Religie
'Kerken hier zijn saai'
'We zijn de buitenbeentjes'
Zaterdag 19 oktober 1991
Redactie: 071-161400 WIM SCHRUVER Eindredactie: CONNY SMITS Vormgeving: PIET KOOREMAN
O
„DE KERK in Nederland moet weer een „DE MENSEN schenken je heel veel
gezellige plaats worden. Dan zul je zien vertrouwen. Je bent een wildvreemde,
dat ook weer meer jongeren naar de maar de drempel is heel laag," is de er-
kerk gaan," weet ds. Kpobi. varing van de Alphense ziekenhuispas
tores.
Ghanese pastor neemt na vier jaar zendingswerk afscheid
Brommet (links) en
Leurink: Je merkt hier
dat menson, die nog
nooit over hun leven of
het bestaan hebben
nagedacht al bij iets
betrekkelijks onschul
digs als een hernia, ge
confronteerd worden
met de vraag: waar leef
ik voor?"
foto ben de bruyn
Alphens ziekenhuis heeft eindelijk dienst geestelijke verzorging
ALPHEN AAN DEN RUN WIM SCHRUVER
Het ziekenhuis Rijnoord in Al
phen aan den Rijn heeft het al
tijd zonder dienst geestelijke
verzorging gedaan, maar sinds
kprt lopen er twéé pastores
rond: dominee Frits Brommet
en Ber Leurink. Een volwaardig
ziekenhuis hoort zo'n dienst te
hebben, vindt het tweetal. „Veel
mensen worden hier gecon
fronteerd met hun eigen eindig
heid. Daarom is het belangrijk
dat er iemand is met wie ze
daarover kunnen spreken."
Brommet - verder werkzaam als
ziekenhuispastor in het St. Eli
sabeth in Leiderdorp - en Leu
rink - godsdienstdocent aan een
rk scholengemeenschap in Zoe-
termeer -, zijn samen in
Rijnoord goed voor ruim een
halve formatieplaats. Oftewel,
het Alphense ziekenhuis heeft
sinds enige maanden een kleine
drie dagen per week een geeste
lijk verzorger in huis.
Deze nieuwe situatie is het ge
volg van de fusie tussen
Rijnoord en het St. Elisabeth.
Brommet had nog een dag'per
week 'over'. „Ik heb tegen de di
rectie gezegd: ik wil alleen ver
antwoordelijkheid dragen voor
de geestelijke verzorging hier,
wanneer er uitbreiding komt
van de formatie."
Daar komt bij, aldus de predi
kant, dat de directie vanuit de
plaatselijke kerken het uitdruk
kelijke verzoek kreeg om het
pastorale werk in het ziekenhuis
over te nemen. „De wijkpasto-
res kwamen hier tot nu toe voor
hun gemeenteleden of parochi
anen, maar daarnaast was er
vanuit het ziekenhuis geen en
kele voorziening."
Sommige predikanten keken
ook wel verder dan de grenzen
van hun (wijk)kerk; bij de balie
werkten ze de bak met nieuwe
patiënten door. Met de nieuwe
wet op de persoonsregistratie,
die 1 januari van kracht werd,
mocht dat niet meer. „En te
recht. Zo zou je iedereen aan je
bed kunnen krijgen. De mensen
moeten zelfbij ziekenhuisopna
me duidelijk maken of dit aan
een kerk moet worden doorge
geven."
Lage drempel
Leurink en Brommet zijn er in
het ziekenhuis wel „voor ieder
een". „Je haalt in de tijd die je
hebt natuurlijk niet alle bedden.
Dat red je niet," aldus Leurink.
Zijn collega: „In mensen die al
bezoek krijgen van hun eigen
pastor, steken we in principe
dan ook minder energie." De
twee willen zich niet opdringen.
„Een patiënt moet ons bezoek
wel op prijs stellen."
Brommet (hervormd) en Leu
rink (rooms-katholiek) nemen
ieder een stuk van Rijnoord
voor hun rekening. Brommet:
„Wij proberen ons in te stellen
op de geloofsbeleving van de
patiënt." Leurink: „Het aardige
is dat de mensen zelf zeggen dat
het niet uitmaakt wat de kerke
lijke achtergrond is van degene
die ze aan hun bed krijgen."
Brommet relativeert dat laatste:
„Je moet wel rekening houden
met het klimaat in een zieken
huis; niemand durft ergens te
gen te protesteren."
De ervaring is dat veel mensen
het op prijs stellen dat een gees
telijk verzorger aan hun bed
verschijnt. „Je bent een van de
weinige figuren die niets van de
patiënt wil, maar simpelweg
aandacht voor hem heeft. In het
ziekenhuis is er voornamelijk
aandacht voor de kwaal," aldus
Leurink.
Luisteren is de voornaamste
taak van de geestelijk verzorger,
meent Brommet. „Je eerste taak
is open te zijn voor de ander en
daar reageer je dan op." Leu
rink: „De mensen schenken je
heel veel vertrouwen. Je bent
een wildvreemde, maar de
drempel is heel laag. Je kunt ze
een hart onder de riem steken.
Ook kan het helpen wanneer je
hun probleem verwoordt, waar
door ze meer grip krijgen op de
situatie."
Buitenbeentjes
Heeft de pastor, als het er op
aankomt, dus hetzelfde te bie
den als een maatschappelijk
werker? „Nee," vindt Brommet.
„Bij ons gaat het vaak om de
vfaag: waar sta je in het leven?
Je merkt hier dat mensen, die
nog nooit over hun leven of het
bestaan hebben nagedacht, al
bij iets betrekkelijks onschuldigs
als een hernia, geconfronteerd
worden met de vraag: waar leef
ik voor? Je ligt nu eenmaal ge
dwongen in bed en het meest
eigene wat je hebt, je lichaam,
werkt niet meer zoals het
hoort." Aan het verschijnsel
geestelijk verzorger moest het
personeel van het ziekenhuis
eerst wat wennen. „Onze rol is
niet vanzelfsprekend. Je moet je
best doen om een plekje te krij
gen. Maar dat lukt wel," is de
ervaring van Leurink. Brommet:
„De mensen kijken wat de kat
uit de boom. 'Wat doet die vent
hier?', zie je ze denken."
Leurink: „Je wijkt af, want je
hebt geen medische taak."
Brommet: „Sterker nog, je bun
gelt er wat bij. Pas als je je waar
gemaakt hebt, krijg je je plek.
En terecht." Ook ten opzichte
van de plaatselijke collega's,
hangen de ziekenhuispastores
er 'maar wat bij'. „Je hebt dui
delijk een andere baan. Aan bei
de kanten zijn we de buiten
beentjes. Dat is geen verwijt,
puur een constatering."
De beide pastores worden voor
de wekelijkse samenkomsten
nog steeds bijgestaan door de
plaatselijke collega's. „Dat is tot
nu toe heel trouw door.hen ge
daan. Wij verzorgen nu zelf ook
diensten, maar we hebben de
collega's daarbij gewoon no
dig." Positief neveneffect in het
kerkelijk rijk geschakeerde Al
phen is, dat iedere predikant
ook mensen van de 'eigen' sig
natuur trekt. Groot is de op
komst voor de diensten in
Rijnoord (zo'n honderd bed
den) niet; „als je acht patiënten
hebt, is dat een hoge score.
Maar ie moet de mensen deze
mogelijkheid wel bieden."
Het zit erop voor dominee David Nii Anum Kpobi. De
Ghanese zieleherder keert na ruim vier jaar zendingsar-
beid in Utrecht terug naar zijn land. Een goede tijd, dat
zeker, maar toch heeft het niet helemaal beantwoord aan
wat hij er zelf van verwacht had. "Er is hier een gesecula
riseerde samenleving. De kerk is voor veel mensen niet
belangrijk meer. Toch denk ik dat ik de mensen door
mijn aanwezigheid iets heb kunnen leren. Ik preek an
ders en ook in een vergadering zeg ik de dingen anders.
Dat leid ik af uit de vele reacties die ik kreeg. Zoals: Je
zegt de dingen heel eenvoudig, maar toch zijn we er door
geraakt, op een manier die we niet van een Nederlandse
predikant horen."
richting zou men kunnen zeg
gen.
De Hervormde Kerk, die een
hechte relatie heeft met de
Presbyteriaanse kerk, blijft tob
ben met een dalend aantal
kerkgangers. Een verschijnsel
overigens dat zich ook in ande
re kerkgenootschappen voor
doet, niet alleen in ons land
maar ook in andere Europese
landen. In Ghana daarentegen,
het eerste land in Afrika dat in
1957 zelfstandig werd, bloeien
de kerken volop.
Wat in elk geval wel een winst
punt voor Kpobi is geworden, is
de Nederlandse taal waar hij
niet de minste moeite mee
heeft. Hij volgde direct na aan
komst een cursus van een half
jaar. „Daarna ging het vanzelf
goed. Ik denk niet dat ik de Ne
derlandse taal zal verleren. Ik
neem een heleboel Nederlandse
boeken mee naar Ghana. En ik
blijf corresponderen met enkele
Nederlandse vrienden," aldus
Kpobi (37), vader van drie kin
deren, die in de Ghanese hoofd
stad Accra opnieuw de Presby
teriaanse kerk gaat dienen.
De Ghanese predikant kwam
naar ons land op uitnodiging
van het Hervormd Evangelisa-
torisch Beraad (HEB) en de
Raad van de Zending van de
Nederlandse Hervormde Kerk.
Kpobi deed in de Utrechtse
wijkgemeenten Lombok (Vre-
deskerk) en Oog in Al (Mat-
theuskerk) precies hetzelfde
werk als zijn blanke collega's.
Zendingsarbeid in omgekeerde
Uitwisseling
Tientallen jaren hebben blanke
zendelingen de blijde bood
schap verkondigd in Derde-We
reldlanden. Maar de tijden zijn
drastisch veranderd, er is nu
een relatie van gelijkwaardig
heid tussen de kerken hier en
overzee. „Wij verstaan elkaar
veel beter." Nu komen pastpres
uit ontwikkelingslanden naar
ons land. Behalve Kpobi zijn er
nu ook predikanten uit Indone
sië en Uganda, die proberen de
t bij het evangelie
te betrekken, waardoor de ker
kelijke gemeente weer een
nieuwe spirituele injectie moet
krijgen. „Ik vind die uitwisseling
van predikanten geweldig."
Op hun eigen wijze, die Kpobi
al even aangaf, geven ze daar
gestalte aan en daar kunnen wij
best een heleboel van leren.
Hoe wordt in een land als Gha
na bijvoorbeeld het christen-
zijn beleefd, zo werd gedacht in
de Hervormde Kerk. En dus
werd prompt Kpobi uitgeno
digd om te komen. Hij heeft
geen moment geaarzeld, hoe
wel hij zich wel realiseerde dat
zijn taak in Utrecht niet makke
lijk zou zijn. Want er ligt een
wereld van verschil tussen het
kerkelijk leven in ons land en in
Ghana, zo ontdekte Kpobi al
heel snel.
„Het kerkelijk leven in Neder
land is erg saai. De mensen hier
zijn niet zo spontaan als in Gha
na. In een Ghanese kerkdienst
zie je gewoon aan de mensen
dat ze vrolijk zijn. Er wordt en
thousiaster gezongen, iets wat
ik hier mis. Maar ik denk dat dit
te maken heeft met de aard van
de Nederlanders." Toch nog
een stukje calvinisme? „Ja, dat
zou best eens zo kunnen zijn."
Twee keer per jaar organiseerde
Kpobi in Utrecht een Afrikaanse
dienst met een Afrikaanse litur
gie, kortom op een wijze zoals
men dat in Ghana gewend is.
„Die diensten werden goed
door de Nederlanders bezocht.
Ze vonden het prachtig. Deed ik
zo iets in een gewone Neder
landse kerkdienst, dan lukte dat
niet."
Kpobi: „Nederlanders zijn gewoon niet aardig tegen de moslims. Dat komt voort uit een superioriteitsge
voel." foto kastermans
Superieur
In de wijk Lombok, waar veel
moslims wonen, heeft de Vre-
deskerk een ontmoetingscen
trum, met de bedoeling dat
christenen en moslims, die de
islam aanhangen, met elkaar in
contact komen. „Toch is het al
lemaal wat teleurstellend. De
moslims die er komen beperken
het contact uitsluitend tot een
stukje vriendelijkheid. Niets
meer. We hebben geprobeerd
om een dialoog tot stand te
brengen tussen christenen en
moslims. We praten over de ko
ran en de bijbel. Maar er komen
altijd heel weinig mensen naar
het centrum. De moslims vor
men een hechte gemeenschap.
Ik vind dat ze ook heel wantrou
wend zijn tegenover de christe
nen."
Hoe zo? „Ik denk dat het te ma-
ken heeft met hoe ze behandeld
worden door de Nederlanders.
De Nederlanders behandelen
hen niet als gelijkgestelden. Ze
zijn gewoon niet aardig tegen
de moslims. Dat komt voort uit
een gevoel van superioriteit van
de Nederlanders. De moslims
voelen zich daardoor twee
derangs burgers en daardoor
komen die contacten niet tot
stand. Zo'n superieure houding
kom je in Ghana niet tegen.
Daar hebben we als christenen
en moslims wel respect voor el
kaar."
Kpobi preekte niet alleen voor
eigen parochie, maar ging ook
het land in om elders de zon
dagse predikatie te houden. „De
kerken in Nederland hebben
hun bloeitijd gehad, maar aan
de andere kant vind ik het leuke
ervan dat ze blijven proberen
om op verschillende manieren
kerk te zijn. Ze geven niet od.
Die nieuwe vormen van kerk-
zijn spreken mii persoonlijk wel
aan. Toch ben ik ervan over
tuigd dat de kerken in de toe
komst weer zullen gaan op
bloeien. Maar de kerk in Neder
land moet weer een gezellige
plaats worden. Dan zul je zien
dat ook weer meer jongeren
naar de kerk gaan. Want waar
het gezellig is komen altijd jon
geren. Elke zondag moet er
meer muziek zijn in een
dienst."
Kpobi onderhield de afgelopen
jaren tijdens zijn pastoraal werk
in de Utrechtse Vredeskerk en
Mattheuskerk goede contacten
met jongeren, van wie hij een
goede indruk meeneemt naar
Ghana. „Ik ben erg blij dat jon
geren die uit een christelijk
milieu komen, maar niet meer
naar de kerk gaan omdat ze het
daar te saai vinden, toch hun
geloof behouden."
KERKDIENSTEN
LEIDEN
Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds Schouten,
11.45 oec studentendierfst-, Marekerk
10 kand Kemperman, 5 ds v Slooten
Bergschenhoek; Maranathak. (L. Mors-
weg) 10 ds Rooze; Oecumenische ge
loofsgemeenschap De Regenboog (Me-
renwijk) 9.30 dsvd Bom, 11.15dsvd
Bom en pastoor v Well; Bethlehemkerk
(Driftstr.) lOdrsvdWel; Bevrijdingsk.
(Montgomerystr.) 10 ds Rietveld; Vre-
desk. (Burggravenl.) lOdsAlblas; Waal--
se kerk (Breestr.) 10.30 mw Hegeman;
'Stevenshof (rk kerk Haagse Schouw)
11 ds Dekker-Keiler ha. Acad. Zieken
huis 10 ds Schokker. Diakonessenhuis
elke za 10.30 rk. dienst, en 10.30 drs
de Kok. Endegeest zie Oegstgeest. Ge-
ref. Kerk Vredeskerk'zie herv. gem.;
Oude Vest geen dienst; Maranathak. zie
herv. gem.; Bevrijdingsk. zie herv. gem.;
verzorgingstehuis Groenhoven 10 ds
Vegter Oegstgeest; Merenwijk zie herv.
gemeente. Geref K. Vrijg. (Herengr.) 10
en 5 ds Heida. Chr. Geref. K. (Steen-
schuur) 9.30 en 5 ds Dol Dronten. Ge
ref. Gem. (zie onder Leiderdorp). Geref.
Gem. in Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.)
11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds Verseput.
Doopsgez-RemonstrGem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) 10 ds Brösewitz. Bap
tistengemeente (aula 'Nieuweroord'.
Rijnsburgerweg 124) lOdsAgtereek
mmv gospelgroep His Revelation.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3) 9
en 10.30 ev v Groningen. Evangeliecen-
trum-Pinksterbew. (Bethlehemskerk
Lammermarkt) 10 ev Zijlstra. Pmkster-
gem. (O. Vest 13) 10 hr Eikerbout. Volle
Evangelie Gemeente (Haarlemmerweg
36) 11 ev Daniël. Christengemeenschap
(Vestestr. 49) geen dienst. Leger des
.Heils (hoek VestéStr./Groenesteeg) 10
en 5. Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24):
'9.30 en 5, wo. &.-Zevendedag-adventis-
ten'('De Ontmoeting', Noordhofland
V.schoten) )elkeza 10 tot 11 bijbelstu
die, 11 tot 12 predikatie. Christelijke
Wetenschap (Steensch. 6) 10.30. Kerk
van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Dagen
(Brahmsl.) 10, 11'en 12. Oud-Kath. K.
(Zoeterw.singel) 10. behalve 2e week
einde van de maand: za 7. Rooms-Kath.
K. Haagweg za 7. zo 9.30 - iedere le
zondag van de maand: 11; Herensingel
za 7. zo 9.30 en 11; Rijndijk (Stevens
hof) za 7, zo 9.30; Steenschuur za 7, zo
8.30, 10,11.30, 6 en 7 (lof); Boshui-
zerkade za 7, zo 10; Lammenschansweg
za 7,10; HaarLstraat za 7. zo 10.30 en
12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H.
Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN
Herv. Gem. 10 dr Zwanenburg Ede, 7 ds
vd Berg. Geref. Kerk 10 ds Mooy, 6.30
ds Santing. Chr. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 stud Middelkoop. Rk Kerk za 7, zo
10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN
Herv. Gem. Adventskerk 10 ds Jonk
man, 6.30 ds Hoogendijk; Kruiskerk 10
ds Achterberg; Opstandingskerk 10 c'
der; Oudshoornse kerk 10 ds Driessen
Oegstgeest; Sionskerk (Meteoorlaan)
9.30 ds Ouwendijk. 6.30 ds Vermaat
Maassluis; Kerk en Zanen 10.30 drs
Santing. Geref. Kerk Mar.kerk 10 kand
mw Schoonveld-vd Zwan Amsterdam.
6.30 drs Biewinga Sassenheim; Salv-
-kerk 10 ds Elderman Bodegraven, 6.30
ds Jonkman. Geref. K. Vrijg. (school
Bospark, Beatrixl. 4) 9.30 en 5 ds Borg-
dorf. Ned. Geref. Kerk (school Willem-
str.) 9.30 en 4.30 kand Bronsveld
Utrecht. Chr. Geref. Kerk (Grijpen-
steinstr.) 9.30 en 4.30 ds vd Meij. Oud-
Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 en 4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) lOevv
Dorp, 6.30 ev Esmeijer. Bapt.gem.
Noord (school Kalkovenw. 62) 10 drs
Stavleu. Bapt.gem. Ichthus (aula mavo
H. Dunantweg 1) 10 hr Schimmel, 6.30
hr vd Lugt. Volle-evang.gem. ('De Ark',
Pr. Hendrikstr. 54) 10 hr Knoester.
Pmkstergem. 'Het Licht' (A. v. Buren-
laan 15) 10. Christengemeente 'De
Hoeksteen' (geb. 'Bethel', hoek Emma-
laan) 10 hr Brands Rijsenhout. Leger
des H. (Zonneweg 3) 10 en 7 (laatste
zondag van de maand 5 u Remonstr.
Gem. (Van Mandersloostr. 36) 10
streekdienst Waddmxveen. Rk Kerk: Bo-
nifaciusk. za 7. zo 9.45 en 11.30; Pi-
usk. za 7. zo 9 en 10.30: De Bron za 7.
BENTHUIZEN
Herv. Gem. 9.30 ds Muller Sluipwijk, 6
Boer. Geref./Herv. Gem. (geb. 'De
BODEGRAVEN
Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds Hoogendijk
Alphen, 6.30 ds Zethof Kockengen; Sal-
v.kerk 10 ds Schipaanboord Waddmx
veen, 6.30 ds de Wilde Soest; Bethl-
.kerk (Nieuwerbrug) 10 ds Zethof. 6.30
ds Goossen Waddmxveen. Geref. Kerk
lOds Schoep Gouda, 6.30 ds Elderman.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) geen dienst.
r, 6.30 dr Haitsma; De Stek 9.30 ds
Jansen. Geref. Kerk 9.30 ds v 't Hoff, 5
ds Huisman Hazerswoude. Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 5 ds de Jong Veenendaal.
Geref. Gem. 9.30,3.30 ds Rietdijk, do
7.30 ds de Leeuw. Church of the Na
tions ('Ons Paradijsje', v. Neslaan 4)
9.30 hr Godschalk.
HAZERSWOUDE
Herv. Gem. 10.30 kand vd Spoel De
Bilt, 6.30 ds Christ Katwijk jeugddienst.
Geref. Kerk 9 ds Huisman, 5 ds v 't Hoff
Boskoop. Rk Kerk: dorp za 7, zo 10 en
11.30; Anker za 7. zo 11Rijndijk zo
9.30.
HILLEGOM
Herv. Gem. 10'ds de Gelder, 7 geza
menlijke dienst. Geref. Kerk ('Hoek
steen') 10 ds Pouwels. Chr. Geref. Kerk
10 en 5 ds v Langevelde. Christen Ge
meente (P. Breughellaan 36) geen op
gave. Rk Kerk: Mart. za 7, zo 9 en 11
Jozefk. za 7. zo 10.
ha. Rk Kerk za 7. zo 9 15
Leiden. 6 ds de Graaf; Ontm.kerk 10 en
6.30 ds Sloof. Herv. Gem. 'De Rank' (P.
Groen-college) zie Katwijk aan Zee. Ge-
10.30 ds Vroegindeweij, 4.3- ds ten
Voorde, 6.30 ds Volk; O. Kerk ivm ver
bouwinggesloten; Ichthusk. lOdsde
Graaf. 6 ds vd Berg; Pmëlk. 9.30 ds
Volk. 6 ds Gerritsen; Maranathakerk
(Rijnsoever) 10 ds Stam, 6 ds Visser.
Overduin 2.15 ds vGulik. Herv. Gem.
'De Rank' (Helmbergweg 10) 10 ds La-
gemaat. Geref. Kerk Vr.kerk 10 hrde
Ridder Sassenheim, 5 ds Heeneman;
Triumfatork. 10 ds Heeneman, 5 ds
Mink. Geref. K. Vrijg. 9.30 en 5.30.
Ned. Geref. K. (aula Pieter Groen-colle
ge, ingang Rijnsoever 293) 10 kand
Kleingeld, 7 ds Zwarts. Chr. Geref. K.
10 en 5. di 7.45 bijbellezing ds Veenen-
'daal. Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal)
10en 5dsvd Beid. Geref. Gem. (Remi-
sestr.) 10 en 5. Geref.'Gem. in Ned.
(Louwestr.) 10 en 5. Onafh. baptisten-
gem. (Ambachtsweg 2) 7.30 hr Scholta-
nus. Soefi (Zuidduinweg) elke le en 3e
zondag. 4. Kapel Marinevliegkamp 10
vlootaalmoezenier v Doorn.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem. lOdsOort Rotterdam. 7 dr
Bade Alphen. Geref. Kerk 10 ds Gesmk
Noordwijk, 7 zie herv kerk.
10.30 ds Kamphorst dovendienst IKON;
Scheppingsk. 10 ds Stegeman, 10 do-
10.30 dsde Leeuw. Elis.-ziekenhuis
9.30 ds Bijlsma ha. Geref. Gemeente
Leiden eo (kerkgeb. Hoofdstr. 73) 10 en
4.30 ds Boogaard. Bapt.gem. (wijkgeb.
Zijlkw.) hr v Berghem, 7 hr de Vries
themadienst. Rk Kerk za 7, zo 10 en
11.30.
LEIMUIDEN
Herv. Gem. 9.30 ds Geuze Noorden. Ge
ref. Kerk 9.30 en 7 ds vd Kooi. Rk Kerk
LISSE
Herv. Gem. Dorpskerk 10 hr Hoffenaar
Voorhout. 7 jeugddienst; Pauluskerk 10
ds Verdijk Lisse. Geref. Kerk lOdsde
Wit. zie grote kerk. Geref. K. Vrijg. (Prin-
sessestr 1) 10.45 en 4.30 dsGrfltz.
Ned. Geref. Kerk (Salvaton) 10 ds vd
Kwast Amstelveen. 5. Chr. Geref. Kerk
10 en 4.30 kand Bijkerk. Geref. Gem.
10 en 4. Evangeliegemeente (Heereweg
52a) geen opgave. Rk Kerk: Agathakerk
za 7, zo 10 en 11.30; Poelpolder za 7.
zo 10.30; Mariakerk za 7. zo 9 en
10.15; Engeibew. za 7. zo 10.
NIEUWKOOP
Herv. Gem. 9.30 en 6.30 ds v Mounk
ha. Geref. Kerk 9.30 ds vd Weg. Chr.
Geref. Kerk 9.30, 7 ds Boiten Schie
dam. Remonstr. Gem. 10 streekdienst
in Waddmxveen. Evang. gem. (ver.ge-
bouw 'De Rank', Regthuysplein) 12
NIEUWVEEN
Herv. Gem. 9.30 ds v 't Kruis Doorn.
6.30 hr Bergman Katwijk. Geref. Kerk
9.30 ds Stolk. Rk Kerk za 7. zo 9 en 11
NIEUW-VENNEP
Herv. Gem. 9.30 hr vd Kamp Beverwi|k.
7 ds Markus Broek op Langedijk jeugd
dienst. Geref. Kerk 9.30 ds Kraan. 7 ds
Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds
v Roekei. Rk Kerk za 7, zo 10.
7. zo 9.30 en 11
NOORDWIJKERHOUT
Dorpsk. 10 ds Keunmg Noordwijk; De
Zilk zie Dorpskerk. Rk Kerk Victork. za
7. zo 9.30 en 11Jozefk. za 7. zo 9 en
10.30; De Zilk za 7. zo 10.30.
OEGSTGEEST
Herv. Gem. Groene of Will kerk 10 ds
Kooman; Pauluskerk 10 ds Scheenstra;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds
s Den Haag Geref. Kerk 10 ds
Waardhuizen, 2.45 ds Trimp Zoeter
meer. Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum)
8.45 en 4. Van Wijckerslooth 4 ds Snel.
Endegeest 10 pastoor Lansbergen. Voi-
le-evangehegem. (Gem.centrum) 4. Rk
Kerk Will.kerk za 7,
110.30.
o 10.30.
NOORDEN
Herv. Gem. 9.30 ds Zoutendijk Utrecht.
7 dr Noordegraaf Ede. Geref. Kerk (W.
Verlaat) 10 hr Schreuder. 7 ds Ribbe- maand om 12.30).
Rijnsburg. Rk kerk za 7, zo 9 en
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 ds Heijtmg ha. Geref.
K. 9.30 ds Veenstra Leiden. 6.30 hr
Schoenmaker Leimuiden. Remonstr
Gem. 10 dr Meijermg Oegstgeest. Rk
Kerk za 7. zo 10.30 (d.
re 2e en 4e zondag van de n
12).
ROELOFARENDSVEEN
Rk Kerk Mar Pres za 7. zo 11 (doop-
dienst iedere le zondag van de maand
om 12.30); Petrus-B. za 7, zo 9.30
(doopdienst iedere derde zondag van de
10.30.
NOORDWIJK
Herv. Gem. Grote of St. Jeroensk. (Bin
nen) 10 ds vd Lee, 5 ds vd Bergh;
Hoofdstr. (Zee) 10 en 5 ds Ruitenburg;
De Rank (Golfbaan) 10 ds v Eyk Gouda.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds
Kuiper; Vinkenl. (Binnen) 10dsvd
Sluijs. 7 ds Kuiper. Kapel W v.d. Bergh-
Stichting 11 ds Slofstra. 'Sole MiO' 9
mw de Peuter Voorhout. Evang. centrum
RIJNSATER WOU DE
Herv. Gem. 9.30 ds Limburg-Klokke. 7
ds Jansen. Chr. Geref. K.9.30,2.15ds
Westerink Bunschoten.
RIJNSBURG
Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30 en 5 ds
Wisse; Bethelkerk 9.30 hr Karstends
Leiden. Geref. Kerk Petrakerk 9.30 ds
Terpstra. 5 ds Verschoor; Immanuelkerk
9 en 10.30 ds Verschoor, 5 ds SneL
Maranathakerk 9 30 ds Snel. b ds
Terpstra. Geref. Kerk Vr.jg. 10 ds Grut
ter. 5.15 ds Bijl. Chr Geref. K. 9 30 en
5 ds Oosterbroek Zienkzee. Evang
Chnstengem. (aula mavo) 10 hr Spaar
SASSENHEIM
Herv Gem. 10 ds Vollebregt, 7 ds Bras.
Geref. Kerk 10 ds Biewmga ha. 7 ds
Bras ha. Chr. Geref. K. 10 en 5 drs
Quist Haarlem. Ned. Prot. Bond (Jul-
laan 17) geen dienst. Rk Kerk za 7. zo
9.30 en 11.
TER AAR
Herv Gem. 9.30 ds Vlasblom. 6.30 ds
Teijgeler Zeist. Geref. Kerk 9.30.6.30
11.30.
VALKENBURG
Herv. Gem. 10 dr Vermeulen. 6.30 ds
Romein. Geref. Kerk 9.30 drs Padmos.
6.30 ds Romein Pijnacker open-deur-
dienst. Geref. K. Vrijg. 9.30 ds Geel
hoed Den Haag. 3 ds Grutter vlok.
Bras Sassenheim. Rk Kerk za 7. zo 9.30
7 dr Vlijm; De Ontmoeting (Noordhof
land) 10 ds de Boer Hessei. 7 zie
Dorpskerk. 'Rehoboth' (Van Leeuwen
hoekkade) 9.30 kand Molenaar Voor
schoten. 4.30 kand Zorge Ouderkerk a/d
IJssel. Hulpen Heil kerk ('Schakenbos'.
Leidschendam) 10 ds Honig. 2.30 con
cert Leids kamerorkest Smfonietta. Ge
ref. Kerk gesloten ivm verbouwing. Ge
ref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10 en 4.30 s
Reitsema. Rk Kerk Laur.kerk za 7. zo
11M. Godskerk. za 7, zo 9.30. Angli
can Church (British school in The
Netherlands. J. v. Hooflaan 3) 10.30.
Auia-basisgemeenschap (in 'De Groene
Kikker'. Frans Halsplantsoen) geen
dienst
paanboord; Bethelk. 9.30 ds Visser Har
derwijk, 5 ds Willschieger; Rehoboth
school 9.30 ds Hoek Goedereede. 5 ds
vd Heuvel Vlaardmgen; Imm.kerk 10 en
5dsv Houwehngen. Geref. Kerk Kruisk
10.15 ds Versluys alphen. 5 ds de
Moor; Ontm.kerk 10.15 ds Bongers. Ge
ref. K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.30 en 2.45
ds Hoogendoorn. Chr. Afgesch Gem.
9 30 en 5 dsvd Want Oud-Geref Gam,
(Mercuriusweg29) 10 en 6.30. Remon
str. Gem. 10 ds Cossee streekdienst.
WARMOND
Herv. Gem. 10 hr Henzen Leiden. Rk
Kerk za 7. zo 9 en 10.30.
WASSENAAR
Herv. Gem. Dorpsk. 10 dr de Krutjf,
4 .30 ds Geluk; Kievietk. ('Samen op
weg') 10 drs Janse de Jonge SoW
dienst; Messiask. zie Zijllaankerk;
Dorpscentrum 9.30 dsCazander Geref
Kerk Zijllaan 10 ds Heitendoom SoW
dienst. 5 ds vd Woude. Prot. Bond
(Kerkdam) 10.30 prof Anne vd Metden
Amstelveen. RK Kerk Jozef za 7. zo
9.30 en 11Will, za 7. zo 9.30 en 11
GH za6, zo 10.30.
WOUBRUGGE
Herv. Gem 9 30 dsvd Dis Wassenaar.
6.30 ds Bienk Amsterdam. Geref. Kerk
9 30 ds vd Meuten Leidschendam. 6 3D
ds den Heeten Hoofddorp. Ned. Prot
Bond (De Wijk. Schoolstr. 20) 10-30 ds
Broström-Brui Sassenheim. Rk Kerk zo
10.30.
ZOETERWOUDE
Herv Gem 10 ds Wolthaus. Rk Kerk 9t.
Jan za 7.30, zo 9.30; Chr. Dienaark. zo
10 Meerburgkerk H. Rijndi|k za 7. zo
k Scheps Ni|me
gen. Remonstr. Gem 10 streekdienst h
Waddmxveen
