Accountancy
'9i
Een fout moet kunnen
maar gesjoemel niet
'h
Dit beroep is niet suf en duf
Zaterdag 12 oktober 1991
Nivra-directeur Moleveld over betrouwbaarheid en beroepsethiek
het oog op de
ibije toekomst
at vooralsnog
iduidelijkheid over
Ie status van de
iccountancy-
ieroepsgroepen. De
ichtlijnen voor de
lakende Europese
«nwording vragen
ladrukkelijk een
iccountant-nieuwe
ijl. Een commissie
ider leiding van
mr. L.A.
ieelhoed heeft
ensief gestudeerd
ip de mogelijkheden
Ie Nederlandse
iccountant
ivereenkomstig de
IG-normen om te
'ormen tot wettelijk
controleur,
leputaties van het
livra en de NOvAA
reikten vorig jaar
ipril in beginsel
ereenstemming
iet minister
mdriessen van
économische Zaken
over de wettelijke
bekrachtiging van de
accountant-nieuwe
stijl. Wat weer niet
betekent dat de
wettelijke controleur
z'n intrede reeds
heeft gedaan,
ledereen is in
afwachting van de
definitieve besluiten
vanuit het Haagse. In
de concept-
voorstellen die
Geelhoed heeft
geformuleerd is ook
voor de AA's een
bepaalde
ingeruimd om
verklaringen bij
jaarrekeningen af te
geven. Maar de AA's
zullen dan wel
moeten worden
bijgeschoold.
'Afhankelijk van de
beroepservaring de
een meer dan de
ander. In de concept
voorstellen zijn
verschillende
bijscholingstrajecten
gedefinieerd.
et gaat uitstekend met de accountancy. Juist daardoor wor
den we geconfronteerd met een paar grote vraagstukken.
Dan denk ik aan de gevolgen van de schaalvergroting en in
ternationalisatie van de laatste jaren en aan de steeds nauwer wordende
samenwerking met onder meer organisatie- en belastingadvisei j*s. Er is
sprake van een accentverschuiving die soms spanningen oproept"
countants in het oog springende uitglijDers.
In Leeuwarden zijn er drie veroordeeld we
gens medewerking aan een zwart geld-con-
structie, de accountant van het Ogem-con-
cem moest een reprimande van de Hoge
Raad slikken, en ook die van het weggezon
ken bouwbedrijf Bredero is door de Onder
nemingskamer op de vingers getikt. Meteen
werd van diverse kanten een oude vraag
opgeworpen: wie controleert de accoun
tant?
Moleveld: „In z'n algemeenheid geldt dat
de maatschappij kritischer is geworden.
Dus ook naar ons toe. Ik vind dat prima. Je
moet als accountant keihard en overtui
gend kunnen aangeven waarom je op een
bepaalde manier hebt gehandeld. Waarbij
ik nadrukkelijk aanteken dat een accoun
tant die een fout heeft gemaakt nog steeds
accountant is, terwijl dat van een accoun
tant die zich niet onafhankelijk en betrouw
baar heeft opgesteld geenszins valt te zeg
gen."
Algemeen directeur W. P. Moleveld van het
7500 leden tellende Nederlands Instituut
van Registeraccountants (Nivra) loopt niet
weg voor die spanningen. Een discussie
over de positie en het functioneren van de
registeraccountant is aan hem welbesteed.
„Onze beroepsgroep staat nogal eens in de
krant. Wanneer? Als er spanningen, strijd en
problemen zijn. Het vervelende is alleen dat
onze organisatie niet zo is ingesteld op
strijd. Terwijl je'die op gezette tijden wel
degelijk moet voeren."
Grote, vaak grensoverschrijdende fusies en
samenwerkingen bepaalden in de jaren
tachtig binnen de accountancy het beeld.
Er ontstonden wereldwijd opererende gi
ganten. Drie jaar geleden, vertelt de Nivra-
directeur, had de klant daar nogal wat
moeite mee. Uit een in juli gehouden on
derzoek van het Nipo blijkt nu dat die aar
zelingen vrijwel zijn verdwenen.
Uitglijders
Moleveld: „De meeste klanten zijn inmid
dels naar tevredenheid onderdak en weten
dat een groot accountantskantoor niet al
leen voor reuze-ondememingen werkt.
Sterker nog: de meeste accountants verdie
nen hun boterham aan het midden- en
kleinbedrijf."
In Nederland zal, zegt de Nivra-directeur,
geen verdere schaalvergroting optreden. De
markt is zo'n beetje verdeeld en veel valt er
niet meer te schuiven.
De laatste jaren maakten enkele registerac-
Getekend
Voor registeraccountants bestaat een apart
tuchtrecht. Dat is ondergebracht bij een au
tonome organisatie en valt buiten de zeg
genschap van het Nivra. Iemand die het
heel erg bont heeft gemaakt kan worden ge
royeerd. Andere straffen zijn een schorsing,
berisping en waarschuwing. Moleveld: „Al
leen al zo'n waarschuwing wordt door de
beroepsgroep gezien als een enorme smet
op het blazoen. Degene die het zo ver heeft
laten komen staat echt te kijk."t
Een brandende vraag: wat doet een a
Ook TRN-Groep doet z'n best de jongeren binnen te krijgen
Pas sinds december 1989 mogen accountants en hun kantoren zich
publiekelijk aanprijzen. Gelukkig, zegt registeraccountant R. Buijs.
Hij is een van de vennoten van de TRN-Groep en als zodanig lei
dinggevend op het kanfoor regio Haarlem, dat samen met Leiden en Sas-
senheim een cluster vormt binnen de organisatie van TRN (Touche Roche
Nederland).
de voorlichting. Buijs: „Daar is jarenlang te
weinig aan gedaan. Vanuit onze beroepsor
ganisatie had het grote publiek uitvoeriger
geïnformeerd moeten worden. Dan had
men wel beter geweten. In het algemeen
trouwens. Ik heb de onwetendheid onlangs
weer ervaren in de publicaties rond Air Hol
land. Qe pers meldde in een bepaald stadi
um 'de accountant kan zijn goedkeuring
aan de jaarrekening niet geven.' Veel men
sen, merkte ik, hebben dat vertaald met 'de
accountant heeft het financieel plan afge
keurd.' Dat is een foute interpretatie. De si
tuatie was dat de accountant geen oordeel
kon geven omdat hij, over het moment
heen, moest kijken naar de continuïteit van
de onderneming en daar was even geen
zicht op. Heel wat anders dus dan 'afkeu
ren'. Overigens: het begrip 'accountantsver
klaring' - waar het hier om gaat - Is com
plex, dat geef ik graag toe. Een goede zaak
daarom dat het NIVRA er onlangs een
brochure over heeft uitgebracht"
Buijs kijkt verder dan het voordeel van di
recte reclamevoering met slogans langs
sportvelden en op bussen. „Het geeft", zegt
hij, „ook de mogelijkheid om het produkt te
profileren. Om duidelijk te maken wat ac
countancy en aanverwante branches in
houden. Bij de grote massa roept het woord
'accountant' meteen het beeld op van 'suf,
'stoffig beroep'. Men heeft er geen idee van
wat er achter ons werk zit; wat de mogelijk
heden zijn."
Bij de TRN Groep splitsen die zich op in
vier maatschappen, samengekomen tijdens
een fusiegolf in 1988: registeraccountants
(Nederlandse Accountants Maatschap de
Tombe), belastingadviseurs (Begheyn
Sneep Melse), accountants-administratie
consulenten (Van der Laan Siebesma), en
organisatie-adviseurs (TRN Management-
Consultants). Om de belangen te dienen
van cliënten met zaken in het buitenland,
werd enkele jaren geleden een samenwer
kingsverband aangegaan met DRT Interna
tional.
Top-4
De TRN Groep behoort met een bruto jaar
omzet van rond 400 miljoen gulden, 3100
personeelsleden, 60 kantoren, en een cliën
tenbestand van rond 65.000 (waaronder het
Ahold-concem) tot de top-4 van Nederland.
De onderneming wordt geleid door een da
gelijks bestuur van drie mensen, en daar
naast 180 vennoten die in een samenwer
kingsverband van drie, vier per kantoor het
bedrijf mede besturen.
Per regio-cluster (waarvan er 14 zijn) heeft
een van de vennoten in de functie van
managing partner beslissingsbevoegdheid.
Deze niet-hiërachische decentralisatie staat
hoog in de wervende teksten van de TRN-
Groep: 'Daardoor kunnen we slagvaardig
opereren.'
*Dat het woord 'accountant' nog steeds ge
huld gaat in de stofwolk van 'suf werk',
schrijft Buijs toe aan het verwaarlozen van
Ondergeschikt
Maar, hoe suf en stoffig is het beroep niet?
Buijs: „Niet zo suf en stoffig dat wij in saaie
kantoren met bonnen achter een telmachi
ne zitten. Want dat is toch wat 'men' denkt.
Natuurlijk is controlerend werk een deel
van onze taak, maar het is in de tegenwoor
dige tijd ondergeschikt. We zijn in belang
rijke mate adviserend bezig, en dat is erg
boeiend om te doen."
Buijs: „Bedrijven die bepaalde ontwikkelin
gen doormaken, kunnen voor fiscaal-admi-
nistratief-financiële vraagstukken komen te
staan. Dat vraagt van ons creativiteit bij het
aandragen van mogelijkheden. Daarnaast:
je wordt aan de zijlijn van je werk ook nogal
eens betrokken bij zeer persoonlijke proble
men. Het komt voor dat een ondernemer
advies vraagt inzake opvolging. Voorbeeld:
een man wiens drie zoons in het bedrijf zit
ten. Hij wil dat straks één van hen het voor
het zeggen heeft. Maar wie? Zegt die man:
U heeft al zo lang met ons bedrijf te maken,
u kent ze alle drie. Wie zou kiezen?"
„Wat ook voorkomt is dat je betrokken
raakt bij conflicten binnen een onderne
ming. Je wordt dan geraadpleegd vanuit het
in de loop der jaren opgebouwde vertrou
wen. Dat ligt puur in de persoonlijke sfeer.
Ik bedoel maar: dit beroep houdt meer in
dan kil cijferwerk. Het is een boeiend vak.
Tegelijk ook zwaar. In elk geval niet suf en
duf."
Wervingsactie
Binnen de ruimte die het opheffen van het
reclame-verbod geeft, heeft de Haarlemse
vestiging van de TRN-Groep een wervings
actie gevoerd die zich richtte op schoolver
laters (vwo'ers) en leden van VAS, de Ver
eniging van Accountancy Studenten. Dat
initiatief heeft onder collegiaal vuur gele
gen. Er mag dan wel ruimte zijn in de wer
ving, er bestaan ook beperkingen. Zo mo
gen accountants niet rechtstreeks hun
diensten aanbevelen bij een bedrijf dat tot
het cliëntenbestand van een collega be
hoort.
De TRN Groep-mailing van het kantoor
Haarlem (de Leidse vestiging nam het idee
intussen over) riep reacties op van collega's
op wier kantoren VAS-studenten gechar
meerd raakten van wat TRN ze voorhield.
Buijs: „We hebben intern zeer zorgvuldig
overwogen of we die actie konden voeren.
Ook na de opmerkingen die erover zijn ge
maakt, zeggen we: dat is niet in strijd met
de bepalingen."
Buijs over de inhoud van het schrijven: „We
hebben uitgelegd wat wij belangrijk vinden
om met plezier te werken. Onze bedrijfsfilo
sofie dus. Duidelijk gemaakt hoe wij sociaal
denken, in wat voor moderne bedrijfsruim
te wij bezig zijn> welke faciliteiten wij heb
ben voor studenten... Dat soort zaken."
Het succes van die campagne omschrijft
Buijs met 'geweldig aangeslagen.' Een licht
punt in de duisternis van personeel swer
ving. Buijs: „Verschrikkelijk moeilijk om
jongeren te krijgen die de opleiding willen
doen. Het is zwaar. Overdag werken,
's avonds studeren. En dat tien jaar lang.
Die hoge eisen schrikken veel mensen af.
Landelijk zijn dit jaar ongeveer 800 jonge
ren aan de opleiding begonnen. Op termijn
gezien is dat aantal onvoldoende. Logisch
toch. dat je als onderneming vecht om de
gunsten van schoolverlaters en
studenten..."
'Men lièeft
er geen idee
van wat er
achter ons
werk zit'
tant wanneer hij/zij in de gaten krijgt dat er
bij een klant financieel strafbare feiten
worden gepleegd? Moleveld: „Wordt er ons
inziens aantoonbaar gesjoemeld, dan mel
den wij dat allereerst aan de directie. Is die
er zelfbij betrokken of weigert men iets te
ondernemen, dan stappen we naar de com
missarissen. Doen die ook niets, dan is de
desbetreffende accountant genoodzaakt de
samenwerking op te zeggen, want wij willen
op geen enkele manier worden geassoci
eerd met fraude en gerommel."
Gevolg: geen goedkeurende verklaring in de
jaarrekening waardoor de klant in kwestie
volgens Moleveld 'behoorlijk getekend'
door het leven gaat. Mocht die klant er in
slagen een nieuwe accountant te vinden,
dan is die verplicht eerst bij zijn 'voorgan
ger' informatie in te winnen. Liggen de be
lastende feiten eenmaal op tafel, dan zal de
nieuwkomer er niet veel voor voelen zich in
het wespennest te steken.
Meldpunt
Voorstellen om accountants te verplichten
financieel gesjoemel aan de fiscus door te
geven stuiten bij het Nivra echter op fel ver
zet. Moleveld: „Sorry hoor, maar dat is onze
rol niet. Wij zijn geen belastingcontroleurs.
Het werkt contraproduktief. De kans be
staat namelijk dat wij dan door klanten
worden gezien als verkapte belasting-in-
ners, dat we ergens met een kopje koffie in
een zijkamertje belanden en ernstig in ons
functioneren worden belemmerd. Je krijgt
domweg weinig of niets meer te horen. Kijk,
een klant die het te bont maakt valt op zich
vrij eenvoudig te traceren, want die heeft
geen goedkeurende verklaring van de ac
countant in het jaarverslag staan. De fiscus
kan daar dus probleemloos achteraan. Die
zit alleen met grote achterstanden in de
verwerking, en daarom gebeurt dat nog te
weinig. Maar dat is geen reden om de zaak
vervolgens op ons af te wentelen."
Na overleg met minister Hirsch Ballin (jus
titie) kwam het Nivra recent met het voor
stel bij deze organisatie een speciaal meld
en consultatiepunt in het leven te roepen.
Moleveld: „De minister ziet nu gelulddg af
van een meldingsplicht. En wij hebben toe
gezegd na te gaan hoe vaak accountants op
fraude stuiten en een klant vaarwel zeggen.
Bovendien zal dat centrale aanspreekpunt
de accountants van Limburg tot Groningen
kunnen vertellen hoe zij in ^eval van pro
blemen dienen te handelen zodat we op dat
punt zo veel mogelijk één lijn trekken."
De Nivra-directeur spreekt van 'een sleep
net dat, als het goed functioneert, de grote
vissen wel vangt'. Over twee jaar worden de
resultaten op een rijtje gezet. Voor Moleveld
staat de uitkomst nu al vast: „De accoun
tancy doet het, een paar betreurenswaardi
ge incidenten daargelaten, helemaal niet
slecht. Dat is nü zo en dat zal in 1993 ook zo
zijn."
'Sorry hoor,
maar de fiscus
inlichten
is onze rol niet
TRN-registeraccountant R. Buijs: „Wij zitten niet in saaie kantoren met bonnen ach
ter een telmachine." united moros porrede boer
