Economie
Japan trekt zelfs geen
'oude vrienden' voor
Xerox-topman somber
over toestand economie
PGGM zit niet op een berg met geld
Overheidstekort
Bonn gevaar ex-DDR
Dinsdag 22 oktober 1991
HANDEL TUSSEN NEDERLAND EN JAPAN
in miljarden guldens
NIEUWSLIJN
Apple lanceert nieuwe schootcomputer
Het Amerikaanse computerconcem Apple heeft gistereif drie
nieuwe notebook-computers (schootcomputers) op de markt
geïntroduceerd. De introductie ging gepaard met een peperdure
reclamecampagne in Nederlandse en buitenlandse kranten. Tot
nu toe v/aren de pogingen van Apple de notebook-computer
markt te veroveren echter niet erg succesvol. De notebook-
markt wordt door de computerdeskundigen gezien als dè groei
sector voor de high-tech-industrie. Terwijl de verkoop van de
'gewone' huis- en kantoormachine steeds lagere groeicijfers laat
zien, is de notebook de uitzondering. Voor dit jaar wordt een
wereldafzet verwacht van 1,5 miljoen apparaten.
Economie China doet het goed
De economische groei van China bedroeg in de eerste negen
maanden van dit jaar 6,8 procent. Ook voor heel 199 J zal de
groei boven de 6 procent uitkomen. Dat heeft Zhang Zhongji,
woordvoerder van het Chinese bureau voor de statistiek, giste
ren laten weten. Met de economie van China mag het dan goed
gaan, met de financiën van het land gaat het minder goed. De
overheid geeft miljarden uit aan subsidies om de prijzen te sta
biliseren en verlieslatende bedrijven op de been te houden. Het
gevaar bestaat dat de inflatie daardoor sterk zal aanwakkeren.
Delegatie Nederlandse bedrijfsleven reist mee in kielzog Beatrix
I 1 Nederlandse invoer uit Japan
Nederlandse uitvoer naar Japan
2,071
M61
1965 1966 1987 1988 1989
Om het Nederlandse bedrijfsleven (weer) wat vastere
voet in Japan aan de grond te laten krijgen, reist vanaf
vandaag een delegatie 'zakelijke zwaargewichten' mee
met koningin Beatrix tijdens haar staatsbezoek aan 'het
land van de rijzende zon'. Onder leiding van minister An-
driessen van economische zaken zullen ze de Japanse
ministeries aandoen. Daarnaast zullen ze tijdens semi
nars Nederlands sterke punten onder de aandacht bren
gen én contacten leggen met Japanse tegenvoeters.
zich toen nog in gezelschap van
de Portugezen, de Spanjaarden
en de Britten. Hun interesse be
perkte zich niet alleen tot Japan
als handelspartner; het onont
gonnen land bleek ook zeer
aantrekkelijk voor hun missio
narissen om zieltjes te winnen.
De Japanners waren zeer ge
ïnteresseerd in produkten zoals
tabak, uurwerken, brillen en
brood. De grootste indruk
maakte echter de westerse mili
taire technologie.
Ook het christendom sloeg
redelijk aan onder de bevolking,
maar viel niet in de smaak bij
de 'shogun', de militaire heerser
CORRESPONDENT
Dat Nederland het enige wes
terse land is dat kan bogen op
een lange geschiedenis met Ja
pan, zal ongetwijfeld worden
aangegrepen als binnenkomer.
Het is overigens pas de eerste
keer in bijna vier eeuwen van
vriendschappelijke betrekkin
gen dat een Nederlands staats
hoofd Japan met een bezoek
vereert.
In 1609 werd de eerste Neder
lands-Japanse handelspost ge
opend op Hirado, in het zuiden
van Japan. Nederland bevond
van Japan. Een geloof dat trouw
aan een vreemde God en een
verre paus predikte, leek hem
ondermijnend voor de trouw
van zijn volk aan hemzelf. In
1612 werden missie-activiteiten
dan ook verboden.
Uitgegooid
Vanaf 1616 waren slechts twee
havens in het zuiden van Japan
open voor buitenlanders; Na
gasaki en Hirado. De maatrege
len waren bedoeld om de bui
tenlandse invloed zo beperkt
mogelijk te houden. Zeven jaar
later sloten de Britten hun han
delspost omdat ze hem onren
dabel vonden. De Spanjaarden
en de Portugezen werden er
door de Japanners uitgegooid
vanwege hun hardnekkige mis
siewerk.
In 1635 begon Japan haar
zelfopgelegde isolatie die bijna
tweeëneenhalve eeuw zou du
ren. Het enige contact met het
Westen verliep via de Neder
landse handelaars, die op Des-
»n klein eilandje in de
i Nagasaki, werden ge-
hima,
baai
duld.
De relatie bleek voor beide
landen lucratief. De VOC-boe-
ken uit het begin van de 18de
eeuw melden winstpercentages
van bü tot 120 procent en jaar
omzetten van ongeveer een half
miljoen gulden van stoffen, spe
cerijen en huiden.
Voor de Japanners schuilde
de aantrekkingskracht van de
Nederlanders op Deshima niet
alleen in de exclusieve goederen
die zij aanvoerden, maar meer
nog in de kans om van de Ne
derlanders westerse weten
schap te kunnen leren, zoals ge
neeskunst, sterrenkunde, wis
kunde. scheepsbouw en wapen
kunde. In die tijd was Neder
lands voor Japanners synoniem
met modem en hoog-technolo-
gisch.
Rollen omgedraaid
Voor de hedendaagse Japanner
is Nederland synoniem met tul
pen. klompen en kaas. Het Ne
derlands, dat in de 18de en
19de eeuw voor Japanners de
wereldtaal was, heeft al een
eeuw geleden plaats gemaakt
voor het Engels. En wat de han
del betreft /iiu «le rollen inmid
dels vrijwel omgedraaid. Jaar
lijks wordt meer dan vier keer
zoveel van Japan naar Neder
land verscheept dan andersom.
Wat echter al die eeuwen is
gebleven is de Japanse drang tot
controle. Nog steeds moet ie
dereen die in Japan iets wil on
dernemen, zich aan strenge re
gels houden. De Nederlandse
bloembollen- en snijbloemen
exporteurs hebben dat aan den
lijve ondervonden. Terwijl de
hoge kwaliteitsmaatstaven van
de Nederlandse industrie we
reldwijd worden geaccepteerd
als voldoende garantie, mogen
de Hollandse tulpen pas Japan
in als inspecteurs daar hun
goedkeuring over hebben uitge
sproken.
Nu zitten die inspecteurs in
Aalsmeer, zodat^eventueel afge
keurde partijen niet worden
verstuurd. Vrt
Vroeger kwam het
namelijk nog wel eens voor dat
ladingen die helemaal i
pan waren verscheept, niet
den toegelaten.
Ook met betrekking tot var
kensvlees stelt Japan zich streng
op. Zolang in Nederland koeien
worden ingeënt tegen mond- en
klauwzeer, mag het Hollandse
varkensvlees Japan niet in want,
zo redeneert de Japanse waren-
dienst, het feit dat er ingeënt
wordt betekent dat de ziekte
nog voor kan komen.
Zo'n enkel produkt kan veel
schelen op de handelsbalans.
Zo heeft Denemarken, dat goed
vergelijkbaar is met Nederland,
een handelsoverschot met Ja
pan omdat het al wel 'varkens
vlees exporteert. Andere Eu
ropese landen zoals Frankrijk
en Italië, hebben ook handels
overschotten met Japan in
plaats van rode cijfers, zoals Ne
derland, maar dat komt doordat
deze landen Japanse auto's van
hun markt weren.
Reddingsplan voor Drü
Beleggingsmaatschappij Wolters-Schaberg is bereid het verlies
lijdende bedrijf Dru in Ulft over te nemen. Voorwaarde voor
overname is een forse reorganisatie waarbij zo'n 200 van de 560
banen verdwijnen. Dru maakt samen met Etna (fornuizen, 100
werknemers) deel uit van de VIM-groep. Eigenaar van de VIM-
groep is de Rotterdamse handelsonderneming Intematio-Mül-
1er. Die wil de groep afstoten omdat ze zeer verliesgevend isr
Mogelijk stappen tegen Kuijten
Aandeelhouders van de investeringsmaatschappij Venture
Fonds Nederland (VFN) overwegen juridische stappen tegen
Reiss Co, de privé-investeringsmaatschappij van drs. J.J. Kuij
ten. Volgens de advocaat van de aandeelhouders, mr. P.J. Scha-
dé, heeft VFN de aandeelhouders vorig jaar onvoldoende voor
gelicht over de fusie met Investeringsmaatschappij Nederland
(IMN) en Industrieële Maatschappij (IM). Zo werden belangrijke
deelnemingen afgestoten, waardoor de halfjaarcijfers ineens
zwaar tegenvallen. Grootaandeelhouder Reiss Co zou de sterk
gedaalde aandelenkoers hebben gebruikt om zijn belang uit te
breiden van 45 tot 85 procent.
Ondanks forse investering in Europa
BRUSSEL MARIEN VAN DEN BOS
De sombere kijk Vlan de direc
teur van de Amerikaanse Xerox
Corporation (kantoormachines)
strookt niet met de handelwijze
van de Europese dochter Rank
Xerox (kopieerapparatén), die
de komende tijd 550 miljoen
gulden in Europa wil investe
ren.
Een dergelijke financiële in
jectie (waarvan 163 miljoen gul
den in de vestiging in Venray
wordt gestopt) getuigt van ver
trouwen in de toekomst. In de
woorden van directeur Paul A.
Allaire klinkt echter geen opti
misme door. „Economen kun
nen wel zeggen dat het allemaal
weer wat beter gaat met de eco
nomie. Maar voor zover het on
ze business van kantoormachi
nes betreft, heb ik daar nog
niets van gemefkt", zegt hij pes
simistisch.
Allaire was vorige week in
Brussel voor zijn jaarlijkse ont
moeting met alle Rank Xerox-
managers. Daar schetste hij een
somber plaatje. De economi
sche recessie die grote delen
van de wereld het afgelopen
jaar teisterde, zal de cijfers over
1991 nadelig beïnvloeden, zo
hield Allaire zijn gehoor voor.
„We zijn daar zelf ook debet
aan. We wisten aan het begin
van dit jaar niet wat voor ont
wikkelingen ons te wachten
stonden en waren daardoor
zeer terughoudend met investe
ringen in kapitaal-goederen."
Grootste ter wereld
Met een omzet van bijna 18
miljard dollar (bijna 35 miljard
gulden) in 1990 behoort Xerox
tot de grootste kantoormachi
ne-producenten ter wereld.
Hoewel de netto-winst vorig
jaar fors terugliep in vergelijking
met 1989 (van 704 naar 243 mil
joen dollar), is de aanval van de
Japanse concurrentie aan de
'onderkant van de markt' vol
gens Allaire afgeslagen. Op het
gebied van de kleine kopieerap
paraten zou Xerox zelfs weer
marktaandeel terugwinnen, al
dus Allaire.
Maar op het terrein waar het
concern traditioneel het sterkst
is, de grote kantoormachines,
stagneert de afzet als gevolg van
de recessie in de VS en Groot-
Brittannië. De veelbelovende
markten in Oost-Europa blijven
daarnaast vooral 'veelbelovend'.
„De economische situatie in
de Sovjetunie (tegenwoordig de
Unie van Soevereine Staten,
red.) is zo bar en boos, dat we
daar dit jaar nog minder machi
nes hebben verkocht dan in
1990. En dat terwijl de mogelijk
heden ongekend zijn! Het aan
tal kantoormachines per wer
kende Oostepropeaan is in ver
gelijking met de VS of West-Eu
ropa ongeveer één op de hon
derd. Om een moderne, indus
triële samenleving te runnen,
heb je onze machines toch no
dig."
Uitbreiding van de vier be
staande assemblagevestigingen
in Polen, Tsjecho-Slowakije,
Roemenië en Bulgarije staat
voorlopig niet op het program
ma. Wel wordt er vanuit Londen
gewerkt aan de uitbreiding van
het netwerk van 'dealers' in
Oost-Europa. Dat zijn er nu on
geveer honderd, maar Allaire is
zich er van bewust dat dit vol
strekt onvoldoende is om alert
in te kunnen spelen op markt
ontwikkelingen.
Mijnwerkers In het Westduitse Hückelhoven staakten gisteren voor het behoud van hun banen en tegen het
in de subsidies voor de kolenindustrie.
Duitsland in 1992 uitkomt op volgens de instituten e
ongeveer 2,5 procent. Dit jaar voor de economie i
gaat de Duitse economische DDR. Dit jaar stijgen de lonen
groei met 1,5 procent omhoog. daar gemiddeld met 19 procent
In het najaarsrapport staat en volgend jaar zal dat percen-
verder dat er opnieuw onder- tage neerkomen op 36. Deze
handeld moet worden over af- 'inhaalrace' is geen oplossing
gesloten looncontracten in het voor de economische proble-
Oosten. De zeer sterke loonstij- men, aldus de instituten,
ging van het afgelopen jaar is De produktie in de voormali
ge DDR rechtvaardigt geenszins
de sterke loonstijging. Door de
grote stijging van lonen, prijzen,
subsidies en belastingen bestaat
het gevaar dat het economische
herstelproces in de kiem wordt
gesmoord.
De Duitse minister van eco
nomische zaken. Möllemann,
kan zich vinden in het rapport
van de onderzoeksinstituten.
Hij is het vooral eens met de
waarschuwing voor een over
trokken loonbeleid en deelt de
mening dat 1992 een 'testjaar'
voor de cao-partners wordt
Pensioenfondsdirecteur De Beus: Praatjes regering baarlijke nonsens
Dat pensioenfondsen steenrijk zijn en te
passief met hun geld omspringen is baarlij
ke nonsens. Dat stelt drs. Dick J. de Beus,
directievoorzitter van het Pensioenfonds
PGGM. Zijn 'eigen' PGGM heeft vanzelf
sprekend een groot vermogen, belegd in
staatsleningen, gebouwen en aandelen in
zowel binnen- als buitenland. „Zo verdie
nen we nu wat we in de toekomst aan pen
sioenverplichtingen nodig hebben".
De praatjes die de overheid rondstrooit
als zouden de pensioenfondsen op een gi
gantische berg geld zitten, wordt De Beus
zo langzamerhand flink beu. Het is volgens
hem trouwens onzin dat de rijkdom van de
fondsen tot buitensporige omvang door
groeit. „Wij hebben al jaren achtereen tel
kens onze pensioenpremies verlaagd. Dat
konden we doen doordat we voor het in
stand houden van de reserves die we straks
nodig hebben, met die lagere premies toe
konden. Maar daar hebben we in onze be
leggingen dan wel een behoorlijk rende
ment voor nodig."
Risicopremie
Hoe De Beus ook praat, de politiek wil er
niet aan geloven. Zo meent een aantal
Tweede Kamer-leden dat de pensioenfond
sen zo goed bij kas zijn. dat ze gemakkelijk
de kosten kunnen dragen van bijvoorbeeld
infrastructurele projecten. De regering op
haar beurt wil dat PGGM door verlaging
van de pensioenpremies een 'loonsverho
ging' voor de gezondheidszorg bekostigt.
In principe zouden ook pensioenfondsen
heel wel infrastructurele projecten kunnen
uitvoeren. Voorwaarde is echter wel dat die
investering winst oplevert. Dat zou kunnen
betekenen, tol heffen op wegen en bij tun
nels of bruggen, liggeld innen bij havens of
een fikse huur vragen voor het gebruik van
spoorlijnen. Ate fondsen er brood in zouden
zien. zouden ze het misschien al lang heb
ben gedaan. Maar zo ligt het volgens De
Beus niet.
„Ook al zouden pensioenfortdsen over de
streep kunnen worden getrokken, dan ben
je nög verkeerd bezig. Dergelijke projecten
zouden düurder uitvallen dan wanneer de
overheid ze zelf financiert", aldus De Beus.
Een pensioenfonds of welke andere finan
cier ook, moet zijn geld er immers op de
een of andere manier uithalen met een re
delijk rendement erbovenop.
Doodordinair
Maar zouden de pensioenfondsen dan niet
met een geringer rendement genoegen
kunnen nemen? De Beus: „Zelf investeren
in infrastructurele projecten bezorgt je al zo
veel risico. Als wij een tunnel bouwen, steek
je je geld in een project waar je voor tiental
len jaren aan vast zit. Wie garandeert je dat
het gebruik zo groot blijft dat het geld er
weer uit komt. Misschien komt diezelfde
overheid zelfs met een beleid waardoor het
gebruik van auto's wordt belemmerd en de
tunnel minder wordt gebruikt. Zou je dan
de pensioenpremie moeten verhogen om
dat je beleggingen niet voldoende rende
ment opleveren? Hoe je het ook wendt of
keert, je komt jezelf altijd weer tegen. Is het
nu niet, dan in de toekomst. Wat je nu te
kort komt. zul ie in de toekomst alsnog
moeten inhalen."
Het stoort De Beus behoorlijk dat de poli
tiek in de discussie over de vermogens v an
de pensioenfondsen voortdurend belangen
vermengt. Het is naar zijn mening nauwe
lijks een discussie over principes; het is
doodordinair het zoeken naar geld omdat
het kabinet niet rond komt.
Dat bewijst volgens hem die andere greep
die Den Haag in de kas van het PGGM wil
doen: verlaag de pensioenpremie volgend
jaar met 4 procent (van 8 naar 4 procent)
zodat de (netto-)lonen in de gezondheids
zorg gelijk oplopen met die in het bedrijfs
leven zonder dat de overheid er extra geld
voor hoeft uit te trekken.
Voor het PGGM betekent zo'n operatie
een investering van 500 miljoen gulden, een
bedrag waar De Beus niet helemaal koud
onder blijft. Volgens hem is een verlaging
van de pensioenpremie volstrekt onverant
woord. De eigen berekeningen van het
PGGM voorzien voor 1992 weliswaar ook in
een premieverlaging maar die zou niet ver
der gaan dan 7,3 procent. Minder zou het
vermogen te zeer aantasten.
Pensioenfondsen hebben trouwens met
nog meer rekening te houden. Een vrij re
cente uitspraak van het Europese gerechts
hof en arresten van Nederlandse rechters
verplichten de fondsen tot het repareren
van pensioenvoorzieningen waarin onder
scheid werd gemaakt tussen mannen en
Aan die uitspraken lijkt, volgens de laatste
ontwikkelingen, een terugwerkende kracht
van vele iaren te worden verbonden. De be
dragen die daarvoor opzij moeten worden
gelegd, zijn bepaald niet misselijk. De Beus
sluit niet uit dat de premies weer omhoog
zullen moeten.
Bundesbank luidt de noodklok in rapport
FRANKFURT DPA-ANP-KRF
Het groeiende overheidstekort
van Duitsland is een acuut ge
vaar voor de economische groei
en werkgelegenheid van de ou
de deelstaten. Dat staat in het
vandaag verschenen rapport
van de Bundesbank, de Duitse
centrale bank in Frankfurt. Om
het tij te keren moet Bonn de
geldstroom richting oostelijke
deelstaten (ex-DDR) een halt
toeroepen.
De 'haviken' in Frankfurt zijn
bekende voorstanders van een
'zuinig huishoudbeleid' en ha
meren dan ook op beperking
•van de subsidies die Bonn de
oostelijke deelstaten gunt.
Daardoor is het overheidstekort
sinds de hereniging vorig jaar
„met sprongen omhoog ge
gaan", aldus het rapport.
flet tekort zal eind dit jaar
zijn opgelopen tot 1,30 miljard
mark, ofwel 4,5 procent van het
bruto nationaal produkt (bnp
wat de Duitsers tezamen produ
ceren en dus verdienen, red.).
Vorig jaar bedroeg het gat bijna
75 miljard mark.
Door het overheidstekort is
Bonn genoodzaakt steeds meer
geld lenen op de geld- en kapi
taalmarkten. De rentelasten be
reiken daardoor dit jaar de tien
miljard mark, aldus de bank.
Toch realiseert de Bundes
bank zich dat er tot voor kort
nauwelijks alternatieven be-
stonden om de kosten voor de
hereniging te betalen. De be
dragen die in de vijf oostelijke
staten worden gestoken om de
economische groei te stimule
ren, zijn immens. Dit jaar vloeit
er ongeveer 140 miljard mark
naar de nieuwe deelstaten.
Positiever zijn de vijf grote
Duitse instituten voor econo
misch onderzoek. In hun giste
ren gepubliceerde najaarsrap
port voorspellen zij economi
sche groei in de ex-DDR in
1992. Van een stormachtig her
stel zal echter nog geen sprake
zijn, zo schrijven zijn.
Dit jaar gaat de economie van
de voormalige DDR nog hard
achteruit. Volgens de vijf insti
tuten slinkt het bnp met 19,5
procent. In 1992 groeit de eco
nomie daarentegen met 12 pro
cent. In het Westen bedraagt de
economische groei volgend jaar
cent), zodat de groei i
heel
PGGM-directeur De Beus: „Misschien moeten we de premies wel weer
verhogen." foto cpd elzebet veenendaal
