Leven en wonen
In de ban van het
flonkerend kristal
Beurs 'Krea-Doe'
voor derde keer
In antwoord op uw vraag (I)
Maandag 21 oktober 1991
Redactie: 023-150263 HENRIETTE VAN DER HOEVEN Vormgeving: ESTHER NYPELS
WETEN WAARD
ft Droog haar dat heeft geleden van een va
kantie aan zee, of droog is geworden door
te veel permanent of het gebruik van kleur
stoffen, kan het beste vóór het wassen ge
masseerd worden met olijfolie. Hiervoor
verdelen we het haar in banen zodat we de
hele hoofdhuid kunnen bereiken. Met een
watje wordt dan de olijfolie, die au bain
marie iets is verwarmd, in de huid gemas
seerd. De olie moet zeker een uur intrek
ken.
ft Blond haar maak je lichter door een
spoeling van Kamillethee. Nodig: 25 gram
gedroogde kamillebloesem 500 gram water.
Laat de kamille zeker 5 minuten koken in
het water. Laat het geheel afkoelen en fïlteer
het aftreksel. Gebruik dit als laatste spoel
water.
De derde hobbybeurs 'Krea-Doe' wordt dit
jaar van van 23 tot en met 27 oktober in de
Irenehal van de Jaarbeurs in Utrecht gehou
den. Er is letterlijk alles op het gebied van
hobby en vrijetijdsbesteding te vinden: ma
terialen en gereedschappen voor het beoe
fenen van hobby's, informatie over het hoe
en waarmee (cursussen, workshops, boe
ken, tijdschriften, demonstraties, enz.) en
de eindresultaten van al die creatieve bezig
heden zelf. Het wordt allemaal gepresen
teerd door zo'n 100 exposanten, leveran
ciers en uitgeverijen.
Speciale aandacht is er voor de heel actuele
hobby van het maken van poppenhuizen
Krea-Doe is geopend van 10 tot 17 uur.
Toegang 8 gulden, 65-plussers 6 gulden,
kinderen tot 16 jaar mogen gratis met hun
ouder(s) mee.
Vivienne Westwood
Brits ontwerpster
van het jaar
Voor de tweede keer
in haar loopbaan
werd modeontwerp
ster Vivienne West
wood (inzetje) door
de Britsh Fashion
Counsel uitgeroepen
tot ontwerpster van
het jaar. Zij kreeg de
prijs uitgereikt door
prinses Michael van
Kent. Het was voor
de eerste dat een
ontiverper de onder-,
scheiding voorde
Andere winnaars van deze Britse modeprijs
waren o.m. Workers for Freedom, Rifat Oz-
bek, John TJalliano, Jasper Conran, Betty
Jackson en Katherina Hamnett. Dit is een
avondjurk uit de Westwood-collectie. foto
Zeep
Water heeft een pH van 7 (neutraal) en de
huid heeft een pH van 5,5 (zuur) Zeep is al
kalisch. Daardoor Verschuift de zuurgraad
bij gebruik van zeep: de natuurlijke be
schermlaag van de huid verdwijnt tijdelijk.
De gevolgen: jeuk, huidirritatie of 'wasec-
zeem'. Daarom is de Sebamed F+S-lijn (pH
5,5) ontwikkeld: een crème (voor het ge
zicht) en een huidemulsie (voor het gehele
lichaam)
Miniaturen uit de Swarovski-collectie.
Nederland telt 11.000 Swarovski verzamelaars
Het figuurtje is maar enkele centimeters hoog. Doorzichtig. Amper
te zien. Totdat het zonlicht erop valt. Wat een nietig hebbedingetje
leek, is veranderd in een fontein van schitteringen. Dit zijn de mi
niatuur-diertjes of -huisjes van fijn geslepen kristal uit de Swarovs
ki Silver Crystal-collectie.
Kttty vanCetven
Het verzamelen van dergelijke kristalfiguur-
tjes van Swarovski, 's werelds grootste fabri
kant van machinaal geslepen kristallen ste
nen, is een hobby waar steeds meer kristal
liefhebbers voor vallen. Dat blijkt wel uit de
groeiende ledenlijst van de Swarovski Col
lectors Society, een internationale vereni
ging van verzamelaars, gezeteld in Zwitser
land en met vijftien vestigingen over de he
le wereld. Van de in totaal 145.000 actieve
leden, telt ons land er alleen al dik 11.000.
Dlerflguurtjes
De Silver Crystal Collectie omvat tientallen
figuurtjes, in verschillende thema's gerang
schikt. Het merendeel bestaat uit dierfi-
guurtjes: zeehondjes, een ijsbeer, een wal
rus en pinguïn bijvoorbeeld in de categorie
'pooldieren'; een vosje, eekhoorn, uilen en
beren in de catergorie 'Reinaart de Vos en
zijn vrienden', varkens en kippen in de sec
tor 'In de stal en op het erf of teckels en
poezen in 'Onze beste vrienden'. Daarnaast
zijn er miniatuur-treinen, een oldtimer en
vliegtuigje, kristallen vruchten, een stadje,
compleet met kathedraal en bomen, maar
ook decoratieve voorwerpen als presse-pa-
piers in de vorm van edelstenen geslepen,
en sierlijke gebruiksvoorwerpen als kande
laars en tafelbellen.
De voorwerpen verschillen nogal qua om
vang en prijs. Zo is er bij voorbeeld een mi
ni-schildpad van slechts een paar centime
ter ter waarde van 69 gulden, maar ook een
reuzenschildpad van 6950 gulden. Hoewel
de prijzen er niet om liegen maken veel le
den van de Swarovski Collectors Society
van de mogelijkheid gebruik om in te teke
nen voor het speciale verzamelcbject, dat
elk jaar alleen voor leden wordt vervaardigd
in een beperkte oplage.
Daniel Swarovski, in 1862 geboren in Geor-
genthal in de Bohemen, was de grondlegger
van het Swarovski-concern. Dertig jaar was
hij toen hij patent aanvroeg op zijn eerste
uitvinding, een machine om met uiterste
precisie glas te slijpen. In 1895 vestigde hij
zich in de Oostenrijkse plaats Wattens, een
dorp op vijftien kilometer afstand van Inns
bruck.
Tirol
Het duurde niet lang of de in Tirol geslepen
stenen kregen internationale bekendheid.
Het bedrijf groeide en werd in 1908 uitge
breid met een eigen glasfabriek. Na de Eer
ste Wereldoorlog kwam daar de prod uk tie
van slijpschijven bij, die onder de merk
naam Tyrolit op de markt werden gebracht.
En weer enkele jaren later begon Swarovski
met de fabrikage van reflectoren ter bevor
dering van de verkeersveiligheid.
In de jaren twintig begaf de ondernemer
zich in de optiekbranche. De drie zonen
Wilhelm, Friedrich en Alfred hadden inmid
dels hun entree gemaakt in het bedrijf. On
danks de depressie van de jaren dertig
slaagde Swarovski erin nieuwe produkten te
lanceren, zoals de 'trimmings', kristallen
steentjes, die als decoratie op kledingstuk
ken kunnen worden aangebracht.
Maar ook de vraag naar kristallen stenen
steeg weer en na tal van experimenten kon
den allerlei gekleurde kristalstenen op de
markt worden gebracht, wat uiteindelijk
Dior verwerkt op de haute-couturekleding stenen van Swarovski.
leidde tot de oprichting van een aparte
edelstenen-afdeling, waar ook imitatie
edelstenen en -parels werden vervaardigd.
Swarovski werd hierdoor een belangrijke le
verancier voor de haute-couture, confectie-
en sieradenindustrie.
Olympische Spelen
In 1973 werd een nieuwe markt aange
boord: de geschenkartikelen- en souvenir-
markt. Bij de Olympische Winterspelen in
fotq claus ohm
Innsbruck in 1976 werden de eerste ont
werpen, een presse-papier en een sleutel
hanger met het embleem van de Olympi
sche Spelen, getest. Het succes was aanlei
ding om het jaar erna het eerste kristallen
dierfiguurtje te presenteren. De Silver Cry
stal Collectie was geboren, direct gevolgd
door een exclusieve sieradenlijn.
Wie lid wil worden de van verzamelaarsclub
kan bellen of schrijven naar Swarovski Han
delsonderneming Nederland BV, Spoorstraat
76,1781JJ Den Helder, tel. 02230 - 60500.
TUIN
Greet Buchner illustratie Hart van der v
Jaren geleden was er een radiopro
gramma met de naam „U vraagt en
wij draaien". Wij draaien niet maar
wij trachten alle vragen zo goed mogelijk te
beantwoorden. Omdat herfst en winter ons
voor heel andere problemen stellen, deze
en volgende week alle tot dan toe onbeant
woorde vragen, zodat we straks met een
schone lei kunnen beginnen
MEVROUW W. M. M. MOLENAAR UIT
HAARLEM wil een oude te grote hulst
snoeien. Nu worden groenblijvers en coni
feren over het algemeen niet gesnoeid,
maar als u de hulst wilt behouden en vindt
dat deze te veel plaats inneemt, dan is mei
de beste tijd om met terugsnoeien te begin-
Wilt u de struik veel kleiner hebben dan zult
u de snoei over drie jaar moeten verdelen.
De hulst heeft vijf stammen. Dus zoudt u
het eerste jaar één of twee stammen bij de
grond af kunnen zagen. Daarna de overblij
vende takken zo snoeien dat vooral takken
die naar buiten wijzen de ruimte krijgen.
Maar wel voorzichtig met snoeien! Zaag
eerst een stam af en kijk hoe alles eruit ziet.
Geef vooral takken die de ruimte mooi op
vullen een kans en dek de wonden af met
speciaal daarvoor in de handel zijnde was.
Zaag volgend voorjaar desnoods nog een
stam weg indien u er maar een of twee over
wilt houden. Kijk na het wegknippen van
elke tak even goed of er nog wel iets weg
moet en geef vooral jong gezond hout de
kans. Vergeet niet om de gesnoeide struik
jes extra te verwennen met goede compost
of iets mest.
Het is altijd riskant om namen te geven
van gedroogde bloemen. Desondanks zal ik
het proberen. De gedroogde geelbloeiende
composiet die MEVROUW V.D. HEYDEN
UIT HOOGMADE opstuurde is naar ik
aanneem havikskruid, in het Latijn Hier-
acium. Zoals de meeste coposieten is dit
een niet-giftige plant. Maar zelfs als de
plant geneeskrachtige waarde had. dan zou
ik dat nooit en te nimmer naar aanleiding
van een vage determinatie van een ge
droogde bloem mogen geven. Er zijn al heel
wat ongelukken gebeurd door het ondes
kundig gebruik van wilde planten. Overi
gens heeft havikskruid geen bepaalde ge-
neeskrachtige werking. Tot slot wil ik graag
opmerken dat ik liever géén vragen beant
woord omtrent opgestuurde droge planten.
Het is moeilijk en gevaarlijk om deze te be
noemen. Een goede flora geeft beter ant
woord, zeker als men de frisse plant bij de
hand heeft.
Hulstblaadjes met aan de achterkant
fraaie witte strepen, waren bijgesloten bij
de brief van dE HEER M. VAN DIJK UIT
PURMEREND. Omdat het hier een bijzon
dere aantasting betreft hebben we contact
opgenomen met de Planteziektenkundige
Dienst en wat bleek: het gaat om een vrij
nieuwe parasiet in ons land. Voor het eerst
gesignaleerd in 1960. Het is een woldopluis
die het vooral gemunt heeft op klimop, ma-
honia, berberis, camelia en taxus, maar re
delijk zelden voorkomt. De verwachting is
dat de aantasting zich niet verder uit zal
breiden in ons land omdat naar men
hoopt parasieten op dit insekt en natuur
lijke vijanden regulerend op zullen treden.
Zoals alle kwalen en ziekten is de oorzaak
van de aantasting gelegen in een slechte
conditie van de plant. Mijn persoonlijke ad
vies zou dan ook zijn: opruimen de handel,
opbranden of met de vuilnisman meege
ven, nimmer op de composthoop! De Plan
teziektenkundige Dienst adviseert eventu
eel spuiten met propoxur, maar met déze
bespuiting doodt men óók de natuurlijke
vijanden en richt men schade aan het
bijenbestand.
Dus niet spuiten in het voorjaar tijdens de
bloei.De aanbevolen concentratie is: 10
gram propoxur op 10 liter water.
MEVROUW J. LUST UIT LANDSMEER
vraagt of ze groenteafval zoals peulen van
doperwten, rabarberbladeren enz. op de
compost mag doen. Natuurlijk mag dat.
Het is prima grondstof voor de compostaar-
de. Alleen aardappelschillen van niet zelf
gekweekte aardappelen, mogen er niet op.
Er zit te veel giftig en kiemremmend spul
op de schillen om ze veilig te composteren.
Je mag aardappelen tegenwoordig immers
ook niet meer met schU en al koken!.
Een raadsel is het volgens MEVROUW
BORNHORN RIET UIT HAARLEM dat haar
blauwbloeiende Agapanthus na een keer
overwinteren nu ook witte bloemen heeft.
Mu zijn er zowel witte als blauwe Agapan
thus africana planten. Het is mogelijk dat er
tijdens de vorming van de bloemknop tem
peratuurschommelingen waren en dan wil
len de bloemen wel eens anders van kleur
worden. Mijn Primula obconica, oorspron
kelijk rose, vertoont af en toe witte bloe-
Graag zou ik willen weten of de Agapanthus
volgend jaar weer blauw bloeit. Houd me
aanbevolen voor een bericht, want het in
interessant te weten of de oorspronkelijke
kleur weer terugkomt.
Rozeblaadjes met een duidelijke schim
melaantasting zaten in de brief van G. M.
HETEM UIT HAARLEM.
Nu is het met schimmel vooral een kwestie
van voorkomen. Om te beginnen alle aan
getaste blad en alle snoeihout meteen ver
branden. Verder in de loop van de winter
maanden spuiten met zogenaamd vrucht-
boomcarbolineum volgens daarbij verstrek
te voorschriften. Is dat te lastig, mede om
dat dit spul vaak in grote hoeveelheden
wordt verhandeld, dan spuiten of afpense-
len (als het om een paar planten gaat) met
een oplossing van kaliumpermangaat, ver
krijgbaar bij de drogist en niet giftig.
Doe zoveel korreltjes van dat spul in water
totdat dat mooi paars eruit ziet. Behandel
hiermee alle takken die na het snoeien nog
over zijn.
Gebruik eventueel ook kaliumpermangaat
voor de zomerbespuiting om de veertien
dagen, maar maak nu gebruik van een ui
terst verdunde oplossing om blad en bloem
niet te beschadigen. Een gram op tien liter
water. Het lijkt weinig maar is voldoende.
Alle veertien dagen in de schemering spui-
Beter is het een aftreksel van paardestaart
(equisetum) te gebruiken.
Dat verhardt en verstevigt het blad. Kook
hiervoor 40 gram paardestaart gedurende
een half uur in ongeveer twee liter water.
Laat nog twee etmalen trekken, liefst op een
lauwwarme plaats.
Zeef dan en vul aan tot tien liter. Maak
eventueel een kleinere hoeveelheid. Spuit
ook hiermee in de schemering vanaf het
moment dat de knoppen uitlopen.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend
in de natuur een vraag op? Greet Buchner
zal proberen voor u het antwoord te vin
den. De vraag kunt u opsturen naar Dami-
ate Dagbladen, Postbus 507, 2003 AP
Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NEN.
23
ROMEINSE HALS Omdat in de oud
heid in Griekenland en in Rome de
gewaden geen kragen haden, spreekt
men nu van een Romeinse hals, als
men zonder kraag bedoelt
SPREEKUUR
Lisette is 35 en zo gezond als een
vis. De enige reden dat zij toch af
en toe op het spreekuur komt, is
dat zij vier jonge kinderen heeft, die wel eens
wat hebben. Maar nu komt Lisette toch voor
zichzelf. Ze is zo moe als een hond de laatste
paar maanden, 's Morgens gaat het nog wek
maar als de oudsten naar school zijn heeft
ze eigenlijk al geen puf meer en vroeg in de
middag zou ze het liefst even gaan slapen.
Chronische moeheid is een veel voorkomen
de klacht. Het is ook een klacht die niet in de
richting van één bepaalde ziekte wijst, maar
kan optreden bij de meest uiteenlopende
aandoeningen. Moeheid op zich is niet ab
normaal Als u een dag in de tuin hebt ge
werkt of het hele huis hebt gesopt of op het
werk met veel inspanning een lastige klus
hebt geklaard, bent u ook moe. Lekker moe,
met een voldaan gevoel over de volbrachte
arbeid. Moeheid wordt pas hinderlijk als het
maar niet overgaat en niets te maken lijkt te
hebben met de inspanning die u geleverd
hebt.
Een dergelijke chronische moeheid kan een
duidelijke lichamelijke oorzaak hebben, va
riërend van heel ernstig zoals multiple scle
rose, tot zeer mild, zoals in het begin van een
zwangerschap. Bij een gezonde jonge vrouw
als Lisette is er zeker in eerste instantie geen
reden om aan een ernstige ziekte als oorzaak
van haar klachten te denken. Wat wel altijd
kan meespelen bij moeheid, is een psychi
sche component Als u wat somber bent, u
niet goed meer kunt ontspannen en vooral
wanneer u geneigd bent tot piekeren, ligt
moeheid eerder op de loer dan bij uw fliere-
fluitende buurman, die van zijn hart geen
moordkuil maakt.
Bloedonderzoek toont aan dat Lisette aan
bloedarmoede lijdt: het hemoglobinegehalte
van het bloed is een flink stuk te laag. Ons
bloed bestaat uit een paar soorten cellen die
ronddrijven in vocht, het bloedplasma. Er
zijn rode bloedcellen, waarin zich hemoglo
bine bevindt dat ons bloed zijn rode kleur
geeft. Daarnaast bestaan witte bloedcellen
en bloedplaatjes, maar het gaat hier om de
rode cellen, de erytrocyten.
Evenals de andere bloedcellen worden de
erytrocyten gemaakt in het beenmerg Voor
voldoende aanmaak van erytrocyten is ijzer
nodig dat wordt ingebouwd in het hemo
globine. Hemoglobine is verantwoordelijk
voor het zuurstoftransport door ons li
chaam. Is er te weinig ijzer, dan kunnen de
rode cellen niet goed uitgroeien. Ze zijn dan
te klein en te bleek, en er ontstaat bloedar
moede.
IJzergebreksanemie is de meest voorkomen
de vorm van bloedarmoede in Nederland
Het gebrek aan ijzer ontstaat in de meeste
gevallen niet doordat ons voedsel er te wei
nig van zou bevatten. Extra spinazie eten
om net zo sterk te worden als een beroemde
stripheld is overbodig een normaal gevari
eerd dieet bevat alles wat we nodig hebben
Verlies van bloed is vaak de oorzaak van het
tekort aan ijzer en hier zijn de vrouwen in
het nadeel. Door de menstruaties verliezen
vrouwen zoveel extra ijzer dat de balans tus
sen opname en verlies maar net in even
wicht is. Er hoeft dan niet veel te gebeuren
om die balans te doen doorslaan naar een
tekort. Een zwangerschap bijvoorbeeld of
een verheviging van de menstruaties is dan
genoeg om de ijzervoorraden van het li
chaam aan te spreken. Pas als deze voorra
den flink zijn aangesproken, ontstaat de
Bij mannen is de oorzaak van het bloedver
lies meestal niet zo gemakkelijk aan de bui
tenkant te zien. Bijlten is het vaak een
zweertje in het maagdarmkanaal dat een
beetje bloedt, en op den duur aanleiding
geeft tot bloedarmoede.
Lisette vertelde dat sinds zij de pil niet meer
slikt, haar menstruaties veel heviger zijn ge
worden dan zij gewend was en dat zij bo
vendien veel stolsels verliest. Ik geef haar in
overweging toch weer met de pil te beginnen
maar nu is het in elk geval nodig dat zij
ijzertabletten gaat slikken. Deze tabletten
móeten gedurende ten minste drie maanden
ingenomen worden om de uitgeputte voor
raden aan te vullen.
Als u moe bent, en moe blijft, is daar vaak
best iets aan te doen. Niet altijd. Maar ga in
elk geval niet piekeren. Daar word je pas
echt ri
