Buitenland
Bestand genegeerd
Turken kiezen voor coalitieregering
Gorbatsjov valt republieken aan
'Israël bezit North: Reagan wist
driehonderd aues Van iran-affaire
kernkoppen'
Gijzelaar na
gebaar Israël
mogelijk vrij
Honderden doden bij
aardbeving in India
Anti-buitenlanderpartij
wint fors in Zwitserland
Maandag 21 oktober 1991 Redactie: 023-1
D FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA UJUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: HANS BOEZELUN
DE RUSSISCHE PRESIDENT Boris Jeltsin heeft de opstandige leiders van de
in de Russische Federatie gelegen autonome republiek van de Tsjetsjen-ln-
goesj zaterdag drie dagen de tijd gegeven om de bezette gebouwen in de
republiek vrij te geven, alle wapens in te leveren en alle illegale gewapende
groeperingen te ontbinden. De oppositie eist het vertrek van de regering van
de republiek die de coup tegen Gorbatsjov zou hebben gesteund
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
VS halen atoombommen uit Korea
De Verenigde Staten zijn van plan al hun atoombommen uit
Zuid-Korea weg te halen. Dat is het afgelopen weekeinde gezegd
door Amerikaanse regeringsfunctionarissen. Op 27 september
kondigde de Amerikaanse president Bush al aan dat hij alle tac
tische kernwapens uit Zuid-Korea zou laten verwijderen. De
kernwapens worden niet langer nodig geacht voor de verdedi
ging van Zuid-Korea. De Amerikanen hopen bovendien met hun
besluit Noord-Korea ertoe te brengen internationale inspectie
van z'n nucleaire fabrieken door het Internationale Atoom Ener
gie Agentschap (IAEA) toe te staan.
Onschendbaarheid Garcia opgeheven
De Peruaanse senaat heeft zaterdag de parlementaire onschend
baarheid van oud-president Alan Garcia opgeheven, waardoor
hij terecht kan staan op verdenking van corruptie en verduiste
ring. Garcia wordt er van beschuldigd met bijna 1 miljoen gul
den overheidsgeld drie huizen te hebben gebouwd in de hoofd
stad Lima. Met 38 tegen 17 stemmen en twee onthoudingen be
sloot de senaat dat het onderzoek tegen Garcia, dat al een jaar
loopt, de vorm van een rechtszaak kan
Mobutu wil premier ontslaan
De Zaïrese president Mobutu Sese Seko heeft gisteren gezegd
dat hij premier Etienne Tshisekedi wil ontslaan en hem wil ver
vangen door een andere kandidaat van de oppositiepartijen. „Ik
ben degene die hem tegen beter weten in heeft benoemd", ver
klaarde Mobutu. „Voor mij is hij niet langer de juiste. Ik zal de
oppositie vragen iemand anders voor te dragen". Tshisekedi
werd tot premier benoemd nadat bij rellen in verschillende Zaï
rese steden vier weken geleden zo'n 250 mensen om het leven
kwamen.
Communisten Cambodja overstag
Met het oog op naderende verkiezingen en een vredesverdrag
heeft de Cambodjaanse communistische partij de invoering van
het meerpartijenstelsel goedgekeurd en een aanzet gegeven tot
de markteconomie. De partij koos een andere naam en zette
voorzitter Heng Samrin aan de kant. Cambodja is het eerste land
in Indochina dat het meerpartijenstelsel invoert. De communis
ten in Vietnam en Laos, de twee andere landen in de regio, heb
ben wel hervormingen doorgevoerd maar weigeren hun politie
ke monopolie op te geven.
Zwarten gedood in Kaapstad
Negen zwarten, onder wie vier kinderen, zijn bij geweld tussen
rivaliserende taxichauffeurs in Kaapstad om het leven gekomen.
De ruzie tussen de taxibedrijven om routes en passagiers loopt
de laatste tijd steeds hoger op, ondanks bemiddeling van onder
anderen aartsbisschop Desmond Tutu. In Soweto bij Johannes
burg werden op een station twee zwarten dodelijk getroffen toen
vanuit een aankomende trein werd geschoten. De politie zei dat
de trein vol zat met Inkatha-aanhangers die na een bijeenkomst
naar huis gingen.
Tientallen doden bij strijd om Dubrovnik
Wapenstilstand of niet, het afgelopen weekeinde is weer
hevig gevochten tussen Kroatische gardisten en eenhe
den van het Joegoslavische leger en Servische strijders.
Het leger en de marine hervatten gisteren de beschietin
gen van de historische havenstad Dubrovnik. Volgens
woordvoerders van beide zijden zijn daarbij tientallen
doden gevallen.
af-nrr. Het afgelopen weekeinde heeft
ZAGRE8-BELGRADOAFP-APhe( ge8sne£wd De burgerbe.
Het Joegoslavische leger open- volking is gevraagd om de gar
de rond elf uur de aanval met disten van warme kleding en
zware artillerie in een poging de warm eten te1
kustweg te bereiken tussen Plat In de loop van de dag liep de
leger is erin geslaagd door te vechten rond onder andere
dringen tot Plat, aldus de
Kroatische televisie. Federale
tanks rukken op naar Mlini en
Srebreno.
De strijdende partijen hadden
gisterochtend nog eensgezind
gemeld dat er in de nacht van
zaterdag op zondag niet is ge
vochten in Kroatië. Volgens de
Kroatische radio had dat niet al
leen te maken met het zoveelste
bestand, maar ook met de
slechte weersomstandigheden.
ijek, Vukavor en Dubrovnik,
maar ook door het verwijt van
het federale presidentschap dat
de Kroatische president Tudj-
man zich niet aan de bepalin
gen van het bestand houdt dat
vrijdag in Den Haag werd geslo
ten.
In zijn order tot het staakt-
het-vuren heeft Tudjman zijn
troepen zaterdag opgeroepen
de blokkade van de kazernes
van het federale leger in Kroatië
pas op te heffen als het leger de
belegering en blokkade van alle
Kroatische steden, havens,
vliegvelden en communicatie
lijnen opheft Zulke voorwaar
den maken geen deel uit van
het akkoord.
Gisterochtend kwam het
hulpkonvooi van de organisatie
Artsen Zonder Grenzen, dat za
terdag ruim honderd zwaarge
wonden evacueerde uit het be
legerde Vukovar en daarbij on
der mortiervuur kwam, veilig
terug achter de Kroatische li-
Toen het konvooi zaterdag uit
Vukovar vertrok reed een van de
auto's op een landmijn. Bij de
explosie raakten twee verpleeg
sters gewond. Eén van de ver
pleegsters werd aan de benen
gewond, de ander liep een her
senschudding en shock op. Het
federale leger maakte in een
communiqué bekend dat de
mijn moedwillig tot ontploffing
was gebracht door een Kroati
sche strijder die zich in een veld
naast de weg had verstopt.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Rusland, de grootste van de twaalf republieken
die moeizaam proberen een compromis te vin-
President Gorbatsjov van de Unie van Soevereine den tussen eigen onafhankelijkheid
Staten (USS, ex-Sovjetunie) zal zich „met alle
grondwettelijke middelen" verzetten tegen plan
nen van republieken om eigen legers te vormen.
„Dit is niet leuk meer. Die plannen zijn gevaarlijk,
frivool, onverantwoordelijk en onwettig", zei hij
vanmorgen bij de openingszitting van het nieuwe
nationale parlement.
Gorbatsjovs waarschuwing veroorzaakte de no
dige commotie onder de afgevaardigden. Het ge
bruikelijke applaus bleef na zijn korte toespraak
uit. Gorbatsjov zei niet welke maatregelen hij
overweegt om het uiteenvallen van het Rode Le
ger in republikeinse segmenten te voorkomen.
Verschillende republieken, waaronder de Oek-
raine en Armenië, hebben aangekondigd te wer
ken aan de formatie van eigen strijdkrachten.
werking binnen het voormalige Sovjet-rijk, wil
'nationale gardes' oprichten.
Slechts zeven van de twaalf republieken stuur
den vanmorgen afgevaardigden naar de nieuwe
Opperste Sovjet. Het oude parlement is na de
mislukte staatsgreep van augustus ontbonden.
Belangrijkste wegblijver is de Oekraine, dat vrij
dag al weigerde de economische overeenkomst
met acht andere republieken te ondertekenen.
Azerbajdzjan en Moldava stuurden waarne
mers, Armenië en Georgië volgden het Oekrainse
voorbeeld. Deze republieken vinden dat het na
tionale parlement, dat wordt geacht te debatteren
over een ontwerpverdrag voor een politieke Unie,
zich niet met hun onafhankelijkheid moet be- new vork «afp
moeien.
De Duitse minister van milieu, Töpfer, heeft afgelopen zaterdag een bezoek gebracht aan de beruchte kernre
actor in Tsjemobyl. Na de kernramp van 1986 deed zich eerder deze maand een nieuwe ontploffing voor in
het complex, gevolgd door een brand. De gevolgen waren deze keer weliswaar niet ernstig, maar de schade
aan reactor 2 bleek enorm. foto epa tim brakemeier
eind 1986 wereldkundig werd
door een medewerker van de
toenmalige vice-president, Ge
orge Bush, werd benaderd met
Ook 'Amnesty'
voor het milieu
Er moet een nieuwe internatio
nale organisatie worden opge
richt die over de hele wereld
misstanden op het gebied van
het milieu gaat onderzoeken.
Die oproep staat in een rapport
van de Verenigde Naties en
twee andere natuurbescher
mingsorganisaties, dat vandaag
is gepubliceerd. De nieuwe or
ganisatie zou voor het milieu
moeten gaan betekenen wat
Amnesty International voor de
mensenrechten betekent, aldus
het rapport 'Zorgen voor de
Aarde - Een strategie om het le
ven te behouden'.
Het verslag is een gezamenlijk
project van de VN-milieuorga-
nisatie Unep en de organisaties
'World Conservation Union' en
'World Wide Fund for Nature'.
Tientallen regeringen en inter
nationale instellingen hebben
een bijdrage aan het rapport ge
leverd. Het voorbereiden van
het stuk heeft drie jaar in beslag
genomen.
'Zorgen voor de aarde' bevat
een lijst van 132 aanbevelingen
voor een samenleving die eco
nomisch groeit zonder dat het
milieu wordt aangetast. Volgens
het rapport zal uitvoering van
het programma ruim 2,5 mil
jard gulden kosten.
Israël beschikt over zeker drie
honderd kernkoppen en hon
derden neutronenbommen, wat
een nucleair arsenaal vormt dat
veel omvangrijker is dan de Ver
enigde Staten denken. Dat
schrijft de Amerikaanse journa
list Seymour Hersh in een boek
dat gisteren is aangehaald door
de New York Times.
WASHINGTON «HENK DAM
CORRESPONDENT
Oud-president Reagan was van
alle details van het Iran-Contra-
schandaal op de hoogte. Dat is het verzoek Reagan vrij te plei-
de kern van een boek dat is ge
schreven door de centrale man
van het schandaal, Oliver North.
Reagan zelf heeft altijd gezegd
dat hij niet op de hoogte was
van het feit dat een groep rege
ringsfunctionarissen onder lei
ding van North met de winsten
ten.
In zijn boek Vie Samson Op- °P de geheime wapenverkopen
J tion schrijft Seymour Ilersh ook aan Iran de Contra's in Nicara-
dat de joodse staat drie keer in g"a financieel steunde in de tijd
Öj zijn geschiedenis in volledige dat het Congres dat had verbo-
KA staat van nucleaire paraatheid "en-
paraatheid
heeft verkeerd: twee keer gedu
rende de Yom-Kippuroorlog in
1973, en één keer tijdens de
Golfoorlog, toen Israël het doel
wit was van Iraakse Scud-raket-
ten.
viteiten ook „met enthousias
me" steunde.
North herhaalt daarmee, in
wat scherpere bewoordingen
dan destijds, zijn beschuldigin
gen aan het adres van Reagan
zoals hij die in 1987 tijdens
hoorzittingen van het Congres
De door Israël gesteunde SLA- en in 1989 tijdens een rechts-
militie in Zuid-Libanon heeft zaak in Washington uitte. Maar
vanmorgen veertien Libanese net 318 indertijd heeft North
gevangenen vrijgelaten. Dit geen tastbare bewijzen voor zijn
heeft een Israëlische zegsman stelling. Wel zegt hij -
JERUZALEM-BAYRUT»
Een gewapend Georgisch meisje begeleidt twee vriendinnetjes
van de opstandige Zuid-Osseten af te slaan. Het etnische
kelijk Georgië horen e
p weg naar school. Haar vader gaf haar zijn geweer mee om eventuele aanvallen
i laaide de afgelopen dagen weer op. De Zuid-Osseten willen niet bij een onafhan-
verklaard. De vrijlating maakt
de weg vrij voor de reeds aange
kondigde vrijlating van een
Amerikaanse gijzelaar in Liba-
Eerder vandaag zei de Islami
tische Jihad voor de Bevrijding
van Palestina aan binnen 24 uur
1 haar twee Amerikaanse
Ook schrijft North dat hij,
eveneens eind 1986, van het
Witte Huis de opdracht kreeg
om een chronologie van de ge
beurtenissen rond de Iran-affai
re te maken. Die chronologie
werd vervolgens door de voor
malige nationale veiligheidsad
viseur McFarlane drastisch ge
wijzigd zodat deze klopte met
de verklaringen van onschuld
van de president, aldus North.
Volgens North heeft het Witte
Huis, toen het schandaal op het
punt stond bekend te worden,
een - geslaagde - poging gedaan
de feiten zo te verdraaien dat
het leek alsof Reagan nergens
van wist. Alle schuld kwam
de Contra's, maar die acti- daarmee te rusten op North,
nationaal veiligheidsadviseur
Poindexter, en directeur Bill Ca
sey van de CIA, die al snel over
leed.
North werd in 1989 door een
rechtbank voor zijn aandeel in
de affaire veroordeeld, maar dit
jaar op technisch-juridische
gronden vrijgesproken van
rechtsvervolging. North schrijft
nu, dat het nooit tot een rechts
zaak had moeten komen. De
president, aldus een bittere
North schrijft in z'n boek 'Un
der Fire', dat eind deze week in
de Amerikaanse boekhandels
zal liggen, dat hij ervan over
tuigd is dat Reagan niet alleen
op de hoogte was van alle ille
gale activiteiten ten behoeve
aansluiting bij hun volksgenoten in Noord-Ossetië. Dat ligt in de Russische Federatie.
foto epa oleg nikishin gijzelaars te zullen vrijlaten.
een nieuw gegeven - dat hij een North, had mij gratie moeten
paar dagen nadat het schandaal geven.
BERN DPA-Rtr-AP
Een kleine rechtse oppositie
partij, die de stroom buiten
landse asielzoekers wil indam
men, heeft een spectaculaire
winst behaald bij de verkiezin
gen gisteren in Zwitserland. De
Auto-partij zal vermoedelijk
haar huidige 2 zetels in het la
gerhuis uitbreiden tot 9.
Een belangrijke verschuiving
in de machtsverhoudingen tus
sen de grote partijen deed zich
echter niet voor. Zwitserland
wordt sinds 1959 geregeerd
door een grote coalitie van Vrij
zinnig-Democraten (FDP),
Christen-Democraten (CVP),
Sociaal-Democraten (SPS) en
de conservatieve Zwitserse
Volkspartij (SVP). Samen heb
ben zij ruim driekwart van de
200 zetels in het lagerhuis en
een nog grotere meerderheid in
het hogerhuis van 46 zetels. De
FDP en de CVP verliezen, maar
de twee andere regeringspartij
en handhaven zich. De defini
tieve uitslag wordt pas later
vandaag verwacht.
De Auto-partij, die werd op
gericht als protest tegen de ver
laging van de maximum-snel
heid en verhoging van de benzi
neprijzen, wil dat het leger aan
de Zwitserse grens wordt inge
zet om vreemdelingen buiten
de deur te houden. Door de
winst van zeven zetels heeft de
partij het recht zitting te nemen
in parlementscommissies die
wetgeving opstellen.
Minder dan de helft van de
4,5 miljoen stemgerechtigden
ging gisteren naar de stembus.
ANKARA GPD-AFP-Rtr-DPA-AP
De Turkse kiezers hebben tijdens de ver
vroegde algemene verkiezingen van giste
ren duidelijk voor een coalitieregering ge
kozen. Daarmee komt een einde aan de
acht jaar durende alleenheerschappij van
de Moederlandpartij (MP) van president
Turgut Ozai.
Formateur wordt vrijwel zeker Suleyman
Demirel, die al zes keer eerder premier is
geweest. Zijn traditioneel-rechtse Partij van
het juiste Pad (PJP) lijkt op weg naar onge
veer 30 procent van de stemmen. Als twee
de lijkt de MP van Ozal en premier Mesut
Democratische Volkspartij van Erdal Inönil deelnemen, haalt de kiesdrempel waar-
het slecht hebben gedaan en een groot schijnlijk niet.
Yilmaz te eindigen. Ze heeft bijna een kwart Arparslan Türkesh.
deel van de voorspelde 98 zetels hebben te
danken aan de samenwerking in het zuid
oosten met de Kurdische Volkspartij van de
Arbeid.
De fundamenteel-islamitische Welvaarts
partij van Necmettin Erbakan zou met on
geveer 17 procent en 53 zetels opvallend
goed scoren. Bij de vorige verkiezingen
haalde de WP nog niet genoeg stemmen
om in het parlement te komen. Bij de ver
kiezingen van gisteren werd mede daarom
samengewerkt met de nationalistische Ar-
beidspartij van de extreem-rechtse leider
van de stemmen behaald.
Door het ingewikkelde kiesstelsel zal de
exacte zetelverdeling niet vóór morgen be
kend zijn. Nadat 4,5 miljoen stemmen
De links-socialistische Partij van Demo
cratisch Links (PDL) van ex-premier Bulent
E^evit lijkt net boven de kiesdrempel van 10
procent uit te komen. De Socialistische Par-
geteld, voorspelde de computer de PJP tij van Dogu Perin^ek, de eerste marxisti-
171 zetels en de MP 126 zetels. De Sociaal- sche partij die aan de verkiezingen mocht
Het mogelijke vertrek van de Moeder
landpartij uit de regering betekent de defi
nitieve breuk met de militaire dictatuur die
van 1980 tot 1983 in Turkije heerste. Ozal
heeft in de militaire regering gediend als
minister en zijn partij was de enige van drie
partijen die van de militairen mochten
meedingen in de verkiezingen van 1983.
De verkiezingen hebben een grote recht
se meerderheid opgeleverd, maar die leidt
niet automatisch tot een regering. Tussen
de PJP van Demirel en MP van Ozal zit zo
veel oud zeer, dat een gemakkelijke samen
werking er niet in zit. Demirel zou ook kun
nen kiezen voor de fundamentalisten van
de WP, maar schrikt daarvoor mogelijk te
rug in verband met het het verbond tussen
de WP en Türkesh.
V DELHI «AFP-AP
Door een aardbeving
nacht van zaterdag op
aan de voet van het Himalaya-
gebergte in het noorden van In
dia zijn volgens eerste schattin
gen tussen de 300 en 500 doden
gevallen en zijn 3000 mensen
gewond geraakt. In twee distric
ten vlak bij Tibet zijn duizenden
mensen dakloos geworden.
pas over enkele dagen kan wor
de den opgemaakt.
Ook in andere deelstaten
zoals Punjab, werd de schok ge
voeld. In New Delhi en andere
steden in het noorden storm
den tienduizenden mensen in
paniek de straat op.
De meeste slachtoffers vielen
ten gevolge van aardverschui
vingen en het instorten van ge
bouwen. Tienduizenden huizen
werden verwoest, zei een func
tionaris in Dehra Dun, de
De aardbeving die een kracht
had van 6,1 op de schaal van
Richter en bijna een minuut dichtst bij het noodgebied gele-
aanhield, teisterde vooral het
district Uttarkashi, waar gister
avond al 262 lichamen waren
geborgen. In de stad Maneri
vielen de meeste slachtoffers. In
het ten oosten van Uttarkashi
gelegen district Chamoli kwa
men minstens 20 mensen om
het leven, onder wie 15 pel
grims bij een hindoe-tempel in
de stad Kedamath. De telefoon
is praktisch in het hele rampge
bied uitgevallen waardoor een
definitieve balans van slachtof
fers en schade waarschijnlijk
gen
)te stad. Door de aard-
tuivingen werden de red
dingswerkzaamheden in het
toch al weinig toegankelijke ge
bied extra bemoeilijkt. De rege
ring heeft leger- en paramilitai
re eenheden naar het rampge
bied gestuurd om te helpen bij
de reddingswerkzaamheden.
De regio werd op 21 augustus
1988 ook al door een zeer
krachtige aardbeving getroffen.
