Regio
'Kwaaltje hoort
er niet meer bij
Extra inzet politie niet echt effectief
'Landelijke EHBO
is oubollig
Mislukt provinciegebouw
uiteindelijk toch gesloopt
Vrijdag 11 oktober 1991
Redactie: 071.161400 WILLEM SPIERDUK WIM SCHRIJVER MEINDERT VAN OER KAAU CAROLINE VAN OVERBEEKE JAN WESTERLAKEN MONICA WESSEUNG Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: RUIGER J HOOGERDUK
19
Miljoenenonderzoek onder ouderen begint in Sassenheim
Oudere mensen worden
mondiger. Ze eisen meer
gezondheidszorg. Hoorde
in 1960 een kwaaltje er ge
woon bij, anno 1991 wil de
bejaarde een adequate be
handeling voor ieder onge
mak en pijntje. Hoe deze
en andere tendenzen zich
doorzetten, gaan onder
zoekers van de Vrije Uni
versiteit in Amsterdam in
kaart brengen. Het minis
terie van welzijn, volksge
zondheid en cutuur stelt
hiervoor 6 miljoen gulden
beschikbaar.
AMSTERDAM/SASSENHEIM
IRENE NIEUWENHUUSE
Volgende maand gaan in Sas
senheim de eerste enquêteurs
op pad. Het grootschalige on
derzoek gaat in totaal 12 mil
joen gulden kosten. Het project
wordt over tien jaar uitge
smeerd. De onderzoekers gaan
kijken naar de veranderingen in
het zelfstandig functioneren van
ouderen. Daarnaast willen de
wetenschappers inzicht verga
ren in de kwaliteit van het leven
van oudere mensen.
De gegevens die worden ver
zameld bij 4000 mensen zal in
de toekomst gebruikt worden
als onderbouwing bij het oude
renbeleid van de overheid. Pro
jectleider Dr. Dorly J.H. Deeg
verwacht de eind 1993 de eerste
resultaten. Alle ondervraagden
worden tot en met 2000 om de
twee a drie jaar bezocht.
Sassenheim is uitgekozen
omdat het een typische verste
delijkte plattelands gemeente is.
De familie Doorsnee woont er
en in die hoedanigheid is het
dorp in de Bollenstreek nog niet
overlopen met onderzoekers. In
Sassenheim heeft overigens al
leen het vooronderzoek plaats.
Na de Bollenstreekgemeente
komen drie andere Nederlandse
regio's aan de beurt.
Het onderzoek kan volgens de
41-jarige Deeg op de lange duur
beslissingen in de gezondheids
zorg sterk gaan beïnvloeden. Zij
zegt hierover: „De koek kan ten
slotte maar één keer worden
verdeeld. Natuurlijk heeft een
70-jarige recht op een by-pass
operatie. Maar als blijkt dat
door dit soort dure ingrepen er
geld wordt weggenomen bij een
andere vorm van gezondheids
zorg, dan moet de politiek keu
zes gaan maken."
Zelf is ze een groot voorstan
der van preventieve gezond
heidszorg en „niet zo geïnteres
seerd in dure ingrepen." Ze
noemt die medische hoog
standjes wel 'vruchtbaar' en
voegt er aan toe, dat ze deze
materie niet bekijkt vanuit de
positie van de patiënt. Om haar
visie te illustreren geeft ze aan
dat voedingsadviezen aan een
breed publiek preventief én ef
fectief zijn. „Want hoe beter de
voeding, hoe minder by-pass
operaties er nodig zijn", is haar
pragmatische redenering.
In het onderzoek wordt zowel
het emotioneel, het lichamelijk,
het verstandelijk als het sociaal
functioneren van de oudere on
derzocht. Psychiaters zijn vooral
geïnteresseerd in het feit hoe
veel ouderen er nu eigenlijk
'echt' depressief zijn. Een ander
aspect is de vermindering of
eventueel de toename van soci
ale netwerken rondom de oude
re mens. De één voelt zich een
zaam terwijl hij 'zwemt' in een
groep van aandachtsvolle fami
lieleden, kinderen en vrienden.
„De ander is dik tevreden met
een vriendelijke buurvrouw en
een zus die af en toe op visite
komt. We willen achterhalen
waarom mensen dit zo verschil
lend waarderen en hoe mensen
over het verlies van dierbaren
heenkomen. Misschien zit er
wel iets in de persoonlijkheid
van mensen waardoor de één
beter oud wordt dan de ander."
Compenseren
Het probleemoplossend vermo
gen is eveneens een aandachts
punt van de onderzoekers. Zelf
heeft ze meegemaakt dat een 84
jarige Amerikaanse typiste haar
jongere collega's te vlug af was
en bleef. „Wat deed ze? Ze had
zichzelf getraind om steeds een
grotere regelbreedte van het te
typen stuk in zich op te ne
men." Veel ouderen schijnen
dit soort trucs toe te passen.
„We gaan op zoek naar com
pensatietechnieken", heet het
in wetenschappelijke taal. Zij
pleit ervoor dat in de toekomst
ouderen die niet uit zich zelf
Projectleider Dr. Dorly J.H. Deeg. „Veel van de moeilijkheden bij ouderen worden zwaar overdreven".
FOTO WIM
deze technieken beheersen 'op wel eerder vergeetachtig dan
het goede spoor' worden gezet. medisch eigenlijk nodig is. Ver-
„Veel van de moeilijkheden ouderingsprocessen verlopen
bij ouderen worden zwaar over- wisselend. Er zijn mensen die
dreven. Door negatieve publici- op hun 30ste kaal of grijs zijn,
teit worden sommigen extreem anderen worden het nooit. De
bang en zijn misschien daarom één begint op zijn 45ste te ver
geten, de ander blijft alert tot
zijn 80ste. De maatschappij zal
steeds meer beseffen dat niet
alle ouderen zomaar op zij ge
zet kunnen worden, simpelweg
omdat ze een hoge leeftijd heb
ben bereikt."
EEN ONGEMAK hoorde
er in 1960 gewoon bij,
anno 1991 wil de bejaar
de een adequate behan
deling voor iedere kwaal.
Of en hoe dit doorzet
gaan onderzoekers van
de VU in Amsterdam on
derzoeken. Het rijk stelt
hiervoor 6 miljoen gulden
beschikbaar.
Zuid-Holland wellicht eigen organisatie
zegt dat het district Zuid-Hol
land vaak met zeer verstandige
plannen kwam aanzetten.
„Maar de woordvoerders die de
ideeën naar voren brachten,
streken de andere afgevaardig
den altijd tegen de haren in. De
goed bedoelde plannen werden
daarom vaak afgewezen. De
sfeer is eigenlijk altijd zo ge
weest."
De kwestie rond de commer
ciële EHBO was voor Zuid-Hol-
De EHBO van het district Zuid-
Holland noemt de Koninklijke
Nederlandse Vereniging 'oubol
lig'. De landelijke organisatie
heeft weer vijf leden van het
Zuidhollandse districtsbestuur
uit hun functie ontheven.
Kortom, ruzie binnen de EHBO.
Het hoofdbestuur houdt ko
mende zaterdag een informa
tiebijeenkomst over het conflict
in Dordrecht, het district Zuid-
Holland doet het
zelfde, aan de over
kant van de straat...
Het district heeft
zich inmiddels afge
scheiden van de Ko
ninklijke Neder
landse Vereniging
(KNV). Oorzaak is
een conflict om de
oprichting van een
'commerciële' EH
BO, die cursussen
voor het bedrijfsle
ven moet gaan ver
zorgen. Zo moet de
organisatie aan wat
extra inkomsten komen. Zuid
Holland heeft het idee gelan
ceerd, maar is nu boos dat het kende brief
landelijk bestuur het plan uit
voert.
De vijf districtsbestuursleden
werden uit hun functie ontzet,
nadat zij de afdelingen hebben
opgeroepen zich af te scheiden
van de landelijke vereniging.
Ruimte voor bemiddeling lijkt
er niet meer te zijn in deze ru-
Het heeft
nooit
geboterd
tussen
Zuid-Holland
en landelijk
bestuur
overlopen. Se-
cretaris H.A.P.I-
Lommerse uit Hille-
gom zegt dat zijn
district de plannen
aan het hoofdbe
stuur heeft voorge
legd. maar er niets
meer van hoorde.
Van den Hoorn stelt
juist dat het district
Zuid-Holland is ge
vraagd de plannen
uit te werken, maar
dat nooit heeft ge
daan. Toen het dis
trict de plannen ver
volgens zelf uitwerkte, stuurde
het hoofdbestuur een aangete-
i dat verbo
de
Goede plannen
Geboterd heeft het nooit tussen
Zuid-Holland en het landelijk
bestuur. De voorzitter van de
KNV, drs. J.W. van den Hoorn,
Grote vraag is nu
tachtig afdelingen in Zuid-Hol
land partij kiezen. De EHBO ir
Leiden doet alsnog geheimzin
nig over het conflict. „We heb
ben nog geen standpunt inge
nomen en verder geen com
mentaar." Lommerse verwat
echter dat de afdelingen
meerderheid voor het onafh«i
kelijke district zullen kiezt
Daarmee zou Zuid-Holland e
eigen EHBO hebben.
ht
Patijn pleit
voor sterke
Randstad
De Randstad dreigt in Europa
achterop te raken, doordat er
geen 'internationaal wervend
vestigingsklimaat voor bedrij
ven' kan worden ontwikkeld.
Oorzaak daarvan is de bestuur
lijke versnippering waardoor
problemen in de ruimtelijke or
dening, milieubeheer, afvalver
werking en bereikbaarheid niet
adequaat aangepakt en opge
lost kunnen worden.
Dat stelde mr. S. Patijn, com
missaris vein de koningin in
Zuid-Holland en voorzitter van
de Regio Randstad Holland en
Utrecht (RRHU) vanmorgen tij
dens het Randstadstatencon-
gres in Den Haag.
Patijn meent dat de Rand
stadprovincies het enige plat
form vormen dat de belangen
van de Randstad als geheel kan
behartigen. „Het rijk doet het
niet omdat het met nog negen
andere provincies moet werken
en de grote steden niet, omdat
hun wereld vaak ophoudt bij
hun grenzen en ze te druk zijn
met de ontwikkeling van stede
lijke regio's en het saneren van
hun soms wanhopige financiële
situatie", aldus Patijn.
Kerntaken
„De provincies moet zich be
perken tot hun kerntaken en
zich concentreren op datgene
wat wezenlijk van belang is voor
de optimale ontwikkeling van
een goed leef- en werkmilieu in
de Randstad".
Het is volgens Patijn de hoog
ste tijd dat de Randstadprovin
cies zich beraden op de toe
komst, want „de Europese trein
dendert verder, zonder op ons
te wachten".
Naast de bestaande bestuurs
dichtheid is ook het creëren van
nieuwe structuren, plannen en
regio-indelingen (RBA's en poli
tieregio's) van het rijk volgens
Patijn de oorzaak dat besluit
vorming nauwelijks tot stand
komt.
Hij legt daarbij een direct ver
band tussen de ondoorzichtige
bestuursstructuur en de lage
opkomst bij provinciale en ge
meente-verkiezingen. „De bur
gers zien door de bomen het
bos niet meer", aldus Patijn
LEIDERDORP MONICA WESSEUNG
Winkeldiefstal komt
r^~j nog steeds gigantisch
vaak voor. In elke
winkel een agent la
ten posten kan niet
de winkel beter be
veiligen wèl.
FOTO ARCHIEFFOTO
HOLVAST
Flitsende acties die de
liteit héél even de kop indruk
ken, hebben niet voldoende zin.
Het is niet zo moeilijk een fiks
aantal agenten een weekeinde
op een parkeerplaats te laten
surveilleren om vervolgens ver
genoegd te constateren dat er
dat weekeinde weinig is inge
broken. De agenten hebben
hun hielen nog niet gelicht, of
de inbrekers komen alsnog hun
buit halen. Dat constateren C.
Jongh en R. Kool van het bureau
Criminaliteitspreventie van het
district Den Haag van de rijks
politie.
Het tweetal denkt dat alleen
permanente extra politie-inzet
iets uithaalt, maar daarvoor
ontbreekt te enen male de man
kracht. „Het voorkomen van
ACHTERGROND
REDACTEUR DEN HAAG MEINDERT VAN DER KAAU
Universiteit wilde prent wél cadeau doen
Een onbezonnen actie die nét goed is
afgelopen. Zo typeren ingewijden het plan
om een unieke prent aan koningin Beatrix
mee te geven als cadeau bij het komende
staatsbezoek aan Japan. Hoewel de
voorzitter van het college van bestuur, de
hoogste positie binnen de universiteit, mr.
C.P.C.M. Oomen, vorige week verklaarde
dat het nooit de bedoeling is geweest een
stuk van de universiteit weg te geven, blijkt
uit de feiten heel iets anders.
Met name personeel van de
universiteitsbibliotheek weet dat het plan
om een prent uit de vermaarde Von
Siebold-collectie mee te gevan aan de
delegatie, in een vergevorderd stadium is
geweest. Pas nadat de opzet in de media
uitlekte en grote opschudding hierover
ontstond, werd op het laatste nippertje
alsnog alles teruggedraaid. Oomen kon zo
verklaren dat de berichten in de kranten
Het universiteitsblad Mare legde vorige
week tot in detail uit hoe de zaken zijn
gelopen. Eind vorig jaar werd hoofd van de
bibliotheek J.J.M van Gent door het
universiteitsbestuur op de hoogte gesteld
van het plan om de plattegrond van het
paleis van de toenmalige Japanse
machthebber aan de keizer Akihito te
schenken. Vervolgens kwam in maart
iemand van het hof, een zekere Kist, naar
de bibliotheek om de kaart te bekijken.
Deze man, zo meldt de
Rijksvoorlichtingsdienst, onderzoekt altijd
voorafgaand aan een staatsbezoek welke
geschenken de koningin zou kunnen
meenemen. Het gastland moet wel een
passend cadeau krijgen.
Een maand later kwam nog wel een
Een mooi cadeautje zo leek het voor koningin
Beatrix om aan haar Japanse gastheren te
geven. Maar anderen typeren het voornemen
om een unieke prent uit de
universiteitscollectie naar het land van de
rijzende zon te verkassen, als een onbezonnen
actie.
directeur van het museum uit Nagasaki
waar de bewuste prent al eens
tentoongesteld was, naar Leiden. Of dit
bezoek ook verband houdt met de
voorgenomen schenking is echter onzeker.
In de maanden na het bezoek van de
Japanse museumdirecteur werd niets meer
vernomen, totdat collegevoorzitter Oomen
op 13 september hoogst persoonlijk de
bibliotheek betrad om de kaart te
bewonderen. Dit leidde opnieuw tot de
nodige onrust in de geledingen van de
bibliotheek waar men op de hoogte was van
de plannen.
Twee weken geleden stelde een
universiteitsraadslid tijdens een
vergadering vragen over de geruchten,
daarmee de media op het spoor zettend. De
aandacht die de schenking vervolgens in
kranten en op de radio kreeg, bracht het
collegebestuur in het nauw. Personeel van
de bibliotheek, inclusief Van Gent, kreeg
een spreekverbod. Over de zaak werd door
het collegebestuur officieel 'geen
mededelingen' gedaan. Wel werden aan de
minister d' Ancona vragen gesteld en trok
het ministerie van wvcbij de universiteit
aan de bel, waarbij volgens ingewijden de
nodige adviezen aan het bestuur zijn
verstrekt.
Enkele dagen na de opschudding legde de
universiteit een concept
bruikleenovereenkomst voor aan de
Nationale Parlementsbibliotheek van Tokio.
Ter gelegenheid van het staatsbezoek mag
de bibliotheek de plattegrond voor
onbepaalde tijd tentoonstellen. Nu is er een
ander probleem bij gekomen, want WVC
vindt dat niet de bibliotheek maar het rijk
eigenaar is van de prent. En WVC wil dat
bruikleen aan bepaalde voorwaarden moet
voldoen, zoals een afgesproken tijd.
Grootste slachtoffer van de mislukte
operatie is de koningin geworden, zo
vinden velen. Het cadeau dat nu aan de
Japanse keizer wordt aangeboden is een
beetje besmet, tweederangs. Welk cadeau
nu ook uitgekozen wordt, het is niet het
geschenk geworden dat iedereen in
gedachte had en dat ook in Japan als een
topstuk wordt gezien. Het is een
plattegrond die de Duitse arts in
Nederlandse dienst tijdens zijn verblijf in
Japan liet maken van het kasteel dat twee
eeuwen lang als hoofdkwartier van de
Japanse machthebber dienst deed. Op de
fundamenten is later het huidige paleis van
de Japanse keizer gebouwd.
In de bibliotheek heerst nog steeds grote
woede over het feit dat het bestuur van de
universiteit dacht zonder meer te kunnen
beschikken over de studiecollectie.
Bovendien heeft de uitspraak van het
bibliotheekhoofd Van Gent dat hij niets van
de schenking afwist, verontwaardiging
gewekt. Behalve het personeel is ook de
universiteitsraad nog zeer wantrouwig en
kondigde aan de stappen van het
collegebestuur 'nauwlettend in de gaten te
houden'.
misdrijven moet meer bij de
wortel worden aangepakt. De
dader moet niet worden wegge
jaagd door de aanwezigheid van
politie: hij of zij moet al niet
meer komen omdat het toch
niet aantrekkelijk is", zet Jongh
uiteen.
Zuid-Holland 'scoort goed'
voor wat betreft het aantal win
keldiefstallen, inbraken in wo
ningen, diefstallen van en uit
auto's en vandalisme en vernie
lingen. Vorig jaar stegen in deze
regio het aantal vermogensmis-
drijven, de eerste acht maanden
van dit jaar lijkt die tendens
zich iets te wijzigen. Omdat 'het
open trekken van een blik agen
ten' voorgoed verleden tijd lijkt,
bepleiten Jongh en Kool struc
turele maatregelen. Nummer
een is en blijft vergroting van de
sociale controle. De bebouwde
omgeving moet veiliger en de
betrokkenheid van mensen (de
eigen verantwoordelijkheid
voor het voorkomen van mis
drijven) groter.
Er is al een cursus waarin
agenten leren wat een stad of
dorp tot een veilige bebouwde
omgeving maakt. De bijge
schoolde agenten adviseren ge
meenten bij de bouw van een
nieuwbouwwijk, of grootschali
ge bouwplannen in de stad.
Jong: „Daarnaast proberen we
de gemeenten zelf te stimuleren
om echt met voorkoming van
misdrijven bezig te gaan. We
willen dat elke gemeente ie
mand benoemd tot zogeheten
bestuurlijke preventie coördina
tor. Die man of vrouw moet,
door zeer geregeld contact met
de politie, criminaliteitsontwik
kelingen signaleren, deze door
geven aan burgemeester en
wethouders en tegelijkertijd
aangeven wat er aan zou kun
nen worden gedaan". De ge
meente kan een grote rol spelen
bij voorkoming van misdrijven,
zo blijkt uit de woorden van het
tweetal. Als er in een bepaald
dorp bij het zwembad veel fiet
sen worden gestolen, zou de ge
meente bij net bad fietskJem-
men kunnen zetten. Het laat
onverlet dat ook op praktisch
vlak veel te doen blijft. Een en
kele graveeractie voor fietsen
heeft geen zin: er zou met de fa
brikanten van fietsen moeten
worden afgesproken dat elke
fiets een eigen nummer krijgt.
Woningen kunnen nog steeds
inbraakveiliger worden en
buurtbewoners kunnen zich.
aanwennen doorlopend hun
ogen de kost te geven.
Wie sloopt in hemelsnaam een
kantoorgebouw dat nog maar
28 jaar oud is? Deze twijfelach
tige eer komt toe aan de pro
vincie Zuid-Holland die deze
week het besluit nam om het
provinciehuis aan de Konings
kade voor een groot deel tegen
de grond te werken. Volgens
het provinciebestuur is dat
toch de beste oplossing, omdat
met het oudste deel van het
complex niets meer aan te
vangen is. Met de operatie is in
totaal naar ruwe schatting zo'n
100 miljoen gulden gemoeid.
Uit berekeningen blijkt dat de
jaarlijkse exploitatiekosten met
nieuwbouw veel lager zijn dan
wanneer wordt doorgegaan
methet oude gebouw. Nu
wordt daar jaarlijks ruim 15
miljoen gulden voor uitgege
ven. Oorzaak is de erbarmelij
ke conditie van het deel dat
bekend staat als de Burcht van
Peutz, genoemd naar de archi
tect. Achteraf moet geconclu
deerd worden dat Peutz in
1963 een onmogelijk gebouw
heeft neergezet.
Voor de gevel gebruikte
Peutz bij voorbeeld basaltlava
en tufsteen, materiaal dat de
onhebbelijke eigenschap heeft
dat het water doorlaat. Ambte
naren zagen kort na de ope
ning dat na een beetje regen
bui al de druppels water op het
bureau kwamen. Een paar jaar
geleden kwam bovendien vast
te staan dat sommige gevelde-
len niet goed waren verankerd
aan het betonskelet.
Burcht van
Peutz verkeert
ineen
erbarmelijke
conditie
Ernstigste bezwaar is echter
de indeling van de, voorzichtig
uitgedrukt, onaantrekkelijke
kolos. De kamers zijn soms vijf
meter hoog en dat kost letter
lijk een vermogen aan stook
kosten. Hier en daar is wat ge
probeerd met een verlaagd
plafond, maar echt helpen
deed het niet. Om nu radicaal
een eind te maken aan alle
halfslachtige lapmiddelen
komt er een nieuw gebouw
aan de zijde van de Zuid-Hol
landlaan. Het gebouw moet 70
meter hoog worden en komt
op de plaats van een stuk pro
vinciehuis dat later is aange
bouwd. Gemeente Den Haag
heeft echter de nodige proble
men met die hoogte want het
staat aan de rand van een
woonwijk.
Naast sloop van de twee
oudste delen wordt het in 1975
bijgebouwde deel opgeknapt.
Zo krijgt de grote vergaderzaal
van provinciale staten twee
glazen wanden. Onder het
nieuwbouwgedeelte komt een
parkeergarage voor 250 auto s.
Provinciale staten moeten
volgende maand over de
sloopplannen, die overigens al
jaren oud zijn, het definitieve
oordeel vellen. Oppositiepartij
CDA heeft al aangekondigd
een tegenstander te zijn van
sloop. Volgens fractievoorzitter
Huub van der Meer is het ge
vaar van een Stopera effect le
vensgroot aanwezig. Vandaar
dat hij voorstander is van re
novatie.
