Cultuur
Ik wil meer zijn dan alleen
die man achter de piano'
Werk van Büch aangeboden
Aardse- en andere kosmische
Futloze 'Partnerkuilzaken gelijktijdige diepdruk
een Nogal aparte Stijl van Adviseren.-
Misschien hebben We
Donderdag 17 oktober 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE
N RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: CONNY SMITS Vormgeving: HENK BUIS
10
ANDERHALF UUR LANG proberen de
vier acteurs in 'Partnerkuil' enige vaart
en 'schwung' te suggereren, wat helaas
gewoon niet lukt. Als het uitgangspunt
duidelijk is volgt het vergeefse wachten
opeen verrassende ontknoping.
Jean-Yves Thibaudet in het Concertgebouw
s Thibaudet. Dianist. houdt van Franz Liszt. den. Is voor de zoveelste keer in een echt specialisi
Jean-Yves Thibaudet, pianist, houdt van Franz Liszt.
Deze week verscheen van hem een cd met de twee pia
noconcerten en de 'Totentanz', opgenomen in de St.
Eustache in Montreal, met het symfonieorkest onder lei
ding van Charles Dutoit. Diezelfde 'Totentanz' speelt hij
vrijdagavond in een uitverkocht Concertgebouw in Am
sterdam. Met Forum Filharmonisch en maestro Gabriele
Bellini op de bok.
„In de oude tijden, de periode
rond de eeuwwisseling, waren
musici echt culturele mensen.
Hun huizen waren middelpun
ten van literaire en muzikale
contacten. Iemand als Ravel
ontving schrijvers, filosofen. Ik
wil dat niet idealiseren, maar je
kunt toch stellen dat we dat
hebben verloren. Als ik de
meeste van mijn collega's zie,
dan hebben die alleen oog voor
hun instrument. Ze gaan niet
naar concerten van anderen:
<jat is toch onvoorstelbaar?"
Romantisch
Hij is vorig maand dertig gewor
Met z'n witte t-shirt, gekleurde
vest en oorbel in het linkeroor
heeft Jean-Thibaudet uiterlijk
eigenlijk niets van een klassiek
concertpianist. Hij houdt van
Debussy, Brahms en Ravel,
maar ook van Madonna. „Als ik
alleen die vleugel zou hebben,
zou mijn leven aqn zijn. Ik ben
niet iemand die zich blind
staart op die piano. Er zijn nog
genoeg andere dingen. Ik ga
naar de opera, naar concerten,
ik lees. Al die ervaringen hoor je
terug in mijn spel. Ze hebben
invloed, onmiskenbaar."
den. Is voor de zoveelste keer i
Nederland waar hij de1 afgelo
pen jaren een veelgevraagd
concertpianist is geworden. Bij
het Concertgebouworkest voor
al, maar ook bij de regionale or
kesten. „Ik heb hier tien jaar ge
leden voor het eerst gespeeld.
Dat was bij het Gelders Orkest.
Sindsdien ben ik hier elk jaar
wel een keer of drie."
Jean-Yves Thibaudet is een
pianist uit de romantische
school. Echte voorbeelden heeft
hij niet. „Ach, van alle groten
pik je wel iets mee. Ik ga veel
luisteren naar collega's. Niet om
ze te imiteren, maar om ervan
te leren." Hij houdt van de
vloeiende, warme klanken van
een Steinway. „Ik vind het ge
bruik van historische instru
menten heel zinnig, maar niet
voor mezelf. Als je op een pia
noforte speelt, moet je daarin
gespecialiseerd zijn. Anders
maak je jezelf belachelijk. Het
zelfde geldt voor de muziek van
Bach: die speel ik niet, althans
niet in concerten. Bach vereist
echt specialisme. Er zijn an
deren die dat gewoon beter
kunnen dan ik."
Zijn eigen specialisme ligt in
de romantische periode. De
bussy, Franck, maar ook Liszt
en Brahms. „Mijn vader was
een Fransman, m'n moeder een
Duitse. Uit Hamburg. Beide we
relden hebben me altijd geïnte
resseerd. De Franse traditie,
toch altijd wat gekunsteld, ge-
styleerd en oppervlakkig, en aan
de andere kant die Duitse cul
tuur: heavy, zwaar en diep seri
eus. In Frankrijk zelf ben ik ook
nooit echt aan de bak gekomen.
Daar huldigen ze het standpunt
dat een goede pianist van veraf
moet komen, het liefst uit Rus
land. Een Fransman: dat kan
niets zijn, zeker niet als hij ook
nog eens Duitse muziek speelt."
Hij is een groot bewonderaar
van Liszt. „Die man was zelf een
virtuoos op de piano. Hij wist
hoe hij moest schrijven. De 'To
tentanz' is aangrijpend, demo
nisch ook en verschrikkelijk
moeilijk om te spelen."
Jean-Yves Thibaudet met Totentanz' in het Concertgebouw: „De meeste collega's hebben alleen oog voor hun
„Het zijn in feite een aantal
variaties op het 'Dies Irae', de
sequens uit de gregoriaanse do
denmis waarin de Laatste Oor
deelsdag op aangrijpende wijze
bezongen wordt. Liszt had iets
met dat stuk. Hij speelde het
voortdurend op zijn vleugel.
Om de compositie goed te kun
nen spelen, is het ook noodza
kelijk zulke dingen te weten.
Een stuk spelen is niet alleen
een kwestie van die noten. Mu
ziek is veel meer. Je moet iets
weten van de tijd, de omstan
digheden waarin een componist
verkeerde. Als Mozart bijvoor
beeld z'n moeder verloren
heeft, hoor je dat terug i
thuis. New York is great." Hij
gaat er uit, probeert er te leven
zoals alle mensen leven. "Ik ben
toevallig pianist, maar daarom
muziek. Het benvloedt ook je ben ik nog niet anders. Ik heb
spel. Iedere pianist zou zich me ook nooit in een keurslijf la-
moeten verdiepen in de stukken
die hij speelt. Pas daarna komt
je eigen, heel persoonlijke inter
pretatie. Maar die is dan ook ge
fundeerd."
Sinds enige jaren alweer
woont hij in Amerika. „Daar
krijg ik verreweg de meeste aan
biedingen. En ik voel me er
ten dwingen. Mijn hele loop
baan is zonder dwang verlo
pen."
„Ik ben niet iemand die de
hele dag studeert. Ik moet er
niet aan denken. Ik studeer af
hankelijk van mijn stemming.
Soms is dat twee uur, soms de
hele dag en soms helemaal niet.
instrument" •fotoap
Pianospelen is niet een kwestie
van uren maken. Pianospelen is
concentratie, en niets anders.
Beter een uur geconcentreerd
spelen dan een hele dag achter
die vleugel zitten te rommelen.
En laten we ook het spelen zon
der piano niet vergeten. Dat is
het mooiste wat er is: achter die
toetsen zitten, in de partituur
bladeren en gewoon maar wat
wegdromen..."
NIEUWSLIJN
Eline Vere dingt mee naar Oscar
AMSTERDAM - De speelfilm Eline Vere van producent Matthijs
van Heijningen dingt mee naar naar de hoogste onderscheiding
op filmgebied, de Amerikaanse Oscar. De film wordt door Ne
derland ingezonden voor de categorie beste buitenlandstalige
films. Een Nederlandse selectiecommissie, die bestaat uit verte
genwoordigers van de Nederlandse Bond van Bioscoop en Film
ondernemingen (NBB), de Beroepsvereniging van Film- en Tele
visiemakers (NBF) en het Genootschap van Nederlandse Speel
filmmakers (GNS) heeft hiertoe besloten. Eline Vere werd gere
gisseerd door Harry Kümel. Marianne Basler, Monique van de
Ven, Thorn Hoffman, Johan Leysen en Michael York vertolken
de hoofdrollen. De nominaties voor de Oscars worden in februa
ri 1992 bekendgemaakt.
Concert 'C Sharp Minor'
LEIDEN - Het vocaal ensemble 'C Sharp Minor' geeft op vrijdag
18 oktober een concert dat gewijd is aan koorwerk van de Noor
Edvard Grieg en de Fin Jean Sibelius. Beide componisten waren
van grote betekenis voor de ontwikkeling van de romantische
muziekcultuur in hun land maar kregen daarbuiten weinig be
kendheid. 'C Sharp Minor' krijgt solistische medewerking van de
mezzo-sopraan Meike van de Linde en de bas-bariton Leo For
tuin. Een bijprogramma wordt verzorgd door de organist Mi-
chiel Ras. Het concert in de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt
aan de Herengracht 68-70 begint om 20.15 uur.
Filmacteur Donald Houston overleden
LONDEN - De Britse film- en toneelacteur Donald Houston is
op 67-jarige leeftijd overleden. Houston stond in 1940 voor het
eerst op de planken in toneelstukken van Shakespeare en Geor
ge Bernard Shaw. In 1949 maakte hij zijn filmdebuut in 'The
Blue Lagoon'. Hij speelde de hoofdrol in een aantal Britse B-
films, maar trad ook op als tegenspeler in onder meer 'Doctor in
the House', 'Room at the Top' en The Longest Day'. In 1965
kreeg Houston veel bijval voor zijn vertolking van Dr. Watson in
'A Study in Terror', waarin John Neville Sherlock Holmes speel
de.
Woede over verkoop schilderijen
RIJSWIJK - De Rijkscommissie voor de Musea maakt zich grote
zorgen om de dreigende verkoop van twee schilderijen door het
Haags Gemeentemuseum en de toestemming daarvoor van de
Haagse gemeenteraad. Dat schrijft de commissie in een brief
aan minister D'Ancona van cultuur. Zowel het ministerie als de
commissie vindt dat kunstwerken alleen mogen „vervreemden",
als ze „werkelijk niet passen in de verzameling". De commissie
vreest verder dat de te verkopen werken niet in Nederland zullen
blijven.
NU AL IN LEIDEN:
18.19,21, 22 en 23 OKTOBER
ER ZIJN NOG PLAATSEN!
LEIDSE SCHOUWBURG 071-131943
Superieure Loeki
Stardust streling
voor het oor
Daniël Bruggen, Bertho Driever, Paul
Leenhoutsen Karei van Steenhoven.
Gehoord: 16/10 TaffehzaaJ van het
Rijksmuseum voor Oudheden,
Leiden
Wat is er toch een rijkdom
aan muziek voor wie oren heeft
om te horen! Niet alleen het zo
genaamde 'ijzeren repertoire'
kan volle zalen trekken, ook de
muziek van vóór die tijd, de ou
dere muziek, herbergt ongeken
de schatten. Het Utrechtse Fes
tival voor Oude Muziek weet ie
der jaar méér publiek te trek
ken. Ook de Leidse concertserie
in de Taffehzaal, die vanaf het
begin niet te klagen heeft gehad
over bezoekers, vaart momen
teel wél bij de nieuwe 'rage':
lang voordat de concerten be
ginnen, zijn de beste plaatsen
aan de voet van de tempel al
bezet. Voor laatkomers worden
hele rijen stoelen bijgesleept.
In het geval van een ensem
ble als Loeki Stardust is dit ook
niet verwonderlijk. Nadat het
kwartet in het verleden enkele
prachtige (met Edisons be
kroonde) CD's heeft opgeno
men, is hun bekendheid groei
ende. Net als andere 'oude mu
ziek' ensembles zoekt het kwar
tel naar een eigen stijl van uit
voeren. Waar andere groepen
hun concerten weliswaar histo
risch verantwoord aanpakken,
maar een wat harkerig figuur
slaan bij de presentatie ervan,
daar brengt Loeki Stardust pure
welluidendheid en streling van
het oor.
Rode draad door het concert
was de ontwikkeling van de
meerstemmige blokfluitmuziek
in Engeland van de veertiende
tot de achttiende eeuw. Een
zeer historisch draad dus. De
muziek van componisten als
Robert Carver (1487-1546),
Thomas Tallis (1505-1585), Wil
liam Byrd (1543-1623) en Henry
Purcell (1659- 1695) liet duide
lijk opeenvolgende stadia horen
van eenvoud naar ingewikkeld
heid. Muziek waarin alle stem
men hun zelfstandige rol speel
den. Ingewikkelde muziek dus
en bestemd voor 'geleerde lie
den en hen die op zoek zijn
naar verfijning in de kunsten'
zoals Johannes de Grocheo in
1310 schreef.
Dat muziek die zo ingewik
keld en kunstig is geweven, bo
vendien ook heel mooi kan zijn,
dat bewezen de vier fluiters van
Loeki Stardust. Deze rasechte
blokfluitspelers konden de
meest bizarre constructies
sereen en vol eenvoud brengen.
Ze beschikten over een verza
meling prachtig klinkende in
strumenten van de weke, don
kere subbas tot de heldere so
praan met een werkelijk nach
tegaalachtige klank. Voeg daar
bij de superieure technische be
heersing van hun instrumenten,
strakke acfem, zuivere akkoor
den en bovenal hun liefde voor
de muziek. Méér kan een luiste
raar niet verlangen.
WASHINGTON - Leonardo da Vinci's 'Portret van een dame met
hermelijn', geschilderd in 1490, is een van de meesterstukken die
deel uitmaakt van een grote tentoonstelling in de National Galleiy of
Art in Washington. Het portret was nooit eerder in de Verenigde Sta
ten te zien. Voor de tentoonstelling zijn bijna 600 werken bijeenge
bracht afkomstig van musea en privécollecties uit 33 landen.
•foto ap
Het antiquariaat De Slegte BV
in Amsterdam biedt de grootste
collectie gepubliceerd en onge
publiceerd werk van een nog le
vende Nederlandse schrijver
aan. Hef gaat om de collectie
van in totaal vijftienhonderd
items van de auteur Boudewijn
Büch (1948). Het aangeboden
werk, dat varieert van handge
schreven gedichten tot comple
te getypte romans, heeft een to
tale verkoopwaarde van hon
derdduizend gulden.
Antiquaar E. Schneiderberg
van De Slegte meent dat het
nooit eerder is voorgekomen
dat de collectie uit de biblio
theek van de auteur zelf in een
keer in de handel wordt ge
bracht De eerste contacten tus
sen de schrijver en de antiquaar
over de verkoop hadden een
jaar geleden plaats, aldus Schei-
derberg.
De complete collectie staat
beschreven in de zojuist ver
schenen catalogus van De Sleg
te die onder de titel 'De literaire
nalatenschap van Boudewijn
Büch' is verschenen. Daarin
schrijft de auteur tot de verkoop
van zijn werk te zijn overgegaan
uit weerzin tegen de prijsopdrij-
verij van 'bibliofiele drupjes van
zijn werk, en de pseudo-handel
in handschriften'. Büch neemt
in de top tien van meest gewil
de en best betaalde levende
moderne auteurs de derde
plaats in. Gerard Reve en Ge
rard Komrij staan respectieve
lijk op de eerste en tweede
plaats. In de catalogus zijn ook
tien jéugdverzen van de auteur
als apart boekje opgenomen.
Van de in totaal achthonderd
gedichten die in de catalogus
zijn beschreven, zijn vijfhon
derd nooit eerder gepubliceerd.
Het gaat dan vooral om jeugd
werk. Zo bestaat het eerste
'item' uit een collectie van 65
van Büch's vroegste gedichten
uit 1965. Een van de gedichten
heeft als titel "Wassenaar' mee
gekregen, de plaats waar de
schrijver zijn jeugd doorbracht.
Deze collectie moet 850 gulden
opbrengen. Meer dan tien jaar
later, in 1976, debuteerde Büch
met de gedichtenbundel 'Nogal
droeve liedjes voor de kleine
Gijs'.
Het aardigste van de collectie
vindt Schneiderberg een dicht
bundel uit 1967, getiteld Vijf
Gedichten'. Het boekje wordt
door hem beschouwd als Büchs
debuutbundel. Het werd door
Büch, als 19-jarige, letterlijk met
plakband in elkaar gezet en is al
verkocht voor een bedrag van
bijna drieduizend gulden. Aar
dig is ook een schriftje gedich
ten dat van commentaar is
voorzien door de NCRV-domi-
nee Sipke van der Land, waar
Büch poëzielessen van kreeg.
Het schoolschriftje uit 1968
moet duizend gulden opbren
gen.
Het duurste item uit de cata
logus is het complete originele
typoscript van Büchs roman 'De
IGeine Blonde Dood', dat in
1985 bij de Arbeiderspers (AP)
verscheen. Dit boek, waar onge
veer 100.000 exemplaren van
zijn verkocht, geldt als Büchs
beste boek. Voor een bedrag
van vijfduizend gulden kan dit
typoscript van eigenaar wisse
len.
THEATER
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
Partnerkuil. Auteur: Dolf de Vries. Spel:
Marijke Merckens, Kees Coolen, Ellis van
den Brink en Frederik de Groot Regie:
Adrienne Wurpel.
Gezien: 16/10 Schouwburg
Leiden
Aangekondigd wordt het blij
spel 'Partnerkuil' als een 'socie
ty comedy'. Dat is lef hebben,
want dit futloze verhaal van
Dolf de Vries staat wel erg ver af
van de beroemde stukken uit
dit genre.
Het probleem van dit blijspel
lijkt als twee druppels water op
de huwelijksperikelen waar het
hier allemaal om draait: het
suddert te veel en sprankelt te
weinig. Anderhalf uur lang pro
beren de vier acteurs enige
vaart en 'schwung' te suggere
ren, wat gewoon helaas niet
lukt. De verwikkelingen komen
namelijk niet van de grond. Als
het uitgangspunt duidelijk is
volgt het vergeefse wachten op
een verrassende ontknoping.
Bij twee bevriende echtparen
zijn de man en de vrouw op el
kaar uitgekeken. Een affaire zou
mogelijk weer wat leven in de
brouwerij kunnen brengen.
Partnerruil is ouderwets, maar
met 'doen alsof zijn wellicht al
wonderen te verrichten. De
vrouw van echtpaar A spreekt
iets dergelijks af met de man
van echtpaar B. En het toeval
wil dat man A en vrouw B op
hetzelfde idee komen. Geen on
aardig uitgangspunt dus, maar
er wordt zoals gezegd verder
weinig mee gedaan. Via een
zeer gekunstelde ingreep laat
auteur Dolf de Vries het ene hu
welijk een beetje opleven en het
andere stuklopen.
Het qua perspectief verteken
de toneelbeeld combineert op
een aardige manier de woonka
mers van de beide echtparen.
Dat de vele korte scenes niet
ook nog eens door evenzovele
changementen worden onder
broken, is een belangrijk voor
deel. De ontmoetingen buitens
huis worden echter voor het ge
mak ook maar even in het ka
merdecor gesitueerd. Dat is
slordig, dat gaat niet bij een 'so
ciety comedy' - een tekortko
ming van de auteur of van de
decorontwerper.
BEELDENDE KUNST
Gezien: Galleria Propitia, Levendaal 119,
Technisch vooruitstrevende
grafiek vormt een groot deel van
de tentoonstelling van Jan Pe
terson (Zweden, USA). Hij werkt
volgens de methode van varia
bele inktdikten, de zgn. gelijktij
dige kleur-diepdruk. Hiermee
kan een meer-kleurige afbeel
ding bereikt worden met behulp
van slechts één etsplaat. Nu is
het bewerkelijke proces van et
sen hiermee niet veel eenvoudi
ger geworden, hét verschil zit
dan ook vooral in het resultaat.
De plaat wordt als reliëf ingeëtst
en geinkt met rollers van ver
schillende hardheid en inkt van
verschillende dikte. Hierdoor
ontstaan nieuwe mogelijkheden
voor de verspreiding en ver
menging van kleuren en treedt
een bijzondere dieptewerking
op. De etsplaat is als het ware
meer als 'sculptuur' bewerkt en
dat is op de prent goed te zien.
De kleuren in het werk van
Peterson zijn zeer helder, vlam
mend, soms bijna fluoriserend.
De 3-delige serie 'Caught' doet
denken aan gebrandschilderde
ramen. De helder oranje-rode
lijken los te komen van
een grofkorrelige donkere ach
tergrond. Hij werkt veel met ab
stracte en geometrische figuren,
driehoeken, bolvormen, plas-
ma-achtige- en golvende patro
nen.
Hoewel niet alle afbeeldingen
even duidelijk zijn kun je uit de
titels afleiden dat zijn inhoude
lijke belangstelling vooral uit
gaat naar kosmische zaken: be
namingen als Vision' en 'Cos-
mie Abstraction' getuigen hier
van. Naast deze laatste afbeel
ding van een hemellichaam
hangt echter ook'een prent met
gelijkende vormen en de titel
'Bacon Egg'.
en stijl. Want uw meuv
keuken moet een handige
werkplek zip,
i koken e
SieMatic maakt keu.
kens in 14 prijsklassen
Het 180 pagina 's dikke
SieMatic keukenideeënboek
SieMatic Keukencenter Leiderdorp
Meubelplein 9, Leiderdorp, tel. 071-412615 (1* etage Mijnders Meubelen)
Openingstijden: ma. 13.00-17.30, dl. t/m vrij. 9.30-17.30, zat tot 17 00 uur, do. avond koopavond
SieMatic
't Liefst een SieMatic
