Economie
De enige winst bij
v D is tijdwinst
Nederland, een welvarend lage-lonenland definitief EMu-pian
Nederland komt met
tii i i li i ii i^euermiiu Kuiin mei
Donderdag 24 oktober 1991
Redactie: 023-150224 JANINE BOS AAA Voimgeving: R
NIEUWSLIJN
Elsevier neemt The Lancet over
Elsevier is eigenaar geworden van het toonaangevende medi
sche weekblad The Lancet. Het Nederlandse concern kocht het
blad van de Britse uitgever Hodder en Stoughton, die zich wil
gaan concentreren op boekenactiviteiten. The Lancet werd in
1823 opgericht. Het in de medische wereld in hoog aanzien
staande blad heeft ook een wekelijkse Noordamerikaanse editie,
terwijl er verder maandelijkse uitgaven zijn in het Frans, Duits,
Spaans, Italiaans en Japans. Elsevier is een van de grootste uitge
vers van wetenschappelijke publikaties in de wereld.
Begemann Staalbouw mag nog blijven
Het gemeentelijk sluitingsbevel voor Begemann Staalbouw BV
in Helmond is door de Raad van State met zes maanden uitge
steld. Het bedrijf krijgt nog een kans om via milieumaatregelen
de overlast voor buurtbewoners drastisch te verminderen of om
in deze periode concrete verhuisplannen te maken. Begemann
Staalbouw, waar 65 personen werken, had bij de Raad van State
bezwaren tegen het bevel ingediend. Helmond verwacht na het
vertrek van Begemann Staalbouw, eigendom van Joep van den
Nieuwenhuyzen, een kostbare bodemsanering. Naar verwach
ting zal de Staat hiervoor het Begemann-consortium aansprake
lijk stellen.
Meer banen weg bij Mees en Hope
De reorganisatie bij Bank Mees en Hope, onderdeel van het ABN
Amro-concern, gaat meer arbeidsplaatsen kosten dan aanvanke
lijk was verwacht. In maart was er nog sprake van dat het aantal
banen met 250 zou verminderen. Dinsdagmorgen had een
woordvoerder van de bank het over 450 banen en dinsdagmid
dag meldde de bank dat per eind 1993 de personeelsomvang zal
zijn teruggebracht tot 1400 tegen 1950 eind 1989. Dat is volgens
de bank het gevolg van aangescherpte doelstellingen, die overi
gens nog onderwerp van overleg zijn voor commissarissen, on
dernemingsraad en vakbonden.
Cd-speciaalzaak bovenaan de hitlijst
De cd-speciaalzaak is de onbetwiste aanvoerder van de hitlijst
van alle kleine en middelgrote bedrijven in Nederland. De 1100
cd-zaken boekten vorig jaar een omzetgroei van 30 procent, een
ontwikkeling waar de komende jaren nog geen eind aan komt.
Hun gezamenlijke omzet stijgt dit jaar waarschijnlijk tot 1,2 mil
jard gilden, hoewel de gemiddelde prijs van de cd daalt. Volgens
de Rabobank Nederland, die gisteren haar jaarlijkse onderzoek
naar het midden- en kleinbedrijf presenteerde, gaat het overi
gens deze hele 425.000 bedrijven tellende sector dit jaar en het
komend jaar voor de wind. Gerekend wordt op een omzet- en
winstgroei van drie procent, iets minder dan in 1990.
Overname Hudig Langeveldt getekend
Het Amerikaanse makelaarsbedrijf in assurantiën Rolling Bur-
dick Hunter Group (RBH) heeft voor de overname van de Hud-
ig-Langeveldt Groep in Rotterdam een kleine 200 miljoen dollar
(circa 380 miljoen gulden) betaald. Dat heeft president Patrick
Ryan van Aon Corporation, de moedermaatschappij van RBH,
gisteren meegedeeld. Vandaag wordt de transactie door partijen
ondertekend. De aandeelhouders van Hudig-Langeveldt slaan
hiermee een geoede slag. Het gaat om de Nederlandse Participa
tie Maatschappij (38 de Amerikaans assurrantie-makelaardij
Marsh McLennan (30 ABN Amro (20 de oorspronkelijke
familie (6 en het personeel (eveneens 6 De personeelsle
den strijken dus samen ongeveer 22 miljoen gulden op, een
veelvoud van het oorspronkelijk belegde bedrag.
Na drie jaar reorganisatie nog steeds geen winst
i mnnr wpI ppn Innnctii- derd. maar meer dan tiei
Geen werkgelegenheidsgarantie, maar wel een loonstij
ging (3,5 procent) die de toets der kritiek kan doorstaan.
Dat is de verrassende uitkomst van de zenuwoorlog die
V&D en de vakbonden afgelopen weken hebben ge
voerd.
meer zullen vallen. Daarente
gen hebben ze wel een loons
verhoging in de wacht gesleept
die gelijk is aan het gemiddelde
in het bedrijfsleven. Dat was
een paar dagen geleden nog to
taal ondenkbaar, want V&D-
directeur Hamming reageerde
op looneisen als een stier op
een rode lap. In ruil voor de cao
hebben de bonden ingestemd
met de zoveelste inspannings
verplichting van V&D.
Ruim drie jaar duurt nu al de
reorganisatie die de warenhui
zen weer winstgevend moet
maken. De bpstuurders van de
bonden en de directieleden van
V D die tot enkele dagen gele
den tegenover elkaar stonden,
zijn al lang niet meer dezelfde
als bij het begin van de opera
tie. In de tussentijd zijn er bij V
D achttienhonderd banen
verdwenen en wordt er nog
steeds geen winst gemaakt.
Reden voor de huidige V D-
directie om druk op de ketel te
zetten en van de trage boemel
die de reorganisatie tot nu toe
was een hoge-snelheidstrein te
maken. Tot ongenoegen van het
personeel dat aan de noodrem
wilde trekken om zo leek het
tijd te rekken. Met in het
achterhoofd dat naarmate de
AAASTERDAM LUUK SENCERS
Nadat Vroom Dreesmann
had geweigerd een werkgele
genheidsgarantie te geven voor
450 man leidinggevend perso
neel, waarna de bonden met
stakingen dreigden, deden de
partijen het voorkomen alsof ze
met de koppen tegen elkaar
stonden. Maar in werkelijk is er
al die tijd achter de schermen
druk overleg gevoerd.
V&D heeft het conflict met
de bonden toch niet op de spits
willen drijven. Waarschijnlijk is
het concern teruggeschrokken
voor de vastberadenheid van
het personeel, dat deze keer op
ramkoers voer. Was er deze
week gestaakt het is koopjes-
week bij het warenhuisconcern
dan had V&D naar eigen
zeggen zestig miljoen gulden
omzet gederfd en een verlies
van vier tot vijf miljoen gulden
moeten incasseren. De poging
om het verlies van het concern
terug te dringen tot 62 miljoen
gulden aan het eind van dit jaar
zou daardoor opnieuw zijn ver
traagd.
Uit de uitkomst van het nach
telijk beraad blijkt dat V D en
de bonden allebei water bij de
wijn hebben moeten doen. V
&D zal zich meer moeten in
spannen om voor mensen die
hun baan verliezen ander werk
te vinden. De tijd die het bedrijf
daarvoor heeft is verlengd van
twee (voor mensen beneden 50
jaar) en drie (voor 50-plussers)
maanden tot een half jaar. Dat
kost het concern scheppen geld.
Want al die tijd worden de lo
nen gewoon doorbetaald.
Geen garantie
De vakbonden hebben nog
steeds geen harde garantie dat
er geen gedwongen ontslagen
lijk verloop, doordat zij ander
werk vinden of met de vut gaan.
Donker scenario
Wat blijft er over v
ïhetv
huisconcern nu de eerste echte
stakingsdreiging is beteugeld?
Bij de ondernemingsraden leeft
de angst dat het concern op den
duur heimelijk het aantal vesti
gingen van de huidige 58 wil te
rugbrengen tot 10 of 12. Volgens
dit donkere scenario zouden in
de toekomst niet een paar hon
derd, maar meer dan tiendui
zend arbeidsplaatsen verdwij-
De manier waarop de ver
nieuwing van de warenhuizen
thans wordt doorgevoerd, heeft
de personeelsvertegenwoordi-
gers op dat idee gebracht. Al-
grotere steden krijgen voor de
broodnodige vertimmering geld
uit de pot. Kleinere vestigingen
moeten de restyling uit hun ei
gen middelen betalen. In som
mige filialen zou het personeel
daarom zélf de kwast ter hand
hebben genomen.
Maar zelfs in de grootste wa
renhuizen gaat de metamorfose
niet gemakkelijk. De directie
heeft bijvoorbeeld hemel en
aarde moeten bewegen om in
de vestiging in Amstelveen
het paradepaardje van V&D
waar vorig jaar met veel fanfare
de eerste twee vernieuwde eta
ges werden geopend nu ook
de resterende etages opgeknapt
te krijgen.
Nu is het nooit de bedoeling
van V&D geweest alle 58 wa
renhuizen ingrijpend te ver
nieuwen. Een likje verf werd in
een aantal gevallen voldoende
geacht. Van de andere kant
heeft het concern zelf een ver
betering van de omzet aan de
nieuwe presentatie gekoppeld.
Ook de vakbonden zijn bang
dat de directie van V&D met
een verborgen agenda werkt.
Tot en met 1993, als de waren
huizen uiterlijk rendabel moe
ten zijn, heeft de directie een
tijdpad uitgezet met om het half
jaar doelstellingen met betrek
king tot de restyling, de auto
matisering en het resultaat. Zo
veel streefdata, zo vrezen de
bonden, geven V&D evenzo
veel excuses om de teugels
strakker aan te halen als de
doelstellingen niet worden ge
haald.
Kleiner assortiment
Wat het winkelende publiek op
valt, is dat het assortiment in de
V D op de hoek van de Gedempte Oude Gracht en de Grote Houtstraat in Haarlem; Eén van de tien tot
twaalf 'top-stores' of één van de 'kleine' winkels die verdwijnen of een tweederangs behandeling krijgen?
UNITED PHOTOS DE BOER
vernieuwde winkels kleiner is.
Hele etages en zelfs panden
worden (aan concurrenten) ver
kocht. Recente voorbeelden zijn
de vestiging aan het Haagse
Spui, waar één van de twee win
kelpanden is verkocht aan de
Britse warenhuisketen Marks
Spencer, en Venlo, waar na de
verbouwing het souterrain is
vrijgemaakt voor Sanders Meu-
belstad.
Niet alleen het assortiment
wordt kleiner, ook de afdelin
gen. Maar op die kleinere ruim
te worden méér produkten bij
elkaar gelegd. Produkten die
min of meer bij elkaar horen.
Lagen voorheen de strijkijzers
bij wijze van spreken op een an
dere afdeling dan de strijkplan
ken, nu liggen ze bij elkaar.
Klanten komen zo in de verlei
ding gecombineerde aankopen
te doen waardoor de omzet
stijgt.
Maar een stijging van de om
zet alléén is niet voldoende.
Ook de omzet per werknemer
moet omhoog. Dat is het be
langrijkste doel van de reorgani
satie. Om dat te bereiken wor
den op de winkelvloer functies
in elkaar geschoven en andere
geschrapt. Hierin past het jong
ste plan van V D om het aan
tal leidinggevende functies
drastisch te verminderen.
Onder het middenkader wor
den 1100 banen geschrapt,
waarvoor er maar 650 nieuwe in
de plaats komen. Of er voor de
450 mensen die hun baan ver
liezen ander werk kan worden
gevonden, zal pas over een half
jaar blijken. Wat de bonden
hebben gewonnen is tijd.
Kabinet zal toch eens over lagere belastingen moeten gaan praten
YVONNE ZONDEROP
Als je dan toch arm moet zijn,
dan maar liever in Nederland.
Vergeleken met de Derde We
reld, maar ook met landen als
Engeland of Spanje, zijn de mi
nima hier niet slecht af.
Wij vinden nu eenmaal dat
ook de lagere inkomensgroepen
recht hebben op redelijke huis
vesting, toegankelijk onderwijs,
goede gezondheidszorg, sport
velden, rechtshulp en culturele
voorzieningen. Om nog maar te
zwijgen van onze sociale zeker
heid, die ook mensen die niet
kunnen werken een - beschei
den - inkomen garandeert.
Die voorzieningen kosten
handenvol geld, zoals iedere
werknemer aan zijn loonstaatje
kan aflezen. De belastingen en
premies in Nederland zijn zo
hoog dat van een redelijk bruto
salaris vaak een schamel netto
bedrag overblijft, als je het ten
minste met het buitenland ver
gelijkt. Het is een van de rede
nen waarom het Internationaal
Monetair Fonds (IMF) Neder
land karakteriseert als een toe
komstig 'lage-lonenland'. Niet
officieel, maar wel binnenska-
Vraag het maar aan de toeris
ten die in steeds grotere getale
ons land bezoeken; wij zijn
hartstikke goedkoop vergeleken
met de ons omringende landen.
Andersom worden vakantielan
den als Engeland of Italië jaar
lijks met sprongen duurder. Je
vraagt je af hoe de inwoners van
die landen die hoge prijzen en
dure voorzieningen kunnen be
talen. Welnu, ze verdienen
domweg meer.
Koploper
Waar je écht aan kunt aflezen
dat Nederland een lage-lonen
land dreigt te worden, is het
overschot dat wij hebben in het
goederen- en dienstenverkeer
met het buitenland. Dit jaar ex
porteert Nederland maar liefst
21 miljard gulden meer dan het
importeert. Volgend jaar be
draagt het overschot naar schat
ting 25 miljard. We zijn inmid
dels koploper Zwitserland voor
bijgestreefd als land met het
grootste betalingsoverschot van
de 24 rijkste landen ter wereld.
Niks mis mee, zou de niets
vermoedende burger zeggen.
Maar andere landen, en dan
vooral Derde Wereld-landen,
denken daar heel anders over.
Nederland is een zeer welva
rend land. Maar door zo veel
méér uit te voeren dan te im
porteren maaien wij het gras
weg voor de voeten van armere
landen. Alles wat wij in het bui
tenland afzetten, kunnen zij im
mers aan de straatstenen niet
meer kwijt.
Dat klemt des te meer als je
ziet wét Nederland uitvoert. Dat
zijn voornamelijk landbouw-
produkten. Snijbloemen, eieren,
varkens en bloembollen voeren
de lijst aan met produkten
waarvan Nederland bovenmatig
veel uitvoert. Het zijn nu niet
bepaald de produkten die je het
eerste te binnen schieten als je
denkt aan een rijk land met een
hoogontwikkelde e
Bollenteelt nabij Hillegom. Bloemen en bloembollen zijn beroemde Nederlandse exportprodukten,
is de vraag of het ook zekere bronnen van inkomsten zijn.
FOTO ANEFO ROB BOOAERTS
Luxe-probleem
Op het oog kampt Nederland
met een luxe-probleem. Maar
in feite is dat het allerminst.
Door het enorme overschot op
de betalingsbalans dreigt Ne
derland in slaap te sukkelen. Op
onze sloffen halen we steeds
hogere exportcijfers. Sterker
nog, de economische groei die
wij in de afgelopen tien jaar be
haalden danken wij voor het
grootste deel aan die toene
mende uitvoer. De bestedingen
in Nederland zélf groeiden veel
minder hard. Vandaar ook dat"
onze economie als geheel
steeds achterbleef bij de ons
omringende landen, ondanks
de groeiende export
Nederland dreigt zichzelf be
hoorlijk in de vingers te snijden
als het zo doorgaat. Dat menen
althans mensen binnen het
IMF, en zij niet alleen. Onze ex
portprodukten zijn allerminst
van een uitzonderlijke kwaliteit.
Hoogwaardige technologie zit
er nauwelijks bij. Voor een aan
zienlijk deel betreft het bulkpro-
dukten. Ze doen het goed in het
buitenland omdat ze relatief
goedkoop zijn, en niet omdat ze
er in kwalitatief opzicht nu zo
uitspringen.
En daar komen onze lage lo
nen om de hoek kijken. Neder
land is in de jaren tachtig 'kam
pioen loonmatiger' geweest.
Dat was ook nodig want de
winsten waren aan het begin
van de jaren tachtig tot een
rampzalig niveau gedaald. De
werkloosheid rees de pan uit en
de economie groeide niet meer
maar kromp. Een beperking van
de lonen was nodig om het be
drijfsleven er weer bovenop te
helpen.
En het werkte. Overal om ons
heen stegen de lonen sneller nieuwen. Dat kun je als modern
dan in Nederland. Dat had zijn westers land ook veel makkelij
wij, alleen nog veel
Wil je als hoogontwikkeld land
op de wereldmarkt blijven con
curreren, dan moet je produk
ten leveren van hoge kwaliteit.
Je moet op de groeimarkten zit
ten. En je moet je blijvend
weerslag op de prijzen
produkten. Die werden in het
buitenland steeds goedkoper.
En zo kon onze export floreren.
Groeimarkten
Maar zo'n politiek kun je niet
tot in lengte van jaren volhou
den. Per slot van rekening zijn
wij geen Derde Wereld-land. Op
enig moment staat er een land
op in Azië of Zuid-Amerika dat
dezelfde produkten maakt als
ker dan als opkomend Derc
Wereld-land.
,Maar er zitten meer nadelen
aan de lage-lonenpolitiek. Door
de loonmatiging hebben wij ja
renlang onze ogen kunnen slui
ten voor problemen in de bin
nenlandse economie. De export
groeide immers toch wel, en
daarmee ook ons nationaal in
komen.
Het grootste probleem waar
de lage arbeidsparticipatie. De
werklooshéid is nog steeds
hoog, de wao zit vol met men
sen die best nog iets zouden
willen en kunnen doen, en het
aantal vrouwen zonder betaald
werk is internationaal gezien
schrikbarend hoog. Voor een
deel komt dat doordat onze so
ciale zekerheid aantrekkelijker
is dan in het buitenland. Maar
het komt natuurlijk ook door
een gebrek aan banen.
Door het bedrijfsleven wordt
in Nederland te weinig geïnves
teerd om iedereen aan het werk
te helpen. Zelfs Nederlandse
bedrijven waarmee het heel
goed gaat, investeren liever in
het buitenland dan hier. In het
buitenland verwachten ze dom
weg meer afzet. Want de lonen
zijn daar hoger dan hier.
Koopkracht omhoog
De oplossing ligt voor de hand.
In Nederland moet de koop
kracht omhoog. Maar dat hoeft
niet per sé door forse loonsver
hogingen. Daarmee verspeel je
immers je gunstige positie in
het buitenland, ook als je kwali
tatief hoogwaardiger produkten
maakt dan nu het geval is. Er is
een verschil tussen bruto- en
netto-lonen. Netto-lonen bepa
len de koopkracht. En die kun
nen omhoog zonder dat de bru-
to-lonen veranderen, namelijk
door belastingverlaging.
De economie is ermee ge
diend als de Nederlanders zich
méér en betere produkten kun
nen veroorloven. Dat leidt van
zelf tot meer werk en dus tot
meer economische groei. Belas
tingverlaging speelt op dit mo
ment geen rol in de discussie
tussen kabinet en sociale part
ners. Men praat over het mini
mumloon, de koppeling, de
wao en de Ziektewet. Maar wil
onze economie slagvaardiger
worden, zal men dit hete hang
ijzer toch niet blijvend kunnen
laten liggen.
STRAATSBURG CPD
Het Nederlandse EG-voorzitter-
schap zal volgende week met
definitieve voorstellen komen
voor een Economische en Mo
netaire Unie (EMU). Minister
van financiën Wim Kok zei dit
gisteren in een toespraak tot het
Europees Parlement.
De Nederlandse regering zal
zich eind deze week over de „fi
nale politieke voorstellen" bui
gen. De Economische en Mone
taire Unie zal op zijn vroegst in
1997, met één centrale baAk,
één munt en één monetaire po
litiek, gestalte moeten krijgen.
Een Europees Monetair Insti
tuut EMI zal al in 1994 in de
tweede fase worden opge
richt, maar in 1997 opgaan in
de Europese centrale bank. In
dat jaar moet de derde fase in
treden.
Kok zei dat tussen de lidsta
ten op de meeste terreinen bij
het werk aan een monetaire
unie overeenstemming is be
reikt, maar dat een aantal kwes
ties nog moet worden geregeld.
Spanningen ontstaan vooral in
de derde fase, omdat dan niet
alle lidstaten mee kunnen doen,
zo zei Kok. Landen met bijvoor
beeld bovenmatige begrotings
tekorten, hoge inflatie en insta
biele wisselkoersen, zullen pas
later kunnen toetreden omdat
zij niet op tijd voldoen aan toe
treding tot de EMU. Lidstaten
die nog niet deelnemen aan de
EMU hebben ook geen stem
recht over het monetaire beleid.
Kok zei zich sterk te willen
maken voor de bevoegdheden
van het Europees Parlement bij
de totstandkoming en inwer
kingtreding van de EMU, hoe
wel daarover binnen de lidsta
ten verschillend wordt gedacht.
De minister van financiën zei
ook dat het initiatiefrecht van
de Europese Commissie niet
mag worden aangetast.
Het Europees Parlement rea
geerde kritisch op de toespraak
van Kok, die in grote lijnen her
haalde wat hij eerder zei op een
bijeenkomst in Apeldoorn in
september na informeel beraad
met zijn Europese collega-mi
nisters. De socialistische fractie
in het parlement gaf te kennen
„absoluut niet enthousiast" te
zijn over de EMU-teksten van
het Nederlandse EG-voorzitter-
schap.
In de tot nu toe gepresenteer
de voorstellen heeft Kok teveel
het accent gelegd op het terug
brengen van de inflatie, de be
grotingstekorten en de staats
schulden, zo stelde de Neder
landse sociaaldemocraat Alman
Metten namens de fractie.
Volgens hem is er te weinig
aandacht voor het terugbrengen
van de werkloosheid en de ver
schillen in koopkracht in de di
verse Europese landen. Met na
me het laatste gegeven vergt
een sterker stimulerend econo
misch beleid, zei Metten. Met
ten was van mening dat niet alle
landen zelf hun economische
problemen kunnen oplossen,
maar daarbij moeten worden
geholpen door de andere lan
den.
Rijkere lidstaten en de gehele
Gemeenschap moeten de min
der ontwikkelde lidstaten, die
niet zo snel alle voorwaarden
voor toetreding tot de EMU
kunnen voldoen, bijstaan, aldus
de socialistische fractie. „Zon
der een inspanning van de hele
Gemeenschap om de twaalf lid
staten op een voldoende niveau
te brengen, zal er feitelijk bij de
EMU van twee snelheden spra
ke zijn. Dit is een stap achteruit
voor de Gemeenschap." Ook de
christendemocratische fractie in
het parlement toonde zich bij
monde van voorzitter Bouke
Beumer kritisch over de EMU
plannen. Beumer zei hang te
zijn dat het Europees Parlement
nauwelijks reële of werkelijke
inspraak krijgt bij de totstand
koming van de Economische en
Monetaire Unie.
