Madurodam in het groot
ZATERDAGS BIJVOEGSEL
fcl\D REDACTIE: WILLEM SCHRAMA JAN VAN DER NAT
ZATERDAG 12 OKTOBER 1991
VORMGEVING: FRED VAN GELDEREN MARCO KROES RUUD VOGELESANG
JOHN SCHOORL
Noem het maar 'The Best of Hol
land' op architectonisch gebied:
alsof een machtige hand de
mooiste en meest karakteristieke gebouwen
uit ons landje weggriste en ze op één grote
zandvlakte aan de andere kant van de aard
bol weer neerplantte. 'Holland Village, Huis
ten Bosch' heet deze verzameling oer-Hol-
landse grootheden die nu verrijst aan de
Omurabaai bij Nagasaki. Eind oktober wor
den de gebouwen opgeleverd, in maart 1992
volgt de officiële opening.
Architect Fred Hofinan (44) uit Overveen is
een van de stuwende krachten achter dit pro
ject. Ook hij blijft zich voortdurend verbazen
over de bizarre sfeer die deze Hollandse ge
bouwen in den vreemde oproepen. „Stel dat
we een ontzettend dronken kerel slapend uit
Amsterdam weghalen en we laten hem ont
waken in deze stad, dan zal hij denken dat hij
gek geworden is. Van schrik zal hij nooit
meer drinken."
Hofman kwam een aantal jaren geleden bij
toeval met dit project in aanraking. In Voor
burg had hij een oud buitenverblijf verbouwd
tot luxueus hotel. Een aantal Japanse project
ontwikkelaars en architekten logeerde daar
en toonde zich zeer enthousiast over de at
mosfeer van het gebouw. Eén van hen riep
uit: „Dit willen wij, dit niveau is wat wij zoe
ken."
Ze waren naar Nederland gekomen om
ideeën op te doen voor het bouwen van een
echte Hollandse stad in Japan. Eén van hen,
Kamichika, was eerder al de bedenker van
het Hollandse dorpje 'Oranda Mura' (even
eens in de baai van Nagasaki), dat sinds eni
ge jaren met 2 miljoen bezoekers per jaar in
Japan een grote toeristische trekpleister is.
Kamichika wilde dat dit succesdorp een ver
volg moest krijgen, maar dan veel groter en
imposanter: een Hollandse stad met de allure
van bijvoorbeeld de binnenstad van
Haarlem of Leiden.
GRANDEUR
De Japanners zochten nadien weer contact
met Fred Hofman en hij liet hen iets van zijn
werkzaamheden zien. Het gevolg was dat hij
aanvankelijk één opdracht kreeg: het bouwen
van een hotel met de atmosfeer, de grandeur
van het Voorburgse buitenverblijf. Dat wekte
in Japan zo veel enthousiasme dat hij bij het
totale project betrokken werd. Hofinan
moest eerst een lading ontwerpen maken
voor interieurs en gevels van oud-Nederland-
se bouwwerken, en gaandeweg werd zijn rol
zo dominant dat zelfs bij de keuze van deur
knoppen zijn advies werd gevraagd.
Het totale project kost 10 miljard gulden
en wordt nu met een 'duizelingwekkende
snelheid' gerealiseerd. Alles vloeit moeiteloos
in elkaar over. Bollenvelden grenzen aan een
gebied met rustieke Gooise buitenverblijven.
Daarnaast een typische oude Hollandse bin-
want er is nu gebruik gemaakt van moderne
technologie."
MANKEMENT
Het project is in de afgelopen jaren grondig
voorbereid. Hofinan reisde met een Japanse
delegatie door heel Nederland (en ook Euro
pa) op zoek naar fraaie interieurs, gebouwen
of details als hamassen en deurknoppen. Het
streven naar perfectionisme van de Japan
ners moest hij wel eens indammen, omdat
anders de spreekwoordelijke 'slordigheid'
van een Nederlandse stad zou worden ver
stoord.
„Dat in Nederland sommige gebouwen
door de ouderdom naar voren hangen en dat
veel panden in eenzelfde omgeving qua ka
rakter onderling zeer sterk kunnen verschil
len, vonden de Japanners maar vreemd. Het
liefst hadden ze allemaal dezelfde Neder
landse pakhuizen op rij neergezet met alle
maal dezelfde bakstenen. Ik moest ze duide
lijk maken dat deze slordigheid, deze indivi
dualiteit, juist zo oer-Hollands is."
Maar hoe krijg je de echte Hollandse sfeer
wat dat ook moge zijn in zo'n stad? Vol
gens Hofinan is dat bijna onmogelijk. De
grachten zullen niet zo smerig zijn als in Ne
derland. Ook hondepoep zal er ontbreken.
De totale sfeer moet mede bepaald worden
door de gebouwen en door in die panden
schilderijen of attributen op te hangen die
verwijzen naar de Hollandse traditie. „Dat is
natuurlijk het mankement van het project: de
geschiedenis is er nog niet overheen gegaan.
Het verleden bepaalt vaak de sfeer van een
plaats."
ETALAGE
Je bent geneigd te stellen dat deze 'verzame
ling Nederland' hoogst waarschijnlijk zal
worden uitgebreid met nog een dorp oris
druilerige landje voor veel Japanners in toe
ristisch opzicht overbodig maakt. Waarom
nog winkelen in de Haagse Passage als er in
de baai bij Nagasaki een verbeterde versie is?
Waarom nog foto's schieten van bloeiende
bollenvelden als deze ook in eiggn land bloei
en?
Hofman zegt dat juist deze stad, en al eer
der het Hollandse dorp Oranda Mura, zal
worden ervaren als een 'etalage van Neder
land'. „Het laat zien wat Nederland allemaal
te bieden heeft aan culturele rijkdom en wel
ke handelsprodukten hier vandaan komen.
De stad moet juist een stimulerende werking
hebben op het toerisme. We laten bezoekers
aan de stad als het ware even ruiken aan Hol
land."'
„Maar natuurlijk blijft dit hele project ui
terst bizar. Elke keer als ik hier kom val ik van
m'n stokje van verbazing. Krankzinnig. Daar
loop ik dan in Japan over een gracht langs
prachtige koopmanshuizen. Het is dat je
even verderop nog de bergen kan zien want
anders waan je je echt in Amsterdam,
Utrecht of Haarlem. Mocht Nederland ooit
nog eens onder de waterspiegel verdwijnen,
dan blijft er in ieder geval in Japan nog een
stukje van over."
'Holland Village, Huis ten Bosch' aan de baai van Nagasaki. Een project van 10 miljard gulden
nadert z'n voltooiing.
Achter het marktplein van
Gouda prijkt de Utrechtse
Niet ver van deAmster-
damse grachten bevindt zich de
Haagse Passage. Vanuit kasteel
Nijenrode kun je bloeiende bol
lenvelden zien. En om het maar
helemaal Nederlands te hou
den is op een steenworp afstand
ook nog Huis ten Bosch neerge
zet. Alles op ware grootte, Ne-
derland teruggebracht tot z'n
essentie. De naam van dit bi
zarre stadje? 'Holland Village,
Huis ten Bosch'. Gelegen aan de
baai van Nagasaki. Maken Ja
panners dan alles na?
Architect Fréd Hofinan creëerde een complete Hollandse stad aan de baai van Nagasaki
nenstad waarin het marktplein van Gouda
centraal staat. Utrecht wordt vertegenwoor
digd met z'n illustere Dom en z'n grachten.
Buiten het oude stedelijke gebied staat een
replica van Hotel l'Éurope in Amsterdam. Dit
noemt Hofman een van de pronkstukken van
het project, vooral vanwege een binnenplaats
waar je met een boot kan komen. Een ander
hotel, Belvedere, richt zich met name op de
jet set: een overnachting kost daar 3000 gul
den. Omdat de Japanners liever geen naam
hadden met de letter R erin die kunnen ze
immers moeilijk uitspreken bedacht Hof
man de naam Belvedere die - mits goed in
het Frans uitgesproken - geen R bevat. Belve
dere is overigens ook de naam van zijn villa
in Overveen, een groot buitenverblijf dat ze
ven jaar geleden na een heftige brand com
pleet in stijl is gerenoveerd.
GEEN TOESTEMMING
Terug naar 'Holland Village'. In het plan zijn
1000 koopwoningen opgenomen, de reste
rende panden dienen als hotel en andere toe
ristische accommodaties. Hofman vertelt dat
nogal wat Hollanders die al jaren in Japan
verblijven er woningen hebben gekocht. Ze
willen er graag hun oude dag slijten in een
bekende en vertrouwde omgeving.
Een jaar geleden bracht prins Willem-
Alexander er een bezoek om er alvast een
bord te onthullen waarop zijn naam prijkt.
Maar vooral wilde hij zijn 'ouderlijk huis'
zien: een replica van Huis ten Bosch. De
prins liep het paleis binnen en het eerste dat
hij vroeg was: 'Waar is mijn kamer?'. Maar
Hofinan moest hem teleurstellen. Het ge
bouw is uiterlijk een replica, maar van bin
nen stemt het niet overeen met het origineel
omdat het koninklijk huis destijds om rede
nen van privacy geen toestemming verleende
het interieur minutieus in kaart te brengen.
Nou dan niet, dacht Hofman, en maakte
van dit paradepaardje een versie waarin een
vleugel werd ingericht door de oud-directeur
van het Rijksmuseum in Amsterdam, S.H. Le-
vie. Deze kreeg een budget waarmee hij
schilderijen van Hollandse meesters uit de
zeventiende eeuw kon gaan uitzoeken. De
kunstschilder Rob Scholte maakt samen met
Micha Klein in de Oranjezaal een grote schil
dering waarop de ontwikkeling van de Hol
landse scheepvaart chronologisch is afge
beeld.
Nog imposanter is de tuin. Ooit werd er
voor het koninklijk paleis door een beroemde
Franse tuinarchitect een plan gemaakt. Toen
het ook nog moest worden uitgevoerd was er
geen geld meer voor. Achter de Japanse ver
sie van Huis ten Bosch ligt nu wel die tuin-
.Volgens Hofinan hebben de Japanners met
dit grootse project vooral een commercieel
doel. Toeristen moeten massaal deze stad
gaan bezoeken en de kassa moet gaan rinke
len. Hofinan: „Het moet vooral boven het
Disneyland-niveau uit stijgen, daarom werk
ik er ook aan mee. Alles moet historisch ver
antwoord zijn. Ik heb van tevoren ook gezegd
dat het absoluut geen kitsch mag worden. Al
les moet deugen, en dat is ook het uitgangs
punt van de Japanners. Immers, na honder
den jaren moet alles er nog staan en de
moeite waard zijn."
Om die kwaliteit te waarborgen zijn er Ne
derlandse aannemers bezig, zijn er Neder
landse stratemakers en bouwvakkers naar de
baai gebracht. Geen baksteen is in Japan ver
vaardigd, alles is Hollandse waar.
Dat de Japanners gekozen hebben voor
een Nederlandse stad, heeft volgens Hofinan
te maken met hun bewondering voor de har
monie in de oude Hollandse binnensteden.
„De verbondenheid tussen natuur en archi
tectuur, tussen heden en verleden en tussen
werk en recreatie. Japanners kennen dat niet.
Ze hebben daar hun hele traditie verkwan
seld. Gebouwen worden in Japan te pas en te
onpas afgebroken. De schoonheid van veel
Nederlandse steden vond de initiatiefnemer
een voorbeeld van hoe Japanners met hun
steden moeten omgaan. Daarbij doet Neder
land het altijd goed bij de Japanners. De
naamsbekendheid van Holland is groot in Ja
pan. Nederland staat daar voor iets sympa
thieks, iets betrouwbaars."
Ook Hofman beeft zich wel eens verbaasd
over de gretigheid waarmee Japanners zich
storten op het cultuurgoed in den vreemde.
Het kopiëren is er gemeengoed. Hofman:*,,In
Japan geldt veel sterker dan waar ook het ge
voel dat het maken van een kopie, een repli
ca, geen slap aftreksel is van het orgineel.
Men beschouwt het als een eer zich te mo
gen bemoeien met het werkstuk van een
meester. Dat zit verankerd in het Japanse
denken. In meesterstukken probeert men
zich te bekwamen en het is een schande om
de meester af te vallen. Het gevolg is: nama
ken.'
t be-
„Sinds het einde van de vorige
staat in Japan een grote honger naar buiten
lands cultuurgoed. Als ze het niet konden
krijgen, maakten de Japanners het gewoon
na. Het heeft niks te maken met een collec
tief minderwaardigheidscomplex ten opzich
te van de buitenwereld. Eerder is het tegen
overgestelde het geval, want ze zeggen: wij
maken het na, maar beter. Deze stad is daar
een goed voorbeeld van. Alle gebouwen heb
ben meer kwaliteit dan de orginele. Logisch,
'Alleen de
geschiedenis
moet er nog
overheen'
De tuin bij Huis ten Bosch, die in Holland niet verder dan de tekentafel kwam.
Het Goudse stadhuis, met in z'n kielzog de Utrechtse Dom.
