Buitenland
Leger trekt niet
terug uit Kroatië
Duitse minister wil Major: 'Eigen land gaat altijd voor'
Honecker gaan halen
Oppositie 'helpt' Bulgaarse ex-communisten
VN verwerpen coup Haïti
Nieuwe voorstellen voor
Europese Politieke Unie
Veiligheidsraad gaat
Irak verder controleren
'Rusland zal economisch
verdrag USS tekenen'
Miyazawa opvolger Kaifu
Zaterdag 12 oktober 1991
023-150225 RONALD FRJSART (chef)
3 HAVERMANS HANS JACOBS
HESUNCA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: A
TURKSE GEVECHTSVLIEGTUIGEN
hebben gisteren stellingen van Kurdi-
sche rebellen in het noorden van Irak
aangevallen. De aanvallen waren een
vergelding voor Kurdische guerrilla
acties in Turkije eerder deze week
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
Kaakbeen van St. Antonius gestolen
Vier gemaskerde mannen hebben onder dreiging van vuur
wapens het kaakbeen van St. Antonius gestolen, een re
likwie dat werd bewaard in de St. Antonius basiliek in het
Italiaanse Padua. Behalve het kaakbeen, dat enkele tanden
bevat, namen de overvallers ook de met goud en juwelen af
gezette kist mee waarin het relikwie lag. St. Antonius, die in
1195 in Portugal werd geboren, preekte in Padua onder St.
Franciscus. De basiliek in Padua wordt jaarlijks door vier
miljoen mensen bezocht. St. Antonius wordt vaak aangeroe
pen voor het terugvinden van vermiste voorwerpen.
Palestijn opgepakt na moordaanslag
De Israëlische politie heeft gisteren een 25-jarige Palestijn
gearresteerd, die uit „nationalistische" gevoelens in Ramat
Gan nabij Tel Aviv opzettelijk inreed op een groep liftende
militairen. Twee soldaten werden gedood, elf raakten ge
wond. Premier Shamir sprak van „een terreurdaad". De Pa
lestijn wilde met zijn daad het bloedbad op de Tempelberg
wreken. Op 8 oktober 1990 opende de politie het vuur op
betogende Palestijnen op de Tempelberg in Jeruzalem.
Daarbij kwamen 17 Palestijnen om het leven en vielen min
stens 150 gewonden.
Le Pen: Afrikanen borg laten betalen
Alleen Afrikanen die bereid zijn een borgsom van ruim
32.000 gulden te betalen zouden nog moeten worden toege
laten tot Frankrijk. Keren zij niet terug naar hun land, dan
valt het geld aan de Franse staat toe. Dat zegt de extreem
rechtse leider Jean-Marie Le Pen vandaag in een interview
met Le Figaro. Le Pen vindt dat Frankrijk alleen nog „echte
toeristen" uit Afrika kan toelaten. Als teken van hun goede
bedoelingen zouden zij een borgsom moeten storten, die zij
terugkrijgen als ze Frankrijk weer verlaten.
Kwart Belgen voor opsplitsing land
Meer dan een kwart van de Belgen is voorstander van onaf
hankelijkheid voor Vlaanderen een Wallonië, zo blijkt uit
een kiezersonderzoek dat werd gehouden na een regerings
crisis die de taalstrijd weer heeft doen losbarsten. Volgens
het onderzoek, dat werd gepubliceerd door de De Morgen, is
in Vlaanderen 33,3 procent van de bevolking voor regionale
onafhankelijkheid, tegen 20,4 procent in Wallonië. Uit het
zelfde onderzoek blijkt dat regerende christen-democraten
en socialisten zwaar zullen verliezen als er nu verkiezingen
worden gehouden. De Belgen gaan op 24 november naar de
stembus.
Bush tegen extra steun werklozen
De Amerikaanse president Bush heeft gisteren zijn veto uit
gesproken over een wet die 6,4 miljard dollar (zo'n 12,2 mil
jard gulden) beschikbaar moet stellen aan werklozen wier
uitkeringsgelden op zijn. De wet moet het mogelijk maken
de zes maanden waarin werklozen recht hebben op een
werkloosheidsuitkering te verlengen met 20 weken. Het
Amerikaanse Congres stemde vorige week wel in met het
wetsvoorstel.
Bonn accepteert Sloveens paspoort
Grenswachten in Duitsland zullen toegang verlenen aan
mensen met een Sloveens paspoort. Dat heeft een woord
voerder van het Duitse ministerie van binnenlandse zaken
gisteren bekendgemaakt. Oostenrijk, Hongarije en Italië de
den dat al eerder.
Staatspresidium komt weer terug op afspraken
Het Joegoslavisch staatspresidium weigert het leger terug
te laten trekken uit Kroatië. Eerst moet er een politieke
oplossing worden gevonden. Zonder bescherming van
het leger staat de Servische minderheid in Kroatië bloot
aan te veel gevaar. Wèl moet Kroatië de blokkade van le
gerplaatsen en kazernes onmiddellijk opheffen.
BELGRADO-DEN HAAG ANP
Het staatspresidium, dat sinds
vorige week wordt gecontro
leerd door Servië, heeft dat gis
teren meegedeeld in een brief
aan minister Van den Broek
(buitenlandse zaken). Het fede
rale leger ontkende gisteren dat
er een overeenkomst is gete
kend over terugtrekking uit
Kroatië. „Er is gisteren in Den
Haag geen overeenkomst inza
ke het vertrek van Joegoslavi
sche strijdkrachten van
Kroatisch grondgebied gete
kend", stond in een korte ver
klaring van het leger.
Het is niet duidelijk of het le
ger überhaupt tegenspreekt dat
er een akkoord is, of er alleen
maar op wil wijzen dat er niets
op schrift staat en dat slechts
sprake is van een mondelinge
overeenkomst. Het ministerie
van buitenlandse zaken in Den
Haag bevestigde dat geen offi
cieel wapenstilstandsverdrag
was getekend, maar dat wel
sprake is van een „overeen
komst waaraan alle partijen
zich hebben gebonden".
Van den Broek heeft het
standpunt van leger en
staatspresidium volledig in
strijd genoemd met wat don
derdag is afgesproken tussen de
presidenten Milosevic (Servië)
en Tudjman (Kroatië) en de fe
derale minister van defensie Ka-
dijevic.
Hij heeft het ministerie van
defensie verzocht de donderdag
gemaakte afspraken te bevesti
gen en daaraan toegevoegd dat
het EG-voorzitterschap bij het
uitblijven van een dergelijke be-
militairen in Zagreb of de Kroaten ze vrije doorgang zullen verlenen,
wei of niet opgeheven. In spanning wachten deze Joegoslavische
vestiging de EG-partners zal
voorstellen tegen de republie
ken Servië en Montenegro en
het nationale leger maatregelen
te nemen zoals in de verklaring
van Haarzuilens van 6 oktober
in het vooruitzicht zijn gesteld.
Minister Van den Broek ver
wacht vandaag antwoord.
Nog één keer konden de Britse Conservatieven zich gisteren uitleven in een staande ovatie. Premier John Major, hier met zijn v
zijn zijde, kreeg na zijn slottoespraak tot het partijcongres in Blackpool het langste applaus van alle sprekers: negen minuten.
De Duitse minister Kinkel (justi
tie) heeft gisteren gezegd dat hij
naar Moskou zal vliegen om de
uitlevering van de voormalige
Oostduitse leider Erich Honec
ker te vragen. Honecker heeft in
Duitsland zeer veel woede ge
wekt door zijn uitspraken in een
interview dat donderdagavond
op de televisie werd uitgezon
den.
Het lot van de 79-jarige afge
zette Oostduitse leider blijft een
moeilijk punt in het verenigde
Duitsland. Bondskanselier Hel
mut Kohl houdt vol dat Honec
ker naar Duitsland terugkeert.
Maar Sovjet-functionarissen
zeggen, ondanks de democrati
sche veranderingen in hun
land, dat zij de orthodoxe com
munist „om humanitaire rede
nen" in Moskou willen houden
en daarmee uit de handen van
de Duitse justitie.
Gisteren heeft Kinkel gezegd
dat hij „in de komende dagen"
naar Moskou zal gaan om de ei
sen van Duitse regering met be
trekking tot de uitlevering van
Honecker te presenteren.
Donderdagavond heeft een
kalme en zelfverzekerde Honec
ker zich door zijn uitspraken in
een interview dat werd uitge
zonden door de ARD de woede
van zijn landgenoten op de hals
gehaald. Honecker praatte zijn
eigen gedrag in de DDR goed en
zei dat de democratische om
wenteling voorgekookt was
door de voormalige Sovjet-mi
nister Sjevemardze \buiten-
landse zaken).
„Honecker Hij heeft ner
gens spijt van", zo luidde giste
ren de kop boven het miljoe
nenblad Bild, de meest gelezen
krant in Duitsland. De Berlijnse
Kurier opende met „De onbe
schaamde televisie-leugens van
Erich H." en de krant schreef
dat tientallen boze Berlijners de
redactie hadden gebeld die zei
den dat Honecker alleen de spot
met de Oostduitsers dreef.
„Sluit hem toch op", zo vroegen
veel opbellers, aldus de krant.
BLACKPOOL GPD-The Independent
De Britse premier John Major
heeft zijn partijgenoten gisteren
geruist gesteld over het hete
hangijzer 'Europa'. In zijn toe
spraak ter afsluiting van het
congres van Conservatieven zei
Major in Blackpool dat hij de
Britse soevereiniteit nooit uit
handen zal geven.
„Onder geen enkele voor
waarde nu niet en straks niet
in Maastricht - zal een Conser
vatieve regering het recht opge
ven om belangrijke beslissingen
te nemen over onze veiligheid,
ons buitenlands beleid en onze
defensie," aldus Major. „Ik stel
de belangen van het land voor
welk verdrag dan ook, niet een
verdrag voor de belangen van
ons land".
Major, die tien maanden ge
leden aantrad als opvolger van
Margaret Thatcher, lardeerde
zijn toespraak met veel per
soonlijke noten en presenteerde
zich als een gewone jongen, een
man uit het volk, en verder con
form zijn nieuwe image van
„zorgzame Conservatief'.
Als het hem ligt, gaat Groot-
Brittannië in de jaren '90 op
weg naar een klassenloze maat
schappij, met de Conservatie
ven als hoeders van de particu
liere eigendom, en met macht
en inspraak voor iedereen.
Major betichtte zijn socialisti
sche tegenstander Neil Kinnock
in zijn rede van leugens. De
'leugen' van Labour was het
verhaal dat de Conservatieve re
gering van plan is de gezond
heidszorg te privatiseren, een
uiterst precair onderwerp in
Groot-Brittannië.
Major: „Mensen die zulke
verhalen vertellen zijn niet de
vrienden van de gezondheids
zorg maar de parasieten ervan".
De premier herhaalde geen
plannen tot privatisering te
hebben: „Niet vandaag, niet
morgen, niet na de volgende
verkiezingen, nimmer zolang ik
premier ben".
ACHTERGROND
CORRESPONDENT OOST-EUROPA RUNA HELLINGA
Washington utMKruM Organisatie van Amerikaanse
WASHINGTON. HENK DAM sta(en (QAS) zfme Daarbjj
wordt gedoeld op het handels
embargo van Haïti dat de OAS
deze week afkondigde.
De resolutie van de VN vraagt
verder om uitbreiding van de
technische, economische en fi
nanciële hulp aan Haïti, zodra
de 'constitutionele orde' in het
land is hersteld. Met andere
woorden: zodra Aristide weer
als president is teruggekeerd.
Amerika voerde gisteren de
druk op Haïti verder op door te
suggereren dat het land over
weegt de in Amerika verblijven
de tegoeden van Haïtiaanse za
kenlieden te bevriezen. Veel van
die zakenlieden hebben de af
gelopen dagen duidelijk ge
maakt blij te zijn met de coup.
CORRESPONDENT
De Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties (VN) heeft
gisteren met een resolutie de re
cente staatsgreep in Haïti ver
oordeeld. De VN dringt aan op
terugkeer van de afgezette pre
sident Jean-Bertrand Aristide.
In de resolutie, die zonder
hoofdelijke stemming werd
aangenomen, staat verder dat
elke regering die uit de coup
voortkomt, onaanvaardbaar zal
zijn voor de 166 landen die lid
zijn van de volkerenorganisatie.
Maar de VN dreigt niet met
sancties. Wel wordt er bij de lid
staten op aangedrongen maat
regelen te nemen, die overeen
komen met de stappen die de
Dat de ex-communisten opnieuw als groot
ste uit de bus zullen komen, danken ze niet
in de laatste plaats aan de verdeeldheid van
de oppositie. De Unie van Democratische
Krachten (UDK) viel in juli uiteen in vier
fracties die elkaar sinds die tijd net zo heftig
bestrijden als ze de ex-communisten aan
vallen.
Ook de twee boerenpartijen staan pal te
genover elkaar, hoewel ze programmatisch
als twee druppels water op elkaar lijken.
Meningsverschillen over het verleden,
waarin een van de twee met de communis
ten heeft geheuld, terwijl de ander juist ver
boden was, hebben een fusie tot nu toe be
let. Samenwerking zou de twee partijen tot
een geduchte factor maken in het zeer agra
risch georiënteerde Bulgarije.
Toch heeft de BSP, die vorig jaar juni de ab
solute meerderheid in het toen nog 400 ze
tels tellende parlement wist te veroveren,
heeft veel van haar populariteit verloren.
Bulgarije heeft een lange, koude en honge
rige winter met zeer lege winkels achter de
rug. Maandenlang waren zelfs de meest
noodzakelijke levensmiddelen niet te krij
gen. De stroom werd dagelijks enkele uren
afgeschakeld en benzine was een onge
hoorde luxe waarvoor je uren in de rij
moest staan.
Weliswaar zijn de winkels nu weer vóller,
maar daar staat tegenover dat de prijzen
soms met honderd procent of meer zijn ge-
Veertig partijen en coalities dingen mor
gen mee naar een van de 240 zetels in
het Bulgaarse parlement. Het aantal ech
te kanshebbers is een stuk lager. Uit de
peilingen blijkt dat straks waarschijnlijk
zes of zeven partijen zitting mogen ne
men in de bankjes. Van hen zal de Bul
gaarse Socialistische Partij (BSP), de
vroegere communisten, in ieder geval de
grootste zijn.
stegen. Daarvoor worden de
ten verantwoordelijk gesteld.
Sinds juni 1990 is van alle kanten heftig ge
protesteerd tegen de socialistische regering.
De oppositie trok haar rechtmatigheid in
twijfel, omdat een deel van de BSP-stem-
men op het platteland bleek te zijn gekocht
met geld of moeilijk verkrijgbare zaken als
deksels van weckpotjes of suiker (belangrijk
voor het bewaren voor voedsel en het ma
ken van alcohol). Studenten eisten in een
wekenlang protest echte democratisering.
Uiteindelijk kreeg dé oppositiebeweging
UDK in het voorjaar een aantal zetels in de
regering. De UDK-ministers kwamen met
het economische hervormingsprogramma
dat in februari werd ingevoerd. Daarmee is
de UDK volgens de socialisten ook verant
woordelijk voor impopulaire maatregelen
als de prijsliberalisaties en daarop volgende
prijsstijgingen. En dus schuift de BSP de
verantwoordelijkheid voor de sociale pro
blemen af op de UDK.
Volgens de opiniepeilingen zal de BSP 30
procent halen, waarmee de partij in ieder
geval een factor blijft om rekening mee te
houden. Of de socialisten in de regering te
rugkeren, is echter twijfelachtig. AUe andere
partijen hebben al verklaard dat samenwer
king met de ex-communisten ondenkbaar
is.
Grote kanshebber op de leidende rol in de
nieuwe regering wordt de radicale tak van
de UDK onder leider van Petar Dimitrov,
die onder het motto: 'Terug naar het nor
male afscheid van de communistische il
lusies en feodale gewoonten' een program
ma van radikale hervormingen voorstaat.
Dimitrov's aanhang wordt geschat op 20 tot
25 procent van de kiezers. De radicalen wil
len de omvorming van de oude staatsbe
drijven hard aanpakken. Privé-ondeme-
mingen en familiebedrijven zien ze als de
belangrijkste remedie tegen de werkloos
heid, die inmiddels zo'n 10 procent be
draagt.
Vrijwel zeker van een plek in het Bulgaarse
parlement is ook de Beweging voor Recht
en Vrijheid, de partij van de Turkse minder
heid. Óndanks de massale uittocht naar
Turkije twee jaar geleden vormen de Tur
ken nog steeds zo'n 10 procent van de be
volking en uit de peilingen blijkt dat die
massaal op hun eigen partij zullen stem-
Kroatische gardisten begon
nen gisteren met het weghalen
van de blokkades en mijnen
rond de Borongaj-kazerne in
Zagreb. Het leger beloofde de
kazerne na opheffing van alle
blokkades binnen 24 uur te zul
len ontruimen. Ook aan de
Adriatische kust kwam de troe-
JFOTO AP» MICHEL EVLER
penscheiding op gang. De blok
kades van federale bases in
Zadar zijn opgeheven en de fe
derale troepen zijn begonnen
aan de aftocht uit de havenstad,
die de afgelopen weken perma
nent onder vuur lag. Ook elders
leek de strijd te luwen.
Defensiepolitiek los van Navo
PARUS HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Frankrijk, Duitsland en Spanje
hebben gisteren in Parijs een
nieuw voorstel gelanceerd om
te komen tot een Europese Poli
tieke Unie (EPU). Volgens de
ministers van buitenlandse za
ken van de drie landen is er
maar één manier om uit de hui
dige impasse te komen: beslui
ten over het toekomstige geza
menlijke defensie- en veilig
heidsbeleid, het heetste hang
ijzer, zouden voortaan met
meerderheid van stemmen ge
nomen moeten worden.
Het is de eerste keer dat Gen-
scher (Duitsland), Dumas
(Frankrijk) en Ordonez (Spanje)
zich formeel uitspreken voor
het principe van de 'gekwalifi
ceerde meerderheid' van stem
men. Tot nu toe kan de Europe
se Raad van Ministers, het
hoogste EG-orgaan, alleen met
algemene stemmen besluiten
Het drietal is verder van me
ning dat het toekomstige geza
menlijke Europese veiligheids-
en defensiebeleid een taak dient
te worden van de West-Europe-
se Unie (WEU), los dus van de
Navo.
NEW VORK »AFP
De Veiligheidsraad van de Vere
nigde Naties heeft gisteren be
sloten om een permanent toe
zicht in te voeren op weten
schappelijk onderzoek en indu
strie in Irak om te voorkomen
dat dit land nog ooit massaver
nietigingswapens bouwt.
De controlemechanieken
waarvoor de raad unaniem
stemde, zijn zonder weerga in
de geschiedenis van overwon
nen staten. Irak kan zich er niet
aan onttrekken. Zij beslaan alle
civiele en militaire installaties
en alle instellingen voor weten
schappelijk onderzoek die de
VN of het Internationaal Atoom
Energie Agentschap (IAEA) ver
denken van betrokkenheid bij
de produktie van ABC-wapens
of raketten.
Onder de procedures voor het
toezicht, dat voor onbeperkte
tijd wordt ingesteld, kunnen
VN-inspecteurs vrij rondreizen
in Irak, zowel te land als in de
lucht, alles fotograferen of mee
nemen wat zij van belang ach
ten, al het personeel intervie
wen en overal waar zij maar
willen apparatuur installeren
om elektronisch toezicht uit te
oefenen. Irak moet wetgeving
doorvoeren waarin elke Iraki
het recht wordt ontzegd om
door VN-resoluties verboden
activiteiten uit te voeren.
moekou ap H|'economische verdrag
heeft de bedoeling om de eco
nomische banden tussen de
Sovjet-republieken te handha
ven, maar geeft de republieken
meer rechten dan in net verle
den over de grondstoffen op
hun territorium en over de pro
duktie van de industrieën bin
nen hun grenzen.
Volgens het onafhankelijke
persbureau Interfax zijn de re
publieken Azerbajdzjan, Arme
nië, Wit-Rusland, Kazachstan,
Kirgistan, de Russische Federa
tie. Tadzjikistan, Turkmenistan.
Oezbekistan en de Oekraïne
overeengekomen het verdrag te
tekenen voor 15 oktober. Geor
gië heeft gezegd het verdrag
niet te zullen tekenen en Mol
davië moet nog beslissen.
De Russische president Boris
Jeltsin heeft gisteren tijdens een
vergadering van de regerende
staatsraad gezegd dat de Russi
sche Federatie het economische
verdrag tussen republieken van
de Unie van Soevereine Staten
zal tekenen. Het verdrag wordt
van bijzonder belang geacht om
het uiteenvallende Sovjet-rijk
voor de complete ineenstorting
te behoeden.
President Gorbatsjov had de
raad, die bestaat uit de presi
dent en de leiders van de 12 re
publieken, bijeen geroepen om
dat de bevolking na de mislukte
augustus-coup het „geduld be
gint te verliezen" en dat men op
de staatsraad rekent om „reso
luut" op te treden.
tokyo.eutochfennema het presidentschap van zijn
partij te winnen wanneer de ter
mijn van premier Toshiki Kaifu
als partijleider op 27 oktober af
loopt.
De president van de LDP, de
Liberaal Democratische Partij,
is automatisch verzekerd van de
post van premier aangezien de
LDP een absolute meerderheid
heeft in het Japanse parlement.
De voormalige Japanse minister
van financiën Kiichi Miyazawa
is vrijwel verzekerd van het pre
mierschap nu de grootste factie
binnen de Japanse regerings
partij LDP zich achter zijn kan
didatuur heeft geschaard.
Daarmee is Miyazawa van ge
noeg stemmen verzekerd om
