Religie
Communicator van evangelie
Braziliaanse RK Kerk verliest
duizenden leden door 'sekten'
Zaterdag 12 oktober 1991 Redactie: 071-161400 WIM SCHRIJVER Eindredactie: CONNY SMITS «Vormgeving:?
JAARLIJKS vertrekken ongeveer "HET WERD STEEDS moeilijker om
600.000 rooms-katholieken in Brazilië binnen al die tegenstellingen in het ker
naar kleine protestantse kerken en fun- knieuws die tekenen van hoop te ge-
damentalistische evangelische groepe- ven."
ringen.
Journalist-auteur Jan J. van Capelleveen met pensioen
"Je ziet steeds meer dat
mensen buiten de kerk ge
loven, omdat ze zich cultu
reel niet meer in de kerk
thuis voelen. Ik acht het
een gevolg van het feit dat
de kerken eenvoudig niet
evangelisch gereageerd
hebben op de veranderin
gen van de tijd. Dus is het
hun eigen schuld. Ik zie het
ook als een verlies voor de
genen die buiten de kerk
hun geloof moeten bele
ven, omdat ze daarmee de
gemeenschap en de steun
van elkaar missen. Al in de
vorige eeuw liepen mensen
weg uit de kerk, maar na
het begin van onze jaren
zeventig is die uittocht ver
sneld. Ik vrees dat daaraan
het kerknieuws van de
kranten en omroepen on
bewust heeft bijgedragen.
Publiciteit werkt als een
megafoon."
HAARLEM BERT POL
Hij gaat niet met vut, maar echt
met pensioen. En dat past hele
maal bij Jan J. van Capelleveen
(voor intimi kortweg 'Jan J.') om
over een paar weken op 65-jari-
ge leeftijd een punt te zetten
achter een actief bestaan, dat in
het teken stond vart kerk, zen
ding, werelddiakonaat, ontwik
kelingssamenwerking en na
tuurlijk geloof en bijbel. Denk
niet dat hij op zijn lauweren
gaat rusten, want hij heeft al
een opdracht op zak om zes
boeken te schrijven, waaronder
een trilogie over de geestelijke
ontwikkelingen van deze eeuw.
Van Capelleveen combineerde
zijn journalistieke arbeid altijd
met zijn evangelische opdracht.
Want dat stond voor hem sinds
een ingrijpende gebeurtenis in
zijn leven als een paal boven
water. Zelf ziet hij zich als een
communicator van het evange
lie. "Maar zie mij nou niet als
een braaf jongetje, want dat ben
ik helemaal niet," merkt hij ter
loops op.
Sinds 1970 is hij voorlichter van
het Nederlands Bijbelgenoot
schap (NBG) in Haarlem, hoe
wel hij daar nooit een volledige
baan heeft gehad. En dat was
wel de bedoeling geweest. Maar
op de eerste dag bij het NBG
werd hem pas duidelijk dat er
nooit gesproken was over zijn
salaris.
Van Capelleveen kwam uit de
journalistiek, waar hij, zo bleek
al gauw, meer verdiende dan
het bijbelgenootschap hem kon
Net als de zwarte gelovigen in Brazilië, pleiten de Indianen voor een eigen inbreng in de RK Kerk van de in
heemse religies. foto afp
DEN HAAQ BERT VAN DER KRUK/ANP
Paus Johannes Paulus II komt
vandaag in Brazilië aan voor
een bezoek van negen dagen.
Brazilië staat te boek als het
grootste rooms-katholieke land,
dat echter met de dag minder
katholiek wordt. De Rooms-Ka-
tholieke Kerk, die zich jaren
heeft ingezet voor de vele ar
men in het land, ziet met lede
ogen steeds meer armen ver
trekken naar de evangelische
'sekten'.
Jaarlijks vertrekken ongeveer
600.000 rooms-katholieken naar
kleine protestantse kerken en
fundamentalistische evangeli
sche groeperingen, zo hebben
de bisschoppen onlangs laten
uitrekenen. Afrikaanse cultus-
bewegingen als umbanda, can-
dombla en macumba zijn zeer
in trek.
De bisschoppen hebben beslo
ten campagne tegen al deze
sekten te voeren. Zij weten zich
gesteund door de paus, die de
laatste maanden geregeld tegen
de sekten in Latijns-Amerika
heeft gewaarschuwd. Samen
met de secularisatie vormen zij
een grote bedreiging voor de RK
Kerk, waarop gereageerd dient
te worden met een programma
voor herevangelisatie.
De Braziliaanse RK Kerk kampt
intussen met een grote interne
verdeeldheid. Lange tijd ging de
kerk door voor een progressief
bolwerk. De bevrijdingstheolo
gie heeft er diep wortel gescho
ten en vertaalde zich onder
meer in een onomwonden keu
ze van de bisschoppen voor de
vele armen van het land.
Doodseskaders
Sinds de jaren tachtig echter
voert Rome een ontmoedigings
beleid. Progressieve bisschop
pen worden stelselmatig ver
vangen door conservatieve col-
zuchtte pater Carlos Mesters
onlangs. Maar "terwijl onze ide
alen een voor een worden stuk
geslagen, komen er elders nieu
we op". De Nederlander die al
vele jaren in Brazilië werkt, ves
tigt zijn hoop vooral op "het
ontwakende zelfbewustzijn" in
de volksbewegingen van zwa-
ten, indianen, arbeiders en
Indianen
Binnen de RK Kerk heeft dit
ontwakende bewustzijn onder
meer geleid tot de vraag aan het
Vaticaan om de invoering van
een Aff o-Braziliaanse ritus toe
te staan; bijna de helft van de
kerkleden is immers zwart, zo
wordt aangevoerd in een rap
port van deze 'minderheid'.
Begin dit jaar werd ook de eer
ste Indiaanse priester verwel
komd in de Braziliaanse kerk.
De 31-jarige Alvino Andrade da
Silva, behorend tot de stam der
Makuxi, liet bij zijn wijding we
ten dat hij "de stem van de In
dianen zal laten horen," ook in
de kerk.
Met de hete adem van inheem
se religies in hun nek voelen de
bisschoppen wel aan dat ze
enigszins tegemoet moeten ko
men aan de verlangens van
zwarten en Indianen. Maar Ro
me verhindert de Latijnsameri
kanen om God in hun eigen taal
en cultuur te aanbidden, aldus
Boff. "Om christen te worden
moeten deze mensen ophou-
den Indiaan of Afro-Amerikaan
te zijn." Tijdens zijn tweede be
zoek aan Brazilië - het eerste
legde hij elf jaar geleden af - zal
de paus onder meer een ont
moeting hebben met vertegen
woordigers van de inheemse
bevolking. Tijdens zijn tien
daagse reis bezoekt hij tien ste
den, woont hij 38 bijeenkom
sten en plechtigheden bij en
houdt hij dertig toespraken.
lega's: bevrijdingstheologen
wordt het werken onmogelijk
gemaakt. "Belangrijke secto
ren" in het Vaticaan willen de
Braziliaanse kerk van de armen
elimineren, zei de bevrijdings
theoloog Leonardo Boff kort
voordat hij dit voorjaar een
nieuwe reprimande uit Rome
kreeg.
In april dit jaar bevestigden de
bisschoppen weliswaar hun
keuze voor de armen, maar
daaraan ging een uiterst moei
zame bespreking vooraf van
maar liefst 130 amendementen
op de concept-tekst.
Vooruitstrevende geestelijken
hebben ook nog eens te maken
met gevaren van buitenaf. Als
gevolg van hun opkomen voor
landloze boeren zijn velen be
land op de zwarte lijst van de
doodseskaders die in opdracht
van grootgrondbezitter opere
ren. Er staat 10.000 gulden op
mijn hoofd, zei de Nederlandse
priester Joop Koopmans twee
jaar geleden. De moord op een
bisschop levert volgens hem
vier keer zo veel op.
De grote kerkelijke en politieke
druk heeft ertoe geleid dat de
Braziliaanse bevrijdingstheolo
gen moegestreden zijn, ver-
KERKDIENSTEN
LEIDEN
Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds Rooze
mmvcantorij, 11.45 oec studenten-
dienst; Marekerk 10 ds Smaling, 5dsvd
Pol Dinteloord; Maranathak. (L. Mors-
weg) 10 ds Dekker-Keiler; Oecumeni
sche geloofsgemeenschap De Regen
boog (Merenwijk) 9.30 ds vd Bom,
11.15dsvd Bom en pastoor v Well;
Bethlehemkerk (Driftstr.) 10 ds Alblas;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds
Rietveld; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds
Nauta mmv Emoenakoor; Waalse kerk
(Breestr.) 10.30 pasteur Ribs; 'Stevens-
hof' (rk kerk Haagse Schouw) 9.30 kand
Ros. Acad. Ziekenhuis 10 pater v Haas
teren en ds Schaap-de Vries Voorscho
ten. Diakonessenhuis elke za 10.30
dienst, en 10.30 ds v 't Hof ha. Ende
geest zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vre-
deskerk zie herv. gem.; Oude Vest geen
dienst; Maranathak. zie herv. gem.; Be
vrijdingsk. zie herv. gem.: verzorgingste
huis Groenhoven 10dsJacobi-van Duyn
Leiderdorp; Merenwijk zie herv. ge
meente. Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10,
5 ds Buitendijk. Chr. Geref. K. (Steen-
schuur) 10 en 5 ds Witzier Utrecht. Ge
ref. Gem. (zie onder Leiderdorp). Geref.
Gem. in Ned. (Bethlehemkerk Driftstr.)
11.30 en 5.30. Evang.-Luth. Gem.
(Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) 10 ds Brüsewitz. Bap
tistengemeente (aula 'Nieuweroord',
Rijnsburgerweg 124) 10 ds v 't Wout en
ds Agtereek. Evang. Gemeenschap
(Middelstegr. 3) 9 ev Meulenberg,
10.30 ev Piet. Evangeliecentrum-Pink-
sterbew. (Bethlehemskerk Lammer
markt) 10 ev Zijlstra. Pinkstergem. (0.
Vest 13) 10 hr Eikerbout. Volle Evange
lie Gemeente (Haarlemmerweg 36) 11
ev Daniël. Christengemeenschap (Ves-
testr. 49) 10.15 mensenwijdingsdienst.
Leger des Hei Is (hoek Ves-
testr./Groenesteeg) 10 en 5 olv majoor
en mevrouw Zürhaar. Nieuw-Apost. Kerk
(H. Rijnd. 24): 9.30 en 5, wo. 8. Ze
vendedag-adventisten ('De Ontmoeting',
Noordhofland V.schoten)elke za 10
tot 11 bijbelstudie, 11 tot 12 predika
tie. Christelijke Wetenschap (Steensch.
6) 10.30. Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen
der L. Dagen (Brahmsl.) 10,11 ep 12.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) 10, be
halve 2e weekeinde van de maand: za 7.
Rooms-Kath. K. Haagweg za 7, zo 9.30
- iedere le zondag van de maand: 11;
Herensingel za 7, zo 9.30 en 11Rijn
dijk (Stevenshof) za 7, zo 9.30; Steen-
schuur za 7, zo 8.30,10,11.30, 6 en 7
(lof); Boshuizerkade za 7, zo 10; Lam-
menschansweg za 7,10; Haarl.straat za
7, zo 10.30 en 12.15; Merenwijk zie
herv. gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwou-
de).
ABBENES
Herv. Gem. 9.30 ds Roodenberg.
AARLANDERVEEN
Herv. Gem. 10 ds vd Berg, 7 ds Panne-
koek. Geref. Kerk 10 ds Gensk, 6.30 dr
Wentsel. Chr. Geref. Kerk geen opgave.
Rk Kerk za 7, zo 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN
Herv. Gem. Adventskerk 10 ds 't Hooft,
6.30 ds Jonkman; Kruiskerk 9 ds Om-
mering; Opstandingskerk 10 ds Jonk
man, 6.30 drs Santing; G. Herderkerk
10 ds Mulder, 6.30 ds Delhaas; De
Bron 9 en 10.30 ds Huizebosch, 6.30
ds Mulder; Ashram (Marsdiep) 10 ds
Bakker; Oudshoornse kerk 1-0 ds Oort
Rotterdam; Sionskerk (Meteoorlaan)
9.30 ds Meijers Zeist, 6.30 ds Verploeg
Ermelo; Kerk en Zanen 10.30 ds Om-
mering. Geref. Kerk Mar.kerk 10 en
6.30 drs Wilschut; Salv.kerk 10 ds San
ting. Geref. K. Vrijg. (school Bospark,
Beatrixl. 4) 9.30 ds Gratz, 5 ds Room.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30,4.30 ds Smit Baarn. Chr. Geref.
Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30 en 4.30 ds
vd Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr.
240) 9.30 en 4. Bapt.gem. (Molenwerf-
str. 19.30 en 4.30 ds vd Meij. Bapt
.gem. Noord (school Kalkovenw. 62) 10
hrvGemeren. Bapt.gem. Ichthus (aula
mavo H. Dunantweg 1) 10 en 6.30 hr
Kits. Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr.
Hendrikstr. 54) 10 hr Bulthuis. Pink
stergem. 'Het Licht' (A. v. Burenlaan
15) 10. Christengemeente 'De Hoek
steen' (geb. 'Bethel', hoek Emmalaan)
10 hr Veldhuis Bodegraven. Leger des
H. (Zonneweg 3) 10 en 7 (laatste zon
dag van de maand 5 u.). Remonstr.
Gem. (Van Mandersloostr. 36) 10 dr
Meijering. Rk Kerk: Bonifaciusk. za 7,
zo 9.45 en 11.30; Piusk. za 7, zo 9 en
10.30; De Bron za 7, zo 9.30 en 11.
BENTHUIZEN
Herv. Gem. 9.30 en 6 ds Hoek Goede
reede. Geref./Herv. Gem. (geb. 'De
Hoeksteen', Schweitzerstr.-Bernhard-
str.) 10 ds v Arkel. Geref. Gem. 9.30 en
6dsvd Heiden.
BODEGRAVEN
Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds Terkouw,
6.30 ds Kunz Waddinxveen; Salv.kerk
10 ds Grisnigt Bennekom, 6.30 ds vd
Veer Gouda evangelisatiedienst; Bethl-
.kerk (Nieuwerbrug) 10 ds Vlok Gou
derak, 6.30 drs Koeman Woudenberg.
Geref. Kerk lOdsJeroense Moordrecht,
6.30 ds Zoutman. Geref. K. Vrijg. (Ich-
thusk.) geen opgave. Geref. Gem. (Sta
tionsweg 17) 10 en 6.30.
BOSKOOP
Herv. Gem. Dorpskerk 9.30 ds Jansen,
6.30 ds Baars Sassenheim jeugddienst;
De Stek 9.30 ds v 't Hoff. Geref. Kerk
9.30 ds Wijngaarden Nieuw-Vennep, 5
zie herv kerk. Chr. Geref. Kerk 9.30 ds
Oosting, 5 ds Hogenbirk Sassenheim.
Geref. Gem. geen opgave. Church of the
Nations ('Ons Paradijsje', v. Neslaan 4)
9.30 ds Godschalk.
HAZERSWOUDE
Herv. Gem. 10.30 en 6.30 ds Alblas.
Geref. Kerk 9 Sipke vd Land jeugd
dienst, 5 ds Koster Maasdijk. Rk Kerk:
dorp za 7, zo 10 en 11.30; Anker za 7,
zo 11; Rijndijk zo 9.30.
HILLEGOM
Herv. Gem. 10 ds Verbeek. Geref. Kerk
('Hoeksteen') 10 ds Hofland. Chr. Ge
ref. Kerk 10 en 5 ds v Langevelde ha.
Christen Gemeente (P. Breughellaan
36) geen opgave. Rk Kerk: Mart. za 7,
zo 9 en 11; Jozefk. za 7, zo 10.
HOOGMADE
Herv. Gem. 10 kand Henzen Leider
dorp.
DE KAAG
Herv. Gem. 10 ds Bouhuys Leiden. Rk
Kerk za 7, zo 9.30.
KATWIJK AAN DEN RIJN
Herv.-Gem. Dorpsk. 10 hr Bergman Kat
wijk, 6 ds Aarents Ommen; Ontm.kerk
10 ds Smaling Leiden, 6.30 ds Romein
Pijnaöker. Herv. Gem. 'De Rank' (P.
Groen-college) zie Katwijk aan Zee. Ge
ref. Kerk 9.30, 5 ds Kuiper. Rk Kerk za
7, zo 9.30.
KATWIJK AAN ZEE
Herv. Gem. N. Kerk 8.30 ds Volk, 10.30
ds Christ, 4.30 ds Visser, 6.30 ds Riet
veld; O. Kerk geen dienst ivm verbou
wing; Ichthusk. 10 ds Hovius, 6 ds Wag-
ter; Pniëlk. 9.30 ds Wagter, 6 ds Volk-,
Maranathakerk (Rijnsoever) 10 10 kand
v Beelen, 6 ds ten Voorde. Overduin
2.15 ds vGulik. Herv. Gem. 'De Rank'
(Helmbergweg 10) 10 ds v 't Hof. Geref.
Kerk Vr.kerk 10 ds Heeneman, 5 ds
Mink; Triumfatork. 10 ds Mink. Geref.
K. Vrijg. 9.30, 5.30 ds Heida. Ned. Ge
ref. K. (aula Pieter Groen-college, in
gang Rijnsoever 293) 11 ds Brink, 7 ds
v Deursen. Chr. Geref. K. 10 en 5 ds
Veenendaal. Vrije Chr. Geref. Gem.
(Unizaal) 10 en 5 ds vd Beid. Geref.
Gem. (Remisestr.) 10 en 5. Geref. Gem.
in Ned. (Louwestr.) 10 en 5. Onafh.
baptistengem. (Ambachtsweg 2) 10 hr
Biesing. Soefi (Zuidduinweg) elke leen
3e zondag, 4.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem. 10 ds Tielkemeijer, 7 zie ge
ref kerk. Geref. Kerk 10 ds Kwast, 7 ds v
Arkel Benthuizen.
LEIDERDORP
Herv. Gem. en Geref. Kerk Dorpsk. 10
ds Luttikhuis mmv kinderkoor, 3 ds Bo
venberg gehandicaptendienst ha, 6.30
ds Karreman; Scheppingsk. 10 ds Kar-
reman ha. Leythenrode 10.30 pater
Poelma. Elis.-ziekenhuis 10 rector Vijf-
tigschild. Geref. Gemeente Leiden eo
(kerkgeb. Hoofdstr. 73) 10 en 4.30 ds
Boogaard. Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.)
10 hr de Vries, 4 doopdienst. Rk Kerk za
7, zo 10 en 11.30.
LEIMUIDEN
Herv. Gem. 9.30 kand Schenderling, 7
zie geref kerk. Geref. Kerk 9.30 ds den
Heeten Hoofddorp, 7 hrvWalhnga Lei
derdorp oec dienst. Rk Kerk za 7, zo 10.
LISSE
Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds Verdijk ge-
zinsdienst mmv The Messengers;
Pauluskerk 10 ds Rothfusz Hillegom, 7
ds Verdijk. Geref. Kerk 10 ds v Midden.
Geref. K. Vrijg. (Prinsessestr. 1) 10.45
ds Geersing, 4.30 hr Schutte. Ned. Ge
ref. Kerk (Salvatori) 10 en 5. Chr. Geref.
Kerk 10 en 4.30 ds Metske. Geref.
Gem. 10 en 4 ds Tanis. Evangeliege
meente (Heereweg 52a) geen opgave.
Rk Kerk: Agathakerk za 7, zo 10 en
11.30; Poelpolder za 7, zo 10.30; Mari-
akerk za 7, zo 9 en 10.15; Engelbew.za
7, zo 10.
NIEUWKOOP
Herv. Gem. 9.30 dr Haitsma, 6.30 ds
Frederikze. Geref. Kerk 9.30 ds Schoon.
Chr. Geref. Kerk geen opgave. Remon
str. Gem. 10 dr Cramer Leiden. Evang.
gem. (ver.gebouw 'De Rank', Regthuys-
plein) 12 nam. Rk Kerk za 7, zo 9 en
10.45.
NIEUWVEEN
Herv. Gem. 9.30 kand v Duyvenbode,
6.30 ds Kattenberg jeugddienst. Geref.
Kerk 9.30 ds Biewinga. Rk Kerk za 7, zo
9 en 11.
NIEUW-VENNEP
Herv. Gem. 9.30 en 7 ds vd Staat Uit
hoorn ha. Geref. Kerk 9.30 en 7 ds
Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30 ds v Roe
kei, 4.30 ds Bilkes Ede. Rk Kerk za 7,
zo 10.
NOORDEN
Herv. Gem. 9.30 en 7 ds Geuze. Geref.
Kerk (W. Verlaat) 10 ds Zoutman Bode
graven, 7 hr Kat Hazerswoude. Rk kerk
za 7, zo 9 en 10.30.
NOORDWIJK
Herv. Gem. Grote of St. Jeroensk. (Bin
nen) 10 geen dienst, 5 ds de Jong Zoe-
termeer; Hoofdstr. (Zee) lOdsvd
Schoot, 5 ds Elgersma; De Rank (Golf
baan) lOdsvd Bergh. Geref. Kerk
Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds Kuiper; Vin-
kenl. (Binnen) 10 ds Elgersma. Kapel
W. v.d. Bergh-stichting 11 hr vd Bos
Katwijk. 'Sole Mio' 9 ds Kuiper. Evang.
centrum 'De Ark' (picképl. 1) 10 hr v
Veelen, 7 hr Bol. Ned. Prot. Bond (aula
O.Zeew.) geen dienst. Rk Kerk Zee za 7,
zo 10.30; Binnen za 7, zo 9.30 en 11
NOORDWIJKERHOUT
Dorpsk. 10 ds Wagenvoorde Benne-
broek; De Zilk zie Dorpskerk. Rk Kerk
Victork. za 7, zo 9.30 en 11; Jozefk. za
7, zo 9 en 10.30; De Zilk za 7, zo
10.30.
OEGSTGEEST
Herv. Gem. Groene of Will.kerk 10 ds
den Duik Doorn; Pauluskerk 10 ds ter
Linden Den Haag; Gemeentecentrum
(Lijtw.) 10.30 prof Sperna Weiland Rot
terdam. Geref. Kerk 10 ds Veenstra Lei
den. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schil
derschool) 9.30 ds Ulehake Leusden,
4.30 ds Geelhoed Den Haag. Ned. Ge
ref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en 4 ds
Storms Apeldoorn ha. Van Wijckerslooth
4 ds v Niel. Endegeest 10 ds Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk za 7, zo 9 en 10.30.
OUD-ADE
Rk Kerk za 7, zo 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 ds Hemstede Leider
dorp. Geref. K. 9.30 ds Hortensius
Oegstgeest, 6.30 ds Huizebosch Al
phen. Remonstr. Gem. geen dienst. Rk
Kerk za 7, zo 10.30 (doopdiensten iede
re 2e en 4e zondag van de maand om
12).
ROELOFARENDSVEEN
Rk Kerk Mar. Pres. za 7, zo 11 (doop
dienst iedere le zondag van de maand
om 12.30); Petrus-B. za 7, zo 9.30
(doopdienst iedere derde zondag van de
maand om 12.30).
RIJNSATERWOUDE
Herv. Gem. 9.30 ds vd Hoeven, 7 oec
dienst in geref kerk Leimuiden. Chr. Ge
ref. K. geen opgave.
RIJNSBURG
Herv. Gem. Laurentiuskerk 9.30 ds Ver
boom, 5 ds Wisse; Bethelkerk 9.30 ds
vd Berg Katwijk. Geref. Kerk Petrakerk
9.30 ds Bosma, 5 ds Terpstra; Immanu-
elkerk 9 en 10.30 ds Terpstra, 5 ds Ver
schoor; Maranathakerk 9.30 ds Ver
schoor, 5 ds Snel. Geref. Kerk Vrijg. 10
en 5.15 ds Wiersma Nieuwegein. Chr.
Geref. K/9.30, 4 ds de Boer. Evang.
Christengem. (aula mavo) 10 hr Vork
Wapenveld. Rk Kerk za 7, zo 9.30 en
(chr. tuinbouwschool) 11.
RIJPWETERING
RkKerkza7,zo9.
SASSENHEIM
Herv. Gem. 9 en 10.30 ds Keuning, 7
zie geref kerk. Geref. Kerk 10 ds Bras, 7
open-deurdienst olv Sopke van der Land
mmv Double Sound Dordrecht. Chr. Ge
ref. K. 10 ds Hogenbirk, 5 ds Oosting
Boskoop. Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17)
ds vd Poel Den Haag. Rk Kerk za 7, zo
9.30 en 11.
TER AAR
Herv. Gem. 9.30 ds vd Heuvel, 6.30 ds
't Hooft. Geref. Kerk 9.30 ds de Reus,
6. Rk Kerk Aardam za 7, zo 9 en 12;
kerk Langeraarza 7, zo 9.30 en 11.30.
VALKENBURG
Herv. Gem. 10 ds Verhagen, 6.30 ds
Bogert. Geref. Kerk 9.30 ds Padmos,
6.30 ds vd Woude. Geref. K. Vrijg. 9.30
en 4 ds Heida.
VOORHOUT
Herv./Geref. Kerkgemeenschap 10 ds
Bakker Amsterdam. Rk Kerk za 7, zo
9.30 en 11.
VOORSCHOTEN
Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 7 ds Lede
gang; De Ontmoeting (Noordhofland) 10
ds de Zwart, 7 zie Dorpskerk; 'Reho-
both' (Vah Leeuwenhoekkade) 9.30
kand Maayen Hardinxveld, 4.30 drs Ho
vius Katwijk. Hulp en Heil-kerk ('Scha-
kenbos', Leidschendam) lOdrVerheu-
le. Geref. Kerk gesloten ivm verbouwing.
Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 9 en 4.30 ds
Geersing. Rk Kerk Laur.kerk za 7, zo 11;
M. Godskerk. za 7, zo 9.30. Anglican
Church (British school in The Nether
lands, J. v. Hooflaan 3) 10.30. Aula-ba-
sisgemeenschap (in 'De Groene Kikker',
Frans Halsplantsoen) 10.30 gespreks-
dienst.
WADDINXVEEN
Herv. Gem. Brugk. 9.30 ds v 't Veld, 5
ds vd Heuvel Vlaardingen; Hoeksteen
9.30 ds Kattenberg Leiden, 6.30 ds
Verweiius; Bethelk. 9.30 ds Visser Kat
wijk, 5 ds Goossen; Rehoboth-school
9.30 ds de Rijke, 5 ds Vos Amersfoort;:
Imm.kerk 10 ds v Houwelingen, 5 ds
Roos Bilthoven. Geref. Kerk Kruisk.
10.15 ds de Moor, 5 ds Fernhout Al
phen; Ontm.kerk 9.30 ds Bongers. Ge-r*
ref. K. Vrijg. (Kruiskerk) 8.30,2.45 ds
Grutter Rijnsburg. Chr. Afgesch. Gem.
9.30 en 5 ds vd Want. Oud-Geref. Gem.
(Mercuriusweg29) 10 en 6.30. Remon
str. Gem. geen dienst.
WARMOND
Herv: Gem. 10 ds vGulik Katwijk. Rk
Kerk za 7, zo 9 en 10.30.
WASSENAAR
Herv. Gem. Dorpsk. 10 ds Steenstra,
4.30 ds v Dis; Kievietk. ('Samen op
weg') 10 drs Janse de Jonge SoW-
dienst; Messiask. 10 ds Mackaay;
Dorpscentrum 9.30 ds Sloof. Geref.
Kerk Zijllaan 10 ds vd Woude, 5 drs de-
Reus Ter Aar. Ned. Prot. Bond (Kerk-
dam) 10.30 prof v Goudoever Amstel-;
veen. RK Kerk Jozef za 7, zo 9.30 en
11; Will, za 7,zo9.30en ll;GHza6;-
zo 10.30.
WOUBRUGGE
Herv. Gem. 9.30 ds Frnaken Zeist, 6.30
ds Bakker Alphen. Geref. Kerk 9.30 ds
Terlaak Alphen, 6.30 ds den Heeten
Hoofddorp. Ned. Prot. Bond (De Wijk.
Schoolstr. 20) geen dienst. Rk Kerk zo
10.30.
ZEVENHOVEN
Herv. Gem. 9.30 ds Kaai, 7 ds Boer. Ge
ref. Kerk 9.30 drs Végh, 7 drs Polder-
ZOETERWOUDE
Herv. Gem. 10 ds Wolthaus. Rk Kerk St.
Jan za 7.30, zo 9.30; Chr. Dienaark. zo
10. Meerburgkerk H. Rijndijk za 7, zo
10.30.
ZWAMMERDAM
Herv. Gem. 10 ds Dubbeldam, 6.30 zie
geref kerk. Geref. Kerk 10 ds den Bra-
berVriezenveen, 6.30 ds Dubbeldam
jeugddienst. Remonstr. Gem. geen op
gave.
gen later door een fusie in
Trouw op, maar de kerkpagina
bleef. "Het doet me deugd dat
zo n pagina, zoals ik die heb
helpen vormgeven, nu ook te
vinden is in andere kranten." In
1970 zette hij een punt achter
zijn loopbaan bij de krant en
ging naar het NBG.
"We zijn als mensen geroepen
om tekenen van hoop op te
richten. Iets daarvan wilde ik la
ten zien. Na 1968 vond ik dat al
lemaal wat moeizaam worden.
Er kwamen nieuwe waarden,
taboes werden doorbroken.
Maar de kern van mijn pro
bleem was dat het gezicht wat
in de krant over de kerk naar
voren kwam, voor 1968 anders
was dan daarna. Daarvoor had
je het gezicht van een open
kerk. Paus Johannes XXIII gooi
de de poorten open, de gerefor
meerden werden lid van de We
reldraad van Kerken, nieuwe
zendingsterreinen werden aan
vaard, de vrouw kwam in het
ambt, kortom, er was veel ver
nieuwing en beweging."
Obstakels
Hij vervolgt: "Het was een open
kerk. Daarna werd het een
schrikachtige kerk die de veran
deringen niet aan kon. Dit
mocht niet en dat mocht niet.
Niet alleen in de evangelische
bewegingen, maar ook binnen
de hervormde en gereformeer
de gemeenten komen alleen
maar tegenstellingen voor. De
synode spreekt en de gemeente
weigert te volgen. De Acht Mei
Beweging wil een nieuwe koers
in de Rooms-Katholieke kerk en
de bisschoppen werpen obsta
kels op. Het werd voor mij
steeds moeilijker om binnen al
dat tegenstellige nieuws die te
kenen van hoop te geven. Het
bijbelgenootschap en de zen
ding boden mij de mogelijkheid
mijn taak als journalist en com
municator van het evangelie
weer wat met elkaar te verzoe
nen. Ik kon mij nu weer con
centreren op nieuws waarin ik
wel degelijk die tekenen van
hoop bespeurde."
Toen Van Capelleveen in 1970
bij het NBG kwam, was het
Nieuwe Testament in zo'n 1200
talen vertaald. Binnenkort zul
len dat er 2000 zijn. De volledi
ge bijbel is nu in meer dan 300
talen verschenen. Van Capelle
veen zegt dat hij een uniek tijd
perk heeft meegemaakt. De bij
belverspreiding in de Derde en
Tweede Wereld is toegenomen.
Wat hij nog belangrijker vindt
is, dat de bijbel daar een "actu
eel boek is geworden met een
boodschap voor de gehele sa
menleving. Daarin ligt voor het
Westen een uitdaging."
In 1947 vertrok hij naar het
Moody Bible Institute in Ameri
ka. Drie jaar later werd hij in de
VS predikant van een evangeli
sche kerk in Minneapolis. "Ik
heb me nooit dominee ge
noemd, maar ik heb me wel ge
roepen gevoeld."
Vanuit Amerika werd Van Ca
pelleveen uitgezonden naar Ne
derland, waar hij zeven jaar
lang de kar trok van Youth for
Christ. Tijdens die periode zette
hij zijn eerste schreden op het
journalistieke pad. Het toen nog
bestaande Rotterdam-kwartet,
vroeg hem om wekelijks een
'geestelijke pagina' te vullen. Of,
zoals de toenmalige eindredac
teur van deze bladen het zei, "te
schrijven over wat God in de
wereld doet".
Die combinatie van evangelist
en journalist paste precies bij
Van Capelleveen. Want hij wilde
'geloofszaken' niet 'op afstand'
schrijven. En dat is altijd zo ge
bleven. "Ik kan geen scheiding
maken tussen die twee. Noem
me een evangelische bood
schapper." Van Capelleveen
was de eerste kerkredacteur in
ons land die aandacht schonk
aan zaken 'over de kerkmuren
heen'. Ook internationale ker
kelijke en algemeen-christelijke
ontwikkelingen kregen een
plaats op zijn pagina.
Verlamd
Toen Van Capelleveen nog
maar drie maanden in vaste
dienst was, raakte hij verlamd.
Hij wilde op een morgen op
staan, maar dat ging niet meer.
De doktoren van toen wisten
niet of hij ooit weer zou kunnen
lopen.
"Toen stond ik voor de vraag:
'Wat is voor mij de zin van het
leven, waarover ik acht jaar lang
had gepreekt?' Ik kon niks meer.
Letterlijk heb ik gezegd: 'God, ik
heb niet veel te bieden, maar
mijn pen mag u hebben.' Al die
jaren dat ik verlamd was heb ik
liggend op mijn buik mijn kran-
tewerk gedaan." Na een revali
datie van drie jaar, kwam Van
Capelleveen er weer bovenop.
Sindsdien loopt hij weer prima.
Journalist en communicator
van het evangelie waren toen
voor hem al een feit geworden.
De Rotterdammerbladen gin-
Kerkmuren
De auteur-journalist komt uit
een niet-christelijk gezin. "Ik
ben een atheïst die tot geloof is
gekomen, omdat ik na de oor
log psychisch vast was gelopen.
We hadden gedroomd van een
nieuwe wereld, van vrede. Na
afloop van de oorlog viel alles
tegen, de oude politieke partij
en kwamen terug, en daarmee
het ouwe gezeur. En dat kon ik
niet verwerken. Ik riep: 'Als er
dan een God is, wil ik vrede
hebben.' En voor het eerst sinds
lange tijd sliep ik weer die
nacht. En dat is gebleven."
Van Capelleveen: "Bij
het Nederlands Bijbel
genootschap kon ik
mij weer concentreren
op nieuws waarin ik
wel degelijk die teke
nen van hoop be
speurde." foto cpd
betalen. Er werd een oplossing
gevonden. Hij werd 'uitgeleend'
aan andere organisaties, waar
onder de zending van de Gere
formeerde Kerken. Verder
schreef Van Capelleveen, die
ook het oecumenische zen
dingsblad Vandaar' oprichtte,
een eindeloze rij boeken en
brochures over de meest uit
eenlopende onderwerpen, van
de Jezus-revolutie tot de ver
nieuwing van de Oosteuropese
kerk.
