Buitenland
'Hier komt oorlog van'
Zwitsers ontwijken harde keuzes
Madrid verwacht grote chaos
Havel ondertekent
anti-communistenwet
Azerbajdzjan zegt nee
tegen economische unie
EG: Binnengrenzen
Joegoslavië houden
Clarence Thomas wordt in aanwezigheid van zijn vrouw Virginia en
president Bush door rechter Byron White beëdigd als 106e opper
rechter. foto afp lukf frazza
Rechter Thomas legt ambtseed af
Clarence Thomas (43), de omstreden en van ongewenste seksu
ele intimiteiten beschuldigde rechter, heeft gisteren de ambts
eed afgelegd als Associate Judge (rechter) bij het Amerikaanse
Opperste Gerechtshof, de Supreme Court. President Bush teken
de eerder op de dag de benoeming van de tweede zwarte Ameri
kaanse opperrechter. Eerder deze week wérd de benoeming van
Thomas op het nippertje goedgekeurd door de Senaat.
Veerdienst Dover-Zeebrugge verdwijnt
P&O Euroferries heft volgend jaar de lijn Dover-Zeebrugge op.
De laatste passagiersboot zal op 31 december varen. Vanaf 1 ja
nuari 1993 zullen alleen nog vrachtboten tussen beide havenste
den heen en weer varen. Met de opheffing speelt P&O in op de
opening van de Kanaaltunnel in 1993. P&O verwacht dat de helft
van de passagiers die van de dienst Dover-Zeebrugge gebruikt
maakten, voortaan voor de lijn Dover-Oostende kiezen.
Gemenebest heft sancties op
De leiders van het Britse Gemenebest zijn het gisteren eens ge
worden over een geleidelijke opheffing van de sancties tegen
Zuid-Afrika. Het verbod op contacten tussen volkeren verdwijnt
direct, aldus de Indiase premier Rao in de Zimbabwaanse
hoofdstad Harare. Het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) heeft
het besluit gisteren verwelkomd.
Angola laat 700 Unita-rebellen vrij
De Angolese regering heeft gisteren bekendgemaakt dat ze 700
Unita-rebellen zal vrijlaten, die gevangen werden genomen tij
dens de 16 jaar durende burgeroorlog. Aan de strijd kwam eind
mei een einde met de ondertekening van een reeks vredesak
koorden. De gevangenen zullen tussen vandaag en woensdag
vrijkomen, aldus een woordvoerder van de regering.
Groen licht voor Gates als chef CIA
De Amerikaanse Senaatscommissie voor de geheime dienst
heeft gisteren met elf tegen vier ingestemd met de voordracht
van president Bush van Robert Gates als nieuwe chef van de in
lichtingendienst CIA. Het voorstel moet nu nog worden goedge
keurd door de voltallige Senaat. De benoeming van Gates was
omstreden vanwege zijn aandeel in het Iran-contraschandaal en
zijn harde anti-Sovjet opstelling tijdens de Koude Oorlog.
Benetton mag priester non laten zoenen
Het Italiaanse kledingmerk Benetton hoeft van de Franse rechter
niet de 1300 aanplakborden te verwijderen, waarop het bedrijf
reclame maakt door middel van een foto van een priester die
een non een zoen op de mond geeft. Een katholieke groepering
had de rechtbank gevraagd de reclame te verbieden, omdat die
„beledigend voor katholieken" zou zijn. De rechtbank oordeelde
gisteren echter dat Benetton zich niet aan „antichristelijk racis
me" had schuldig gemaakt.
Iraakse vluchtelingen keren niet terug
Ongeveer 13.000 Iraakse soldaten die tijdens de Golfoorlog
krijgsgevangen zijn genomen door de geallieerden, weigeren
naar Irak terug te keren en krijgen van Saudi-Arabië de vluchte
lingenstatus. Dat heeft het Internationale Comité van het Rode
Kruis gisteren in Genève verklaard.
Leger Sri Lanka begint nieuw offensief
Het Srilankaanse regeringsleger heeft na de instelling van een
totaal uitgaansverbod gisteren op het schiereiland Jaffna een
nieuw offensief ingezet tegen de Tamil-rebellen. Om veiligheids
redenen wilde het leger geen bijzonderheden geven. Wel werd
bekend dat eerder deze week pamfletten boven Jaffna zijn afge
worpen waarin de bevolking wordt opgeroepen een schuilplaats
te zoeken in kerken of hindoetempels.
PRAAG-BUDAPEST GPD-Rtr
De Tsjechoslowaakse president
Vaclav Havel heeft gisteren een
controversiële wet ondertekend,
die voormalige communistische
bonzen vanaf het niveau van
districtssecretaris, leden van de
oude Volksmilitie en agenten
van de geheime dienst vijf jaar
lang weert van openbare func
ties. Parlementsvoorzitter
Alexander Dubcek heeft echter
openlijk afstand gedaan van de
wet die daarom door zijn
plaatsvervanger Rudolf Battek
moest worden ondertekend.
Dubcek verklaarde dat de
wet, die uiteindelijk na een hef
tig debat in het parlement werd
aangenomen, te hard en in
strijd met de overige Tsjechos
lowaakse wetgeving en interna
tionale conventies is. „Daarom
heb ik besloten dat ik mijn
handtekening er niet onder kan
zetten", zei Dubcek. Hij zei dat
de wet, waarin het principe van
collectieve schuld wordt toege
past, zeker een miljoen mensen
kan treffen. Het valt daarom
nog maar te bezien of de wet in
de praktijk uitvoerbaar zal zijn.
In een brief aan Dubcek
schrijft Havel echter dat de wet
nodig is omdat veel mensen die
banden hadden met het totali
taire communistische regime,
nog steeds niet bereid zijn hun
aandeel in de verantwoordelijk
heid op zich te nemen en vrij
willig afstand te doen van hun
bestuursposten. Zo nodig zal hij
echter het parlement voorstel
len doen om de wet op punten
te wijzigen als blijkt dat deze in
strijd is met de internationale
verdragen.
In Zwitserland zijn de vette jaren voorbij:
voor het eerst sinds 1985 heeft de regering
een tekort in plaats van een overschot op de
begroting moeten melden. Met ongeveer
2,5 miljard gulden is het tekort groter dan in
de vorige „magere" jaren, aan het eind van
de jaren zeventig. Omdat de uitgaven twee
maal zo sterk stijgen als de inkomsten is de
Bundesratde Zwitserse regering ge
dwongen zich voor vijf miljard franc (zo'n 7
miljard gulden) in de schulden te steken, zo
werd gisteren bekendgemaakt.
Een nieuwe regering Zwitsers gaan mor
gen naar de stembus zal een omvangrijk
saneringsprogramma in gang moeten zet
ten, waarbij naast een vermindering van de
overheidsuitgaven moet worden gezorgd
voor nieuwe bronnen van inkomsten.
Maatregelen die daarvoor het eerst in aan
merking komen zijn volgens de regering
een hogere belasting op het energieverbruik
en een duurzaam systeem voor de heffing
van btw en directe belastingen vanaf 1994.
Zwitserse verkiezingen gelden al jarenlang
als uitermate saai. Ondanks de regionale
verschillen bestaat er in de Zwitserse sa
menleving al decennia een consensus tus
sen de vier belangrijkste politieke partijen.
Die vormen dan ook al sinds 1959 keer op
keer de zeven personen tellende Bundesrat.
Van de verkiezingen worden dan ook wei
nig verrassingen verwacht. Het staat vrijwel
vast dat de vier, die nu 159 van de 200 zetels
in de Nationale Raad bezetten, hun coalitie
kunnen voortzetten. De vier zijn de cen
trum-rechtse Radicale Democraten, de cen
trum-linkse Sociaal-Democraten, de Chris
ten-Democraten en de conservatieve Zwit
serse Volkspartij.
Een premierschap is niet in hjet geding om
dat de Federale Raad, het kabinet, bij con
sensus regeert. De macht van het parle
ment wordt beperkt doordat iedere Zwitser
die 500.000 handtekeningen voor een zaak
weet te verzamelen een wetsontwerp kan
tegenhouden en een referendum kan af
dwingen. In juni werd op die manier korte
metten gemaakt met een door het parle
ment aanvaard plan om het belastingsys
teem in overeenstemming te brengen met
die van de andere Europese landen.
Beteugeling van de inflatie is bij alle grote
partijen prioriteit nummer één. Hoewel on
der de bevolking grote steun lijkt te bestaan
voor maatregelen om immigratie aan ban
den te leggen een miljoen van de 6,8 mil
joen inwoners van Zwitserland is buitenlan
der hebben de partijen volgens een stil
zwijgende afspraak vermeden dit onder
werp tot inzet van de verkiezingen te ma
ken.
Ook andere problemen die bij de verkiezin
gen een rol zouden kunnen spelen Zwit-
serlands plaats in het Europa van de toe
komst, milieuvraagstukken, drugsmisbruik
hebben de kiezer ditmaal niet weten te
boeien. Met name het stilzwijgen over de
toekomstige relatie met de EG is opmerke
lijk. Zwitserland zou in Europa wel eens al
leen kunnen komen te staan, nu partners in
de uit acht landen bestaande Europese Vrij
handels Associatie, EVA, als Oostenrijk en
Zweden het EG-lidmaatschap hebben aan
gevraagd. De Zwitsers gaan dit hete hang
ijzer, waarbij de soevereiniteit en de demo
cratie bij referendum in het geding komen,
uit de weg.
CORRESPONDENT
Slechts acht van de twaalf over
gebleven republieken van de
voormalige Sovjetunie hebben
gisteren in het Kremlin een drie
jaar geldend economisch ak
koord ondertekend, dat beoogt
een gemeenschappelijke markt
in stand te houden. De Oekraï
ne. Azerbajdzjan, Moldava
(voorheen: Moldavië) en Geor
gië tekenden niet. Vooral het
dwarsliggen van de Oekraïne
betekent een geduchte tegen
valler voor het streven van
Unie-president Gorbatsjov om
het voormalige socialistische
imperium economisch en poli
tiek bijeen te houden.
De Oekraïne is na Rusland in
bevolkingsaantal de grootste re
publiek, industrieel het meest
ontwikkeld en tevens de graan
schuur van de voormalige Sov
jetunie. Het economische ver
drag moet worden gevolgd door
een politiek akkoord. Gor
batsjov heeft echter al gezegd
dat een nieuwe politieke Unie
zonder de Oekraïne ondenk
baar is.
Kiev stuurde, in tegenstelling
tot de drie andere dissidente re
publieken. wel een delegatie
naar de ceremoniële onderteke
ning in het Kremlin. Azerbajd
zjan besloot gisteren op net
laatste moment weg te blijven.
Later op de dag verklaarde het
parlement de Transkaukasische
republiek opnieuw onafhanke
lijk.
Zaterdag 19 oktober 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FR1SART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vocmgeving: CLARA KEMPER
DE PLAATSELIJKE VER
KIEZINGEN van 8 de
cember in Rusland gaan
niet door. President Jeltsin
heeft ze gisteren afgelast.
NIEUWSLIJN
DEN HAAG GPD-ANP-Rtr-AFP
Het EG-plan voor het toekom
stige Joegoslavië is gisteren op
de conferentie in Den Haag in
grote lijnen aanvaard door alle
partijen, behalve Servië. Niette
min gaan de besprekingen op
basis van dit document door,
zei voorzitter Lord Carrington
na afloop.
Volgens de EG-voorstellen
kan Joegoslavië een losse asso
ciatie van soevereine of onaf
hankelijke republieken worden
met internationale rechtsgeldig
heid. Daarbij moeten de huidi
ge binnengrenzen blijven be
staan. Er zal worden voorzien in
toezicht voor de bescherming
van de mensenrechten en een
speciale status voor bepaalde
groepen en gebieden.
In het werkdocument staat
dat de republieken zich moeten
houden aan de mensenrechten
zoals die zijn geformuleerd door
de Verenigde Naties, de CVSE
(Conferentie voor Veiligheid en
Samenwerking in Europa) en de
Raad van Europa.
Nationale en etnische groe
pen die een minderheid vor
men in het gebied waar zij wo
nen moeten hun wettelijke, cul
turele en politieke rechten kun
nen uitoefenen, en gelijkelijk
toegang hebben tot de media,
onderwijs, sociale voorzienin
gen en verenigingen. Die gebie
den waar de etnische of natio
nale groepen een meerderheid
vormen krijgen een speciale
„autonome" status. Die status
houdt in dat ze hun eigen natio
nale emblemen kunnen voeren
en een tweede nationaliteit
kunnen krijgen naast die van de
republiek waartoe zij behoren.
Zij krijgen eigen rechtspraak,
wetgeving en bestuur inclusief
een eigen politiemacht. In in
ternationaal toezicht op nale
ving van deze rechten zal wor
den voorzien. Deze speciale sta
tus geldt in het bijzonder voor
de Serviërs die in Kroatië wo-
In de nieuwe constellatie zou
den de republieken op het ter
rein van buitenlands beleid en
veiligheid elkaar moeten raad
plegen en zoveel mogelijk met
een gemeenschappelijke verte
genwoordiger optreden.
De Servische president Milo
sevic zei na afloop dat Joegosla
vië in het voorstel „wordt afge
schreven" en sprak zich uit te
gen het afwijzen in het plan van
de wijziging van de Joegoslavi
sche binnengrenzen. Volgens
de Servische president zijn die
grenzen „bestuurlijk" en niet
definitief.
Na de besprekingen verklaar
de Milosevic echter geen tegen
stander te zijn van een vredes
regeling voor de lange termijn.
Hij zei dat het Servische stand
punt „niet moet worden uitge
legd als een soort obstakel".
„Iedereen is vrij zijn mening te
geven en we stellen een aantal
andere stappen voor," zei hij
zonder verder uit te wijden.
Onder Israëli's en Palestijnen is verzet tegen de vredesbesprekingen die eind deze maand in Madrid beginnen. In Jenin werd gisteren gedemon
streerd tegen het bezoek aan Israël van de Amerikaanse minister Baker. foto afp
Sharon en Cohen keren zich tegen vredesconferentie Midden-Oosten
De Israëlische minister Sharon (huisvesting) zal morgen
proberen het kabinet over te halen de vredesconferentie
in Madrid af te wijzen. Tijdens de opening van een nieuw
onderkomen van een orthodox-joodse studentenvereni
ging in Oxford zei hij dat Israël „voor de krijgsraad wordt
gesleept". Sharon keerde zich tegen de Verenigde Staten
en het Westen die Israël volgens hem willen terugbren
gen tot de grenzen van voor de Zesdaagse Oorlog in
1967. Dat betekende volgens Sharon „de vernietiging van
Israël".
JERUZALEM» GPD-AP
Sharon riep op te voorkomen
dat „Syrië, Libië, Iran en zelfs
Algerije oncontroleerbare che
mische of nucleaire monstruo
siteiten worden". Hij leek aan te
geven dat Israël over kernwa
pens beschikt. Dat wordt alge
meen aangenomen, maar door
de Israëlische regering ontkend.
„Ik ben bang dat de Amerikaan
se regering zich bij een voort
zetting van het huidige beleid
eerder zal richten op het bloot
leggen van Israël. Als dat ge
beurt, betekent dat de ineen
storting van het centrale ele
ment in de Israëlische afschrik
king", aldus Sharon. Parle
mentslid Geula Cohen van de
ultra-rechtse Tehiya-partij, die
veel steun heeft onder joodse
kolonisten, verklaarde dat „Is
raël in een dodelijke val loopt".
Zij zou er bij haar partij op aan
dringen om onmiddellijk uit de
regering te stappen en voorspel
de een burgeroorlog als Israël
deelneemt. „Tussen de regering
en degenen die trouw zijn aan
het land van Israël, en dat is
momenteel de helft van de be
volking, komt er oorlog," zei zij.
Ook aan Palestijnse zijde is
afwijzend gereageerd. De fun
damentalistische islamitische
beweging Harnas verspreidde in
de bezette gebieden pamfletten
waarin werd opgeroepen tot
een algemene staking voor on
bepaalde duur vanaf 30 okto
ber, de dag dat de conferentie
begint.
Er waren echter ook optimi-
scher geluiden te horen. Het li
berale parlementslid Dedi Zuc-
ker zei dat er nu bijna geen weg
terug meer is voor de betrokke
nen. „Als ze rond de tafel zitten,
wordt het niet erg makkelijk te
vertrekken," zei hij.
De bijeenkomst in Madrid
heeft overigens een louter cere
monieel karakter. Onderhande
lingen worden er niet gevoerd
en concrete resultaten zijn dus
per definitie uitgesloten. Die
opzet is het gevolg van de poli
tieke tegenstellingen in het
Midden-Oosten, waar Israël al
tijd heeft gestreefd naar directe,
bilaterale onderhandelingen
met zijn Arabische buurlanden.
„Van man tot man", zoals Sha
mir het gisteren nog eens uit
drukte.
In de loop van een eerdere
Amerikaans-Israëlische poging
een vredesproces op gang te
krijgen, introduceerden de
Amerikanen het compromis
begrip 'regionale conferentie":
een bijeenkomst van landen in
het Midden-Oosten waarbij re
gionale problemen (water, wa
penbeheersing, handel) ter
sprake zouden worden gebracht
en die de inleiding zou moeten
vormen tot directe onderhande
lingen tussen Israël, zijn Arabi
sche buurlanden en de Palestij
nen.
Het vredesproces is een sa
menraapsel. zoals het een com
promis betaamt, van die drie
elementen. Het internationale
aspect is de openingszitting.
Een dag of vier later krijgt het
proces een bilateraal karakter,
omdat dan de onderhandelin
gen beginnen tussen enerzijds
Israël en aan de andere kant
van de tafel telkens een van zijn
buurlanden. Waarbij de Pales
tijnen zijn opgenomen in een
gezamenlijke Jordaans-Pales
tijnse delegatie. Half november
tenslotte komen daar de regio
nale besprekingen bij.
een mogelijke kandidatuur van
Madrid gewijd. En toen om vier
uur Nederlandse tijd de Ameri
kaanse ministerBaker (buiten
landse zaken) samen met zijn
Sovjet-collega Pankin in Jeruza
lem bekend maakte dat de vre
desconferentie in Madrid zou
plaatsvinden, was er niemand
op het Spaanse ministerie van
buitenlandse zaken te vinden
die iets meer kon vertellen.
Waarom de Zwitserse stad
Lausanne tot gisterenoch
tend nog de bijna zekere keus
voor de vredesconferentie over
het Midden-Oosten op het
laatste moment afviel en waar
om Madrid werd aangewezen,
lijkt dus vooral een kwestie van
speculatie.
Niemand kon nog zeggen
waar de conferentie gehouden
wordt en waar de delegaties
worden gehuisvest. Het ligt ove
rigens voor de hand, dat het in
ternationale congrescentrum
tegenover het Santiago Bemar-
beu-stadion van Real Madrid
hiervoor wordt aangewezen, ze
ker voor de plenaire bijeenkom
sten. In dit congrescentrum
werd onlangs nog een interna
tionale Antarctica-conferentie
gehouden, terwijl ook de slotbij
eenkomst van het Spaanse
voorzitterschap van de EG, twee
jaar geleden, daar plaatsvond.
Bij navraag bij een aantal
toonaangevende hotels bleek,
dat er direct na de aankondi
ging van de ministers Baker en
Pankin faxen, telefoontjes en te
lexen binnenstroomden uit heel
de wereld met verzoeken voor
hotelbedden. Naar verwachting
komen er minstens 4000 jour
nalisten naar Madrid om de
vredesconferentie te verslaan en
om de ontmoeting tussen de
Amerikaanse president Bush en
zijn collega Gorbatsjov bij te
wonen. Deze ontmoeting vindt
op dinsdag 29 oktober plaats,
een dag voor het officiële begin
van de conferentie.
Een belangrijk punt zal de
veiligheid in de Spaanse hoofd
stad gaan vormen. Donderdag
ontploften er in het centrum
van Madrid nog drie autobom
men, waarbij een militair om
het leven kwam en vier perso
nen zwaar gewond raakten. De
ze aanslagen waren het Werk
van de Baskische terreurorgani
satie ETA. Experts m Madrid
menen echter, dat de politie
met de assistentie van gespecia
liseerde legereenheden in staat
moet zijn om de veiligheid van
de hoge gasten te garanderen.
Wel zal dit grote problemen
gaan opleveren voor het toch al
hectische verkeer in Madrid.
Een Madrileen verklaarde gis
teravond, voortui dopend op de
vredesconferentie: „Ik kan beter
die week op vakantie gaan. Met
de auto door de stad rijden, zal
er helemaal niet bij zijn. Dit
wordt de grootste verkeerschaos
uit de geschiedenis van de
stad".
De Joegoslavische president Mesic overlegt voor het begin van de vre
desbesprekingen in Den Haag met zijn Kroatische ambtgenoot Tudj-
man. foto ap peter de jong
VN-inspecteur naar Myanmar
De Mensenrechtencommissie
van de Verenigde Naties is van
plan binnen enkele weken een
inspecteur naar Myanmar (Bur
ma) te sturen. Eerder dit jaar
stak de militaire junta in Yang-
on een stokje voor een onder
zoek naar de mensenrechtensi
tuatie in het land. Myanmr gaat
nu wel akkoord.
VN-diplomaten zijn bezig
druk uit te oefenen om de Alge
mene Vergadering van de VN
een resolutie te laten aannemen
waarin het Burmaanse mensen-
rechtenbeleid wordt bekriti
seerd. Ze weten zich gesteund
door de toekenning van de No
belprijs voor de Vrede eerder
deze week aan oppositieleidster
Aung San Suu Kyi.
De kandidatuur van de Spaanse
hoofdstad Madrid als plaats
voor de vredesconferentiè over
het Midden-Oosten is ook in
Spanje als een volslagen verras
sing gekomen. Misschien niet
zozeer voor de socialistische re
gering van premier Felipe Gon
zalez, die immers achter de
schermen flink gelobbyd moet
hebben, maar zeker voor de
media. Sterker nog, de kandida
tuur van Madrid werd gister
avond door commentatoren al
tot het best bewaarde geheim
van deze eeuw gekwalificeerd.
En dat wil wat zeggen in een
land, waar eigenlijk niets ge
heim kan blijven.
Niemand in Madrid begrijpt
er trouwens ook maar iets van.
Op de wekelijkse persconferen
tie van minister Conde (com
municatie), gisteren rond twaalf
uur, werd er geen woord aan
