciteitswaar-
de van zijn bezoek, zat Mesic
rustig aan boord te ontbijten
totdat de menigte was aange
groeid tot een meer respectabe
le 2000 mensen. Pas toen kwam
hij tevoorschijn om de toejui
chingen en het applaus in ont
vangst te nemen en een aanval
te doen op „de idiote generaals
die onze steden hebben ver
woest". Hij zei de bevolking van
Dubrovnik dat ze niet alleen
stonden. „Wij zijn hier geko
men om jullie te tonen dat we
één lichaam zijn en dat Kroatië
onoverwinnelijk is. Wij zullen
de ruggegraad van het Servische
imperialisme breken." Vrouwen
op de kade barstten in snikken
uit toen Pero Poljanic, de bur
gemeester van Dubrovnik, het
Kroatische volkslied 'Ons mooie
vaderland' inzette.
LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
TOM JANSSEN
DEN HAAG HENRI KRUITHOF
André van der Louw wordt het in elk ge
val niet. Zoveel is wel duidelijk na het le
zen van het profiel van de nieuwe voor
zitter van de PvdA. Deze moet namelijk
op afstand naar het politieke bedrijf kij
ken en dat kan je van Van der Louw niet
vragen.
Een profiel voor een bepaalde functie
wordt soms geschreven met het oog op
een bepaalde persoon. Binnen een be
drijf wordt bij het werven van een nieu
we directeur soms de schijn opgehou
den van een open procedure, door een
profielschets te maken zonder daarbij
een persoon te noemen. Aan de profiel
schets worden dan echter zoveel speci
fieke kenmerken toegevoegd, dat vooraf
duidelijk is dat slechts één persoon daar
aan voldoet.
Het lijkt erop dat de PvdA bij het opstel
len van het profiel voor haar nieuwe
voorzitter het tegenovergestelde heeft
gedaan. Als André van der Louw al van
plan was zich beschikbaar te stellen voor
de functie, zal hij het na het lezen van de
profielschets wel uit zijn hoofd laten.
De voorzitter van de PvdA vervult van
oudsher een belangrijker functie dan
zijn collega's van de andere grote politie
ke partijen. Bij CDA en WD bemoeien
de voorzitters zich veel minder met de
dagelijkse politiek dan bij de PvdA. Max
van den Berg bijvoorbeeld zat Joop den
Uyl menigmaal dwars bij het bepalen
van de politieke lijn van de partij.
Het PvdA-bestuur wil daar vanaf. Waar
schijnlijk met de 'couppoging' van André
van der Louw in het achterhoofd, heeft
het bestuur nu een taakomschrijving ge
maakt, waarbij veel nadruk wordt gelegd
op het feit dat het partijbestuur, inclusief
de voorzitter, uitdrukkelijk geen belang
rijke taak heeft bij het bepalen van de
politieke lijn van de PvdA.
Het is de vraag of het eenvoudig zal zijn
iemand te vinden die de partij nog wil en
De PvdA is op zoek naar een nieuwe leider. Eén ding is zeken André van der Louw wordt
het niet. foto anp arthur bastiaanse
kan leiden, zeker in de moeilijke tijden
die de PvdA nu doormaakt. De profiel
schets maakt het er niet gemakkelijker
op. Een citaat uit de taakomschrijving il
lustreert dat.
„De PvdA zoekt een duizendpoot die in
voorkomende gevallen als 'Kop van Jut'
wil fungeren, maar daar niet onder ge
bukt gaat. Iemand die weet wat hij/zij
wil, naar buiten maar ook naar binnen.
Iemand met uithoudingsvermogen, een
zonnig karakter en een flexibele geest".
Het zal nog even wennen worden. De-
voorzitters van de PvdA zijn traditioneel
niet de meest zonnige types. Wat het be
tekent om als Kop van Jut te fungeren,
kan de kandidaat-voorzitter gaan navra
gen bij Marjanne Sint. Zij kreeg afgelo
pen zomer, toen ze met vakantie was,
Idap op klap en ging daar zeer onder ge
bukt. Zo zeer zelfs dat ze aftrad.
Afgezien van de bovengenoemde formu
lering, heeft het PvdA-bestuur wel een
verstandige keuze gedaan. De politieke
leiding hoort in handen te zijn van de
'politiek leider', ook al staat die functie
nergens omschreven. Wim Kok is de
eerst aangewezene om de politieke lijn
van de PvdA te bepalen en niemand an
ders.
Blijft voor de partijvoorzitter een veel
meer organisatorische functie over. Hij
(m/v) moet de menings- en besluitvor
ming in de partij organiseren, de com
municatie tussen vertegenwoordigers en
bestuurders van de partij bevorderen,
scholing en recrutering van nieuwe be
stuurders ter hand nemen en (echt waar,
het staat er) de partij-organisatie in stand
houden.
Aan de laatste taak zal de nieuwe voorzit
ter zijn handen al vol hebben. Leden lo
pen bij bosjes weg. De motivatie om er
nog iets van te maken, is bij veel verte
genwoordigers van de partij op lokaal ni
veau al lang verdwenen en sommigen
hebben daar zelfs al de consequentie uit
getrokken door zich niet meer voor de
partij beschikbaar te stellen.
Maar de belangrijkste taak wordt in de
komende tijd ongetwijfeld het 'leiding
geven aan het proces van vernieuwing en
verandering in de partij', zoals het in de
profielschets heet. Eindhovens burge
meester Van Kemenade heeft in een rap
port daarvoor een aanzet gegeven die
door het partijbestuur inmiddels is over
genomen.
Diezelfde Van Kemenade voldoet ook
bijna helemaal aan het profiel zoals dat
door het partijbestuur is geschetst. Een
man die goede contacten onderhoudt
met alle geledingen in de partij, tegen
een stootje kan en een heldere kijk heeft
op de problemen in de PvdA. Maar hij
heeft hetzelfde bezwaar als Van der
Louw. Hij is teveel begaan met het poli
tieke bedrijf om zich daar afzijdig van te
houden.
Wie het dan wel moet worden is nog vol
strekt onduidelijk. Er zijn er wel die zich
inmiddels hebben gemeld, maar dat zijn
niet de sterksten. Felix Rottenberg bij
voorbeeld, maar die is allerminst de sa
menbindende figuur die de PvdA nodig
heeft. Gelukkig heeft de PvdA nog tot
maart volgend jaar de tijd een goede
kandidaat te vinden. Tot die tijd zal
waarnemend voorzitter Frits Castricum
het er naast zijn Kamerlidmaatschap bij
moeten doen.
MOSKOU EDITH LEDERER
Niet langer bang voor de KGB
en de wraak van de partij, stu
ren Russen van St. Petersburg
tot Vladiwostok hun klachten
over onterecht overheidsoptre
den naar het pas opgerichte co
mité voor de mensenrechten
van de Russische Federatie. Ge
middeld komen zo'n 20 brieven
per dag binnen bij het comité.
Voor Sergei Kovaljov, een voor
malige politieke gevangene en
voorzitter van het twaalf maan
den oude comité, zijn de brie
ven een pijnlijke herinnering
aan de 74 jaar van communis
tisch onrecht en de moeilijkhe
den die zich voordoen bij het
omvormen van de gewoontes
van de Sovjet-ambtenarij.
Terwijl de macht van het Krem
lin afneemt en de voormalige
Sovjet-republieken zich op on
afhankelijkheid voorbereiden,
neemt het aantal hulpverzoe
ken aan het comité steeds meer
toe. „Wij krijgen meer verzoe
ken dan we kunnen behandelen
en de stapel groeit en groeit. We
moeten een manier vinden om
die mensen te helpen", aldus
Kovaljov.
Maar volgens Lydia Sjomina,
administratief medewerkster
van het comité, is er weinig geld
beschikbaar en heeft het comité
slechts 30 mensen in loon
dienst.
„Wij hebben nog steeds geen
mensenrechten in dit land", zo
zegt de voormalige politieke ge
vangene Joeri Sjihanovitsj, die
in een klein kantoor naast dat
van Kovaljov werkt en die men
sen die zich bij het comité mel
den te woord staat en brieven
waarin mensen hun beklag
doen beantwoordt. Sjihanovitsj
heeft al 1.473 klachten over
schendingen van de mensen
rechten in zijn computer, waar
van 684 van gevangenen.
De Russische Federatie, die 17
miljoen vierkante kilometer
groot is en waar 147 miljoen
mensen wonen, is begonnen
met het invoeren van mensen
rechten. De vage wetgeving
wordt aangepast, politieke ge
vangenen vrijgelaten en gewei
gerde emigratie-aanvragen op
nieuw in behandeling geno
men. Demonstraties zijn toege
staan, er is een steeds vrijere
pers en de mensen spreken
openlijk over politiek.
Maar in een groot aantal repu
blieken - waaronder Georgië,
Azerbajdzjan, Oezbekistan en
Tadzjikistan - komen nog steeds
mensenrechtenschendingen
voor omdat minderheden en
politieke opposanten worden
gearresteerd, geslagen of ge
dood.
De voormalige politieke gevan
gene Lev Timofejev, een van de
leiders van de Moskouse Hei-
sinki-groep, zegt dat de KGB-
agenten die hem en zijn vrouw
gedurende tien jaar in de gaten
hebben gehouden, zijn verdwe
nen. „Het is een begin van ech
te vrijheid in ons dagelijkse le
ven, maar tegelijkertijd kun je
niet voorspellen hoe het land er
in de nabije toekomst zal uit
zien", aldus Timofejev.
Nadat de Sovjetunie in de jaren
'70 de slotverklaring van Helsin
ki had ondertekend, werden
overal Helsinki-groepen ge
vormd om de overheid te dwin
gen de in de akkoorden beloof
de verbeteringen op het gebied
van de mensenrechten zoals
emigratie en toegang tot infor
matie uit het buitenland ook
werkelijk door te voeren. Veel
leden van de Helsinki-groepen
werden echter veroordeeld tot
gevangenisstraffen of opsluiting
in psychiatrische inrichtingen.
Gebruik makend van de grotere
vrijheid na het mislukken van
de coup van augustus, hebben
de Russische leiders pogingen
ondernomen om de meest op
vallende misstanden te corrige
ren. President Jeltsin heeft vijf
politieke gevangenen gepar
donneerd die al twaalf jaar vast
zaten in het beruchte kamp
Perm. Kovaljov heeft beloofd de
zaken van andere politieke ge
vangenen aanhangig te maken
en in de komende maanden de
emigratieverzoeken van duizen
den joodse refuseniks te laten
herzien.
De gedeeltelijke opheffing van
de KGB zal de werklast voor het
comité waarschijnlijk verder
doen groeien omdat nu steeds
duidelijker wordt dat de KGB
zijn oude macht kwijt is. Een
nog groter aantal slachtoffers
van het Sovjet-strafrecht zal als
nog klachten indienen en bij
voorbeeld om compensatie vra
gen voor de verloren jaren in de
gevangenis of in een strafkamp.
