Buitenland
Moskou gaat meepraten
Jurist:DD wilde
joden importeren
Jeltsin waarschuwt
Russen voor winter
Hongerdood bedreigt
miljoenen Somaliërs
PLO wacht met beslissing
NIEUWSLIJN
Nieuwsmedia Myanmar zwijgen
De door de militaire junta gecontroleerde nieuwsmedia in
Myanmar (Burma) hebben nog geen melding gemaakt van de
toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede aan oppositieleider
Aung San Suu Kyi. De ambassade van Myanmar in Bangkok ver
oordeelde de toekenning maandag als inmenging in de binnen
landse politiek van het land. Het is niet bekend of Suu Kyi, die
sinds 1989 onder huisarrest staat, zelf op de hoogte is. Volgens
westerse diplomaten in de hoofdstad Yangon (Rangoon) ver
spreidt het nieuws zich langzaam onder de bevolking door men
sen die naar buitenlandse radiozenders luisteren.
Dimitrov voorgedragen als premier
De Bulgaarse Unie van Demo-
cratische Krachten heeft giste-
^HÉÊjËgl] ren Filip Dimitrov voorgedra-
HHM gen voor de functie van pre-
WÊ mier. De Unie heeft naar alle
waarschijnlijk met een kleine
marge de zondag gehouden
algemene verkiezingen ge-
qgm wonnen. De Centrale Verkie-
zingscommissie meldde dat
na het tellen van 80 procent
van de stemmen de Unie 34,8
procent, de Socialisten 32,9
procent en de Turkse Bewe-
ging voor Rechten en Vrijhe-
BHHHwwHHI den 6,9 procent had behaald.
Algerije op 26 december naar stembus
In Algerije zullen op 26 december voor het eerst algemene ver
kiezingen worden gehouden waaraan meerdere partijen kunnen
deelnemen. Dat heeft president Benjedid gisteren gezegd. Met
de bekendmaking maakt de president een einde aan maanden
van onzekerheid over de verkiezingsdatum.
Liberalen in Roemeense regering
De Roemeense premier Stolojan heeft een nieuwe regering ge
formeerd waarin voor het eerst sinds meer dan veertig jaar libe
ralen zijn opgenomen. Dat heeft het regerende Nationale Red
dingsfront, dat negen regeringsposten zal blijven bezetten, giste
ren gezegd. Voorts neemt een aantaLpartijloze ministers, waar
onder premier Stolojan, aan de nieuwe regering deel. De Ecolo
gische Beweging levert een minister van milieu.
Albanese politie schiet op vluchters
In de Albanese havenstad Vlorë hebben leden van politie en le
ger gisteren het vuur geopend op een groep mensen die door
een afzetting braken om aan boord te komen van schepen waar
mee zij hun verarmde land wilden verlaten. Bij het optreden
raakten drie mensen gewond, onder wie twee militairen, meldde
de Albanese televisie.
Winst IBM keldert
Het gaat slecht met 's werelds grootste computerconcem, IBM.
'Big blue' boekte de afgelopen drie maanden een nettowinst van
172 miljoen dollar, 85 procent minder winst dan dezelfde perio
de vorig jaar. Volgens IBM-topman Akers staan de resultaten on
der druk door „een slappe wereldeconomie, sterkere concurren
tie en interne produktverschuivingen". In de eerste negen
maanden van 1991 noteerde IBM een verlies van 1,4 miljard dol
lar tegenover een plus van 3,55 miljard dollar in dezelfde periode
van 1990.
Meer faillissementen Japan
Het aantal faillissementen in Japan heeft een recordhoogte be
reikt. Het afgelopen half jaar steeg het aantal failliete onderne
mingen met 70,8 procent. Tussen april en september moesten
5.244 firma's hun deuren sluiten. Dat heeft het Japanse econo
mische onderzoeksbureau Teikoku Data Bank gisteren bekend
gemaakt. De groei van het aantal faillissementen is het gevolg
van de hogere rente en krapte op de geldmarkt.
MOSKOU. HANSGELEUNSE
CORRESPONDENT
De Russische president Jeltsin
heeft de bevolking gewaar
schuwd dat er economische of
fers moeten worden gebracht.
„De winter zal hard zijn, men
sen zullen lijden, maar we moe
ten dit doorstaan", zei hij in een
televisie-interview, waarin hij
prijsverhogingen en veranderin
gen in zijn regering aankondig-
Jeltsin wil, als onderdeel van
een radicale overgang naar een
vrije-markteconomie, de staats
controle op de prijzen gedeelte
lijk afschaffen. In Moskou en
andere Russische steden is van
wege het hamsteren de benzi
ne, die vermoedelijk met 50
procent in prijs zal stijgen, al
schaars. Ook geruchten dat de
wodka 70 procent duurder zal
worden hebben de nodige con
sumentenpaniek gezaaid.
In de door hem geleide
staatsraad, die gisteren in beslo
ten zitting bijeen was, heeft Jelt
sin bovendien aangekondigd
dat zijn regering zal worden ge
zuiverd van 'conservatieve ele
menten'. Er komt in elk geval
een nieuwe premier.
In de Russische top wordt he
vig geruzied over het wel of niet
ondertekenen, komende vrij
dag, van het economisch ver
drag dat de basis moet leggen
voor een nieuwe Unie. Jeltsin
heeft gezegd dat hij persoonlijk
voorstander is van onderteke
ning, maar houdt de deur naar
weigering op een kier, omdat hij
vindt dat de centrale autoritei
ten teveel macht behouden.
De landbouw in Somalia is als
gevolg van de burgeroorlog vele
jaren achterop geraakt, stelt de
FAO-vertegenwoordiger in Ke
nya. Werktuigen om het land te
bewerken, zijn gestolen of ver
nield. Er is geen zaad, rivieroe
vers en irrigatiekanalen zijn ka
pot, en er is geen brandstof om
de waterpompen en generato
ren te laten draaien. Bovendien
hebben de boeren door de aan
houdende strijd hun land nau
welijks kunnen bewerken. Daar
naast is ook de veeteeltsector
totaal verwoest, die normaal
goed is voor 60 procent van het
bruto-nationaal inkomen.
CORRESPONDENT
In Somalia worden 4,5 miljoen
mensen, dat is ruim de helft van
de bevolking, met de honger
dood bedreigd. Er is een nij
pend tekort aan water en voed
sel en de medische zorg laat
zeer te wensen over. Dat stelt de
FAO, de voedsel- en landbouw
organisatie van de Verenigde
Naties, in een gisteren versche
nen rapport. De organisatie
doet een beroep op de interna
tionale gemeenschap, onmid
dellijk voedsel beschikbaar te
stellen om een massale sterfte
in Somalia te voorkomen.
Angst en spanning tekenen het gezicht van deze Kroatische vrouw uit Gruda, ii
wijl ze toekijkt hoe het Joegoslavische leger haar dorp binnentrekt
Servische en Kroatische presidenten roepen ook hulp VS in
De leiders van de Joegoslavische republieken Servië en
Kroatië zijn gisteren in Moskou met elkaar overeengeko
men binnen een maand vredesbesprekingen te begin
nen. De onderhandelingen, zo lieten zij in een gezamen
lijk communiqué weten, moeten worden georganiseerd
door de Europese Gemeenschap, de Verenigde Staten en
de Unie van Soevereine Staten.
De 'doorbraak' volgde op afzon
derlijke gesprekken tussen de
bemiddelende Gorbatsjov, de
Servische president Slobodan
Milosevic en de Kroatische pre
sident Franjo Tudjman. Gor
batsjov kreeg de beide rivalen
gezamenlijk aan het diner,
waarna een overeenkomst werd
aangekondigd.
Gorbatsjovs bemiddeling
stond in het teken van het bij
eenhouden van de Joegoslavi
sche federatie. „Er is voor mij
alleen een bemiddelende rol
weggelegd, als mijn Joegoslavi
sche gesprekspartners bereid
zijn over samenwerking te pra
ten", zo liet hij Joegoslavische
journalisten tijdens een pauze
in de gesprekken weten.
Voor het moment lijkt Gor
batsjovs Joegoslavië-initiatief
geslaagd. Voor het eerst zullen
Moskou en Washington toe
zicht houden op besprekingen
ter beëindiging van het Joego
slavische conflict, dat in vier
maanden tijd al meer dan dui
zend mensenlevens heeft geëist.
Het betekent tevens een failliet
voor de Europese pogingen, on
der leiding van Nederland als
EG-voorzitter. om de Joegosla
vische crisis te bezweren.
Gorbatsjov heeft zich met zijn
bemiddelingsrol ook binnen
lands enorm geprofileerd. Voor
de Sovjet-televisie, die elke dag
uitvoerige reportages van het
Joegoslavische 'front' geeft, zei
Gorbatsjov zaterdag dat zijn be
trokkenheid bij Joegoslavië
voortkomt uit bezorgdheid over
soortgelijke ontwikkelingen in
eigen land. ..Als er hier zo'n
conflict komt, zal het veel ern
stiger vormen aannemen dan in
Servië en Kroatië", aldus Gor
batsjov.
Ondanks de gesprekken in
Moskou ging de oorlog in Kroa
tië ook gisteren gewoon door.
De onderhandelingen over het
hulpkonvooi bij Vukovar liepen
ook gisteren stuk. Inmiddels is
duidelijk geworden dat het pro
bleem niet alleen bij het Joego
slavische leger ligt. De Kroaten
zijn bang dat het leger de komst
van het konvooi zal gebruiken
om een bres in de verdediging
van Vukovar te slaan.
Een dokter van de organisatie
Artsen zonder Grenzen die het
hulptransport begeleidt, heeft
beide partijen opgeroepen
vrouwen, kinderen en gewon
den uit de stad te laten evacu
eren. Vukovar heeft de afgelo
pen twee weken permanent on
der vuur gelegen en volgens
ooggetuigen is er geen huis
meer onbeschadigd.
Er is ook dringend hulp nodig
voor de kustplaats Dubrovnik,
die door het leger volkomen van
de buitenwereld is afgegren
deld. Drinkwater begint zo
schaars te worden dat het in
middels is gerantsoeneerd en
de voedselvoorraad in de stad is
nog maar voldoende voor een
dag of tien. Enige hulp kwam
gisteren van een veerboot uit de
noordelijker gelegen plaats Rije-
ka, die ondanks beschietingen
op zee de haven van Dubrovnik
wist te bereiken om hulpgoede
ren af te leveren.
De Joegoslavische minister
van defensie Kadijevic heeft gis
teren in Sarajevo een gesprek
gehad met de leiders van Bos-
nië-Hercegovina. Dat overleg
kwam op de dag nadat het par
lement van Bosnië een soeve
reiniteitsverklaring had aange
nomen. Kadijevic en de Bosni
sche leiders beklemtoonden in
hun gesprek dat uitbreiding van
de oorlog naar Bosnië voorko
men moet worden.
Woensdag *16 oktober 1991 Redactie; 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen; MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: CLARA KEMPER
MARGARET THATCHER werkt aan
haar memoires. Deel 1 verschijnt in
1993 en gaat over de elf jaar dat ze
Brits premier was. Harper Collins gaat
de memoires uitgeven. Thatcher zou
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke. Persdienst (GPD), Reuter(Rtr), V^ïï" P®nneVrUC^en m''j06n
International Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Presse Agentur (OPA). Agence France Presse (AFP). gUIOen Knjgen.
United Press International (UPI).
BENJAMIN BEGIN, zoon
van ex-premier Mena-
chem Begin, wil Yitschak
Shamir opvolgen als pre
mier van Israël. Hij zei dat
gisteravond.
Major roept op
tot democratie
in Gemenebest
De Britse premier Major heeft
gisteren aan de vooravond van
de Gemenebest-top in Harare
een krachtig pleidooi gehouden
voor mensenrechten en demo
cratie in de lidstaten. In een
krachtige verklaring wees hij op
de noodzaak een einde te ma
ken aan alle eenpartijstaten en
militaire dictaturen die nog be
staan. De Gemenebest-top is
vandaag officieel geopend.
Centraal tijdens de top van
Groot-Brittannië en de 49 voor
malige koloniën, staat een ver
klaring over de bevordering van
democratie en vrije verkiezin
gen. De verklaring is opgesteld
door tien Gemenebest-leiders
die tijdens de top in Kuala Lum
pur in 1989 opdracht kregen de
rol van het Gemenebest te on
derzoeken in het licht van de
veranderende politieke situatie
in de wereld.
Volgens Britse functionaris
sen werden Majors uitspraken
„koel" ontvangen door de Ma-
laysische premier Mahathir. De
secretaris-generaal van het Ge
menebest, het Nigeriaanse
stamhoofd Emeka Anyaoku, zei
echter dat de meeste Gemene-
bestlanden nu inzien dat het
eenpartijsysteem niet functio
neert. Veel van deze landen
voerden een dergelijk systeem
in nadat ze onafhankelijk wer
den van Groot-Brittannië.
Verzet bij
Hoesch tegen
fusie Krupp
DORTMUND ANP
De oppositie bij het Duitse con
cern Hoesch tegen een eventu
eel samengaan met de indus
triële onderneming Krupp
breidt zich steeds verder uit.
Naast het personeel dat al eer
der liet weten tegen een moge
lijke fusie te zijn, hebben zich
nu ook de directeur voor perso
neelszaken, Alfred Heese, en de
voorzitter van de onderne
mingsraad (or), Wemer Nass.
bij de tegenstanders gevoegd.
Dat meldt het Duitse Handels-
blatt vanmorgen.
„We willen alleen blijven en
geen deel uitmaken van een ge
dwongen huwelijk", aldus de
or-voorzitter. Eerder al zei Nass
te vrezen voor een groot verlies
aan arbeidsplaatsen wanneer de
twee concerns besluiten samen
te gaan. Heese liet zich in soort
gelijke bewoordingen uit. Hij
wees daarnaast op het onderne
mingsplan van Hoesch voor de
jaren negentig dat op 8 novem
ber wordt voorgelegd aan de
raad van commissarissen.
Hierin wordt voorgesteld het
concern in negen in plaats van
vier divisies onder te verdelen
waarbij Hoesch AG in Dort
mund als een echte houdster
maatschappij moet gaan funge
ren. Bij herstructurering is al
leen ruimte voor beperkte sa
menwerking met Krupp.
GRONINGEN GPD-ANP
Het DDR-regime heeft in de ja
ren zestig en zeventig serieus
overwogen joden te importeren,
met name uit de Sovjetunie.
Dat schrijft de Groninger jurist
prof. DJ. Elzinga in zijn van
daag verschenen boek Een klei
ne flat in Leipzig, de ongehoorde
waarheid over Oost-Duitsland.
Het merendeel van het kleine
aantal Oostduitsers van joodse
afkomst, na de Tweede Wereld
oorlog nog ongeveer een dui
zendtal, stond in die tijd op het
punt te vertrekken naar vooral
Israël. Voor het Oostduitse regi
me was de gedachte onver
draaglijk dat de DDR mogelijk
eerder 'jodenvrij' zou zijn dan
West-Duitsland. Door het ver
trek van de meeste joden zou
het DDR-regime bovendien de
kleine joodse gemeenschap niet
meer voor haar propaganda
doeleinden kunnen gebruiken.
Het propagandistische ge
bruik in de DDR van de joden
moord tijdens het nazi-regime
is volgens Elzinga een van de
belangrijkste oorzaken van het
nu in oostelijk Duitsland zo
sterk toenemend rechts-extre-
misme. De nazi-misdaden zijn
in de voormalige DDR vooral
gebruikt om de verderfelijkheid
van het Westen, in het bijzon
der van West-Duitsland, aan te
tonen. De laatste jaren moesten
vooral de jonge Oostduitsers
Jeruzalem verboden gebied voor Palestijnen
JERUZALEM-DAMASCUS AP-GPD
De Palestijnse Bevrijdingsorga
nisatie (PLO) zal haar beslissing
over al dan niet deelname aan
de vredesconferentie over de
toekomst van het Midden-Oos
ten morgen bekend maken. Ya-
sir Abed Rabbo, lid van het uit
voerend comité van de PLO,
heeft dat vanmorgen in de
Jordaanse hoofdstad Amman
gezegd.
Tot uitstel is besloten omdat
de PLO eerst de uitkomst wil af
wachten van de gesprekken die
de Amerikaanse minister Baker
(buitenlandse zaken) vandaag
voert met Palestijnen en Israë
li's in Jeruzalem. De uitgangs
punten voor de vredesconferen
tie zullen daar onderwerp van
gesprek zijn.
Rabbo zei dat de PLO en Jor
danië in elk geval volledige
overeenstemming hebben be
reikt over een gezamenlijke de
legatie voor de vredesconferen
tie in het geval de PU) tot deel
name zou besluiten. De delega
tie zal volgens Rabbo bestaan
uit veertien leden, met zowel
een Palestijnse als Jordaanse
voorzitter.
Israël heeft vanaf vanmorgen
Jeruzalem drie dagen afgesloten
voor Palestijnen van de westelij
ke Jordaanoever en de Gaza-
strook. Joodse inwoners van de
Westoever mogen de stad wel in
om te demonstreren tegen de
Amerikaanse inspanningen om
een vredesconferentie op te zet
ten. Vrede Nu. de belangrijkste
Israëlische vredesbeweging die
een proces tegen de nederzet -
tingepolitiek is begonnen bij het
Hooggerechtshof, kondigde de
monstraties aan om de Ameri
kaanse politiek te steunen.
Baker verlengde gisteravond
zijn verblijf in Damascus. Zijn
gesprekken met de Israëlische
leiders beginnen daardoor later.
Premier Snamir hoopt op meer
Amerikaanse beloften, al maak
te zijn minister Levy (buiten
landse zaken) gisteren bekend
dat Washington Israël al zeven
tien garanties heeft gegeven.
Tot grote irritatie van mede
werkers van Shamir vertelde Le
vy de parlementscommissie
voor buitenlandse zaken en de
fensie dat Israël in geen geval
een obstakel zal vormen voor
het doorgaan van het vredes
overleg. al wilde hij niet uitslui
ten dat de Palestijnen zullen
wegblijven.
De Palestijnen zijn ontevre
den over de concessies die zijn
gedaan aan Israël. Zo schrijft
het Palestijnse dagblad An-
Nahar met een cynische onder
toon: „De definitieve voorstel
len van Baker aan de Palestij
nen kunnen als volgt worden
opgesomd: geen inwoners van
Oost-Jeruzalem in de Palestijn
se delegatie, geen bevriezing
van de Israëlische nederzettin
een, geen recht op zelfbeschik
king, geen Palestijnen van bui
ten de bezette gebieden in de
delegatie en geen enkele directe
of indirecte bemoeienis van de
PLO".
Al-Quds, het grootste dagblad
in de bezette gebieden, stelt te
leurgesteld vast dat Baker over
stag is gegaan voor de meeste
Israëlische eisen „onder het
mom dat hij de Israëlische rege
ring geen excuus wilde geven
neen te zegeen tegen het voor
gestelde vriesproces"
Volgens Amerikaanse rege
ringsfunctionarissen zal het
openingsoverleg worden ge
houden in Lausarine, op 29 en
30 oktober.
weinig meer van deze propa
ganda hebben. Een gevolg hier
van is dat veel jongeren ook de
jodenmoord als communisti
sche propaganda gingen be
schouwen, aldus Elzinga.
Elzinga beschrijft hoe het
DDR-regime stelselmatig de
burgers afleerde genuanceerd te
denken of een eigen oordeel te
vellen. Niemand mocht bijvoor
beeld onderzoek doen naar
slachtoffers van de nazi's of van
de Russen. De manier waarop
de geheime dienst, de Stasi, de
Oost-Duitse samenleving con
troleerde, was volgens Elzinga
ronduit onthutsend.
Hij wijst er op dat twee jaar
na de val van de Muur de voor
malige burgers van de DDR
worstelen met het verleden en
de overstelpende nieuwigheid
uit het voormalige West-Duits
land. Ze worden geteisterd door
een diepe identiteitscrisis. De
feitelijke werkloosheid in de
voormalige DDR is inmiddels
opgelopen tot ver boven de
twee miljoen. „Alle ingrediën
ten voor een scherpe en gevaar
lijke opbloei van het rechts-ex-
tremisme zijn daarom in de
voormalige DDR aanwezig", zo
stelt Elzinga.
Centrale rol in Elzinga's boek
speelt een 52-jarige vrouw yit
Leipzig, Gisela Pohler. De Gro
ningse hoogleraar ontmoette
haar afgelopen voorjaar tijdens
een studiereis met studenten.
Een Israëlische soldaat bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem. In de Israëlische hoofdstad zijn strenge veilig
heidsmaatregelen genomen voor het bezoek van minister Baker. foto ap he ri bert proepper
