Regio
'Had ik de margarinefabrieken
soms failliet moeten laten gaan'
'Door opheffen buslijn Langeveld
raken onze bewoners in isolement'
'Met een hartinfarct ga
je hier gewoon kapot'
Veel extra werk voor
de belastingkantoren
Instructievrouwen
helpen studenten
over schroom heen
Donderdag 31 oktober 1991
SCHRIJVER MEINDERT VAN DER KAAI) CAROLINE V
'DE ZWAKKEREN in de samenleving
worden weer eens de dupe'
verwoordt receptioniste Mieke de
gevoelens op de Noordwijkerhoutse
inrichting Langeveld over de
mogelijke opheffing van de buslijn
A WESSEUNG Eindredactie HENK HOUTMAN Vormgeving R
19
Hoek van Dijke kan zich niet veel meer herinneren
ALPHEN AAN DEN RUN
Vervolg van voorpagina
Oud-gedeputeerde Hoek van Dijke heeft gisteravond
voor de commissie Engwirda toegegeven dat er spullen
in Alphen zijn gestort, onder meer shredder en bleekaar-
de (reststof van onder meer margarinefabrieken) die niet
in overeenstemming waren met de vergunningen. „Maar
die stoffen werden toen toch al gezien als lichtverontrei-
nigde stoffen. Shredder werd vanaf 1985 helemaal niet
meer als chemisch vuil aangemerkt."
het eigen terrein tot ongekende
proporties was gegroeid. Soms
moesten er oplossingen komen,
aldus Hoek van Dijke.
Oud-wethouder Van Leeuwen
en zijn toenmalige ambtenaren
stellen dat er wel degelijk een
afspraak bestond dat de ge
meente de polder dieper mocht
afgraven als er maar niet moei
lijk werd gedaan over het ac
cepteren van afval. Ook in pro
vinciale stukken uit die jaren
komen zinssneden voor die
daarop kunnen wijzen. 'Alphen
houdt zich niet aan zijn aandeel
van de deal' en 'Gemeente heeft
zich niet aan (de intentie van)
de afspraken gehouden'. On
duidelijk bleef waar die uitspra
ken precies op duidden. Hoek
van Dijke wist het niet meer,
vroeg zich zelfs af of het wel om
goedgekeurde verslagen ging
waarin die zinssneden werden
Hij sluit ook niet uit dat hij zelf
heeft toegestaan of gevraagd dat
in strijd met de richtlijnen rom
mel werd gestort. „Maar wat
moest ik anders? Had ik de
margarinefabrieken failliet moet
laten gaan door te weigeren
bleekaarde te verwerken? Soms
is het middel erger dan de
kwaal." Hij herinnerde zich niet
specifiek dergelijke stortingen te
hebben toegestaan, maar er
kende dat dat wel gebeurd moet
zijn.
Het is voorgekomen dat voor
het provinciehuis in Den Haag
vrachtwagens met afval ston
den, waarvan de chauffeurs
dreigden het op de stoep van
het provinciehuis te kiepen we
gens gebrek aan stortlokaties.
De Pametex, verwerker van
sloopauto's, kon niet verder
draaien omdat de berg afval op
Van een telefoongesprek op
een zaterdagavond in 1981 tus
sen hem en wethouder Van
Leeuwen wist hij niets. Die ver
klaarde in 1988 tegenover de
politie dat juist op aandringen
van Hoek van Dijke de belt die
per werd afgegraven om zo nog
meer vuil kwijt te kunnen. Maar
een belletje stond de oud-gede
puteerde niet meer bij.
Voor het dieper uitgraven van
de polder had de gemeente
trouwens een nieuwe vergun
ning nodig. De gedeputeerde
beloofde - in 1981 - dat zijn
ambtenaren die binnen zes we
ken in orde zouden maken.
Maar pas drie jaar later - in de
tweede helft van 1984 - kwam er
een brief waarin de vergunning
voor het dieper afgraven van
het terrein nota bene werd ge
weigerd. Een paar maanden la
ter ging de vuilnisbelt dicht. Het
terrein was vol met naar schat
ting 2.200.000 kubieke meter
vuil, waartussen vele duizenden
vaten met chemische rotzooi.
Hoek van Dijke kon er gister
avond geen verklaring voor ge
ven waarom een uitspraak over
die vergunning toch zo lang op
zich had laten wachten: „Ik had
toen al twee jaar die portefeuille
niet meer". Dat hij het verlenen
van de vergunning niet heeft
bewaakt, had te maken met vele
andere zaken die zijn aandacht
vroegen: „Ik was er verantwoor
delijk voor, maar ik kon natuur
lijk niet alles persoonlijk bewa
ken."
Volgens hem bestonden er
tussen gemeenten en provincie
soms afspraken om elkaar te
helpen, zo van: jij doet dit voor
mij, dan doe ik dat voor jou.
Maar of die afspraken er waren
met Alphen, herinnert hij zich
niet. Alphen was wel gemakke
lijk, veel prettiger om mee te
werken dan bij voorbeeld Zoe-
termeer dat herhaaldelijk wei
gerde mee te werken.
Hoek van Dijke memoreerde
de moeilijke tijd waarin hij ge
deputeerde was. De kranten
stonden vol van Lekkerkerk, de
AVR dreigde failliet te gaan om
dat er te weinig afval werd aan
gevoerd, de provincie zat met
het havenslib van Rotterdam in
haar maag. De AVR werd onder
meer gebouwd juist voor de
verwerking van chemisch afval,
maar de verwerkingsprijs was
zo hoog dat er volop illegaal
werd gestort. „Ik wist dat het
chemisch afval ergens moest
blijven, in binnen- en buiten
land, maar waar precies wist ik
niet. Tot Lekkerkerk. Maar daar
van dachten we toen nog dat
het om een incident ging."
Daarna is Nederland als beer
put opengegaan. En het contro
le-apparaat van de provincie is
volgens Hoek van Dijke nog
steeds groot genoeg.
NIEUWSLIJN
Suikerpatiënten onnodig blind
UTRECHT - Oogartsen, internisten en huisartsen praten morgen
in Utrecht over de manier waarop blindheid als gevolg van dia
betes zoveel mogelijk kan worden voorkomen. Het gaat daarbij
om een 'consensusverklaring' van het Centraal Begeleidingsor
gaan voor de Intercollegiale Toetsing, een stichting die de kwali
teit van het medisch handelen wil bevorderen.
Nederland telt ongeveer 350.000 mensen met diabetes. Op dit
moment worden veel suikerpatiënten onnodig slechtziend of
blind omdat ze niet of te laat worden behandeld. Er zijn te wei
nig oogartsen in Nederland om iedere diabetespatiënt regelma
tig te kunnen controleren.
Protest tegen vergunning Air Holland
REGIO - Chartermaatschappijen Transavia Airlines en Martinair
Holland hebben bij de Rijksluchtvaartdienst (RLD) bezwaar ge
maakt tegen de snelle procedure voor het verlenen van een ver
gunning aan het nieuwe Air Holland.
De twee luchtvaartmaatschappijen stuurden geen vertegen
woordiger naar dfe hoorzitting die de RLD woensdag hield om
dat de uitnodiging daarvoor pas maandag was binnengekomen.
Op zo'n korte termijn waren geen ter zake kundige medewerkers
beschikbaar.
Vervolg van voorpagina
MONICA WESSEUNG
De besluiteloosheid van staats
secretaris Van Amelsvoort (fi
nanciën) levert veel extra werk
op voor de belastingkantoren in
Leiden en Alphen. Er is nog
geen duidelijkheid over de af
trekbaarheid van de kosten van
kinderopvang en studeerka
mers. De belastingkantoren
kunnen daardoor de aangiften
nog niet definitief afhandelen.
Om toch voor 1 december
geld te kunnen terugbetalen (de
belastingkantoren hebben die
plicht), wordt gewerkt met
voorlopige teruggaven. Zodra
de staatssecretaris een besluit
heeft genomen, worden de defi
nitieve aanslagen verstuurd.
Zowel het Leidse als het Al-
phense belastingkantoor ver
spreiden dezer dagen zogehe
ten negatieve voorlopige aan
slagen. Mensen krijgen alvast
een deel van hun teveel betaal
de belasting terug.
In Leiden worden 115.000
aanslagen van particulieren ver
werkt. Slechts een fractie daar
van betreft mensen die aan
spraak maken op aftrek voor
kinderopvang en/of studeerka
mers. Woordvoerder C.M. Har
tendorp van het Leidse belas
tingkantoor verwacht dat na het
besluit van de staatssecretraris
de definitieve aanslagen binnen
enkele weken kunnen worden
verstuurd. Evenals zijn Leidse
collega constateert de woord
voerder van het Alphense kan
toon "We hebben er natuurlijk
wel extra werk aan. Alles moet
opnieuw door de vingers".
TINEKE OOSTERLOO
MEDEWERKSTER
Onder het verouderde halte
bordje met het opschrift 'Sancta
Maria' staat jaqueline Ger-
brands op de bus van acht uur
te wachten. Ze heeft nacht
dienst gedraaid. „Ik moet er
niet aan denken dat ik na een
vermoeiende wacht door weer
en wind. naar Noordwijkerhout
moet fietsen", verzucht ze als ze
hoort dat de buslijn vanaf de
Noordwijkerhoutse Brink naar
het psychiatrisch ziekenhuis
Langeveld mogelijk wordt opge
heven.
Langzaam draait bus 60 het
terrein van Langeveld op. Er
stappen enkele mensen uit. „Er
zijn er maar weinig die 's och
tends deze bus naar hun werk
nemen, de meeste personeelsle
den beschikken over een auto
of nemen de fiets" vertelt dra
matherapeute G. Boekestijn die
zojuist de treeplanken van de
bus is afgedaald. „Maar al is het
voor de NZH dan misschien een
onrendabel lijntje, je kunt Lan
geveld - dat toch al in the
middle of nowhere ligt - niet van
de buitenwereld afsluiten. Het
is alsof de klok wordt terugge
draaid en psychiatrische patiën
ten weer afgezonderd van de
samenleving moeten gaan le-
„Het is natuurlijk schandalig
dat ze buslijnen gaan opheffen
terwijl ze meer mensen in de
bus willen krijgen", vervolgt
Boekestijn. „Mijn man neemt
Inwendig gynaecologisch onderzoek
LEIDEN JAN WESTERLAKEN
Voor inwendig gynaecologisch
onderzoek moest de medicij
nenstudent zich tot halverwege
de jaren tachtig behelpen met
een plastic oefenpop. Een pop
die zo onnatuurlijk in elkaar
stak, dat soms de baarmoeder
mee naar buiten kwam als het
inwendig onderzoek werd afge
sloten.
Maar dat is voorbij. Instruc
tievrouwen hebben de plaats
van de pop ingenomen. Zij hel
pen de studenten over hun
schroom heen. En leren hun het
onderzoek goed uit te voeren.
Waar de studenten op moeten
letten, wat ze moeten voelen.
De instructievrouwen leveren
zo een bijdrage aan het oplei
den van vrouwvriendelijke art-
Een initiatief, dat in Gronin
gen begon en ook in Leiden is
opgepakt, is inmiddels ingebur
gerd in alle universiteitssteden
met een medische faculteit.
Marjolein Keverling en Marieke
Radstaake zitten - samen met
nog zes andere vrouwen - in de
Leidse groep. De instructievrou
wen willen het selecte groepje
uitbreiden naar veertien. In ja
nuari begint de training die drie
maanden duurt.
Marjolein vertelt dat de vrou
wen de studenten les geven in
gynaecologisch onderzoek. „We
praten er heel open over en la
ten hen op ons lichaam oefe
nen. Hoe moet een arts omgaan
met buitenlandse vrouwen, wat
moet hij doen als een vrouw
verliefd op hem wordt, seksuali
teit komt aan de orde, besnijde
nis. De instructievrouwen spe
len een heel actieve rol. Ze gaan
zelfs met de billen bloot. Dus
verwachten we van de studen
ten ook een open inbreng. Maar
de vrouwen hebben de touwtjes
in handen, niet de studenten."
Stoel
Alvorens de studenten, mannen
en vrouwen, aan de slag mogen,
nemen ze zelf even plaats in de
speciale stoel die nodig is om
gynaecologisch onderzoek te
doen. Dan merken ze hoe een
vrouw zich in die positie voelt.
Volgens Marieke leren de stu
denten van de stoel hoe hard of
juist hoe zacht ze te werk moe
ten gaan om het onderzoek te
doen. „We geven aanwijzingen
en stellen hen op hun gemak.
Alleen zo kun je aangeven of het
wel of niet goed gaat. Waar we
hen zeer nadrukkelijk op wij
zen, is dat ze door de situatie in
de stoel macht over een patiën
te kunnen krijgen. De student
moet zich daar bewust van
zijn", aldus Marjolein.
Een instructievrouw in de stoel. „De v
De instructievrouwen besef
fen terdege dat niet van de stu
denten mag worden verwacht,
dat ze het inwendig onderzoek
in één keer goed doen. Maar ze
verlangen wel dat ze met res
pect worden behandeld. Een
heel enkele keer kan een stu
dent wel eens wat te brallerig
zijn, vertelt Marieke. Op zo'n
moment mag de instructie
vrouw het onderzoek stopzet
ten. Ze schat dat dit hooguit één
keer per jaar voorkomt.
Vlak voor ze stage gaan lopen,
moeten alle medicijnstudenten
onderwijs bij de instructievrou
wen volgen. Het is sinds vorig
jaar verplicht. Iedere basisarts
moet inwendig onderzoek kun
nen uitvoeren, zegt Marjolein.
Toen van die verplichting nog
geen sprake was, draafde toch
99 procent van de studenten op.
„De mensen die wegbleven,
hadden angst voor het onder
zoek. Angst om de confrontatie
met een blote vrouw aan te
gaan. Ik kan dat wel begrijpen:
ze zijn jong en hebben weinig
praktijkervaring."
Taboe
Het werk van de instructievrou-
wordt gewaardeerd. Door
den bezuinigd, bleven de vrou
wen buiten schot De instructie
vrouwen zouden graag zien dat
er, naast hen, ook een mannen
groep komt. In Amsterdam be
staat die al. „Want mannen
hebben toch ook hun proble
men", zegt Marieke. Ze denkt
echter dat het niet zal meeval
len zo'n groep van de grond te
tillen. Mannen komen in de
eerste plaats met heel andere
vragen bij de arts dan vrouwen.
Een vrouw kan bij hem komen
over haar zwangerschap, men
struatie of anticonceptie. Taboe
en geld houden de vorming van
een mannengroep voorlopig te
gen.
de auto mee naar zijn werk en
brengt ons zoontje naar de crè
che en ik neem de bus. Door
het verdwijnen van deze lijn
word ik bijna gedwongen om
een auto aan te schaffen en dat
terwijl we de mond vol hebben
over het milieu."
Geschrokken
De busreizigers reageren ge
schrokken als ze horen dat de
lijn van de Brink naar Langeveld
waarschijnlijk wordt opgehe
ven. „Tja. erg druk is het nu na
tuurlijk niet", beaamt een me
dewerkster van de linnendienst,
die elke ochtend de bus vanuit
Leiden neemt. „Moet ik dan die
laatste kilometers gaan fietsen?
vraagt ze zich af. „Nu hebben
we in Noordwijkerhout net een
goede overstapmogelijkheid ge
kregen. Sinds juni rijdt bus twee
maal per uur, in plaats van een
uurdienst. Ik snap niet waarom
deze lijn nu helemaal moet
worden opgeheven."
De bus schommelt door de
weilanden en de bosrijke omge
ving naar de bewoonde wereld.
De drie kilometer van het psy
chiatrisch ziekenhuis naar de
Noordwijkerhoutse Brink wor
den in enkele minuten over
brugd. De donkerrode skailede-
ren busstoelen zijn tot het dorp
vrijwel allemaal leeg. ,,'s Och
tends is het niet zo druk, maar
's middags wordt de bus veel
vuldig door de bewoners van
Langeveld gebruikt. In het
weekeinde is het drukker omdat
veel bezoekers de bus nemen",
vertelt de chaffeur van lijn 60.
„Persoonlijk vind ik dat deze
lijn niet opgeheven mag wor
den. Financieel is het dan mis
schien niet haalbaar, maar de
mensen van Langeveld zijn er
van afhankelijk."
„Het afschaffen van deze lijn
zou een straf voor ons zijn. Dat
moet de NZH niet doen", zegt
een bewoonster bij wie de tra
nen opwellen als ze het nieuws
hoort. Ze is met de bus op weg
naar haar zoon in Leiden die
ze één maal per week bezoekt
Winkelen
De meer dan vijfhonderd bewo
ners van het Noordwijkse Lan
geveld zijn aangewezen op het
openbaar vervoer. Zij zijn
meestal niet in het bezit van
een rijbewijs of auto. Soms belet
medicijnengebruik hen het rij
den of mogen ze slechts onder
toezicht het terrein verlaten.
Het nemen van een taxi is voor
de meesten te duur. De meeste
bewoners moeten rondkomen
van 250 gulden zakgeld per
maand. Een tochtje naar
Noordwijkerhout met de taxi
kost twaalf gulden.
De mogelijke opheffing van
de bus die tussen de Noordwij
kerhoutse Brink en psychia
trisch ziekenhuis Langeveld
rijdt, isoleert de bewoners van
het huis van de buitenwereld.
„Hoe moeten wij in het dorp
komen om boodschappen te
doen of een kopje koffie te drin
ken," vraagt Henny Hendriks,
lid van de bewonersraad van
Langeveld, zich vertwijfeld af-
.„Het is werkelijk rampzalig
voor ons. Veel bewoners zijn af
hankelijk van de bus. Op de
fiets naar het dorp, dat haal ik
niet eens. Winkelen in Leiden of
Haarlem doet me goed. Ik word
gek als ik hier de hele dag moet
blijven."
Aan de balie van het hoofdge
bouw wordt het personeel van
Langeveld door de portier op de
hoogte gesteld van het mogelijk
verdwijnen van de busverbin
ding. Het personeel reageert ge
schrokken. „Voor ons is het na
tuurlijk geen pretje dat we niet
meer met de dus naar ons werk
kunnen maar voor de bewoners
is het een ramp. Zij raken in een
isolement", verwoordt receptio
niste Mieke Langeveld de ge
voelens van het personeel. „Vo
rig jaar is er juist een betere ver
binding met Noordwijkerhout
gekomen en nu wordt mis
schien opeens alles opgeheven.
De zwakkeren in de samenle
ving worden weer eens de du
pe."
Als de buslijn verdwijnt, is dat
vooral lastig voor de wat oudere
mensen. Zij zijn veelal aange
wezen op deze wijze van ver
voer. „Het is misschien moge
lijk om weer tussen de Brink en
Langeveld met het volkswagen-
busje heen en weer te pende
len", oppert de portier. „Dat
deed ik tien jaar geleden ook.
toen deze bus er nog niet reed."
Gewonde sporter wacht in Lisserbroek kwartier op ambulance
LISSERBROEK JEROEN SMIT
Het 06-11 alarmnummer blijkt
in Lisserbroek nog steeds pro
blemen op te leveren. Afgelo
pen zaterdag moest een
zwaargewonde voetballer van
W Kagia ruim een kwartier op
een ambulance wachten, die
uit Aalsmeer moest komen.
Kagia-voorzitter Daalman
vraagt zich' af waarom de am
bulance uit Lisse niet werd ge
waarschuwd. Lisse valt onder
het ambulancegebied van Lei
den.
Al eerder ontstond in Lisser
broek en enkele andere dorpen
in het zuiden van de gemeente
Haarlemmermeer verwarring
rond de 06-11 nummers. Men
sen werden soms verkeerd
doorverbonden of wisten niet
precies hoe het nummer werk
te. De problemen blijken nog
steeds niet opgelost, zo bleek
afgelopen zaterdagmiddag.
Tijdens een wedstrijd tussen
W Kagia en CVC Reeuwijk in
Lisserbroek raakte een Kagia-
voetballer ernstig gewond. Hij
kreeg een trap tegen zijn voor
hoofd en bleef zwaargewond
op het veld liggen. Via 06-11
werd een ambulance gewaar
schuwd, die volgens W Kagia-
voorzitter Piet Daalman zes
tien minuten nodig had om
naar Lisserbroek te komen.
Daalman weet dat heel pre
cies, omdat het ongeluk tijdens
een voetbalwedstrijd gebeurde
en hij de klok in de gaten hield.
De ambulancediensten streven
ernaar binnen zeven minuten
op de plek des onheils te ko-
Bij navraag bleek de ambu
lance helemaal uit Aalsmeer te
moeten komen. Ambulances
uit het dichterbij gelegen
Hoofddorp waren allemaal be
zet. Daalman: „En dat terwijl
over de brug in Lisse, op 800
meter van het terrein af, am
bulances staan. Maar die mo
gen niet uitrukken omdat ze
onder het ambulancegebied
van Leiden vallen."
Woedend
Haarlemmermeer valt onder
het ambulancegebied van Am
sterdam. Volgens Van Es
mond, commandant van de
brandweer- en ambulance
dienst in Hoofddorp, is er wel
degelijk een uitwisseling mo
gelijk tussen de verschillende
amoulancegebieden. Amster
dam had Leiden kunnen vra
gen de Lissese ambulance naar
Lisserbroek te sturen. Dat is
zaterdag niet gebeurd.
Hoofdverpleegkundige Ou-
werkerk van de dienst in
Hoofddorp begrijpt de klqcht
van de Lisserbroekers, maar
volgens hem was het de vraag
of zaterdagmiddag de ambu
lance van Lisse wel beschik
baar was. „Bovendien kun je
vanuit Aalsmeer binnen tien
minuten over de A4 en lei-
muiderweg in Lisserbroek zijn.
Dat hoeft geen probleem te
zijn." De Aalsmeerse ambulan
ce bleek enkele minuten voor
een geopende brug gestaan te
hebben.
De geblesseerde voetballer
bleek ernstig gewond. Zijn
oogkas en voorhoofd waren
door de schop beschadigd en
een gealarmeerde arts vreesde
voor hersenletsel. De arts was
ook bang dat de voetballer in
een coma zou raken. Dat ge
beurde niet. De speler werd
uiteindelijk door de ambulan
ce naar het Academisch Zie
kenhuis Leiden gebracht. Daar
werd de jongen zondagoch
tend geopereerd. Zijn voor
hoofd bleek op drie plaatsen
gebroken te zijn. Inmiddels
gaat het weer beter met hem.
Voorzitter Piet Daalman is
woedend over het voorval. „Ik
heb dit nou al drie keer meege
maakt in Lisserbroek. De poli
tiek moet eens onderkennen
dat het met die ambulances
niet klopt. Als je hier een hart
infarct krijgt, ga je gewoon ka
pot."
De bus naar Langeveld dreigt te verdv
rieel is het dan misschien niet haalbaar, maar de i
Langeveld zijn ervan afhankelijk."
FOTO DtCK HOGEWONIHG
