Kunst
V?
=digros=6.98
Leiden met neus in de boeken
'Dan moet men in Leiden een tientje meer betalen'
Enthousiasme drijvende kracht Raggende Manne
Heineken JazzNight
van heerlijke
heldere kwaliteit
Tonny Huurdeman (69)
in Brabant overleden
't Is niks met De
ffiJ
Maandag 21 oktober 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RU SO AM SASK1A STOEUNGA Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving: RUTGER J HOOGEROUK
9
OP HET EENAKTERFESTIVAL in het
Parktheater in Alphen kregen de toe
schouwers geen moment tijd om zich te
vervelen. De acteerprestaties waren van
een hoog niveau.
ZOLANG JE DE RAGGENDE MANNE
als een leuke gimmick beschouwt valt
het optreden mee. Kijk je wat verder
onder de oppervlakte dan vormen 'De
Manne' een grote zeepbel die na krap
een half uur raggend uit elkaar spat.
BU HET ANTIQUARIAAT E J Brill hin
gen de boekenliefhebbers met de ar
men en benen naar buiten. Ze probeer
den een zeventiende of achttiende-
eeuwse editie van Cicero of Livius te
pakken te krijgen, die voor spotprijzen
van de hand gingen.
NIEUWSLIJN
Nationale Ballet het land in
AMSTERDAM - Het Nationale Ballet brengt van 12 t/m 26 no
vember tien meesterwerken uit de jaren dertig en veertig op de
planken. Dit zogenoemde Jooss/Balanchine/Ashton-program-
ma zal uitsluitend buiten Amsterdam te zien zijn. Van de Duitse
choreograaf Kurt Jooss wordt 'De groene tafel' uitgevoerd, van
George Balanchine 'The four temperaments' en van Frederick
Ashton 'Symphonic variations'. De pianisten Robin Barker en
Michael Mouratch begeleiden muzikaal 'De groene tafel'. De an
dere werken worden met band begeleid. De premièrevoorstel
ling is in de Stadsschouwburg Utrecht, daarna volgen Arnhem,
Nijmegen, Groningen, Roosendaal, Eindhoven, Heerlen, Venlo,
Breda en Den Bosch.
Erotische foto's van Jan Saudek
AMSTERDAM - Galerie Steltman in Amsterdam toont van 27 ok
tober tot 18 december erotische foto's van de Tsjechische foto
graaf Jan Saudek. Het regime dat in de jaren vijftig over het land
regeerde veroordeelde hem tot een geïsoleerd artistiek leven.
Zijn eerste expositie in 1963, aan de vooravond van de Praagse
Lente, betekende een korte periode van erkenning in zijn ge
boorteland maar na 1968 werd hij weer 'persona non grata' ver
klaard. Saudek heeft het vermogen schoonheid te provoceren,
waarbij hij sentimentaliteit niet schuwt, ook niet als het de sfeer
oproept van 19de eeuwse erotische prentbriefkaarten, aldus de
Nieuwe Schouwburg Rijswijk geopend
RIJSWIJK Nederland is weer een middelgroot theater rijker.
Minister d'Ancona (WVC) verrichtte afgelopen zaterdag met de
aanbieding van een kunstwerk de officiële opening van de Rijs-
wijkse Schouwburg. De bouw van het nieuwe theater heeft 11,5
miljoen gulden gekost. De schouwburg, een creatie van architect
Meindert Booy van het Rotterdamse architectenbureau Van den
Broek en Bakema, telt twee zalen: een grote met 650 plaatsen en
een kleine met 123 plaatsen. Met de opening van de Rijswijkse
Schouwburg is een eind gekomen aan een traditie van 25 jaar
theatervoorstellingen in een aula van een plaatselijke scholenge
meenschap. De officiële opening van de schouwburg werd ove
rigens bijna verhinderd door inbrekers die de dag er voor veel
schade in het gebouw aanrichtten.
Impressario Jacques Senf vindt actie van Wallis de Vries niet verstandig
Vervolg van pagina 1
LEIDEN JAN RU SO AM
De Leidse theaterdirecteur Pim
Wallis de Vries vreest dat spon
soring van theatervoorstellingen
steeds meer dreigt te verworden
tot het maken van reclame.
Vorige week heeft Wallis de
Vries, na in de krant kennis te
hebben genomen van de op
voering van de live-commercial
in de Utrechtse Stadsschouw
burg, producent Joop van den
Ende laten weten dat hij niet
gediend is van een dergelijke
vertoning in de Leidse Schouw
burg. Het argument dat de mu
sical niet zonder de sponsorgel
den van de sigarettenfabrikant
(4 ton) gemaakt zou kunnen
worden heeft Wallis de Vries
niet kunnen overtuigen.
Impressario Sehf, die de mu
sical voor Van den Ende aan de
theaters verkoopt, heeft de the
aterdirecteur in bedekte termen
gedreigd met een schadeclaim.
Maar volgens Wallis de Vries
(van huis uit jurist) heeft Senf
juridisch geen poot om op te
staan. „Er is tevoren geen enkel
overleg gevoerd over de live
commercial. Als dat wel het ge
val was geweest zouden we ze
ker voor de voorstelling hebben
bedankt."
Impressario Jacques Senf laat
desgevraagd weten dat er dui
delijke afspraken zijn gemaakt
met 40 theaterdirecteuren in
het land. „Wallis de Vries kent
die afspraken niet omdat hij
nieuw is", aldus Senf. De im
pressario noemt de opstelling
van de Leidse theaterdirecteur
„niet consequent" en „niet ver
standig."
„Niet consequent omdat hij an
dere vormen van reclame, in de
foyer bijvoorbeeld, wel toelaat
en niet verstandig omdat Lei
den met z'n schouwburg met
500 plaatsjes de sponsorgelden
hard nodig heeft. Zonder die 4
ton zou een produktie als Fun
ny Girl helemaal niet meer op
de Leidse planken komen. Ten
zij Leiden net publiek een tien
tje meer voor een kaartje wil la
ten betalen. Dat is mij om het
even natuurlijk."
Over de financiële gevolgen
van de opstelling van de Leidse
theaterdirecteur zal volgens
Senf nog een hartig woordje ge
sproken worden. „Een produk
tie met of zonder reclame
maakt natuurlijk duidelijk ver
schil." Senf zegt niet bevreesd
te zijn dat nu er één schaap
over de dam is er meer volgen.
Sponsoring en reclame zijn in
zijn ogen onontkoombaar. „Ik
wil er nog eens met alle theater
directeuren duidelijk over pra
ten hoe zij dat zien."
Wallis de Vries verklaart voor
af aan het reclameverbod geen
contact de hebben gehad met
collega-theaterdirecteuren. Hij
benadrukt evenwel dat zijn
handelwijze geen eenmansactie
betreft. De theaterdirecteur
weet zich gesteund door het
Leidse college van B en W dat
vorige week uitvoerig is geïnfor
meerd over de kwestie. Ook
Wallis de Vries laat er geen mis
verstand over bestaan dat hij
met andere theaterdirecteuren
een principiële discussie wil
voeren over over reclamemaken
in het theater.
De Leidse directeur zegt voor
alsnog niet te verwachten dat
grote theaterprodukties aan de
stad Leiden voorbij zullen gaan
wanneer Leiden volhardt in
haar opstelling dat er geen re
clame mag worden gemaakt op
het toneel. „Er zijn genoeg
sponsors die wel op een terug
houdende manier een voorstel
ling willen sponsoren", aldus
Wallis de Vries.
Eerste Boekenzondag doorslaand succes
De Eerste Leidse Boekenzondag, die gisteren is gehou
den, is een doorslaand succes geworden. Vanaf 's mor
gens tien uur tot laat in de middag was het een komen en
gaan bij de diverse Leidse antiquariaten en bij de Pieters
kerk, waar zo'n veertig tweedehands boekhandelaren
goede zaken deden. De Boekenzondag trok niet alleen
een Leids publiek. Uit het hele land kwamen bezoekers
naar de binnenstad, getuige de opmerking in de Pieters-
kerk-choorsteeg: „Kunt u mij misschien vertellen waar
hier ergens de Janskerk is?"
LEIDEN. WILFRED SIMONS
Bij het antiquariaat Burgersdijk of op zaterdai
Niermans kon men gratis zijn doen. We trek
boekenbezit laten taxeren door zelfde publiek dat ook op zon-
boekhandel ko-
i moeten werken
moeten
ongeveer het-
RECENSIE RIEN FROUCH
Vijf standbeelden, neuzen naar
rechts, de leider in een spierwit
te jas, de anderen deels in keu
rig Amerikaans kostuum, deels
in Afrikaanse uitmonstering
met dito hoofdtooi: Lester Bo
wie en het Art Ensemble of Chi
cago concentreren zich als gold
het een Afrikaans ritueel. In de
met spanning gevulde grote
zaal van de Doelen kun je een
speld horen vallen. Dan draait
de groep zich als één man om.
Zacht klinkt het mooiste geluid
dat je je uit een trompet en twee
tenorsaxen kunt denken. Ko
raalachtige mysterieuze muziek,
een raga bijna, maar kan dat,
Indiase muziek uit Afrikaanse
bron? Bij Bowie wel, blijkbaar,
bij Bowie kan alles.
Zo begon zaterdagnacht het
origineelste, boeiendste en
spannendste concert van de
Heineken JazzNight 1991 in de
Doelen. Voor duizend liefheb
bers. Dat lijkt niet veel voor het
belangrijkste concert van deze
JazzNight. Maar in een jazzfes
tival dat over bezoek niet had te
klagen Gerry Mulligan en Ta-
nia Maria trokken eerder op de
avond een overvolle grote zaal
en ook in de andere zalen was
het bezoek meer dan bevredi
gend geeft dat aantal voor
een niet alledaagse formatie aan
dat het festival nu ook door de
ware jazzliefhebber voor vol
wordt aangezien.
Bowie kwam met
meur voor Europa: 'Art Ensem
ble en Brass Fantasy' gaan sa
men in een prachtige show die
in muzikaal opzicht het absolu
te hoogtepunt van het festival
mag worden genoemd.
Als geheel trouwens werd het
festival gedragen door kwaliteit
en sfeer. Begonnen met een uit
stekend concert van het Willem
Breuker Kollektief op het
Schouwburgplein waren er in
deze 'volle week jazz' vele op
tredens van internationale allu
re in de stad Amerika's groot
ste trompettist Tom Harrell bij
voorbeeld, in Thelonious, en
trombonist Slide Hampton in
Dizzy, en niet te vergeten
het Gerry Mulligan Quartet.
Het Gerry Mulligan Quartet
dat zaterdagavond aantrad,
mocht dan wat stroef op gang
komen, naarmate de tijd vor
derde, nam ook de inspiratie
toe. In het kwartet vielen vooral
pianist Bill Mays en bassist
Dean Johnson op.
En dan Slide Hampton. Drie
dagen heeft deze oude rot met
de Big Band van het Rotterdams
Conservatorium gewerkt en die
band liep als een geoliede ma
chine, fraai homogeen van
klank, met uitstekende solisten
en zeer fraaie soli van de mees
ter zelf.
De naar stijl zeer uiteenlo
pende concerten in de vier za
len van de Doelen lieten er geeri
misverstand over bestaan dat
het kwaliteit is waar program
meur Adriaan de Voogd op
mikt.
boekdeskundige A.D. Steen
kamp, een buitenkansje waar
van veel mensen gebruik maak
ten. Tegen een bezitter van een
prent met een gezicht op
Utrecht gaf Steenkamp de raad,
zijn bezit in dfe stad te verko
pen: „Nu brengt het vijftig of
zestig gulden op, maar daar be
slist meer."
Leidenaar Emile Tervooren
bleek de gelukkige bezitter van
een Enkhuizer Almanak uit
1763, die vierhonderd gulden
waard bleek te zijn. „Dat had ik
toch wel verwacht", zei hij in
een reactie. „Het zit nog in de
originele band en behalve de
gebruikelijke almanak zit er een
kroniek bij. Dat is heel bijzon
der voor die tijd." Volgens
Steenkamp was het inderdaad
„een leuk boekje, maar ook niet
meer dan dat. Het is zeker geen
unieke vondst of zo."
Boekhandel Kooijker trok veel
publiek, niet alleen omdat een
uitverkoop werd gehouden,
maar ook omdat de dichter An
ton Korteweg was uitgenodigd
om uit eigen werk voor te lezen.
Woordvoerster Mieneke Hage
toonde zich zeer tevreden over
de opkomst. „Het is vandaag
niet onze bedoeling om te ver
kopen. We denken dat
dag
de Openbare Biblio
theek gaat", meende Hage.
Ook bij het antiquariaat E.J.
Brill hingen de boekenliefheb
bers met de armen en benen
naar buiten. Zelfs Italianen
graaiden daar in de bakken om
een zeventiende of achttiende-
eeuwse editie van Cicero of Li
vius te pakken te
voor spotprijzen va
gingen. Volgens woordvoerder
R. Smitskamp bestond het pu
bliek voor het merendeel uit
oude bekenden, die heel posi
tief reageerden op de Boeken-
dag. „Tot 1984 hield ik wel va
ker uitverkoop. Nu krijg ik men
sen binnen die zeggen: Wat
leuk, dat je dit weer 'ns doet."
Bij de ingang van de Pieters
kerk moesten de kooplustigen
zelfs in de rij staan om naar bin
nen te kunnen. Wel werd er van
verschillende kanten gemord
over de toegangsprijs van 3,50
gulden. „Die antiquaars geven
echt niks cadeau", was de me
ning van iemand in het publiek,
maar zijn boekenliefde was
hem blijkbaar toch wel een
greep(je) in de portemonnaie
waard. Vele honderden mensen
schuifelden langs de standjes en
bladerden in het aanbod, dat
varieerde van 'Afkes Tiental' tot
'Geschiedenis van de Bouw
kunst'. Bij een antiquariaat dat
ialiseerd was in reisboe-
snuffelde burgemeester
krijgen,
de zaak
normaal gesproken
Leidenaar Emile Tervooren (r)
huizer Almanak uit 1763 die, volgens boekde:
vierhonderd gulden waard is.
bezitter van een Enk-
indige A.D. Steenkamp,
FOTO HIELCO KUIPERS
Goekoop op zijn gemak rond.
Misschien plannen voor een
nieuwe reis naar Ithaca?
Over de prijzen van de oude
boeken waren veel bezoekers in
de Pieterskerk niet erg te spre
ken. Men vond ze over het alge
meen aan de hoge kant. „Een
Tom Poes-strip voor vijfenze
ventig gulden!" riep iemand ge
schokt tegen een al even ver
baasde metgezel: „Dat is duur,
duur, duuri"
Bij antiquariaat AioloZ was
het, vooral in de ochtenduren,
beduidend minder druk dan bij
de andere winkels. Boekverko
per Piet van Winden schreef dit
toe aan het feit dat hij geen uit
verkoop hield, zoals de andere
zaken. „Wij tonen vandaag juist
boeken, die wij anders in Ne
derland nooit verkopen, zoals
unieke fotoboeken, tijdschriften
en zeldzame geïllustreerde ro
mans." Hij verwachtte in de
middaguren nog wel publiek:
„Onze boeken lopen niet weg,
dat weten de klanten. Bij ons
hoef je geen koopjesjager te
zijn."
Dat geldt kennelijk ook voor
Atleest Boekhandel aan het Kort
Rapenburg. Hier hing gister
middag een briefje aan de deur
met het opschrift: 'Geen klan
ten, dus ben ik maar weer
dichtgegaan.'
Vrijwel alle andere boekver
kopers waren gisteren echter
positief over de eerste Leidse
Boekenzondag en zeiden alle
maal ook volgend jaar weer mee
te willen doen. Volgens boek
verkoper Aad van Maanen van
Antiquariaat Klikspaan is het
een prima gelegenheid om te
laten zien dat Leiden een echte
boekenstad is. „Als je ziet wat er
hier vroeger allemaal gepubli
ceerd is... In praktisch ieder huis
moet een uitgeverij hebben ge
staan. Met zo n boekendag sluit
je aan bij een mooie, oude tra
ditie."
Tony Huurdeman.
ZEVENBERGEN GPD
De actrice/cabaretière Tonny Huurdeman is afgelopen woens
dag na een langdurige ziekte in haar woonplaats Zevenbergen
(Noord-Brabant) op 69-jarige leeftijd overleden. Tot het begin
van de jaren tachtig was zij een bekende verschijning op de Ne
derlandse televisie. Ze trad op in veel bekeken tv-series, zoals
Twee onder één kap (VARA) en Tonny en Johnny (NCRV), een
reeks shows waarin zij te zien was met Johnny JCraaykamp Sr.
Teuntje Huurdeman, zoals zij officieel heette, werd op 9 juli
1922 in Hilversum geboren. Al als kind speelde zij rollen bij het
plaatselijk amateurtoneel. Direct na de oorlog werd zij professio
neel zangeres. Via dit vak 'ontdekte' zij de radio, aanvankelijk als
presentatrice van kinderprogramma's maar al snel daarna in de
radio-amusementssector, die verantwoordelijk was voor pro
gramma's als Jinn, Tierelantijnen, Loeren aan de hor en Kla
tergoud. Ze heeft ook veelvuldig meegewerkt aan hoorspelen.
Vanaf de jaren zestig was zij regelmatig te gast in populaire te
levisieprogramma's. Ze trad op in shows en cabaretprogram
ma's maar ook in toneelstukken. Bekende produkties uit die tijd
waren: Inclusief, De Baron van Münchhausen. Klatergoud. Dit is
Tonny, Wonderlijke Wereld, en Boem Boem. Ook in Jan en Alle
man en Muziek om naar te kijken was Huurdeman te zien.
Tonny Huurdeman heeft ook in films gespeeld (o.m. in Turks
Fruit van Paul Verhoeven) en heeft verscheidene grammofoon
platen gemaakt.
V i; n n n
Recensie CONNY VAN DER Z
Afgelopen weekeinde presen
teerden zes amateur-toneel
groepen uit de regio Leiden en
Alphen hun stukken op het een-
akterfestival in het Parktheater overspel" Aan
in Alphen. Initiatiefnemer Ro
nald Jansen wil hiermee een ex
tra impuls geven aan het ama
teurtoneel in de regio Zuid-Hol
land. „Het wedstrijdelement
ontbreekt op dit festival: het
gaat niet om het winnen of ver
liezen, maar om het spelple-
En plezier was er zeker, niet
alleen voor de spelers, maar
vooral ook voor de toeschou
wers die geen moment tijd kre
gen om zich te vervelen. Het
spits werd afgebeten door de
Leidse Timdelerclub. Zij bracht
een licht absurdistisch stuk van
C.G. Wiegand Bruss met de titel
'Feest op de agenda'. Op de
beste momenten deed deze
voorstelling denken aan Monty-
Pyton. Een perfecte timing en
een strakke regie ondersteunde
de spelsituaties. De zwakke mo
menten zaten vooral aan het
begin waar het spel te traag
Van een geheel ander kaliber
was het stuk 'De Overledene'
van Rene Obaldia, dat werd ge-
bracht door Spot uit Alphen. De dit geval drie dames van lichte
enscenering op zich leverde al zeden, de haan werd gepersoni-
een boeiend plaatje op. Twee fieerd in de pooier, en de vos
vrouwen treuren, omringd door
vele kaarsjes, bij de kist van de
overleden Victor. De ene vrouw
is zijn echtgenote, de andere
zijn minnares. Al snel blijkt dat
de overledene geen schoon ge
weten had. Zo verkrachtte hij
sje en pleegde hij
het slot bleek een
met fictie en wer
kelijkheid. Er was sprake van
een toneelstuk in een toneel
stuk. De twee vrouwen waren
actrices die samen een dialoog
hadden geoefend.
De wisselwerking tussen fan
tasie en werkelijkheid speelde
ook een rol in het sluitstuk van
de eerste avond 'Lady eau de
cologne' van Tennessee Willi
ams. Toneelvereniging Piccolo
uit Langeraar had gekozen voor
een eenvoudige vormgeving. Er
stonden slechts een bed en een
paar flessen drank op het to
neel. Op het bed een alcoholiste
die geen geld meer heeft om
haar hospita te betalen en die
leeft in een fantasiewereld. Het
spel was erg statisch en daar
door saai.
Verleiding was het thema van
het eerste stuk dat zaterdag ge
bracht werd door Litteris Sa
crum uit Leiden. In dit stuk van
de Pool Slawomir Mrozek pro
beert een vos een aantal kippen
te verleiden en tenslotte eet hij
dè haan op. De kippen waren in
was een cellist die zijn muziek
instrument gebruikte om te ver
leiden.
De tegenstelling met het stuk
'Een lichte lunch' van Peter van
Straaten was groot. Had Litteris
Sacrum gekozen voor een wat
bombastische aankleding, Mi-
micrimi uit Wassenaar hield het
onder invloed van drank, ko
men ook hun intieme proble
men aan bod.
Het laatste stuk van de avond
was 'Een tot nog toe onvervuld
verlangen' van Moniek Kramer.
Per Expres had een gedurfde
keuze gemaakt met dit absur
distische stuk. Werkelijk alles
kwam er in voor een dode tante
op eenvoud. Twee vrouwen uit Amerika, een homofiele rela-
lunchen met elkaar i
taurant. Ze bespreken de situa
tie van vroeger en gaandeweg,
slecht huwelijk. De
teerprestaties waren van hoog
RECENSIE HANS KEUZERS
Concert De Raggende Manne. Bob Fosko
- zang, trompet. Theo Slagter - gitaar.
Louis ter Burg - bas. Paul Gudmunsson -
drums.
Gezien: 19 oktober, L.V.C..
Leiden
Bob Fosko tergt zijn publiek
tot het uiterste. De groep staat
toch zeker meer dan vijf minu
ten op het podium zonder een
noot te spelen. De zanger dren
telt, roept dat je aan het eind
van de zaal lid kunt worden van
0venverse
WITTE
PUNTEN
6 STUKS
geenL39Wr
dagverse
CHOCOLADE
VLAST
UTERPAK
geen>ts maar
BIETJES
HEELP0MD
geen maar
heerujk gekruide
BRAAD
WORSTJES!
HEEL KILO
t.d.kj
OUAW-y
VNoOTWutKU Do<i»nrg«Q2«6-5
de V.P.R.O. en daarna met veel
gevoel voor understatement:
„Nou, laten we maar begin
nen." Uniek zijn de Raggende
Manne met hun nogal plasti
sche, gespierde teksten. De da
gelijkse mini-ellende staat voor
op: auto's in de file, een zeuren
de hond die uitgelaten wil wor
den, irritante heipalen in de
vroege ochtend, het passeert al
lemaal de revue.
Fosko schreeuwt met volle
overgave zijn kleine ergernissen
de zaal in. De eerste tien minu
ten met o.m. 'Zand' en 'Het rijdt
niet' met ondersteunende
claxongeluiden op band zijn
De Manne zeer overtuigend be
zig met een gedreven Theo
Slagter op gitaar. Daarna is het
goed mis. Voor in de zaal wordt
nog flink de pogo bedreven,
maar op het podium is het
kunstje van de herhaling inge
zet. 'Over de rooie', 'Ik zag je
met een ander* en zelfs 'Ik vind
je leuk' krijgen allemaal dezelf
de groove mee.
Daarnaast wordt Fosko bij
zonder eentonig met zijn
schreeuwpartijen, daar kan z
de 6 seconde durende
'Nee's Niks' niets a
ren. Zolang je 'De Raggende
Manne' als een leuke gimmick
beschouwd valt het optreden
vooral door de grappige tekst -
vondsten nog mee. Kijk je wat
verder onder de oppervlakte
dan zijn De Raggende Manne
een grote zeepbel die na krap
een half uur raggend uit elkaar
spat
