Binnenland
Zware straf
op 'invoer'
vreemdeling
Kamer vraagt actie tegen
Turkse bombardementen
Simons neigt naar minder tabaksreclame
bij ontwikkelingshulp
Directie Delft mogelijk
alsnog voor de rechter
Kamer verhoogt eigen budget weer
Milieuwet massaal overtreden
CDA-senator Kaland
haalt uit naar Lubbers
Pronk: Defensienorm
Woensdag 16 oktober 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK MARGOT KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: HANS BOEZEL1JN
3
GRATIS
INFO-
BOEKJE?
Belt u de
Vereniging
voor de
Bandenbranche
VACO
01719
49010
S. Lapré (links) M. Sieburgh en R. Peper (rechts) van de Stichting Ja
panse Ereschulden zijn gisteren naar Japan vertrokken. Het drietal
wil vóór het staatsbezoek van koningin Beatrix en kroonprins Wil-
lem-Alexander de Japanse aandacht vestigen op de schadevergoe
ding die de stichting van Japan eist voor oorlogsslachtoffers uit het
voormalige Nederlands-lndië. foto anp
Weer uzi's buitgemaakt bij overval
Een onbekende man heeft in de nacht van maandag op dinsdag
in de Kromhoutkazerne in Utrecht de wacht tijdens een pa
trouille overvallen. Hij dwong twee dienstplichtigen onder be
dreiging met een vuurwapen op de grond te gaan liggen en hun
wapen, een uzi-pistoolmitrailleur, af te geven. Het is de tweede
gewapende overval op een kazerne dit jaar. Ook bij de eerste
overval, in augustus op de Adolf van Nassaukazeme in Zuidla
ren, werden twee uzi's buitgemaakt. In verband met deze over
val heeft de politie inmiddels zes mannen aangehouden.
Dode en gewonden bij ongeval in lift
Een 56-jarige man uit Diessen is gisteren om het leven gekomen
toen de steiger waarop hij aan een liftschacht werkte instortte.
Twee andere mensen raakten gewond. De mannen werkten aan
de lift van het Diaconessenhuis in Eindhoven, dat wordt gereno
veerd. De steiger zakte van de zevende tot de derde verdieping
in. De arbeidsinspectie stelt een onderzoek in naar de oorzaak.
Mogelijk windmolenpark op Curasao
Minister Andriessen van economische zaken zal zich gaan inzet
ten voor een windmolenpark op Curasao, dat zal bestaan uit
twaalf windturbines met een totaal vermogen van 3 megawatt,
goed voor ongeveer 10 procent van de behoefte aan elektriciteit
op het eiland. De bewindsman zei dit gisteren bij dc opening
van de Europese Windenergie Conferentie in Amsterdam. Voor
het project is financiële steun gevraagd bij de Nederlandse over
heid en de Europese Commissie.
Loesje plakt voor vrede in Joegoslavië
In een aantal Joegoslavische steden zijn aanhangers van de Arn
hemse postervereniging Loesje deze week de straat opgegaan
om Loesje-affiches te plakken. Dat gebeurde onder het motto
'Laat geen oorlog met vrede'. De activiteiten zijn ontwikkeld in
samenwerking met enkele vredesgroepen in het door burgeroor
log verscheurde land. Met haar actie wil Loesje de mensen in
Joegoslavië steunen die zich verzetten tegen de oorlog.
Een kamermeerderheid staat
achter de wens van Groen Links
om een Nederlandse veroorde
ling van de Turkse bombarde
menten op stellingen van Kur-
den in het noorden van Irak.
Groen Links-woordvoerster
Sipkes wil een brief van de Ne
derlandse regering waarin een
reactie op de bombardementen
wordt gegeven en waarin tevens
wordt duidelijk gemaakt welke
stappen Nederland tegen Tur
kije gaat nemen. Ook wil Sipkes
weten of bij de bombardemen
ten gebruik is gemaakt van aan
Turkije verkochte Nederlandse
Starfighter-straaljagers.
WD-woordvoerder Weisglas
sprak gisteren van „een bizarre
situatie" waarbij vliegtuigen
enerzijds worden ingezet om de
Kurden tegen het Iraakse leger
te beschermen en anderzijds
Turkse vliegtuigen worden inge
zet om diezelfde Kurden te
bombarderen.
D66-woordvoerder Eisma zei
van de regering nadere infor
matie te willen over de slachtof
fers onder de Kurdische burger
bevolking. Ook PvdA-woord-
voerder Van Traa eiste „absolu
te helderheid". Verder wil Van
Traa weten of het waar is dat
Duitsland in reactie op de bom
bardementen overweegt de mi
litaire steun aan Turkije op te
zeggen.
Bij de bombardementen wer
den vorige week vrijdag zeker
35 Kurden gewond. Volgens de
Turken betrof het een vergel
ding voor Kurdische aanvallen
op Turkse soldaten.
Staatssecretaris Simons van volksgezond
heid lijkt zich alsnog te scharen onder de
voorstanders van beperking op tabaksrecla
me. Een onderzoek van het bureau Re
search voor Beleid heeft hem op andere ge
dachten gebracht. Dit onderzoek geeft aan
dat de zogeheten zelfregulering van de ta
baksindustrie volstrekt onvoldoende is.
Tussen de ministeries van WVC en eco
nomische zaken bestaat onenigheid over de
kwestie. De kamercommissies van volksge
zondheid en economische zaken zouden
het ontmoedigingsbeleid tabaksgebruik ei
genlijk morgen met Simons en minister An
driessen (economische zaken) bespreken,
maar het is onduidelijk of dit debat door
gaat. Gisteren werd bekend dat Andriessen
en Simons eerst nog met elkaar willen pra
ten.
Het ministerie van volksgezondheid wil
aansturen op beperking van de tabaksrecla
me, bijvoorbeeld door reclame alleen toe te
staan op verkooppunten. Economische Za
ken is daar ronduit tegen, gezien het econo
mische belang van de tabaksindustrie,
waarin 20.000 mensen werken. Bovendien
speelt de 2,7 miljard gulden aan tabaksac
cijns die de staat jaarlijks vangt een rol.
Simons heeft een onafhankelijk onder
zoek naar de werking van de reclamecode
voor tabak laten doen. Het bureau Research
voor Beleid concludeerde dat de bestedin
gen aan tabaksreclame sinds de invoering
van de code op 1 januari 1989 meer dan
verdubbeld zijn, tot ruim 200 miljoen gul
den in 1990.
Research voor Beleid merkt verder op dat
de afspraken uit 1988 tussen de tabaksin
dustrie en de regering zijn niet in de code
opgenomen, zoals de bedoeling was. Bo
vendien is sprake van leemten, overtredin
gen, ontduikingen via nieuwe reclametech
nieken en slechte naleving.
Het verbod op radio- en tv-reclame voor
tabak wordt ontdoken door intensieve
sponsoring van en sluikreclame in tv-pro-
gramma's. In tijdschriften, de bioscoop en
in de buitenreclame (enorme borden langs
de wegen, waarover onder meer niet-rokers
steeds klagen) is tabak het meest geadver
teerde produkt. De afgesproken code levert
op deze manier geen bijdrage aan het ta
baksontmoedigingsbeleid dat de regering
voorstaat, concludeert het rapport.
De laatste weken hebben niet-rokersor-
ganisaties druk uitgeoefend op politiek en
publieke opinie om de richtlijn van de Eu
ropese Gemeenschap ook in ons land te
volgen. De EG stelt voor tabaksreclame te
verbieden. Acht van de twaalf EG-landen
hebben zich vóór beperking uitgesproken.
Nederland moet daarover nog een stand
punt innemen.
Een en ander moet worden betrokken bij
een notitie over nieuwe maatregelen, die
voor 1 november bij de Tweede Kamer zou
moeten zijn. Het kabinet moet zich daar
over echter nog uitspreken. Voordat het zo
ver komt, zullen Simons en Andriessen op
één lijn moeten komen.
Minister Pronk van ontwikke
lingssamenwerking overweegt
bij de Nederlandse steun aan de
Derde Wereld strakkere normen
aan te leggen. Alleen landen die
niet meer dan het dubbele van
de sociale uitgaven besteden
aan defensie zouden dan nog in
aanmerking komen voor hulp.
Op het ogenblik voldoen veel
ontwikkelingslanden daar niet
Pronk zei dat in Bangkok voor
de jaarvergadering van het In
ternationale Monetaire Fonds
(IMF) en de Wereldbank. Daar
is voor het eerst van vele kanten
kritiek geuit op het hoge niveau
van de defensie-uitgaven.
De Wereldbank zegt al langer
dat buitensporige militaire uit
gaven in de Derde Wereld om
laag moeten, maar ook het IMF
dringt daar nu openlijk op aan.
Volgens het fonds moet gezien
de enorme internationale geld
behoefte fors het mes worden
gezet in niet-produktieve uitga
ven. Op het gebied van defensie
is daarvoor ruimte door de in
ternationale ontspanning, aldus
het fonds.
Pronk verklaarde in zijn toe
spraak dat de kwestie van de
militaire uitgaven niet langer ta
boe is. „Het is zinloos HJHUllll
gen te steunen waarvan de eer
ste prioriteit niet de eigen ont
wikkeling is, maar het vergroten
van de militaire kracht", aldus
de minister.
De ontwikkelingslanden erva
ren kritiek op hun defensiebe
leid als aantasting van de soeve
reiniteit. Zij gaven zaterdag in
Bangkok nog een verklaring uit
waarin werd gezegd dat het IMF
zijn strikt economische en fi
nanciële mandaat niet te buiten
mag gaan.
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
'Marinemensen
met bordeel
ontoelaatbaar'
Kamer wil geen precedenten scheppen
Minister Hirsch-Ballin van justi
tie heeft gisteren onder druk
van de Tweede Kamer toege
zegd dat hij alsnog zal onder
zoeken of de directie van Delft
Instruments strafrechtelijk kan
worden vervolgd. Het bedrijf le
verde tijdens de Golfoorlog
nachtkijkers aan Irak. De minis
ter ging om nadat een kamer
meerderheid bezwaar had ge
maakt tegen zijn besluit de zaak
niet te heropenen. Justitie trok
de strafvervolging tegen Delft
vorige week in.
Hirsch Ballin zag om twee re
denen geen belang in herope
ning van het onderzoek. Er
loopt in Amerika een onderzoek
tegen het bedrijf, waarvoor
stukken uit Nederland nodig
zijn. Bovendien meent hij dat
het bedrijf al voldoende is ge
straft door het embargo dat
Amerika tegen Delft Instru
ments heeft afgekondigd. „Als
het onderzoek zou worden
voortgezet, zou dat leiden tot
het overlijden van de verdach
te", aldus de minister gisteren
in antwoord op vragen van het
kamerlid Rosenmöller (Groen
Links).
Overigens noemde de be
windsman de verkoop van
nachtkijkers aan Irak „hoogst
laakbaar", maar dat vond hij
geen reden om het onderzoek
alsnog voort te zetten. Ook een
eventuele strafvervolging tegen
de directie van het bedrijf vond
hij aanvankelijk niet nodig.
Een kamermeerderheid van
Groen Links, PvdA, D66 en WD
meende echter dat daarvan een
verkeerd signaal naar het be
drijfsleven zou uitgaan. D66
meende dat de directie wel
moet worden vervolgd „om een
voorbeeld te stellen". De minis
ter zwichtte uiteindelijk onder
de druk en zegde toe te zullen
onderzoeken of de directie als
nog kan worden aangepakt.
NIEUWSLIJN
Computer tegen misbruik voorzieningen
Staatssecretaris Kosto van justitie wil het uit persoonlijk
winstbejag naar Nederland halen van vreemdelingen
gaan aanmerken als een misdrijf. Nu geldt dit nog als een
overtreding, die nauwelijks wordt bestraft. Door de wets
wijziging wordt de maximum-straf drie jaar cel. Kosto zei
dit gisteren bij de presentatie van het jaarverslag van de
vreemdelingendienst van zijn ministerie.
DEN HAAG GPD-ANP
De wetswijziging vindt plaats in
het kader van het akkoord van
Schengen, dat in het opheffen
van de binnengrenzen tussen
de Benelux, Duitsland, Frank
rijk, Italië en Spanje voorziet.
Kosto wees er overigens met
nadruk op dat de strafbaarstel
ling niet zal gelden voor men
sen die vreemdelingen uit ideë
le overwegingen het land bin
nen helpen.
Volgens directeur Nawijn van
de directie vreemdelingenzaken
van het ministerie zijn er geen
aanwijzigingen dat criminele
organisaties zich op grote
schaal met de 'invoer' van
vreemdelingen bezighouden.
Wel loopt justitie geregeld tegen
kleine netwerken of individuen
aan, die een financieel slaatje
slaan uit het binnenhalen van
vreemdelingen.
Kosto kondigde ook de komst
aan van een centraal computer
bestand, waarin vreemdelingen
worden geregistreerd. In een
handomdraai kan dan worden
gezien of iemand legaal of ille
gaal in Nederland verblijft. Het
register wordt ondergebracht bij
de centrale bureaus voor de ar
beidsvoorziening, en komt ter
beschikking van uitvoerende in
stanties als de belastingdienst,
sociale diensten, de informati
seringsbank, de bedrijfsvereni
gingen en de sociale fondsen.
Volgend jaar wordt op proef
begonnen in Den Haag. Binnen
enkele jaren moet het hele land
bediend worden. Kosto hoopt
met het systeem te voorkomen
dat illegaal in Nederland verblij
vende buitenlanders nog langer
gebruik maken van faciliteiten,
waarvoor zij niet in aanmerking
komen.
Dat illegalen nog veelvuldig
ten onrechte gebruik kunnen
maken van voorzieningen, blijkt
uit een steekproef bij de belas
tingdienst in Amsterdam. Daar
zijn deze zomer in twee maan
den tijd 1200 sociaal-fiscale
nummers uitgegeven. Onder
zoek van justitie wees uit dat
drie- tot vierhonderd van die
nummers verstrekt waren aan
illegalen. Inmiddels is besloten
dat de belastingdienst met in
gang van 1 november verplicht
wordt tot het natrekken van de
status van een vreemdeling.
Terwijl op het Binnenhof wordt geruzied over de kosten van het openingsfeest voor het nieuwe gebouw van
de Tweede Kamer, gaan de werkzaamheden in het pand zelf in alle rust door. foto anp Raymond rutting
gisch gevolg van de uitbreiding van de gebouwen
van de Tweede Kamer", aldus Deetman.
Ook de feestelijke bijeenkomst ter gelegenheid
van de opening van het nieuwe gebouw (in april
volgend jaar) kost twee miljoen gulden. Daarbij
worden onder anderen vijfduizend burgers uitge
nodigd.
Minister Dales boog bij voorbaat voor het
standpunt van de overgrote meerderheid van de
Tweede Kamer. Alleen het CD-Kamerlid Janmaat
steunde de minister. Zij wees er echter op dat de
overheid als geheel ingrijpend moet bezuinigen,
om het financieringstekort terug te dringen. Zij
wil de begroting van de Tweede Kamer op dezelf
de manier behandelen als alle andere begrotin-
De Tweede Kamer heeft gisteren haar eigen bud
get met ruim vijf miljoen gulden verhoogd. De
verantwoordelijke minister Dales (binnenlandse
zaken) had het budget eerder dit jaar juist met dat
bedrag verlaagd. Maandag dreigde Kamervoorzit
ter Deetman de verhuizing van de Tweede Kamer
niet door te laten gaan, als het budget niet weer
omhoog zou gaan.
Deetman wees er gisteren op dat de Kamer het
extra geld gewoon nodig heeft vanwege het nieu
we gebouw, dat volgend jaar in gebruik zal wor
den genomen. „Er zullen veel meer bezoekers ko
men. Bovendien is het gebouw veel groter. De
verhoging van het budget is niet meer dan een lo
gen.
DEN HAAG RICHARD MOOYMAN
Een grootscheepse landelijke
controle-actie van Rijkswater
staat heeft in de laatste week
van september 52 processen-
verbaal opgeleverd wegens
overtreding van de Wet Veront
reiniging Oppervlaktewateren.
Volgens het ministerie van ver
keer en waterstaat maakt de ac
tie duidelijk dat de milieuwet
ten op grote schaal worden
overtreden.
In totaal werden 346 verschil
lende bedrijven bezocht, waar
van 18 procent de lozingsver
gunning bleek te overtreden. In
negen gevallen werd zelfs ge
heel zonder vergunning ge
loosd. Sommige bedrijven loos
den tien maal de toegestane
hoeveelheden, één bedrijf bleek
enkele dagen na het opmaken
van een proces-verbaal op
nieuw illegaal te lozen.
In de provincie Noord-Hol
land werden 55 bedrijven en vijf
schepen gecontroleerd, waarbij
twintig maal overtredingen wer
den vastgesteld. Volgens een
woordvoerder van Rijkswater
staat zullen er dertien proces
sen-verbaal worden opgemaakt.
In de andere gevallen wordt vol
staan met het opleggen van een
dwangsom of het geven van een
waarschuwing.
Illegale olielozingen door de
scheepvaart komen nog steeds
veel voor, zo blijkt uit de con
trole-actie. Op de Noordzee en
in de havens van Rotterdam en
Amsterdam werden 22 schepen
op heterdaad betrapt. Tijdens
de actie werden tweehonderd
ambtenaren van Rijkswater
staat, tachtig agenten van de
rijkspolitie te water en enkele
tientallen milieu-controleurs in
gezet.
DEN HAAG-DEN HELDER GPD
Minister Ter Beek van defensie
vindt het exploiteren van
sexhuizen door marineperso
neel ontoelaatbaar. In antwoord
op vragen van het Tweede Ka
merlid E. van Middelkoop
(GPV) geeft de minister te ken
nen dergelijke nevenactiviteiten
'niet in overeenstemming met
het militaire ambt' te vinden.
Ter Beek geeft toe dat de ma
rineleiding al enige tijd op de
hoogte is geweest van de be
trokkenheid van een officier van
de Koninklijke Marine bij de ex
ploitatie van een bordeel in Den
Helder. Op de vraag van Van
Middelkoop waarom onlangs
pas een onderzoek is ingesteld,
heeft hij geen antwoord gege
ven. De voorlichtingsdienst van
Defensie was vanmorgen niet in
staat een nadere toelichting te
geven. Evenmin is duidelijk of
het onderzoek naar de betrok
kenheid bij de exploitatie van
bordelen helemaal is afgerond.
Een van de betrokken officieren
uit Den Helder is opgedragen
zijn nevenactiviteiten te beëin
digen. Defensie wil niet zeggen
of ook aan ontslag wordt ge
dacht. In het onderzoek is niets
gebleken van feiten die straf
rechterlijke vervolging noodza
kelijk maken.
Ook collega's Tweede Kamer aangevallen
DEN HAAG GPD
De CDA-fractieleider in de Eer
ste Kamer, A. Kaland, heeft felle
kritiek op premier Lubbers en
op de CDA-fractie in de Tweede
Kamer. Volgens Kaland stellen
de CDA'ers zich op als 'stem
vee'. „Zij volgen blindelings hun
fractievoorzitter en die volgt
weer blindelings de premier. Zo
gaat dat toch?" Kaland zegt dat
in HP/De Tijd van deze week.
Vooral Lubbers krijgt er in het
interview van langs. „Als Lub
bers iets voor elkaar wil hebben
waarvoor hij de steun van de
CDA-fractie nodig heeft, betrekt
hij een vertrouwelijk groepje bij
de besprekingen. Als hij vervol
gens een 'deal' met hen heeft
gemaakt, volgt de rest vanzelf.
Lubbers ziet het bij wijze van
spreken al in het Staatsblad
staan. Nou ja, dan komt daar
die Eerste Kamer nog eens over
heen, hè. Die vervelende betwe
ters kijken er nog een keer naar
en dat vindt Ruud niet leuk,
want dat houdt de zaak maar
op."
Volgens Kaland stellen veel
CDA-kamerleden zich vooral
met het vooruitzicht op een
mooie loopbaan loyaal op.
„Voor veel CDA-leden is de
Tweede Kamer het voorportaal
van een verdere carrière in de
overheidssfeer. Om maatschap
pelijk vooruit te komen heeft
het geen enkele zin de macht
tegen je in het harnas te jagen.
Je stelt je dus buitengewoon
loyaal op en voor het overige
hou je je gedeisd."
Het is de tweede keer binnen
korte tijd dat Kaland van zich
doet spreken. Ziin fractie haalde
zich vorige week de woede van
het kabinet en de fracties van
CDA en PvdA op de hals, door
te dreigen het plan-Simons voor
een nieuw ziektekostenstelsel
niet te behandelen. De senato
ren keerden alsnog ijlings op
hun schreden terug, volgens Ka
land vanwege een procedurele
vergissing.
Gespannen wachten vijf ondernemers het antwoord af op de vraag wi
de Export Prijs 1991 in ontvangst mag nemen. Vanavond valt op de
TROS-televisie te zien wie die eer te beurt valt. Op de foto van links
naar rechts de ondernemers Swinkels (Bavaria), Meijer (Holmatro),
Rijkaart (Machinefabriek Rijkaart), Van den Hout (HAM) en Houben
(Vekoma).
foto anp raymond rutting
Ook IMF voor beperking militaire uitgaven
