Economie
Sober Philips blijft
hopen op betere tijden
Oort krijgt van alles de schuld
'Werknemers moeten
aandeelhouders worden'
Hulp kan averechts werken
De strijd om de Japanse babbelbox
Donderdag 31 oktober 1991
E BOSMA Vormgeving; HANS BOEZELUN
NIEUWSLIJN
Winst DSM daalt met 38 procent
D?M
De winst van het chemiecon
cern DSM is in het derde kwar
taal van dit jaar met 38 procent
gedaald tot 117 miljoen gul
den. In dezelfde periode vorig
jaar werd nog een nettoresul
taat behaald van 190 miljoen
gulden. Per aandeel daalde de
winst van 5,40 gulden tot 3,35
gulden. Dat heeft DSM giste
ren bekendgemaakt. DSM
schrijft de lagere resultaten toe
aan „ongunstige marktom
standigheden in combinatie
met hogere vaste kosten". De
winst over de eerste negen
maanden van dit jaar bedraagt
451 miljoen gulden, 33 procent
minder dan vorig jaar.
'Amro-prospectussen misleidend'
Prospectussen voor de uitgifte van obligaties van het Duitse de
tailhandelsconcern Cobpag bevatten mogelijk misleidende in
formatie. Dat staat in een tussenvonnis van de Amsterdamse
rechtbank. De prospectussen zijn in 1987 en 1988 uitgegeven
door de Amrobank. Kort na plaatsing van de obligaties (in totaal
200 miljoen gulden) vroeg Coopag uitstel van betaling aan. Uit
de prospectussen was echter niets gebleken van problemen bij
het concern. De Vereniging Coopag Finance, waarin 85 gedu
peerde obligatiehouders van Coopag Finance (de financierings
maatschappij van Coopag) zich hebben verenigd, eist van de
Amrobank een schadevergoeding wegens misleidende informa
tie in de prospectussen. De rechtbank zal op 27 november uit
spraak doen.
Meer economische groei
De economische groei is in het tweede kwartaal van dit jaar toe
genomen met 2,4 procent ten opzichte van dezelfde periode vo
rig jaar. Over het afgelopen half jaar komt de groei daarmee uit
op 2,3 procent. Dat heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek
gisteren bekendgemaakt. In de kwartalen van vorig jaar bedroeg
de groei gemiddeld 3,9 procent. De consumptieve bestedingen
door gezinshuishoudingen lagen in het tweede kwartaal 2,8 pro
cent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. De groei was in
het eerste kwartaal 4,2 procent. Over de eerste helft
bedroeg de toename 3,5 procent
het jaar
Ruzie Rabo en Management Share
Het conflict tussen de Rabobank en het automatiseringshuis
Management Share over nieuwe kredietfaciliteiten is nog niet
bijgelegd. De verklaring dinsdag van Management Share dat een
syndicaat vier miljoen gulden in het noodlijdende fonds heeft
gestoken, vindt de Rabobank volstrekt onvofdoende. De bank
heeft de kredietlijn nog steeds niet heropend. Vorige week span
de Management Share een kort geding aan tegen de bank om de
afgesloten kredietlijn te heropenen. De bank uit Utrecht wil haar
geld niet meer beschikbaar stellen omdat het Amsterdamse
high-techbedrijf tot begin deze week een negatief eigen vermo
gen had.
AMSTERDAM» ANP
Vennootschappen presteren be
ter wanneer kapitaaldeelname
door werknemers op grote
schaal wordt ingevoerd. Dat
concludeert mr. A. Voüte, advo
caat bij Loeff Claes Verbeke in
zijn proefschrift 'Aandelen voor
werknemers - motivatie door
participatie'. Voüte hoopt daar
op morgen te promoveren aan
de Universiteit Nijmegen hoopt
te promoveren.
Voüte, specialist op het ge
bied van het vennootschaps- en
faillissementsrecht, komt tot
zijn conclusie op basis, van ver
gelijkingen in binnen- en bui
tenland. Bedrijven met werkne
mersparticipatie in de Verenig
de Staten boeken volgens hem
grotere winsten in vergelijking
met hun concurrenten. Ook in
Nederland levert werknemers
participatie volgens Voüte bete
re prestaties op. De advocaat
'U hoort onze concurrenten nu toch ook moord en brand schreeuwen
Uiterste 'voorzichtigheid' over mogelijke 'tekenen van
herstel'. Dat is al anderhalf jaar het standaardantwoord
van de hoogste leiding bij Philips op alle vragen. Leek die
voorzichtigheid drie maanden geleden nog voor een deel
gespeeld, gisteren was ze, bij de presentatie van de cijfers
over het derde kwartaal, reëel.
MARIEN VAN DEN BOS
Onzekere factoren in de ontwik
keling van de wereldeconomie
en de bikkelharde prijzenslag
op het gebied van consumen-
ten-elektronica, manen het
concern terecht tot voorzichtig
heid. De situatie is dermate on
zeker, dat het concern heeft be
slist om geen interim-dividend
aan de aandeelhouders uit te
keren. Ook het dividend over
het gehele boekjaar staat op los
se schroeven. Daarover wordt
pas eind februari Volgend jaar
beslist. Twee gulden per aan
deel, zoals tot voor kort gebrui
kelijk was, zal het zeker niet
worden. Met driehonderd mil
joen uitstaande aandelen bete
kent dat een bedrag van zes
honderd miljoen gulden. Dat
heeft het concern in de eerste
negen maanden van het jaar
nog niet eens verdiend. Het
vierde kwartaal zou die verdien
sten echter flink omhoog kun
nen trekken.
Bonden bezorgd over resultaten
EINDHOVEN ANP
De vakbonden zijn niet gerust op de financiële ontwikkelingen bij
Philips. Met name de teruglopende gang van zaken bij de divisie
Consumentenprodukten baart hen zorgen.
De Industrie- en Voedingsbond CNV is van mening dat Philips
opnieuw terrein heeft verloren. „Ik maak me uitermate grote zor
gen over het bedrijf', aldus bestuurder Terpstra. „Het afgelopen
kwartaal zou voor Philips een „oogstkwartaal" moeten zijn ge
weest. Dat blijkt echter helemaal niet uit de bedrijfsresultaten", al
dus Terpstra. Volgens hem is er bij Philips opnieuw sprake van
misplaatst optimisme. „De effecten van het Centurion-plan, de
grootscheepse reorganisatie, zijn niet zichtbaar gemaakt.
Bestuurder Ter Welle van de Vereniging van Hoger Philips Perso
neel (VHPP) is niet verbaasd over de minder goede gang van zaken
bij Consumentenprodukten. „De voorboden kondigden zich al eer
der aan. In aanmerking genomen dat Polygram het volgens de be
richten steeds beter doet, gaat het bij de rest van de divisie dus nog
slechter dan uit de cijfers blijkt", aldus een pessimistische Ter Wel
le.
Financieel topman H. Appelo tij
dens de presentatie van de kwar
taalcijfers. FOTO ANP RUUD HOFF
In de plooi
Financiële-topman Appelo
hield zijn gezicht conform de
richtlijnen van het bestuur strak
in de plooi bij de presentatie
PHILIPS,
n._V.
nnnll -tl
1 PHILIPS
van de kwartaalcijfers. Maar
verontrust over de tegenvallers
in het derde, meestal zwakste,
kwartaal was hij niet. Immers,
twee belangrijke divisies van het
Philips-concern tonen een ster
ke verbetering van omzet en re
sultaat; 'professionele produk-
ten en systemen' en de groep
'componenten'. Bij de profes
sionele produkten (onder meer
medische, communicatie- en
informatiesystemen) werd het
negatieve resultaat in de eerste
negen maanden van 1990 (48
miljoen gulden verlies) omge
bogen tot een bedrijfsresultaat
nu van 360 miljoen gulden. Het
uiterst magere resultaat bij
'componenten' van 14 miljoen
gulden steeg naar 351 miljoen
gulden.
De goede resultaten zijn deels
te danken aan operatie-Centu-
rion, de grootscheepse reorga
nisatie die onder leiding van
president-directeur Timmer
wordt uitgevoerd. Bij 'compo
nenten' zijn het vooral de
beeldbuizen (die steeds een
goede bron van inkomsten zijn
gebleven) en de halfgeleiders
(chips en andere geïntegreerde
schakelingen) die de resultaten
omhoog trekken.
Halogeen-lamp
De grote divisie voor verlich
ting, tevens bakermat van de
firma, heeft er het laatste jaar
wat zorgelijk bijgehangen. En
kele ontwikkelingen waren on
voldoende ingeschat, zoals de
doorbraak van halogeen-lam
pen. Toch scoort de divisie in
middels op ongeveer.hetzlelfde
niveau als vorig jaar, zowel qua
omzet als qua resultaat.
'Zwarte schaap' van het con
cern is de divisie consumenten
elektronica (met name audio-
en video-apparatuur). Als ge
volg van de bittere
De produktielijn v
(België).
tieslag en een burger die voorlo
pig de hand op de knip houdt,
tuimelde het bedrijfsresultaat in
de eerste negen maanden van
dit jaar van 1.122 miljoen gul
den naar 669 miljoen gulden.
De'overcapaciteit op het ge
bied van audio- en video-appa-
ratuur heeft tot een forse prij
zenslag geleid. Volgens Appelo
is een gemiddelde cd-speler in
middels 10 procent goedkoper
dan een jaar geleden. Over de
hele sector is het prijsverval 5
procent. Vooral op het gebied
van de kleinere afspeel-appara-
tuur is eigenlijk geen winst
meer te maken, zo blijkt uit de
woorden van Appelo. „U hoort
onze concurrenten nu toch ook
moord en brand schreeuwen."
Volgens Appelo moet de hele
industrie er maar mee leren le
ven dat de marges op het kleine
spul nooit meer zo groot zullen
worden.
Philips heeft echter wel wat
ijzers in het vuur. Op het gebied
van de consumenten-elektroni-
ca wordt een brede campagne
gevoerd voor een nieuwe, luxe
produktenlijn. De eerste reac
ties op de 'Philips Collection'
noemt Appelo bemoedigend,
maar verkoopcijfers zijn er nog
niet. Na de decembermaand,
traditioneel de beste maand
voor de divisie, zal er wel een
antwoord moeten zijn op de
vraag of de consument Philips
wil volgen.
heeft voor zijn proefschrift alle
(op dat moment 164) beursven
nootschappen aan een inspec
tie onderworpen. Van de 164
zijn er slechts elf die 4 procent
of meer van hun aandelenbezit
bij de eigen werknemers heb
ben geplaatst: Atag, BAM, Bos
kalis, Crown van Gelder, Draka,
GTI, Holland Colours Apel
doorn (HCA), Randstad, Vol-
mac, Volker Stevin en Wyers.
Voüte heeft de stijging van de
resultaten van deze elf vennoot
schappen over 1990 vergeleken
met die van de 25 grote beurs-
fondsen die zijn vertegenwoor
digd in de EOE-index, de toon
aangevende barometer van de
Amsterdamse optiebeurs. Het
elftal beursfondsen mèt werk-
nemersparticipatie behaalde in
1990 in verhouding 77,3 pro
cent meer winst dan in 1989.
Qua koersontwikkeling deden
zij het 13 procent beter.
Promovendus Vos waarschuwt rijke Westen
Voedselhulp, hoog opgetast in een schuur in Etiopiè.
«JOLKE OPPERWAL
Een forse verhoging van de ont
wikkelingshulp leidt niet zonder
meer tot een verhoging van de
welvaart in de ontvangende lan
den. Veel hangt af van de wijze
waarop de extra hulpinspan
ning wordt gefinancierd.
Dat concludeert Rob Vos, als
wetenschapper verbonden aan
het Haagse Institute of Social
Studies (ISS). Vos promoveerde
eergisteren op een proefschrift
over de onevenwichtige econo
mische relaties tussen het rijke
Noorden en het arme Zuiden
aan de Vrije Universiteit van
Amsterdam.
„Als regeringen extra hulp fi
nancieren door geld te lenen op
de kapitaalmarkt, dan leidt dat
tot een stijging van de rente en
een daling van de economische
groei in de rijke landen. Dat al
les heeft zijn terugslag op de
Derde Wereld", concludeert
Vos.
In een dergelijk geval, zo con
cludeert de wetenschapper, ne
men de exporten uit de Derde
Wereld af omdat de rijke landen
minder te besteden hebben.
Het verrassende effect na enige
tijd kan volgens Vos zijn dat de
welvaart in de ontvangende lan
den er alleen maar op achteruit
gaat. Door verlies aan- markten
en extra rentebetaling over hun
schulden is het extra ontwikke
lingsgeld in een klap weg.
Dit alles kan volgens Vos wor
den voorkomen, bijvoorbeeld
wanneer westerse overheden
burgers mee laten betalen aan
extra hulp. Dat kan onder meer
door belastingverhoging. De
meest ideale vorm van financie
ring van de hulp noemt Vos een
verschuiving binnen de begro
ting, bijvoorbeeld door minder
geld aan defensie uit te geven
en meer aan de Derde Wereld.
Dan zijn noch extra belastingen,
noch extra leningen nodig en
komt het volle profijt van de
transactie in de arme landen.
Momenteel schommelt de
jaarlijkse ontwikkelingshulp
volgens Vos tussen de dertig en
veertig miljard dollar per jaar.
Dat is veel minder dan de voor
genomen 0,7 procent van het
Bruto Nationaal Produkt van de
rijke landen.
Als zij emst zouden maken
met deze toezegging, zou er
jaarlijks veertig tot zestig mil
jard dollar extra moeten worden
vrijgemaakt voor hulp aan de
Derde Wereld. Bij een bedrag
van dergelijke omvang is het
volgens Vos absoluut nodig
goede afspraken te maken over
de wijze van financiering om te
voorkomen dat de Derde We
reld van de regen in de drup
komt.
Vorig jaar was Oort de bekend
ste Nederlander. Hij was voor
zitter van de commissie die de
belastingwetgeving moest ver
eenvoudigen. Die commissie
kwam met een goed voorstel: de
tariefstructuur werd drastisch
vereenvoudigd, de inkomsten
belasting en de premieheffing
werden bij elkaar geveegd, ter
wijl verder een groot aantal wij
zigingen in de aftrekbaarheid
van de kosten van verwerking
werd voorgesteld.
Helaas heeft de Tweede Kamer
de voorstellen van Oort dermate
verminkt, dat er van de vereen
voudiging niet veel overbleef.
De laatste tijd doet zich echter
een vreemd verschijnsel voor.
Door de belastinginspectie wor
den correcties aangebracht op
de aangifte inkomstenbelasting
met de mededeling, dat een en
ander door Oort is veranderd,
terwijl dit helemaal niet het ge
val is.
Neem de kosten van overlij
den. Een echtpaar heeft bijvoor
beeld drie meerderjarige ge
huwde kinderen. De man komt
te overlijden. De begrafenis-
/crematiekosten bedragen zes
duizend gulden. Normaal ge
sproken mogen deze kosten
door de erfgenamen (de vrouw
en de kinderen) in verhouding
tot ieders erfdeel worden afge
trokken. Dat is niets bijzonders.
Vaak komt het echter voor dat
de langstlevende ouder - in dit
geval de vrouw - zich moreel
geroepen voelt alle kosten te
dragen. Mag die vrouw nu alle
kosten van haar inkomen af
trekken? Nee, zei de fiscus in
het verleden. De Hoge Raad was
van oordeel dat dit wel kon. De
ze regeling is door de Wet Oort
niet veranderd. Toch wordt de
volledige aftrek thans gecorri-
Ziekenbezoek
Een ander geval: ziekenbezoek.
Onder dezelfde verwijzing werd
de aftrek van kosten van zieken
bezoek geschrapt, wanneer de
zieke persoon niet tot het huis
houden van de bezoekende per
soon behoorde. Inderdaad is de
regeling van aftrek van kosten
voor ziekenbezoek per 1 januari
1990 aangescherpt. Dat is ech
ter geen gevolg van Oort, hoe
wel de fiscus dat wel als zodanig
meedeelt.
Tot 1 januari 1990 was de re
geling als volgt: reiskosten voor
regelmatig bezoek aan verwan
ten die in een inrichting worden
verpleegd, kwamen als afzon
derlijke groep buitengewone
lasten in aanmerking. Er waren
twee voorwaarden: de verple
ging moest langer dan een
maand hebben geduurd en de
verpleging moest plaatsvinden
op een afstand van meer dan
tien kilometer van de woning
van de bezoeker.
Aan deze regeling is per 1 ja
nuari 1990 het volgende toege
voegd: de reiskosten voor regel
matig bezoek van zieke verwan
ten is aftrekbaar als de bezoeker
bij het begin van de ziekte of in
validiteit een gemeenschappe
lijke huishouding voerde. Door
deze beperking kunnen ge
trouwde ldnderen de kosten van
ziekenbezoek aan een zieke va
der of moeder niet meer aftrek
ken.
De wijziging, die een duidelij
ke verslechtering is vergeleken
met de oude regeling, heeft wei
nig aandacht gekregen en leidt
vanwege de aard van het onder
werp vaajc tot pijnlijke en emo
tionele discussies met de fiscus.
Aan de overheid de taak hier
iets aan te doen.
TOKYO TIM JACKSON
THE INDEPENDENT
Iedereen die in de verleidjng komt om te
klagen over de hoge prijs die de PTT vraagt
voor de aansluiting van een nieuwe tele
foon, zou een bezoek moeten brengen aan
Tokyo. Daar moet de consument namelijk
niet alleen aansluitingskosten betalen, maar
ook een speciale obligatie kopen van Nip
pon Telegraaf en Telefoon (NTT), de natio
nale telefoonmaatschappij. Zo n obligatie
kost minstens 60.000 yen (860 gulden). Om
de zaken nog erger te maken zijn de kosten
voor binnenlandse gesprekken in Japan de
hoogste ter wereld.
Voordat de beurs van Tokyo vorig jaar in
stortte, was NTT met haar hoge beurswaar
de het grootste bedrijf van de wereld. Toch
is de afgelopen drie jaar de wereld voor
NTT ingestort. Sinds zij is geprivatiseerd
(het ministerie van financiën bezit nog al
tijd tweederde van de aandelen) zijn drie
concurrerende firma's opgestaan. Die slok
ten vorig jaar al 20 procent van de totale
markt op en namen 40 procent van het be
langrijke telefoonverkeer tussen Tokyo en
Osaka voor hun rekening.
Het internationale front geeft hetzelfde
beeld. Daar had een andere maatschappij,
KDD (die vorige week een samenwerkings
contract met de Nederlandse PTT tekende,
red tot vorig jaar een monopoliepositie.
De concurrenten van KDD groeien onstui
mig, geholpen door het feit dat abonnees
naar hen kunnen omschakelen zonder een
nieuwe telefoon te kopen. Alles wat ze moe
ten doen is een nieuw kengetal draaien.
Gouden letters
De veranderingen zijn een verademing voor
de Japanse consumenten, maar niet voor
de regering. Die ziet haar eigen enorme
aandelenkapitaal in NTT zienderogen min
der waard worden. Plannen om nog een
stukje van NTT te verkopen zijn daardoor al
twee keer uitgesteld. In haar wanhoop over
weegt dc regering nu zelfs om buitenlan
ders toestemming te geven een stukje NTT
te kopen.
Toch blijft NTT uitblinken in sommige
dingen. Bijvoorbeeld in openbare telefoons.
Die zijn talrijk en de afgelopen drie jaar heb
ik maar twee keer meegemaakt dat er een
kapot was. De meeste openbare telefoons
werken op vooruitbetaalde pasjes die in
duizenden verschillende soorten worden
gedrukt (Zij kunnen zelfs op naam worden
gemaakt: op bruiloften krijgen de gasten als
aandenken een telefoonpasje met hun
naam in mooie gouden letters erop ge
drukt).
Het is verder verrassend te noemen dat
NTT, die zo lang een monopoliepositie
heeft gehad, zo ondernemend is op het ge
bied van de nieuwe technologie. De meeste
telefooncentrales in japan werken al digi
taal, zodat gesprekken sneller en nauwkeu
riger doorverbonden kunnen worden dan
in Europa. Dit iaar is NTT bovendien be
gonnen met de installatie van speciale
openbare telefoons waarin je de stekker van
een draagbare computer of fax kan steken.
Ondanks de netelige positie waarin NTT
zich bevindt, handelt het concern bij tijd en
wijle nog als vanouds. Vorig jaar kondigde
NTT bijvoorbeeld aan het aanvragen van
telefoonnummers in rekening te zullen
brengen. De maatschappij zei er nadrukke
lijk bij dat deze service voor blinden gratis
zou blijven. Toen ik echter klaagde dat ik
nog niet genoeg Japanse karakters meester
was om nummers gemakkelijk in het tele
foonboek te kunnen opzoeken, wees NTT
er vastberaden op dat blindheid en ongelet
terdheid heel verschillende dingen zijn. Er
is een grens aan beleefdheid lijkt het. zelfs
in Japan.
VERTALING LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
