Buitenland
um» wï«5b
Syrië nog niet akkoord
I5BHF1
Ter-Petrosjan aan kop
bij verkiezingen Armenië
Massaal
protest in
Albanië
Paus geeft steun aan Indianen
Presidium kraakt
Haags vredesberaad
VN levert
vredesmacht
Cambodja
Peking boos over roep om onafhankelijkheid op Taiwan
Donderdag 17 oktober 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vwmgeving: WIM ENTIÜS
f g\t
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
De Nobelprijs-winnaars Pieire-Gilles de Gennes (natuurkunde) en
Richard Ernst (schiekunde). archieffoto's ap
De Zwitserse chemicus Richard R. Ernst heeft gisteren de
Nobelprijs voor de chemie gewonnen. De 58-jarige Ernst
werd geëerd voor zijn „bijdrage tot de ontwikkeling van de
methodologie van high-resolution nuclear magnetic reso
nance (NMR) spectroscopie, zo verklaarde de Zweedse Aca
demie van Wetenschappen.
NMR spectroscopie heeft zich „in de afgelopen 20 jaar ont
wikkeld tot misschien de belangrijkste instrumentele tech
niek binnen de chemische wetenschap", aldus de academie.
Dit is gebeurd door de dramatische toename van de gevoe
ligheid en het oplossend vermogen van de instrumenten,
twee gebieden waar Ernst meer dan ieder ander aan heeft
De Fransman Pierre-Gilles de Gennes (58) is gisteren onder
scheiden met de Nobelprijs voor natuurkunde voor zijn pio
nierswerk bij de ontwikkeling van de vloeibare kristaltech
niek. De Gennes wordt door de academie de 'Isaac Newton
van onze tijd' genoemd.
Doden bij treinongeluk Frankrijk
Bij een botsing tussen een passagierstrein en een goederen
trein op het station van Melun bij Parijs zijn vanmorgen ze
ker 11 mensen omgekomen. Veertig reizigers raakten ge
wond. De auto-slaaptrein Nice-Parijs botste op weg naar de
hoofdstad om half zeven op de goederentrein die uit Corbeil
kwam. Alle wagons van de passagierstrein liepen uit de rails.
Tientallen doden in Sri Lanka
Ten minste 52 Tamilstrijders en 27 regeringssoldaten zijn
om het leven gekomen tijdens hevige gevechten in het
noordoosten van Sri Lanka. Volgens een legerwoordvoerder
heeft het leger na een tweedaagse operatie in de nacht van
nacht een basis van de rebellengroepering LITE (Bevrij
dingstijgers van Tamil Eelam) vernietigd.
Bomaanslag op hindu-festival
Bij een bomaanslag op een hindu-festival in de Indiase deel
staat Uttar Pradesh zijn zeker 40 doden en 100 gewonden
gevallen. De aanslag werd toegeschreven aan extremistische
Sikhs uit de buurstaat Punjab. Een deel van de slachtoffers
viel toen even later een tweede bom ontplofte bij een plaat
selijk ziekenhuis.
Roemeense senaat wijst 2 ministers af
Het Roemeense lagerhuis heeft gisteren met overweldigen
de meerderheid de nieuwe coalitieregering goedgekeurd. De
senaat heeft bezwaar tegen de door premier Stolojan voor
gedragen ministers van binnenlandse zaken Babiuc en cul
tuur, Spiess. Stolojan zal de senaat vragen alsnog in te stem
men met hun benoeming of andere kandidaten voor te stel
len, zo liet zijn woordvoerder weten.
Bush wil Barr als minister justitie
De Amerikaanse president Bush heeft William Barr voorge
dragen voor de functie van minister van jusititie. Bush ver
klaarde gisteren in Washington dat Barr de plaats zal inne
men van Dick Thomburgh die is afgetreden om deel te kun
nen nemen aan de verkiezingen voor een zetel in de Senaat.
Barr (41) is op dit moment plaatsvervangend minister van
justitie.
Geld voor Poolse nazi-slachtoffers
Duitsland gaat 500 miljoen mark (ongeveer 560 miljoen gul
den) schadevergoeding betalen aan Poolse nazi-slachtoffers.
Voorts wordt een Stichting voor de Duits-Poolse verzoening
in het leven geroepen. Dat heeft de Duitse regering gisteren
besloten. Het bedrag, dat in drie termijnen zal worden be
taald, moet de kwestie van de schadeloosstelling van Poolse
slachtoffers van het Hitler-regime definitief regelen.
De Armeense president Levon
Ter-Petrosjan heeft gisteren bij
de verkiezingen de grote meer
derheid van de bevolking achter
zich gekregen. Het persbureau
Armenpress meldde dat voorlo
pige uitslagen van districten in
de hoofdstad Jerevan aangeven
dat Ter-Petrosjan 75 procent
van de stemmen heeft gekre
gen.
Ook het persbureau Tass
meldde een grote voorsprong
voor de zittende president. Een
verkiezingsfunctionaris zei we
gens communicatieproblemen
in de republiek pas vanavond
de eerste officiële uitslagen te
verwachten. De 3,3 miljoen Ar
meniërs zouden massaal naar
de stembus zijn gegaan.
Tass meldde dat Paruir Arik-
jan, leider van de Nationale Ver
eniging voor Zelfbeschikking,
ver achterbleef, evenals Sos
Sarkisjan van de Dasjnaktsoet-
joen-partij. Zij werden be
schouwd als de belangrijkste te
genkandidaten.
Armenië verklaarde zich op
23 september onafhankelijk.
Behalve een president moesten
de Armeniërs uit 100 kandida
ten ook 20 afgevaardigden voor
het parlement kiezen.
Nadat hij zijn stem had uitge
bracht zei Ter-Petrosjan dat hij
het economisch verdrag met
Moskou wil ondertekenen. „We
zijn voorstander van dat ver
drag en zullen het, met bepaal
de reserves, tekenen. Over een
nieuwe politieke unie valt eclv
ter met ons niet te praten", al
dus de president.
Ongeveer 10.000 Albanezen zijn
gisteren in de hoofdstad Tirana
de straat opgegaan in een anti
communistische demonstratie.
De demonstranten voor het
merendeel studenten verza
melden zich op een plein in het
centrum van Tirana op de ge
boortedag van de vroegere or
thodox-communistische leider
Enver Hoxha. De betogers ver
brandden portretten van Hoxha
en diens opvolger Ramiz Alia.
De betogers verklaarden dat
zij Hoxha's geboortedag wilden
aangrijpen voor de „strijd tegen
het totalitarisme". „Wij zij hier
om de dictatuur te veroordelen
maar wij hebben tevens af te re
kenen met Ramiz Alia", zo stel
de Blendi Gonxhe, een van de
studentenleiders.
De demonstranten dansten
op rock-muziek en zwaaiden
met kleine rode Albanese vlag
gen waaruit de communistische
ster was verwijderd. De organi
satoren vertoonden een film
over de val van de Berlijnse
Muur.
De stroom vluchtelingen in
de havensteden Vlorë en Durrës
heeft dinsdag tot de nodige on
geregeldheden geleid. Volgens
de Albanese televisie zijn bij de
gevechten in totaal twaalf ge
wonden gevallen. Veiligheids
troepen openden in Vlorë het
vuur om te voorkomen dat
vluchtelingen schepen zouden
bestormen.
De diepe verdeeldheid in Israël over het vredesproces In het Midden-Oosten wordt hier treffend in beeld gebracht Terwijl aanhangers van de Ratz-
partij hun vredeswens kenbaar maken, passeert een oplegger met een kant-en-klaar huis op weg naar de westelijke Jordaanoever, foto afp*mena-
hemkahana
De Amerikaanse minister Baker (buitenlandse zaken)
voert vandaag de hele dag besprekingen met de Israëli
sche regering om de laatste obstakels voor de later deze
maand te houden vredesconferentie voor het Midden-
Oosten uit de weg te ruimen. Baker arriveerde gister
avond met enkele uren vertraging uit de Syrische hoofd
stad Damascus. Vandaag komt ook zijn collega Pankin
van de voormalige Sovjetunie naar Jeruzalem.
van de conferentie moeten be
ginnen. Ook met Israël bestaat
er niet op alle punten overeen
stemming.
Gisteravond voerde Baker in
het Amerikaanse consulaat in
West-Jeruzalem overleg met
een Palestijnse vertegenwoordi
ging onder leiding van Faisal al-
Husseini. Na afloop zei Baker
D BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Bakers missie liep vertraging op
omdat Syrië blijft weigeren deel
te nemen aan het voorgestelde
overleg over regionale proble
men (zoals waterhuishouding
en wapenbeheersing), dat twee
weken na de openingszitting
„optimistisch" te zijn. „Wij heb
ben een goede ontmoeting ge
had en vooruitgang geboekt",
aldus Baker. Husseini, leider
van de Palestijnse delegatie, zei
dat er openingen zijn gemaakt
waardoor „we voortgang kun
nen boeken in de komende
uren". Vanavond spreekt de de
legatie opnieuw met de Ameri
kaanse minister.
Premier Shamir zei gisteren
het nog altijd mogelijk te achten
dat zijn land niet naar de confe
rentie zal gaan als bepaalde
problemen blijven bestaan. Hij
wilde niet in details treden. Ge
vraagd of het voor Israël verschil
maakt of Syrië al dan niet aan
de regionale onderhandelingen
Paus Johannes Paulus II heeft
de Braziliaanse Indianen giste
ren verzekerd dat de rooms-ka-
tholieke Kerk aan hun zijde
staat en hun recht op behoud
van hun traditie en cultuur ver
dedigt. „De kerk stond altijd
aan Uw zijde en zal dat blijven
doen om de waardigheid van de
mens en het recht op een pas
send en vreedzaam leven te ver
dedigen", zei de paus bij een
ontmoeting met Indianen in
Cuaiba in het binnenland van
Brazilië.
De paus sprak zoals bij zijn
eerste bezoek aan Brazilië de
wens uit dat de Indianen in vre
de kunnen leven zonder dat zij
hoeven te vrezen dat zij uit hun
woongebied worden verdreven.
De Indianen verklaarden te
genover de paus bezwaar te
hebben tegen de voorgenomen
herdenking van de komst van
Christoffel Columbus, volgend
jaar 500 jaar geleden. „Dit zijn
500 jaar van leed en droefenis
geweest", zei Manuel Gomes da
Silva van de Kaxinowa stam.
De paus sprak over schendin
gen van de rechten van India
nen, „gemotiveerd door heb
zucht en eigenbelang, met grote
gevolgen voor leven, gezond
heid en overleving van sommi
ge indiaanse groepen". De
rooms-katholieke kerk heeft de
Braziliaanse overheid verant
woordelijk gesteld voor het wre
de lot van de Indiaanse bevol
king. Van de oorspronkelijke 5
miljoen Indianen die in de tijd
van Columbus in Brazilië woon
den, zijn er nu nog maar
220.000 over.
De paus wees beschuldigin
gen dat de kerk zich bij de on
derdrukking van de indianen
'Als enige verantwoordelijk voor Joegoslavië'
Gisteren was het precies dertien jaar geleden dat de Pool Karei Woityla
tot paus werd gekozen. De paus vierde dat feit bij de Braziliaanse India
nen. foto ap ciuuo broguo
niet onbetuigd had gelaten, van sociaal te „verdraaien". „Innig
de hand. Hij zei zeer pijnlijk ge- geliefde broeder-indianen", zei
troffen te zijn door pogingen hij. „Ik kniel voor ieder van deze
om de geschiedenis van de ker- missionaris-figuren, met hun
stening van Brazilië politiek en zwakheden en hun kracht".
BELGRADO/DEN HAAG/ZAGREB
DPA-AFP-ANP
Het door Servië gecontroleerde
staatspresidium van Joegoslavië
is boos dat het niet is uitgeno
digd voor de vredesconferentie,
die de EG voor morgen in Den
Haag heeft uitgeschreven. Het
presidium zal daarom geen en
kel besluit van de conferentie
erkennen, zo meldt persbureau
Tanjug.
De EG heeft het presidium
niet uitgenodigd, nadat het Ser
vische blok daarin de macht
naar zich heeft toegetrokken.
Wel is de Kroaat Stipe Mesic, of
ficieel nog steeds president van
Joegoslavië, uitgenodigd, maar
hij heeft laten weten niet naar
Den Haag te komen.
„Een succesvol verloop van
de conferentie kan alleen door
de deelneming van vooral het
presidium worden gewaar
borgd", aldus een brief aan de
EG die gisteren in Belgrado
werd uitgegeven. „Volgens de
grondwet is alleen het presidi
um verantwoordelijk voor de
verdediging van het land, zijn
veiligheid en de buitenlandse
politiek. Het presidium is het
enige orgaan dat bevoegd is tot
besluiten over een wapenstil
stand", aldus de protestbrief,
die is gericht aan de Nederland
se EG-vooizitter minister Van
den Broek en de voorzitter van
de conferentie, Lord Carrington.
Volgens het ministerie van
buitenlandse zaken in Den
Haag zal de Joegoslavische mi
nister van buitenlandse zaken,
Budimir Loncar, op de confe
rentie de enige vertegenwoordi-
deel neemt, antwoordde Sha
mir „Het maakt wel degelijk
verschil, het bewijst iets. Maar
ik wil pas definitief reageren als
ik heb gehoord wat de Syriërs
minister Baker precies hebben
verteld."
De Syrische opvatting is dat
regionale besprekingen geen
zin hebben zolang het Israë-
lisch-Arabische conflict bestaat,
ofwel zolang Israël Arabisch ge
bied bezet houdt De Amerika
nen hebben vergeefs gepro
beerd president Assad ervan te
overtuigen dat besprekingen
over regionale aangelegenhe
den een regeling van het Ara
bisch-Israëlische conflict zullen
vergemakkelijken.
ger van Joegoslavië op federaal
niveau zijn. Verder zijn de pre
sidenten van de zes republieken
uitgenodigd om de praten over
een oplossing van de crisis.
De Kroatische president Tudj-
man reageerde gisteren scep
tisch op het effect van het dins
dag tot stand gekomen 'memo
randum van Moskou', dat Tudj-
man en zijn Servische ambtge
noot Milosevic verplicht tot een
nieuw bestandsakkoord en het
begin van vredesonderhande
lingen binnen vier weken.
Het memorandum kwam tot
stand na bemiddeling door pre
sident Gorbatsjov van de Unie
van Soevereine Staten, de voor
malige Sovjetunie. Inmiddels
heeft ook de Russische presi
dent Jeltsin zich opgeworpen
als bemiddelaar. Hij sprak giste
ren met Tudjman en Milosevic.
Intussen gaan de gevechten
in Kroatië gewoon door. Meer
dan 80 mensen zijn gisteren
zwaargewond opgenomen in
het ziekenhuis van Vukovar in
Oost-Kroatië, waar ook vanmor
gen weer hevig werd gevochten.
Dit heeft radio Zagreb gemeld.
Het ziekenhuis van Vukovar,
waar meer dan 300 gewonden
worden verzorgd, werd op
nieuw gebombardeerd omdat
het de bevelhebber van de
Kroatische Nationale Garde
huisvest. Dit verklaarde gene
raal Zivota Panic voor de
Kroatische radio. Het hulpkon
vooi van de Europese Gemeen
schap heeft tevergeefs gepro
beerd het ziekenhuis te oerei-
ken met medicijnen en andere
hulpgoederen.
Wapenvondst
bij neo'nazi's
CHEMNITZ Rtr-AFP
De Duitse politie heeft gisteren
in twaalf voormalige Oostduitse
steden zo'n veertig huizen van
extreem-rechtse skinheads
doorzocht in verband met de
recente golf van aanslagen op
tehuizen voor vreemdelingen in
Duitsland. Bij het onderzoek
zijn geweren, messen en verbo
den nazistische pamfletten in-
beslaggenomen, aldus de poli
tie.
De huiszoekingen maken deel
uit .van de strafrechtelijke ver
volging van 42 neo-nazi's die
betrokken zouden zijn bij aan
vallen en berovingen van
vreemdelingen, vertelde een
woordvoerder van het openbaar
ministerie in Chemnitz.
Vertegenwoordigers van de
politieke partijen, de vakbon
den en kerken in Berlijn en de
deelstaat Brandenburg hebben
gisteren in een gezamenlijke
verklaring opgeroepen tot soli
dariteit met buitenlanders. Een
golf van geweld dreigt de vrij
heid, het leven en de waardig
heid van mensen te schenden,
aldus de oproep.
De Veiligheidsraad van de Vere
nigde Naties heeft gisteravond
unaniem ingestemd met het
sturen van de eerste eenheden
van een vredesmacht naar
Cambodja. De VN-vredesmacht
moet in Cambodja gaan toezien
om de naleving van het bestand
tussen de regering en de guer
rilla-facties.
Secretaris-generaal Perez de
Cuellar waarschuwde de Rode
Khmer ervoor geen Cam
bodjaanse vluchtelingen terue
te laten keren naar het gebied
dat de guerrilla-groepering on
der controle heeft. Volgens Pe
rez de Cuellar kan dat twijfels
doen rijzen omtrent de bedoe
lingen van de Rode Khmer.
De eerste VN-eenheden zul
len binnen 10 dagen na onder
tekening van het vredesakkoord
in Cambodja aankomen. Ver
wacht wordt dat het vredesak
koord tussen de regering en de
drie guerrilla-bewegingen op 23
oktober in Parijs getekend zal
worden.
Wereldbank
helpt Moskou
De Wereldbank heeft beloofd de
voormalige Sovjetunie te helpen
bij het oplossen van haar eco
nomische problemen en de
vrees dat dit ten koste zaJ gaan
van de landen van de Derde
Wereld terzijde geschoven.
Hulp aan Moskou bij het
overschakelen op een markt
economie en het afbetalen van
een buitenlandse schuld van 65
miljard dollar stond centraal bij
de jaarvergadering van de We
reldbank en het Internationaal
Monetair Fonds (IMF). De twee
internationale financiële instel
lingen sloten de bijeenkomst
vandaag in de Thaise hoofdstad
Bangkok af.
Directeur Lewis Preston van
de Wereldbank verklaarde dat
hulp aan Moskou peen „o
THE INDEPENDENT
China heeft dinsdag het pad van vredesvoorstel
len aan Taiwan verlaten ten gunste van sabelgek-
letter en heeft Taiwan beschuldigd van het sturen
van spionnen om het socialisme te ondermijnen.
De beschuldigingen, die zijn gepubliceerd in een
redactioneel commentaar op de voorpagina van
het Volksdagblad, komen na een week van drei
gingen en beledigingen waardoor de betrekkin
gen tussen de twee rivaliserende landen een
dieptepunt hebben bereikt.
Het plotselinge venijn is teweeggebracht door de
woede van China over de eisen van de belangrijk
ste oppositiepartij van Taiwan, de Democratische
Progressieve Partij, dat het eiland zichzelf tot een
onafhankelijke republiek verklaart en de droom
van hereniging opgeeft.
De partij heeft de oproep vastgelegd in een mani
fest dat zondag is goedgekeurd. Openlijke drei
gingen vanuit Peking en waarschuwingen van de
regerende Nationalisten van Taiwan dat deze
stap vervolging wegens opruiïng kan betekenen,
werden genegeerd.
China en Taiwan zijn sinds 1949 als twee aparte
landen geregeerd. Tsjiang Kai Tsjek ontvluchtte
toen aan het eind van de Chinese burgeroorlog
het vasteland. Maar zowel de Communistische
Partij als de Nationalisten houden vast aan het
idee van één enkel, verenigd China.
In de meest kwaadaardige aanval van Peking op
de Taiwanese onafhankelijkheidsbeweging waar
schuwde president Jang Sjankun vorige week dat
„degenen die met Vuur spelen tot as zullen ver
branden". En maandag drong een andere func
tionaris van Peking er bij de Taiwanese leiders op
aan het gepraat over onafhankelijkheid te laten
stoppen. Peking heeft herhaaldelijk geweigerd af
te zien van het gebruik van geweld tegen Taiwan
en heeft duidelijk gemaakt dat het in iedere onaf
hankelijkheidsverklaring grond ziet voor oorlog.
In de afgelopen drie jaar, sinds de invoering van
democratische hervormingen, is het aantal op
roepen tot onafhankelijkheid toegenomen. Het
eiland, dat met een bevolking van 21 miljoen in
het niet valt bij de een miljard mensen onder
communistisch bestuur, is diep verdeeld tussen
de oorspronkelijke Taiwanezen en de politiek do
minante minderheid van kolonisten die in 1949
het vasteland zijn ontvlucht
Voor de voorzienbare toekomst zijn de kansen
dat Taiwan zich onafhankelijk verklaart gering.
De Nationalisten blijven stevig in het zadel zitten
en veel oorspronkelijke Taiwanezen zien er het
nut niet van in om een conflict met Peking te ris
keren zolang het eiland feitelijke onafhankelijk
heid geniet.
Niettemin heeft de discussie over de kwestie die
lange tijd taboe was, ernstige gevolgen voor het
Taiwanese programma van politieke hervormin
gen en de betrekkingen met China. Hardliners
binnen de Nationalistische Partij oefenen druk
uit op president Lee Teng-hui de oppositie te ver
morzelen. En de woede van Peking bedreigt het
proces van verzoening dat de afgelopen vier jaar
op de rails is gezet.
Door die verzoening kregen meer dan een mil
joen Taiwanezen toestemming China te bezoe
ken en vond er een opleving plaats in de handel
en investeringen door Taiwanese bedrijven die
graag profiteerden van de goedkope aroeid en de
enorme markt op het vasteland.
De beschuldigingen van deze week brengen het
peil van de achterdocht voor het voetlicht die de
relaties tussen Peking en Taipei vertroebelen. „De
Taiwanese autoriteiten hebben vaak verklaard
dat zij hopen op een 'vermindering van de span
ning' ".aldus het Volksdagblad, „maar in werke
lijkheid sturen zij spionnen naar het vasteland,
die proberen het Chinese beleid, de economie en
de samenleving tr destabiliseren."
Het commentaar volgde op een aankondiging
maandag dat Peking vier Nationalistische spion
nen zou nebben gearresteerd. Een van de be-
