Kunst
'Nieuwe vleugel
niet opdringerig'
Breuker bijt spits af op Jazzfestival Schrijven noodzaak
Minister overweegt
privatisering filmkeuring
r voor Dolf de Vries
Uitgeverijen Veen en
Contact gaan fuseren
Een nuttige bestemming voor uw
oude bril en f 100,- voor u, bij Rinck
Dinsdag 15 oktober 1991
Redactie; 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASK1A STOEUNCA Eindredactie; JAN RUSOAM Vormgeving: SIMON DE GRAAF
9
IN 'PARTNERKUIL' dat woensdagavond 16 okto
ber in de Leidse Schouwburg is te zien laat Dolf de
Vries de huwelijksperikelen van twee echtparen de
revue passeren. Een van de dames verzint een list
in de vorm van een verzonnen vriend.
NIEUWSLIJN
Europese Literaire Prijs 1991
NIJMEGEN - De Vlaming Eric de Kuyper is als enige Neder
landstalige genomineerd voor de Europese Literaire Prijs 1991.
Die prijs wordt op 26 november in Dublin uitgereikt. De uitgever
van het werk van De Kuyper heeft dat vernomen op de
Buchmesse in Frankfurt. Voor Nederland waren Maija Brou
wers, Willem Frederik Hermans en Helene Nothenius voorge
dragen, maar die komen op uiteindelijke lijst van zes genomi
neerden niet meer voor. Behalve De Kuyper met zijn 'De hoed
van tante Jeannot' staan daar op de Portugees Vergilio Ferrelra,
de Ier Seamus Heaney, de Deen Peer Hultberg, de Italiaan Mario
Luzi en de Griek Thannassis Valtinos. Op de lijst voor de Eu
ropese Prijs voor Vertalers is wel een Nederlander overgebleven:
Frans van Woerden voor zijn vertaling van Céline's 'De brug van
Londen'.
Nederlands pianotrio wint concours
DEN HAAG - Het Nederlandse Pianotrio heeft gisteravond het
Internationaal Kamermuziekconcours voor Jonge Musici in Den
Haag gewonnen en daarmee de Europese Muziekprijs voor de
Jeugd 1991, groot 15.000 gulden, in de wacht gesleept. Het Duits
Strijkkwartet en het Oostenrijks Pianotrio eindigden respectieve
lijk op de tweede en derde plaats. Het Nederlandse trio, bestaan
de uit Jeroen Bal (piano), Armand Gouder de Beauregard (viool)
en Johan van Iersel (cello), is ook de speciale Mozartprijs toege
kend. Deze prijs, groot 5.000 gulden, was ingesteld in verband
met de viering van het Mozartjaar-'91. De finalisten geven twee
prijswinnaarsconcerten, in respectievelijk de kleine zaal van
Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht (vanavond 20.15 uur) en
De Doelen in Rotterdam (morgenavond 20.15 uur).
Amusementsprijs voor Van den Ende
AMSTERDAM - Joop van den Ende krijgt als eerste de jaarlijkse
prijs van de Vereniging van organisatoren voor Evenementen,
Concerten en Theater Activiteiten (Vecta), de Vecta-Pulcinella-
prijs, uitgereikt. De prijs is bedoeld voor een persoon of instel
ling die zich „uitzonderlijk beijverd heeft om de amusements
branche op een hoger niveau te brengen". De prijs is ingesteld
ter gelegenheid van het 35-jarig bestaan van de vereniging.
Lunchconcert in K&O-kapelzaal
LEIDEN - De Russische pianiste Kamilla Bystrova, die al eerder
in Leiden concerteerde, is op donderdag 17 oktober te beluiste
ren tijdens een lunchconcert in de Kapelzaal van het K&O-ge-
bouw aan de Oude Vest 45 te Leiden. Het concert begint om
12.45 uur en duurt drie kwartier. Op het programma staan
Etudes en een Fantasie van Chopin, Etudes van Scriabin en een
Dumka van Tsjaikowsky. Een week later; op donderdag 24 okto
ber, wordt het lunchconcert verzorgd door de bas Marcel Moes
ter en de pianiste Jorine van Bergen. Ook dit concert begint om
12.45. Het duo zal liederen van Wolf, Schubert, Gershwin en
Bernstein ten gehore brengen. Toegangskaarten verkrijgbaar bij
K&O.
Rian de Waal in pianistenserie
LEIDEN - Pianist Rian de Waal geeft op vrijdag 18 oktober in de
Stadsgehoorzaal te Leiden het eerste concert in het kader van de
pianistenserie van K&O. De Waal zal in Leiden hetzelfde pro
gramma uitvoeren als waarmee hij binnenkort in de beroemde
Carnegie Hall in New York zal staan. Voor deze gelegenheid
heeft Rian de Waal een programma samengesteld dat het uiter
ste vraagt van de uitvoerende pianist. Naast werken van Schu
bert, waaronder de befaamde en ook wel beruchte Wanderer-
Rian de Waal: 18 oktober In de Stadsgehoorzaal.
Een systeem voor speelfilms en video
AMSTERDAM ANP
Minister D'Ancona van WVC wil
nagaan of er één systeem moge
lijk is voor de classificatie van
speelfilms en videobanden. De
Nederlandse Filmkeuring zou
dan op termijn moeten worden
vervangen door een codecöm-
missie. Dat heeft D'Ancona gis
teren bij de ondertekening van
een overeenkomst over de vi-
deo-leeftijdsclassificatie
klaard.
De videobranche experimen
teert al vanaf 1987 met een leef
tijdsclassificatie voor videoban
den. Een en ander wordt doo
de branche zelf geregeld. Vol
gens D'Ancona tonen de distri
buteurs aan dat een systeem
van zelfregulering goed werkt.
De afspraken met NVPI/ NVDO
zijn daarom vastgelegd in een
definitieve overeenkomst.
Volgens D'Ancona moet na
der onderzoek uitmaken of één
geharmoniseerd systeem voor
film en video mogelijk is. Zij
hecht daarbij grote waarde aan
zelfregulering. De indeling zou
moeten geschieden door een
filmcodecommissie, met daar
aan gekoppeld een Raad van
toezicht.
De huidige Nederlandse
Filmkeuring, een gezelschap dat
een doorsnee vormt van de sa
menleving, beoordeelt films op
de schadelijkheid ervan voor de
jeugd. Is een film niet schade
lijk, dan krijgt de film het predi
kaat "alle leeftijden".
Ook wordt voor sommige
films de leeftijdsgrens van 12
jaar gehanteerd. Ongekeurde
films mogen alleen aan mensen
van 16 jaar en ouder worden ge
toond.
Architect Kurokawa over Van Gogh Museum
TOKYO ELBRICH
De contrasten van het heden
daagse Japan zijn rijk vertegen
woordigd in Kisho Kurokawa.
Het appartement van deze ar
chitect, die de nieuwe vleugel
voor het Vincent van Gogh Mu
seum heeft ontworpen, huist
niet alleen een moderne, van al
le technische hulpmiddelen
voorziene studio, maar ook een
authentieke Japanse theekamer.
De studio biedt op elf hoog een
mooi uitzicht over de wirwar
van centraal Tokyo. Het uitzicht
vanuit de theekamer is daaren
tegen afgeschermd met een
bamboe hekwerkje. Op het bal
kon is met behulp van minia
tuurboompjes en stenen de
suggestie gewekt van een land
schap.
In deze simpele theekamer
beoefent Kurokawa de theece
remonie en calligrafie. Het is
een perfecte ambiance om zich
terug te trekken voor inspiratie
en concentratie. In de studio er
naast creëert hij, produceert hij
en ontvangt hij journalisten
voor interviews.
Wat waren uw uitgangspun
ten bij uw ontwerp voor de nieu
we vleugel van het Van Gogh
Museum?
„Ik moest met een aantal za
ken rekening houden. In de eer
ste plaats met het Museum
plein. Nederlanders zijn erg op
dit bomenrijke plein gesteld.
Ten tweede met het hoofdge
bouw van het Van Gogh Muse
um. Dat moet ook straks tot zijn
recht blijven komen. Daarom
heb ik gekozen voor een los
staand gebouw, dat onder de
grond verbonden is met het
hoofdgebouw. Zo laat ik het
ontwerp van Rietveld in tact, en
zo komt ook mijn eigen ont
werp het beste tot zijn recht.
Om wel aan te sluiten bij Riet-
velds gebouw, gebruik ik, net als
hij, geometrische vormen. Ik
heb een cirkel toegevoegd, die
je bij Rietveld niet vindt. Verder
komt 60 procent van de nieuwe
vleugel onder de grond. Zo blijft
het oorspronkelijke museum
goed te zien, en zo steekt de
nieuwe vleugel niet boven de
bomen uit. Zo wil ik vermijden
dat het een opdringerig uitwas
wordt".
Taboe
Zijn er Japanse elementen terug
te vinden in uw ontwerp?
„Je zult er geen 'bonsai'-
boompjes aantreffen of een Ja
panse steentuin. Maar in geab
straheerde vorm zitten er wel
degelijk Japanse invloeden in.
Zo is symmetrie taboe in de Ja
panse architectuur. Daarom is
de basisvorm een elips. En de
doos die eruit steekt is een
beetje verschoven voor een a-
symetrisch effect".
„Een ander kenmerk van Ja
panse architectuur is de weder
zijdse penetratie van binnen
ruimte en buitenruimte. Het
verschilt sterk van de klassieke
Europese architectuur, waarin
robuuste muren worden opge
trokken die het opnemen tegen
de natuur. In Japanse huizen is
die afscheiding tussen binnen
en buiten niet zo sterk. Met
schuifdeuren en veranda's kan
die overgang heel flexibel ge
maakt worden".
„In de nieuwe vleugel haal ik
een stukje buiten naar binnen
door middel van de watertuin.
Het wordt geen vijver, er komt
maar een laagje van 5 cm water
te staan in het buitendeel op de
bodem van het verzonken deel,
en dat loopt tot onder de be
bouwing. Er komen rotseiland
jes in, waarover je kunt lopen,
en misschien ook nog beeld
houwkunst. Dat zijn nog onuit
gewerkte details. Dus die 'wa
tertuin' symboliseert een stukje
Japanse architectuur. Het is
geen Japans element, want in
Japan heb je zulke tuinen hele
maal niet".
Hebben Vincent van Gogh en
B WtRÊÊÊtlÊBm HHSHIHSi
De maquette van de nieuwe vleugel van het Van Gogh Museum, ontworpen door de Japanse architect Kuro
kawa. •fOTOGPD
zijn werk nog een rol gespeeld?
Daar is het museum tenslotte
voor bestemd.
„Van Gogh dweepte met Ja
pan. Hij fantaseerde erover en
maakte er een soort ideaal van.
Van Gogh is wel nooit in Japan
geweest, maar hij verzamelde
wel Japanse kunst. Hij liet zich
inspireren door dezelfde bot
sing tussen twee culturen die
ook mijn inspiratiebron is. Hij
bereikte een symbiose die ook
mijn streven is".
Belangrijk
„Mijn werk wordt wel 'intercul
turele architectuur' genoemd.
Dat is iets anders dan de uni
versele architectuur die Rietveld
en de zijnen nastreefden. Zij
zochten naar vormen die overal
ter wereld, ongeacht culturele
verschillen, zouden aanspreken
en functioneren. Voor mij zijn
die culturele verschillen juist
vruchtbaar. Ik wil ze combine
ren, en ik probeer in mijn werk
tegenstellingen te harmoniëren.
De 'filosofie van de symbiose',
noem ik het. Kansen om in het
buitenland te werken zijn daar
om enorm belangrijk voor mij".
Gewaardeerd
Kurokawa's aanpak wordt zowel
binnen als buiten Japan ge
waardeerd. In Japan heeft hij en
groot aantal gebouwen op zijn
naam staan, waaronder opval
lend veel musea. Ook staat werk
van hem in Parijs, Düsseldorf,
Melbourne, het Midden Oosten,
de Verenigde Staten en binnen
kort ook Brazilië. De nieuwe
vleugel voor het Van Gogh Mu
seum in Amsterdam is zijn eer
ste overzeese museum dat
wordt gerealiseerd. Hij heeft
eerder een ontwerp gemaakt
voor een museum voor de dia
loog in Brussel, maar geldge
brek verhindert de uitvoering.
De royale sponsoring die de
uitbreiding van het Van Gogh
Museum mogelijk maakt, heeft
Kurokawa zelf in de wacht ge
sleept. „Buitenstaanders zijn
snel geneigd om te denken dat
Yasuda Kasai, de Japanse verze
keringsmaatschappij die 373
miljoen gulden heeft gedoneerd
voor de nieuwe vleugel, mij als
architect voor de uitbreiding
naar voren heeft geschoven",
zegt Kurokawa. „Maar het is an-
dersom. Ik was er al een half'
jaar aan bezig, in het diepste ge
heim. Toen vroeg De Leeuw, de
directeur van het Van Gogh
Museum, of ik kon helpen bij
het zoeken naar sponsors. Nu
ken ik Yasuo Goto, de president
van Yasuda Kasai, vrij goed,
omdat ik een aantal kantoren
voor hem heb ontworpen. Hij is
een gevoelige man. met belang
stelling voor culturele uitwisse
ling. Het was dus niet moeilijk
om hem te over te halen. Hij
heeft ten slotte die Zonnebloe
men van Van Gogh in zijn be
drijfsmuseum hangen, dus er is
een duidelijke connectie".
In Kurokawa's studio hangt
een calligrafie van zijn eigen
hand. Er hangt een lichte geur
van wierook en uit de boxen
klinkt pianomuziek van Bach.
Zijn filosofie van symbiose in de
praktijk.
ROTTERDAM* GANSZU LMANS-
'Wie is er dood?' liet een van de
toeschouwers zich zondagmid
dag ontvallen, toen de eerste
droeve koperklanken van het
Willem Breuker Kollektief over
het Rotterdamse Schouwburg
plein schalden. Maar al snel
ging het er wilder aan toe. De
muzikanten bliezen elkaar met
hun trompetten, trombones en
saxofoons in alle toonsoorten
weg van de microfoon. Er werd
zware instrumentale strijd ge
voerd om een solo te mogen
blazen.
De inmiddels over de hele we
reld bekende tienmansformatie
van Willem Breuker, die naast
eigen composities stukken geïn
spireerd op werk van Gershwin,
Ellington, Bach en Prokofjev ten
gehore brengt, viel de eer te
beurt om het spits af te bijten
van het negende Heineken
Jazzfestival. Live-optredens op
straat en in zalen, clubs, disco's,
de Laurenskerk en kroegen zul
len deze week in de Maasstad
garant staan voor menig uurtje
'zuip en swing'.
Als spektakelstuk voor de
opening hadden de organisato
ren dit jaar gekozen voor het
Willem Breuker Kollektief, met
n de artiesten op het Heineken Jazzfestival in Rotterdam,
toeters uitgeruste 'toeterix'
bracht hij muziekstukken, vari
ërend van het Trompetten-con-
als gastspelers 'toeter- en bel- cert van Franz Joseph Haydn tot
lenman' Toby Rix. Op het met een boogie-woogiemedley, door dag hun o|
Jazz-giganten als 'de meester
van de baritonsax' Gerry Mulli
gan en de Braziliaanse Tania
Maria maken aanstaande zater-
bierkramen gevulde plein speel
de het kollektief ten overstaan
van zo'n tweeduizend toe
schouwers dat de vonken er
vanaf vlogen. Toby Rix moest
tijdens de gevoelige solo's op
z'n chromatische mondorgel bij
gevoelige stiltes met wilde arm
bewegingen het enthousiaste
publiek dwingen tot het inhou
den van het applaus.
Maar echt thuis was hij op
een ander instrument. Op z'n
met ratels, bellen, claxons en
hem voorzien van de tekst van
'Sur le pont d'Avignon'. Aan het
ses uit Parijs spelen er. En van
eigen bodem zijn er Hans Dul-
fer en de winnares van de Boy
Edgarprijs Greetje Bijma. Vol-
JazzNight in de Doelen. Het Art
Ensemble of Chicago treedt i
tijdens de gend weekeinde
traditionele
waarbij i
ANNEMIEK RUVGROK
Een ouderwetse 'society come
dy', nu eens niet geschreven
door een van de bekendere Brit
se toneelschrijvers die op dit ge
nre het patent schijnen te heb
ben, maar door de Nederlandse
auteur/acteur/regisseur Dolf de
Vries. Voor hem vormde het een
uitdaging om een avondvullen
de komedie te schrijven die het
publiek en masse de gang naar
de schouwburg moet doen ma
ken.
In 'Partnerkuil' dat woens
dagavond 16 oktober in de
Leidse Schouwburg is te zien
laat hij de huwelijksperikelen
van twee echtparen de revue
passeren. De met elkaar be
vriende paren zijn inmiddels
zo'n jaar of vijftien getrouwd en
de huwelijken beginnen slijta-
geplekken te vertonen. Een van
de dames verzint een list in de
vorm van een verzonnen
vriend. Deze 'minnaar' moet, zo
is de bedoeling, het huwelijk
een nieuwe injectie geven. He
laas toont de partner meer be
langstelling voor de televisie en
'de krant dan voor zijn 'ontrou
we' vrouwlief. En dan beginnen
de problemen pas goed. Vol-
ook de gens de auteur is deze komedie
Kroegentocht,
r dan zestig cafés
eind volgde steevast een salvo op met Lester Bowie's Brass verspreid over de hele stad gro-
revolver.
„Het maakt niet uit waarmee
je speelt", zei Breuker er na af
loop over. Het was de eerste
keer dat hij op het Heineken
Jazzfestival te horen was, maar
al vaker heeft hij met Toby Rix
opgetreden. „Muziek zit niet in
je instrument, maar in je kloten.
Als ze ten minste op de juiste
plek zitten", stelde hij vast.
te en kleine beroemdheden op
treden.
niet een van de volle schater
lach, maar wordt er gegniffeld
en gegrinnikt. „Ik merkte toen
ik een avond ging kijken dat tij
dens de pauze
tien minuten over de inhoud
van het stuk spraken. Men her
kent zichzelf in de twee echtpa
ren", (gespeeld door Marijke
Merckens, Kees Coolen, Frede
rik de Groot en Ellis van den
Brink).
Het is niet het eerste toneel
stuk dat van de hand van De
Vries verscheen. Drie jaar gele
den schreef hij 'Dubbel Zes',
maar door moeilijkheden met
de producent is dit stuk nooit
op de planken verschenen. De
Vries hoopt het nu, na drie jaar,
alsnog op het toneel te krijgen.
Niet alleen in Nederland, maar
ook in Engeland waar de Britse
acteur Tim Pigott Smith druk
doende is om een producent
voor het stuk te vinden.
De Vries zelf kon niet bij de
première van zijn eigen stuk
aanwezig zijn, omdat hij op de
planken stond in de musical
Funny Girl' die onlangs ook in
première ging. „Af en toe was
net wel eens lastig, want de re
gisseuse wilde natuurlijk mijn
advies hebben bij 'Partnerkuil'.
Omdat ik zelf met repetities
voor 'Funny Girl' bezig was zijn
die adviezen vrijwel allemaal via
de" telefoon gegaan. Dat was
moeilijk. Maar ik ben na de pre
mière een avond naar 'Partner
kuil' gaan kijken en ik vond dat
Adrienne Wurpel, de regisseuse,
het er goed vanaf heeft ge-,
bracht
Ais ii nu l»i j Rinck een nieuwe bril
aanschaft, stuurt Rinck uw oude
bril (helemaal opgeknapt) naar
Afrika. En u krijgt f 100.- korting.
AMSTERDAM-ANP
Con-
De uitgeverijen Veen e
tact gaan fuseren. Deze
uitgeverij, die de grootste lite
raire uitgeverij vein Nederland
wordt, zal de naam Contact
voeren.
De uitgeverijen Veen en Con
tact, die op het moment deel
uitmaken van de uitgeefgroep Keijzer, die
Veen/Reflex-Luitingh-Sijthoff-
Kosmos-Contact, worden vol
gens directeur De Groot van de
uitgeefgroep samengevoegd zo
dat de nieuwe uitgeverij sterker
op de markt kan opereren. „Er
is nu een literaire uitgeverij ont
staan, die de grootste van Ne
derland is, en waarvan we ver
wachten dat die in de toekomst
verder zal uitgroeienaldus De
Groot. Over de fusie is volgens
hem anderhalf tot twee jaar ge
sproken. De directeur van de
nieuwe uitgeverij wordt Harko
directeur is van
Contact. Dick Gubbels, direc
teur van uitgeverij Veen krijgt
binnen de nieuwe uitgeverij een
eigen imprint onder de naam
Veen.
E OGEN GAAN OPEN BIJ R I N C
Den Haag. A Diepenbrockhol 38.070-3910152. F Hendrtüaan 113.0703553743 Lorenupfen 85.0703907007 De Stede 30.0703675927 Ttoreustraat 87.07O3837182
Jen. Breestraat 121.071-125036 R*sw*. In de Bogaard J 17 (naast Mc OonaWsl. 07O39459S6 H Ravesteynpiw 52.0703907070 Zoetermeer. Owpsstraal 110. 079166100 Pnwnade 25. 079511545
