Binnenland
vn strohalm
Indiëgangers
Bij V D loopt iedereen
een race tegen de klok
Van thuiszitten word je een beetje
De Vries voorziet nieuwe
korting op arbeidsbureaus
Haagse politie belooft opgelichte
illegalen voorlopig te ontzien
Detailhandel op zoek
naar 13.000 jongeren
Dinsdag 22 oktober 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOS AAA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK SJAAK SMAKAAAN FRANS VISSER MARGOT KLOMPAAAKER Vormgeving: ANDRIES DETAAAR
4
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Muziekonderwijs op scholen slecht
Het muziekonderwijs op ruim de helft van de Nederlandse ba
sisscholen is onder de maat, zo stelt de onderwijsinspectie in
een rapport aan de Tweede Kamer. Op 15 procent van de scho
len is het muziekonderwijs onvoldoende, bp 41 procent twijfel
achtig. Eveneens 41 procent krijgt de kwalificatie voldoende tot
ruim voldoende en slechts 3 procent is volgens de inspectie echt
goed. De muziekles (wekelijks vijftig minuten) beperkt zich vaak
tot het leren zingen van liedjes. Stemgebruik, leren luisteren en
muziek noteren krijgen te weinig of bijna geen aandacht. De
creativiteit van de leerlingen wordt niet ontwikkeld.
Stadsvernieuwing voor grote steden
De vier grote steden zullen vanaf 1994 waarschijnlijk meer geld
krijgen voor het opknappen van verpauperde buurten ten koste
van de middelgrote en kleinere gemeenten. Dat staat in de ont-
werpnota 'Beleid voor de stadsvernieuwing in de toekomst' van
staatssecretaris Heerma van volkshuisvesting. Volgens de be
windsman hebben de grote steden nog een grote achterstand en
hebben daarom meer geld nodig. Hoeveel meer ze krijgen,
wordt volgend jaar bekend.
Kwartje van Kok slaat hard toe
De benzinepomphouders aan de grens worden harder getroffen
door de accijnsverhoging op benzine ('het kwartje van Kok') dan
voorspeld. Dat zei scheidend Bovag-voorzitter gisteren op de
Bovag-autodag. Volgens het Nederlands Economisch Instituut
zouden de circa 750 pomphouders in de grensstreek met België
een omzetverlies lijden van zo'n 64 miljoen liter. De nieuwe cij
fers van de Bovag komen echter uit op 195 miljoen liter, ruim
drie maal zo veel. Het is volgens de Bovag nog te vroeg om te
zeggen dat pompen daardoor daadwerkelijk zullen moeten slui
ten.
WD eist opheldering rond corruptie
De WD eist opheldering over berichten dat ambtenaren van
justitie samen met ambtenaren van de gemeente Den Haag en
de Haagse politie betrokken zijn bij een grootscheepse handel in
verblijfsvergunningen en Nederlandse paspoorten voor illegale
vreemdelingen. Zowel de Vara-tv als de Krant op Zondag maak
ten hiervan afgelopen weekeinde melding. Het zou gaan om ille
galen uit vooral Suriname, Turkije en Marokko die voor de do
cumenten bedragen tussen de 6000 en 40.000 gulden zouden
hebben betaald.
Kurden boos op Arnhemse politie
De Kurdische gemeenschap in Arnhem is woedend op de politie
omdat die het bericht heeft verspreid dat Turkse en Kurdische
ondernemers worden afgeperst. Volgens woordvoerder Mehmet
Day van de Arnhemse Kurdische gemeenschap berusten de ver
halen over gewelddadige inzamelacties door het PKK op geruch
ten. De PKK, de Arbeiders Partij Kurdistan, staat algemeen be
kend als een terroristische organisatie. De Arnhemse politie zegt
over „harde gegevens" te beschikken dat de PKK de Nederland
se Kurdische gemeenschap jaarlijks een verplichte contributie
oplegt. Met name de Kurdische horeca-ondememers zouden
zeer Tors worden aangeslagen.
Achtendertig dollar voor iedere krijgsgevangene en hon
derd dollar voor iedere burger-geïnterneerde. Daarmee is
de kous af. Er kan over worden gepraat, dat wel. Betalen
is uit den boze. De Stichting Japanse Ereschulden vindt
echter dat deze kleine bedragen uit de jaren vijftig geen
compensatie vormen voor de verontwaardiging, het lij
den, de slavenarbeid en de ongeneeslijke wonden waar
zij nog steeds mee kampen.
HAARLEM ALTAN ERDOGAN
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Behalve deze emotionele over
wegingen, die overigens terecht
de discussie over de ereschul
den-kwestie overschaduwen,
komen de oorlogsslachtoffers
van de Stichting ook met een
reeks juridische argumenten te
gen de weigerachtige houding
van Japan.
Het vasthouden van Japan
aan het verdrag van San Fran-
sisco en het Stikker-Yoshida
protocol is volgens hen volko
men misplaatst. In het verdrag
van San Fransisco zélf staat na
melijk (in artikel 14) dat „de
huidige financiële bronnen van
Japan in 1951, red.) niet toe
reikend zijn. Als het een goedlo
pende economie krijgt, kan een
volledige schadeloostelling als
nog worden uitbetaald". De
Stichting Japanse Ereschulden
wijst nu terecht naar de
florisante economische situatie
in Japan.
In zowel het vredesverdrag als
het protocol staat inderdaad dat
Nederland en Japan verder zul
len afzien van verdere eisen
voor schadevergoeding. Een
achterhaalde afspraak, vinden
de oorloggslachtoffers. Hun
voornaamste argument is dat
het vredesverdrag en het proto
col 'speciale overeenkomsten'
zijn die op illegale wijze de
rechten van individuele krijgs
gevangen volgens het interna
tionaal recht inperken.
Om dat te illustreren, citeert
de stichting in een dik bezwaar
schrift dat ook aan de Japan
se regering is aangeboden
onder meer met de Derde Ge-
neefse Conventie uit 1949. In
deze overeenkomst onderte
kend door Nederland en Japan
staat (artikel 131) dat landen
die zich schuldig hebben ge
maakt aan oorlogsmisdaden
zichzelf of een ander nooit kun
nen vrijwaren van verplichtin
gen die te maken hebben met
deze daden.'
Juridisch zijn de kampslacht
offers echter kansloos als de
twee regeringen geen duim
breed wijken. De uitlatingen
van minister Van den Broek
die in Japanse kranten en mis
schien zelfs in Japanse rege
ringskringen „schadeloosstel
ling onwaarschijnlijk achtte"
geven wat de Nederlandse hou
ding betreft eveneens weinig
hoop.
Door wanhoop gedreven
heeft de stichting zich onlangs
met haar omvangrijke bezwaar
schrift tot de Verenigde Naties
gewend. De VN moeten de Ja
panse regering formeel verorde
neren tot het alsnog betalen van
20.000 dollar aan Nederlandse
kampslachtoffers of hun nabe
staanden. Waarschijnlijk volgt
volgend jaar uitsluitsel van een
VN-onderzoekscommissie. Het
is een laatste, breekbare stro
halm voor de kampslachtoffers.
FOTO NIELS VAN DER HOEVEN
Het reclameduo Van den Bosch (links) en Verhoek bij de door hen ontworpen affiche tegen jeugdwerkloosheid
ROTTERDAM ANNEAAIEK V
Onder het motto 'Van thuiszit
ten word je een beetje...' is gis
teren een landelijke voorlich
tingscampagne gestart over de
Jeugdwerkgarantiewet. De cam
pagne voor de nieuwe wet, die
jongeren na zes maanden
werkloosheid het recht op
een inkomen (minimumloon)
uit arbeid garandeert, is ont
staan op de oevers van de Nieu
we Maas.
Affiches, folder en radio-spots
zijn bedacht door het Rotter
damse duo Bas van den Bosch
en Krijn Verhoek. „Werkloze
jongeren zijn eigenlijk heel opti
mistisch en reuze sportief. De
meesten denken dat er banen
genoeg zijn en dat zij het heus
nog wel eens gaan maken. La
ter, niet nu. Zij voelen zich dan
ook bepaald niet zielig", aldus
Van den Bosch.
„De werkloze jongere bestaat
niet, al wil de opdrachtgever
voor de campagne het minis
terie van sociale zaken en werk
gelegenheid wel alle jongens
en meisjes informeren over hun
nieuwe recht op een inkomen
uit arbeid," legt Bas van den
Bosch uit. „Het is een moeilijke
groep. Het zijn hoe dan ook
geen mensen die elke dag de
krant lezen".
Daarbij komt dat reclamema
kers normaal gesproken idealen
proberen te verkopen. „Bij deze
opdracht was het precies an
dersom. Wij moesten iets ma
ken dat mensen laat zien wat zij
niét willen en hebben daarom
gekozen voor een bepaalde
vorm van overdrijven".
Scheve monden, handen in
het haar, gebalde vuisten en
verveeld ten hemel opgeslagen
ogen op de affiches onderstre
pen het verhaal van Van den
Bosch en Verhoek.
„We hebben gezocht naar een
regel tekst en een beeld. Eerst
de tekst, waarin het woord
werkloos niet mocht voorko
men. Dat stond vast. Werkloos
heid is iets waar je je misschien
niet voor schaamt, maar het is
zeker ook niet iets waar je trots
op bent", zegt Van den Bosch.
De zin 'Van thuiszitten word
je weigerden de twee Rotter
dammers af te maken. Verhoek:
„Dat is nu juist het sterke van
de zin. Je kunt hem zelf afma
ken, gewoon omdat thuiszitten
voor iedereen anders is. De een
gaat ervan stotteren, de ander
wordt er agressief van en num
mer drie bonkt met zijn hoofd
tegen de muur".
Op de meeste posters staat
verder de zin 'De gemeente ga
randeert je nu een baan' en
'Meld je bij de sociale dienst'.
Het reclameduo: „Wij hadden
in eerste instantie een voorkeur
voor 'Er is een baan voor je'.
Het leek ons een heldere tekst,
die geen enkel misverstand zou
kunnen oproepen. Mooi niet.
De werkloze optimisten in onze
testgroep, wisten al lang dat er
banen waren, dat beschouwden
zij niet als nieuws. Ze voelden
zich dus ook op geen enkele
manier aangesproken. En
maakten uit die zin ook hele
maal niet op dat er echt een
baan zou zijn, een baan voor ie
der van hen".
AMSTERDAM LUUK SENGERS
De reorganisatie die de waren
huizen van Vroom Drees-
mann weer winstgevend moet
maken duurt nu al vier jaar. De
vakbondsbestuurders en de di
rectieleden van V D die nu te
genover elkaar staan, zijn ande
ren dan bij het begin van de
operatie. In tussentijd zijn er bij
het concern bijna 1300 banen
verdwenen en wordt er nog
steeds geen winst gemaakt.
Reden voor de huidige direc
ties om stoom op de ketel te
zetten en van de trage boemel
die de reorganisatie tot nu toe
was een hoge-snelheidstrein te
maken. Tot ongenoegen van het
personeel. De ondernemingsra
den, de vakbonden en de direc
tie van V D lopen, elk om hun
eigen redenen, een race tegen
de klok.
Wat blijft er over van Vroom
Dreesmann? Hoe gaat het
verder /net het warenhuiscon
cern dat al twintig jaar geen
winst meer heeft gemaakt? Dit
zijn de vragen waarmee de ka
derleden van de vakbonden bij
het concern worstelen.
Bij de ondernemingsraden
leeft de angst dat V D op den
duur heimelijk terug wil naar 10
of 12 grote vestigingen. Nu zijn
dat er 58. In dit duistere scena
rio zouden in de toekomst niet
honderden, maar meer dan
tienduizend arbeidsplaatsen
verdwijnen.
Restyling
De manier waarop de vernieu
wing van de warenhuizen op dit
moment wordt doorgevoerd
heeft de personeelsvertegen-
woordigers op dat idee ge
bracht. Alleen de 'top-stores'
(meer dan 15.000 vierkante me
ter) in de grotere steden krijgen
voor de broodnodige vertimme
ring geld uit de pot. Kleinere
vestigingen moeten de restyling
uit eigen middelen betalen. In
sommige filialen zou het perso
neel daarom zélf de kwast ter
hand hebben genomen.
Maar zelfs in de grootste wa
renhuizen gaat de metamorfose
niet van een leien dakje. De di
rectie heeft bijvoorbeeld hemel
en aarde moeten bewegen om
in de vestiging in Amstelveen
het paradepaardje van V&D
waar vorig jaar met veel fanfare
de eerste twee vernieuwde eta
ges werden geopend nu ook
de resterende etages opgeknapt
te krijgen.
Nu is het nooit de bedoeling
van V&D geweest alle 58 wa
renhuizen ingrijpend te ver
nieuwen. Een lik verf werd in
een aantal gevallen voldoende
geacht. Aan de andere kant
heeft het concern zelf een ver
betering van de omzet aan de
nieuwe presentatie gekoppeld.
Blijkbaar geldt dat niet voor de
kleinere warenhuizen, zo con
cluderen de ondememingsra
den.
Ook de vakbonden zijn bang
dat de directie van V&D met
een verborgen agenda werkt.
Tot en met 1993, als de waren
huizen rendabel moeten zijn,
heeft de directie een tijdpad uit
gezet met om het half jaar doel
stellingen met betrekking tot de
restyling, de automatisering, de
omzet en het resultaat.
Zo veel streefdata, zo vrezen
de bonden, geeft V&D even zo
veel excuses om de teugels
strakker aan te halen als de
doelstellingen niet worden ge
haald.
Wat het winkelende publiek
opvalt, is dat het assortiment in
de vernieuwde winkels kleiner
is. Hele etages en zelfs panden
worden (aan concurrenten) ver
kocht. Recente voorbeelden zijn
de vestiging aan het Haagse
Spui, waar één van de twee win
kelpanden is verkocht aan de
Britse warenhuisketen Mark's
Spencer, en Venlo, waar na de
verbouwing het souterrain is
vrijgemaakt voor Sanders Meu-
belstad.
Gecombineerd
Het assortiment wordt kleiner,
net als de afdelingen. Maar op
die kleinere ruimte worden
méér produkten bij elkaar ge
legd. Produkten die min of
meer bij elkaar horen. Lagen
voorheen de strijkijzers bij wijze
van spreken op een andere af
deling dan de strijkplanken, nu
liggen ze bij elkaar. Klanten ko
men zo in de verleiding gecom
bineerde aankopen te doen
waardoor de omzet stijgt.
Maar een stijging van de om
zet alléén is niet voldoende.
Ook de omzet per werknemer
moet omhoog. Dat is het be
langrijkste doel van de reorgani
satie. Om dat te bereiken wor
den op de winkelvloer functies
in elkaar geschoven en andere
geschrapt. Hierin past ook het
jongste plan van het concern
om het aantal leidinggevende
functies drastisch te verminde
ren. Dat betekent dat onder het
middenkader 1.100 banen zul
len worden geschrapt, waarvoor
er maar 650 nieuwe in de plaats
komen.
Dat laatste was aanleiding
voor de vakbonden en regionale
ondernemingsraden een werk-
gelegenheidsgarantie van V&D
te eisen. Na de weigering van
het concern om op deze eis in
te gaan riepen de bonden op tot
staking. De stakingen zijn in
middels van de baan. Maar wat
zijn de werknemers met het
nieuwste akkoord opgeschoten?
In het gunstigste geval wordt
er niemand meer tegen zijn of
haar zin de laan uitgestuurd.
Aangezien er volgens de directie
binnen V&D noch binnen het
moederconcern Vendex Inter
national vacatures zijn, zou dat
betekenen dat de beruchte
'chefjescultuur' bij V&D
waar ook de vakbonden en de
ondernemingsraden vanaf wil
len noodgedwongen blijft be
staan.
De belangrijkste winst lijkt
tijdwinst. De reorganisatie zal
door alle perikelen wellicht wat
langer duren. En naarmate de
tijd verstrijkt zullen er méér
mensen verdwijnen door na
tuurlijk verloop, doordat zij an
der werk vinden of met de VUT
gaan.
DEN HAAG GPD
Minister De Vries (sociale za
ken) gaat er van uit dat de ko
mende jaren opnieuw moet
worden bezuinigd op de rijks
bijdrage aan het Centraal Be
stuur Arbeidsvoorziening (CBA),
de overkoepelende organisatie
van de arbeidsbureaus. De Vries
meldt dit in een brief aan de
Tweede Kamer.
Voor volgend jaar heeft de
minister al een structurele be
zuiniging van 150 miljoen gul
den aangekondigd, waar een
meerderheid van de Kamer zich
tegen verzet. De 150 miljoen is
overigens nog niet in de begro
ting verwerkt, omdat ook werk
gevers en werknemers niets
voor de bezuiniging voelen.
Uit de brief van de bewinds
man blijkt verder dat het de ar
beidsbureaus niet zal lukken
om dit jaar 41.500 langdurig
werklozen aan een baan te hel
pen. Elk jaar leggen de arbeids
bureaus zichzelf zo'n taakstel
ling op, maar halverwege 1991
waren slechts 13.700 langdurig
werklozen (langer dan één jaar
werkloos) aan een baan gehol
pen. Bij de bemiddeling van
minderheden loopt het daaren
tegen voorspoediger.
Met het vervullen van zoge
noemde banenpool-plaatsen
loopt het volgens De Vries ook
niet góed. Veelgehoorde kritiek
op de banenpool is de bureau
cratische wijze van financiering
door de overheid. Ook de eis
dat alleen nieuwe banen in aan
merking komen voor opvulling
via de banenpool levert proble
men op.
DEN HAAG NEVIN ATIQ
De honderden gedupeerden
van de Stichting Vishnu kunnen
even rustig ademhalen. De
Haagse politie laat deze illega
len tegen wil en dank voorlopig
met rust. „Er zal geen gerichte
actie worden ondernomen om
personen of groepen op te spo
ren en het land uit te zetten".
Deze belofte deed J. Grootaarts,
hoofd vreemdelingenpolitie van
Den Haag, gisteravond tijdens
een voorlichtingsavond in de
Haagse Schilderswijk.
Ongeveer driehonderdvijftig
mensen, voornamelijk Surina-
mers, trapten in de mooie be
loften van de Stichting Vishnu.
Via pamfletten, spotjes op loka
le radio en tv beloofde de stich
ting, tegen betaling, een ver
blijfsvergunning en/of een pas
poort voor Nederland te rege
len.
Eenmaal in Nederland bleken
de mensen te zijn beet geno
men. Hun geld, variërend van
tweehonderdvijftig tot vijftien
duizend gulden, was verdwenen
en papieren kregen ze er niet
voor terug.
De slachtoffers van de Stich
ting Vishnu, de Haagse politie
en een inmiddels in het leven
geroepen actiecomité kwamen
gisteravond bijeen om oplossin
gen te vinden voor de gedu
peerden. Terug naar eigen land
is voor velen onmogelijk. De ei
gendommen in het vaderland
werden van de hand gedaan om
een verblijfsvergunning voor
Nederland te kunnen 'kopen'.
De illegalen zitten nu met de
handen in het haar. Ze hebben
geen baan, geen geld en zitten
veelal ondergedoken bij familie
leden.
Gisteravond luisterden de
slachtoffers en hun familieleden
met gemengde gevoelens naar
de woorden van de politiefunc
tionaris in de Julianakerk in
Den Haag. „Ik weet niet hoe de
vreemdelingendienst in Den
Haag werkt, maar die van Am-
hem vertrouw ik niet meer",
riep een gedupeerde vrouw uit
de Gelderse hoofdstad. „Als ik
een bureau binnenstap, ver
wacht ik informatie. En niet dat
alle papieren worden ingeno
men en de uitreis al wordt gere
geld".
Grootaarts beloofde dat dit in
Den Haag niet zal gebeuren.
„Wie vrijwillig bij ons binnen
wandelt op het bureau, mag er
ook weer uitwandelen. Dit geldt
in ieder geval ook voor mensen
die zich in Rotterdam bij de
vreemdelingenpolitie melden.
Hoe andere korpsen, elders in
het land, werken kan ik u niet
vertellen".
De politieman drukte de aan
wezigen op het hart toch zo snel
mogelijk langs te komen bij de
vreemdelingendienst. „Vroeg of
laat loopt u het risico met de
politie in aanraking te komen.
U bent illegaal en hebt dan een
probleem. Doet u dat uzelf en
uw gezin niet aan", aldus
Grootaarts.
Op dit moment loopt een
strafrechtelijk onderzoek naar
de handel en wandel van de di
recteur van Vishnu. Een maand
geleden werd de 35-jarige man
na een tip aangehouden. We
gens gebrek aan bewijs is de di
recteur inmiddels weer vrijgela
ten.
Het ministerie van Justitie
stelt ook een onderzoek in naar
mogelijke betrokkenheid van
medewerkers van de Haagse
vreemdelingenpolitie, het ge
meentehuis in de residentie en
ambtenaren van Justitie bij de
handel in verblijfsvergunnin
gen. „Wij hebben de geruchten
van justitiële betrokkenheid in
deze affaire ook gehoord. Maar
tot nu toe hebben wij geen en
kel bewijs", aldus Grootaarts.
'Opleiding moet aantrekkelijker worden
mtoc-ut amd op bezoek in winkelcentra door
IITRFrHT ANP Qm bdang
goede arbeidsomstandigheden
onder de aandacht van het win
kelpersoneel te brengen. Tij
dens 'het tournee' van de bond
zullen drie thema's centraal
staan: het werken aan de kassa,
de winkelcriminaliteit en de
werkdruk. Dat heeft de bond
gisteren bekendgemaakt.
Dat werken aan de kassa niet
bepaald gezond is, bleek on
langs nog uit een onderzoek
van het ministerie van sociale
zaken en werkgelegenheid. Kas
siers hebben veel vaker pijn in
de rug en last van de ogen dan
ander winkelpersoneel.
De gezondheidsklachten kun
nen worden verholpen door de
aanschaf van betere kassa-sys
temen. Daarnaast zou het vol
gens de Dienstenbond ook een
goed idee zijn om de functie
van kassier te 'verbreden', zodat
de werknemers niet de gehele
dag achter de kassa hoeven te
zitten.
De detailhandel heeft volgend
jaar zeker 13.000 opgeleide jon
geren nodig, terwijl het aantal
jongeren dat nu een gerichte
opleiding voor de detailhandel
volgt, nog niet de helft bedraagt.
Dat schrijft het Economisch In
stituut voor het Midden- en
Kleinbedrijf (EIM) in het rap
port 'Scholingsactiviteiten in de
detailhandel'.
Volgens het EIM moet de de
tailhandel meer moeite doen
jongeren te werven om een op
leiding te volgen. Het instituut
adviseert onder méér gezamen
lijke financiering van opleidin
gen door overheid en bedrijfsle
ven. Vergeleken met de secto
ren metaalbewerking en horeca
steken de opleidingen in de de
tailhandel schril af, aldus het
EIM.
Het schort in de detailhandel
niet alleen aan scholing, maar
ook aan arbeidsomstandighe
den. Dat stelt de Dienstenbond
FNV. Die gaat volgende maand
