Economie
Hartaanval keerpunt
voor Henk Hofstede
'Marks Sparks' van plan Nederland te veroveren
'Hyperinflatie bedreigt
voormalige Sovjetunie'
Reclame-industrie ageert
tegen 'tabaksverbod'
Draka wil omzet vergroten
Dinsdag 15 oktober 1991 Redactie: 023-150224 JANNINE BOSMA Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
NIEUWSLIJN
Sinds de Amerikaanse 'fast-food'
keten McDonalds vorig jaar haar
deuren in Moskou opende, staan
de Moskovieten in rijen voor de
deur om een Big Mac of een
milkshake te kopen. Ondanks de
goede zaken heeft het bedrijf toch
besloten tot wat extra promotie.
Zo worden bezoekers binnenkort
verrast met een Ronald McDonald
matrouschka, de bekende Russi
sche houten pop. foto ap
Rank Xerox pompt geld in Europa
Het Britse concern Rank Xerox (kopieerapparatuur) gaat fors in
vesteren in Europa. In totaal gaat het om een bedrag van 550
miljoen gulden. Dat heeft directeur Bernard Forunier gisteren in
Brussel bekendgemaakt. De nieuwe plannen voor Europa behel
zen verder de bouw van een tweede Europees onderzoekslabo
ratorium in Groot-Brittannië. In de vestigingen in Nederland,
Engeland en Spanje wordt in totaal 300 miljoen gulden gesto
ken. Daarvan zal 163 miljoen gulden in de Nederlandse vesti
ging in Venray worden geïnvesteerd.
Minder vraag naar kantoorruimte
De vraag naar kantoorruimte in Nederland is in de eerste helft
van dit jaar fors gedaald ten opzichte van dezelfde periode van
vorig jaar. In totaal werd 560.000 m2 verhuurd en verkocht. Dat
betekent een daling van 20 procent ten opzichte van de eerste
zes maanden van 1990. Het is voor het eerst sinds jaren dat de
vraag naar kantoorruimte niet toeneemt. Dat zegt Zadelhoff Ma
kelaars in zijn jaarlijkse rapport over kantoor- en bedrijfsruimten
en beleggingen in commercieel onroerend goed. De daling komt
volgens Zadelhoff niet geheel onverwacht. De Nederlandse kan-
torenmarkt kende de afgelopen jaren een meer dan normale af
zet, waarbij 1990 als een absolute uitschieter geldt.
BANGKOK THE INDEPENDENT
De zieke economie van de Sov
jetunie wordt bedreigd door hy
perinflatie. Dat heeft Grigory Ja-
vlinski, de jonge econoom en
vice-premier van de Unie van
Soevereine Staten, gisteren ge
zegd in Bangkok waar de jaar
vergadering van het Internatio
naal Monetair Fonds en de We
reldbank wordt gehouden.
Volgens Javlinski stijgt de in
flatie (geldontwaarding) in zijn
land momenteel met 2 tot 5
procent per week. Op jaarbasis
betekent een dergelijke groei
een inflatie van 1.000 procent,
aldus javlinski.
De jonge econoom, het brein
achter het economische red
dingsplan dat president Gor-
batsjov afgelopen juli tijdens de
top van de G-7 (de zeven be
langrijkste industrielanden) in
Londen presenteerde, riep op
westerse fi
nanciële en techische hulp. Wel
zei Javlinski dat hulp „geen en
kele zin heeft" als de twaalf re
publieken geen overeenstem
ming bereiken over het econo
mische verdrag.
Tien van de republieken had
den dat verdrag vandaag moe
ten ondertekenen, maar dat is
nu uitgesteld tot vrijdag. In di
verse republieken is onenigheid
ontstaan over de bevoegdheden
van de verantwoordelijke auto
riteiten. Zo willen sommige re
publieken het economische ver
drag zelf ratificeren.
De G-7 bereikten zondag tij
dens hun bijeenkomst in Bang
kok geen overeenstemming
over concrete financiële hulp.
Duitsland keerde zich tegen een
Amerikaans voorstel om de
schulden van de voormalige
Sovjetunie kwijt te schelden.
CNV'er nam sinds dit jaar geen blad meer voor de mond
Uiterlijk 1 juli volgend jaar vertrekt Henk Hofstede als
voorzitter van het Christelijk Nationaal Vakverbond
(CNV). Hij kondigde zijn aftreden gisteren aan. Cao-co-
ordinator Anton Westerlaken wordt genoemd als meest
waarschijnlijke opvolger.
r.pniam madrpki hij eens. Hofstede's naam was
synoniem voor meepraten en
meedenken. Hij bleef dat doen
op momenten dat de collega's
van de FNV de hoop hadden
opgegeven en tot actie oprie
pen. Dat beschouwde hij altijd
als een ultiem drukmiddel, dat
zo min mogelijk moest worden
ingezet. Tot dit voorjaar.
Toen ontpopte de CNV-voor-
zitter zich volkomen onver
wacht als de meest radicale cri
ticaster van het kabinetsbeleid
inzake Ziektewet en wao. Ter
wijl FNV-voorzitter Stekelen-
PIETER COUWENBERGH
Hofstede zegt zijn besluit om
terug te treden in zijn vakantie
te hebben genomen, al had hij
veel eerder met zichzelf afge
sproken dat hij in elk geval niet
tot zijn vut op de voorzitters-
stoel zou blijven zitten. Na bijna
30 jaar vakbondswerk, waarvan
18 jaar in bestuursfuncties bij
de vakcentrale CNV, vindt hij
het welletjes en zegt hij „iets
anders" te willen doen.
Afgelopen donderdag verliet
Hofstede de Tweede Kamer nog
voordat premier Lubbers de Al
gemene Beschouwingen kon
afronden. Met dit kabinet zijn
toch geen zaken te doen, con
cludeerde hij.
Bij zijn aantreden als voorzit
ter, nu ruim zes jaar geleden,
legde hij de nadruk op zijn 'hei
lig geloof in de constructieve
vakbeweging'. „Een vakbewe
ging die uitgaat van de ideolo
gie van de verkregen rechten
prijst zichzelf de markt uit", zei
nenhof aanboorde, verklaarde
Hofstede het kabinet de oorlog.
Hij nam zich geen blad voor de
mond, veroordeelde het beleid
als 'polisbreuk' en sprak zich als
eerste uit over acties.
De ingreep van het kabinet in
Ziektewet en wao ging hem dan
veel verder dan het 'afbreken
van een schild voor de zwakke
ren'. Zelf heeft hij in april dit
jaar een hartinfarct gehad,
waardoor hij beter dan wie van
zijn collega's ook kan aanvoelen
wat het betekent om te worden
afgekeurd.
Woede
De hartaanval had echter meer
teweeg gebracht. De CNV-voor-
zitter was laconieker geworden.
„Wat kan mij nog gebeuren dat
erger is dan wat ik nu heb mee
gemaakt", vertelde hij meerma
len aan zijn naaste medewer
kers. Waar hij voorheen zijn
mond hield, liet hij zich nu na
drukkelijk gelden.
Hij voelde zich veel minder
geremd, was ook minder han
teerbaar voor zijn woordvoer
ders. Dat leidde soms tot aanva
ringen met de achterban. Zo liet
hij het afgelopen jaar weten in
komende cao's bereid te zijn
genoegen te nemen met prijs
compensatie. Dit tot grote woe
de van de Industrie- en Voe
dingsbond.
Hij liet zich gelden bij grote
manifestaties, ook al wist hij dat
daar niet zijn sterkste punt ligt.
Hofstede is de man voor de in
houdelijke debatten en het on
derhandelen achter de scher
men. Het CNV spon garen bij
de opbloei van hun voorman.
Het afgelopen jaar groeide het
ledental van 290.000 naar
Henk Hofstede: tot dit voorjaar
317.000. Dat hij nu plots op
stapt gebeurt naar eigen zeggen
geheel uit vrije wil. Hij ontkent
nadrukkelijk dat de achterban
synoniem voor meepraten en meedenken.
FOTO DIJKSTRA
moeite heeft met zijn nieuwe het élan heeft gevonden c
koers. „Na ruim dertig jaar wil nieuwe weg in te slaan,
ik wel eens wat anders". Het ty
peert een man die op zijn 54ste
Voor veel handelaren was het gis
teren een 'verplichte rustdag'. Ze
mogen niet werken van het Ja
panse ministerie van financiën
omdat ze werkzaam zijn bij vier
Japanse effectenhuizen die be-
trokken zijn bij het effectenschan
daal dat Japan al maanden in zijn
greep houdt De vier huizen mo-
Zelfs Maggie Thatcher koopt onderbroeken bij Brits warenhuis
ANTWERPEN P1EN WILDEMAN
Op de kledingafdeling de
British classicals, zoals de
kasjmier mantels, rokken
in schotse ruit, corduroy
herenbroeken, Ierse trui
en en vooral pantoffels.
In de levensmiddelen-
hoek Schotse whisky,
Britse marmelade, bis
cuits en cakejes, thee en
ingeblikte ham en kippe-
borst. En achter in de in
terieur-hoek kleurig ge
bloemde dekbedover
trekken met veel ruches
zelfde
iloemetjes-
De 107-jarige Britse
warenhuisketen Marks
Spencer is er zeker van
ook Nederland met deze
typisch Britse produkten
te kunnen veroveren. Na
de Fransen, de Spanjaar
den en de Belgen zijn de
Nederlanders aan de
beurt. Op dinsdag 29 ok
tober gaan de deuren
van de eerste Nederland
se zaak aan de Amster
damse Kalverstraat
open.
De tweede M S
opent in het voorjaar in
Den Haag. In Utrecht,
Rotterdam en Maastricht
is de Britse warenhuiske
ten op zoek naar ge
schikte vestigingsplaat
sen. De slechte resulta
ten van gevestigde Ne
derlandse warenhuizen
als de Hema en Vroom
Dreesmann schrikken
de Britse winkelketen
niet af. Woordvoerster
Annemarie de Block:
„Omdat we veel ex-V
D'ers uit het midden
kader in dienst hebben,
horen we uit eerste hand
hoe we het in Nederland
in elk geval niet moeten
doen", zegt zij vol ver
trouwen.
In het diepe
In totaal heeft Marks
Spencer, ofwel Mark
&Sparks zoals de Britten
zeggen, 685 vestigingen,
waarvan 291 in Groot-
Brittannië. Het concern
opende in 1975 de eerste
warenhuizen op het Eu
ropese vasteland in Pa
rijs, Lyon en Brussel. Nu
telt het vasteland acht
tien typisch Britse wa
renhuizen. In 1996 moe
ten het er vijftig zijn.
Buiten Europa zijn er
vestigingen in Canada,
de Verenigde Staten en
Hongkong.
In tegenstelling tot bij
voorbeeld Vendex, bulkt
M S van het geld. Vorig
jaar behaalde het con
cern een winst voor be
lastingen van twee mil
jard gulden op een totale
omzet van ongeveer 19
miljard gulden.
Het Britse warenhuis
verkoopt wereldwijd het
zelfde assortiment en
voert hetzelfde beleid.
Wel legt M S in de ver
schillende vestigingen
het accent anders. In de
ene vestiging ligt dat bij
voorbeeld op de vrijtijds-
kleding, zoals in Amster
dam zal gebeuren, terwijl
in Brussel formele kle
ding een grotere plaats
inneemt. „We proberen
alles in alle vestigingen
uit", legt De Block uit.
„Loopt net niet, dan gaat
het terug naar Engeland.
Wel voegen we soms een
extra kleur en wat extra
maten toe. Zo hebben
we speciaal voor de ope
ning in Nederland de
produktie van extra lan
ge broeken, rokken, jur
ken en jassen opge
voerd", vertelt De Block.
Eenderde van de Britse
vrouwen, waaronder ook
ex-premier Margaret
Thatcher, koopt onder
goed bij M S, net zoals
eenderde van de Neder
landse vrouwen onder
goed van de Hema
draagt. Maar het onder
goed van M&S is wel
duurder dan dat van de
Hema. „Daar is het wel
heel goedkoop, maar de
Hema verkoopt uitslui
tend de basics, wij verko
pen luxueuze lingerie en
dat is nu eenmaal duur
der", vindt De Block.
In Amsterdam zal de
levensmiddelenafdeling
vier keer zo groot zijn ais
in Antwerpen. „In Ne
derland streven we er
naar om 15 procent van
de omzet in levensmid
delen te behalen. In Ant
werpen is dat maar 6 en
in Groot-Brittannië 40
procent. Het is bij ons
mogelijk een prima diner
van voorgerecht tot des
sert samen te stellen."
Wanneer je uitsluitend
naar de prijzen kijkt, zit
M&S volgens De Block
tussen de Hema en de
Bijenkorf in. In Amster
dam komen 125 mensen
te werken, waarvan het
management in eerste
instantie voornamelijk
uit het buitenland komt.
Het is de bedoeling dat
er binnen twee tot drie
jaar uitsluitend Neder
landers werken. De men
sen die in de consumen
ten gaan bedienen, heb
ben allemaal stage gelo
pen in Antwerpen. Al
leen de 'do-za's' (de
mensen die op donder
dagavond en zaterdag
werken) moeten nog. In
Antwerpen in het dus nu
nog even niet vreemd,
wanneer je in het 'Am
sterdam^' te woord
wordt gestaan.
Het plan van de Europese Ge
meenschap om een verood in te
stellen op alle tabaksreclame in
de EG zorgt voor een behoorlij
ke dosis nervositeit bij Europese
reclamebureaus. Van Rome to
Reykjavik rijst verzet. De tegen
aanval wordt ingezet met een
geijkt wapen: een grootscheep
se reclamecampagne.
„Het worden genuanceerde
advertentiesvoorspelt Antho
ny Arke. Hij werkt op het Brus
selse kantoor van de European
Association of Advertising
Agencies (EAAA), de Europese
organisatie van de reclame-in
dustrie. „We richten ons aller
eerst op decisionmakers: politici
en natuurlijk op de Europese
consument. De advertenties in
tijdschriften krij-
lange looptijd. We gaan
door tot het moment suprème
in 1992."
Voor de reclame-industrie
vormt tabak slechts 5 procent
van de Europese markt. Geld is
volgens Arke dus niet de reden
om op de achterste benen te
gaan staan. Wel de vrees dat ta
bak niet het laatste reclamever
bod zal zijn: .Alcohol is een
heel voor de hand liggende
tweede."
Er liggen volgens Arke nog
veel meer beperkende maatre
gelen op de Brussele burelen.
Reclame gericht op kinderen?
Afgelopen. Emotioneel uitwei
den over de topsnelheid en het
acceleratievermogen van een
nieuw autotype? Verboden. Het
of juist als sensuele sexpoes op
de motorkdp van een auto? Weg
ermee.
De lijst geplande verboden op
de Brusselse burelen lijkt einde
loos. Reclameverboden zijn een
regelrechte bedreiging van de
vrijheid van meningsuiting,
vindt Arke.
Acht EG-landen zijn op dit
moment vóór een verbod op ta
baksreclame. De overige vier,
waaronder Nederland, zijn te
gen. Het plan voor een geza
menlijke campagne tegen de
Brusselse plannen is pas eind
juli bij de European Publishers'
Council (EPC) ontstaan. Arke:
„De Europees verenigde uitge
vers leveren de ruimte, wij de
creaties. De hele actie mag geen
cent kosten en het moet snel.
Als ik de respons zie, moet het
wel een geslaagde campagne
worden."
In heel Europa zijn copy-wri
ters en art-directors vanaf het
eerste moment bij de campagne
tegen het rookverbod betrok
ken. Arke: „De eerste schetsen
zijn veelbelovend. Heel veel bu
reaus willen hun steentje bijdra
gen."
In Nederland doen zeven re
clamemakers een poging een
goede campagne te ontwerpen.
„Waarschijnlijk verschijnen vijf
campagnes in alle Europese
landen, in verschillende talen.
Daar zit ook een in Nederland
ontworpen campagne bij", ver
telt Arke over deze unieke actie
van 'samenwerkende concur
renten'.
Bovendien zullen in ieder
land nationale cam pafmes in de
kranten en tijdschriften ver
schijnen. In België overweegt
een commerciële tv-zender de
actie te ondersteunen. Een zin
snede zal alle advertenties be
geleiden. „Wellicht: 'Stop de
Europese Gemeenschap met
het nemen van vrijheden' of iets
van die strekkinglicht Arke
een tipje van de sluier op.
„Het is zelfs meer dan een re
clamecampagne". benadrukt
Arke. „Dit is tevens een waar
schuwingscampagne voor poli
tici. Het gaat tenslotte om de
vrijheid van meningsuiting. Wie
daaraan knibbelt, ontneemt
zichzelf op den duur het eigen
pr-instrument. Immers, wie
kranten en tijdschriften belang
rijke inkomsten ontneemt, ris
keert faillissementen. Zo werkt
een verbod voor politici als een
boemerang."
delijk alternatief. Het Neder
landse systeem, waar reclame
en consumenten samen over de
toelaatbaarheid beslissen, zou
als voorbeeld kunnen dienen.
Arke: „Iedere lidstaat kan dan
zelf belissen of de eisen nog
moeten worden verscherpt. Met
zo'n zelfregulering werp je geen
barrières op maar ontsluit je de
markt."
Annemarie de Block: „Omdat we veel ex-V D'ers uit het middenkader
in dienst hebben, horen we uit eerste hand hoe we het in Nederland in
elk geval niet moeten doen." foto cpo
Kabelproducent Draka Holding
streeft ernaar nog voor de
eeuwwisseling een jaaromzet te
bereiken van ongeveer 1.5 mil
jard gulden. Het doel zal onder
meer worden bereikt door over
nemingen, aldus directeur S. J.
van Kesteren gisteren in een
toelichting op de komende in
troductie van aandelen Draka
op de officiële markt van de
Amsterdamse beurs. De
3.155.000 te herplaatsen en
750.000 nieuw uit te geven aan
delen krijgen een introductie-
koers van 24 gulden. Draka be
haalde vorig jaar een nettowinst
van 45,5 miljoen gulden.
In Europa heeft Draka een
m.irku.indeel v.in ongeveer 10
procent. Volgens Van Kesteren
wordt hard gewerkt aan uitbrei
ding in Oost-Europa.
