Kunst
Weer weggeefactie kunstwerken
Pijpenkabinet
beoordeelt
rookartikelen
Muzikaal kegelspel
rondom Mozart
Sinatra als vanouds
Twee knotsgekke kerels en de
lach als fundamenteel recht
Kunstbus zaterdag van
Alphen naar Leiden
Fel protest
tegen verlies
ruimte in
'Stedelijk'
Dinsdag 8 oktober 1991 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOELINCA Eindredactie: HANS SONDERS Vormgeving: PIET KOOREMAN
10
„JE DENKT ZEKER, die twee zijn niet
goed bij hun hoofd?", vraagt Cenio de
Groot retorisch. Donderdag komt hij,
samen met Herman Verbeeck, naar de
Leidse Schouwburg met de voorstelling
.Banaan'.
OL' BLUE EYES' had vijf kwartier lang weer die
jongensachtige, nonchalante uitstraling die hem
tot een levende legende heeft gemaakt. Al meteen
bij zijn opkomst toonde hij zijn ouderwetse flair
door met een moedige fan op de eerste rij zijn po
chet uitte wisselen. „Here we go, shoot".
TWEE EERDERE weggeef-ac-
ties bleken niet voldoende om
het opslagprobleem in het de
pot van de Rijksdienst Beelden
de Kunst op te lossen.
TOKIO Overal parasols op het Toklomeer. In totaal drijven er 1000 papleren schennen In allerlei kleu
ren, gemaakt door de In Duitsland geboren kunstenaar Stephan Koehler. Hij deed het als eerbetoon aan
een ook in Japan uitstervend ambacht Zijn collega Chrlsto Is ook In Japan met een parasol-project bezig.
Hier gaat het om een aantal reusachtige parasols die In het landschap staan opgesteld. foto ap
Rijk wil er 40.000 kwijt
De Rijksdienst Beeldende Kunst (RBK) heeft opnieuw een
voorstel ingediend bij de ministeries van wvc en financi
ën om veertigduizend kunstwerken uit de zogeheten
BKR-coilectie weg te schenken. Met dit voorstel, het der
de in twee jaar tijd, hoopt de RKB eindelijk het probleem
van een overvol depot met kunstwerken op te kunnen
lossen.
8tig van kunstenaars die gebruik
maakten van de Beeldende
Kunstenaars Regeling (BKR).
De regeling hield in dat beel
dende kunstenaars een inko
DEN HAAG GPD
Twee eerdere weggeef-actles,
een in 1989 van vijfenvijftig dui
zend werken en een van onge
veer vijfendertigduizend vorig men en een materiaalvergoe
jaar, bleken niet voldoende om ding kregen van de overheid,
het opslagprobleem in het Rijs- Als contraprestatie moesten zij
wijkse RBK-depot op te lossen. geregeld werk inleveren bij de
Het overgrote deel van de overheid,
werken uit net depot is afkom- Op 1 januari 1987 werd de
BKR afgeschaft; teveel kunste
naars deden een beroep op de
regeling, waardoor deze onbe
taalbaar werd. Sindsdien stelt
het ministerie van WVC jaarlijks
vijfendertig miljoen gulden be
schikbaar voor het beeldende
kunstbeleid van de lagere over
heden. Vijftien miljoen gulden
van dit bedrag gaat rechtstreeks
naar Rotterdam, Amsterdam,
Utrecht en Den Haag. De rest,
twintig miljoen gulden, gaat
naar de provincies.
De erfenis van de BKR was
met de afschaffing echter niet
opgelost. 'Veel kunstenaars' be
tekenden ook 'veel ingeleverde
kunstwerken'. Musea, gemeen
ten en overheid mochten deze
uit de BKR verkregen kunstwer
ken niet verkopen, want dan
zou de vrije markt verstoord
worden. Veel van deze prenten,
schilderijen, grafieken etcetera
belandden uiteindelijk in de
pots. Sommige omdat ze na
veelvuldige uitleen zodanig be
schadigd waren dat ze niet
meer als kunstwerk voldeden;
andere omdat er meer exempla
ren van waren.
De RBK die al het 'overbodig'
werk opsloeg in een depot in
Rijswijk kwam geld en ruimte te
kort voor een verantwoord be
heer van de collectie. In 1989
besloot de RBK vijfenvijftigdui
zend kunstwerken over te dra
gen aan rijksinstellingen.
De nieuwe eigenaars mogen
de kunstwerken niet verkopen.
Artotheken krijgen wel de mo l
gelijkheid om kunstwerken aan|
leners te verkopen; voorwaarde!
hierbij is dat de lener het werk'
al minstens een jaar in huis]
heeft. Op deze manier zou de
publieke functie van de collectie
gewaarborgd blijven.
De Kunstenbond FNV heeft
zich altijd fel verzet tegen het
wegschenken van kunstwerken.
Dit zou materieel en psycholo
gisch een negatief effect hebben
op de vraag naar en de prijs van
beeldende kunst op de vrije
markt.
Het Pijpenkabinet, nog immer
gevestigd aan de Oude Vest
159a, houdt op zondag 13 okto
ber een eigen versie van Tussen
Kunst en Kitsch'. Bezoekers
kunnen alles op het gebied van
roken - opgegraven pijpekop-
pen bijvoorbeeld - meenemen
om door een specialist te laten
beoordelen. Een pijpekop waar
de eenvoudige leek niets aan
ziet, is voor de conservator van
het museumpje zo zal blijken,
een deel van de geschiedenis.
Tussen 13 en 17 uur is iedereen
zondagmiddag welkom.
Hoe een gat in die dunne pij-
pesteel komt, kunnen belang
stellenden op 20 oktober aan de
weet komen, Dan wordt name
lijk een demonstratie gegeven
Enkele sigarenkokers, de middelste met een handgeschilderde porselei
nen plaquette met een cigarillo-rokende dame, zijn te zien in het Pijpen
kabinet foto pijpenkabinet
kleipijpen vervaardigen. De pij- Op 27 oktober volgt de con-
pemaker gebruikt daarbij het current van de pijp: de sigaar,
oorspronkelijke gereedschap Antieke sigarenkokers, een le-
van honderd jaar geleden: een zing en een sigarenproeverij
prachtige messing pijpvorm. Hij zijn die zondag van 13 tot 17
is die dag van 13 tot 17 uur aan uur aan de orde in het Pijpen-
het werk. kabinet.
MUZIEKRECENSIE L1DY VAN DER SPEK
"Rondom Mozart" Concert door Esther
Apituley - altviool. Frank van den Brink -
klarinet en Frank van der Laar - plano.
Concert rondom Mozart; dan
kan je Schubert, Schumann,
maar ook een Barman verwach
ten, een componist in de scha
duw van de meesters. Met het
'Kegelstatt trio" voor klarinet,
altviool en piano werd het zon
dagmiddagconcert, georgani
seerd door de Stichting Alphen
Muziek, geopend. Mozart
schreef dit stuk voor z'n, piano
leerling Franziska von Jacquin,
i vriend, de
rinettist
kiarin
Paul
heb ik nog nooit gehoord; fasci
nerend, afwisselend hartstoch
telijk of uiterst delicaat. De eer
ste drie maten die Van der Laar
speelde, waren al betoverend.
Apituley haakte er met het
grootste élan op in. Met eenj
stralende toon en krachtige I
streek, doeltreffend hegeleid
door Van der Laar. weerklonk
het Allegro Moderato, waarop
een ontspannen en uitgebalan
ceerd Adagio volgde. Het derde
deel, Allegretto, speelde Apitu
ley met een glans en zelfverze
kerdheid, die zeer aanstekelijk
werkten op Van der Laar die
zich ritmisch maar nauwelijks!
in toom kon houden, wat een
extra muzikale
flits gaf
RECENSIE LOUIS DU MOUUN
Gehoord: Frank Sinatra; 7 oktober. Con
gresgebouw.
Den Haag
Op de top van zijn huidige
kunnen. Helaas niet voor een
uitverkocht huis, dus wat zullen
de thuisblijvers een spijt krijgen.
Ofwel: Frank Sinatra neeft gis
teravond in het Haagse Con
gresgebouw zijn mindere beurt
van vorige maand in Antwerpen
resoluut naar het vergeetboek
01' Blue Eyes had vijf kwartier
lang weer die jongensachtige,
nonchalante uitstraling die hem
tot een levende legende heeft
gemaakt. Al meteen bij zijn op
komst toonde hij zijn ouderwet
se flair door met een moedige
fan op de eerste ril zijn pochet
uit te wisselen. „Here we go,
shoot", commandeerde Sinatra
Senior daarop zijn zoon en or
kestleider Frank Junior en het
feest begon. Geen spoor van de
genante vergeetachtigheid die
hem in het Vlaamse sportpaleis
nogal eens parten speelde, geen
gesnauw in de richting van zijn
toegewijde nazaat, evenmin on
geloofwaardig gebluf over nog
vele komende tournees, maar
vooral veel vocaal vuurwerk.
Binnen de grenzen van zijn
afgenomen mogelijkheden, dat
wel. Maar dan nog blijft de 75-
jarige Voice een, attractie die
zijn weerga niet kent, ook om
dat hij als geen ander gebruik
maakt van de camouflagetech-
nieken die zijn geweldige orkest
hem biedt. Zelf mèg nij soms
brommen dan wel kraken, het
weldadige geluidsbad van op
halve sterkte spelende strijkers
en blazers dat hem omringt,
vangt de meeste uitglijders wel
op.
Belangrijker bij zijn rentree
op Nederlandse bodem was
echter de grotere intimiteit. Si
natra hoefde zich in de met
ruim 1000 liefhebbers gevulde
P.WA-zaal lang niet zo te for
ceren als onlangs in de Sinjó-
renstad of tweeënhalf jaar gele
den in Ahoy' en de RAI. In de
rug bovendien gedekt door zijn
orkest, zette hij dat magische
huiskamersfeertje neer waar
voor iedereen flink de porte
monnee (kaarten kostten 250
tot 750 gulden) had openge
trokken.
Zodoende benadrukte hij nog
eens het cruciale verschil tussen
hem en zijn voorprogramma,
het duo Eydie Gorme en Steve
Lawrence: een technisch su
bliem koppel, maar niet in het
bezit van net verbluffende cha
risma van Mr. My Way. Slechts
één persoon liet Sinatra ('Ik
kom terug') met gemengde ge
voelens achter: promotor Wim
Bosman, die op dit 'Diamond
Jubilee Concert' enkele tonnen
zal moeten toeleggen.
1 DE RUN/LEIDEN
'De Kunstbus voor Senioren',
een initiatief van de Culturele
Raad Zuid-Holland, gaat op 12
oktober voor het eerst rijden.
Vijftig ouderen uit de regio Al
phen aan de Rijn gaan met deze
eerste 'kunstbus' naar de opera
'Die Zauberflöte' van Mozart.
Deze opera wordt uitgevoerd
door de Stichting Kamer Opera
Nederland (SKON).
De excursie is georganiseerd
door de St reekmuziekschool Al
phen. Voorafgaand aan de ex
cursie krijgen de deelnemers in
formatie over de opera. Tijdens
de busrit zal de zangeres die al
130 keer de rol van de nar Papa-
geno heeft vertolkt, ge-
costumeerd en geschminkt,
over haar rol vertellen.
De Kunstbus maakt onder
deel uit van een beleidsproject
Culturele Vernieuwing van de
provincie. Deze heeft geld be
schikbaar gesteld om in totaal
20 groepen senioren, variërend
van bewoners van een bejaar
denoord tot actieve 55-lussers,
met een speciale Kunstbus naar
kunstuitingen te brengen. In
december zal uit Leidscnendam
een Kunstbus naar Stedelijk
museum De Lakenhal in Leiden
rijden. In elke regio van Zuid-
Holland zullen dergelijke excur
sies worden georganiseerd. Als
het project aanslaat, dan is de
kans groot dat er een vervolg op
komt.
LEIDEN/MAASMECHELEN
ANNEMIEK RUYGROK
Hun programmablad verraadt
al dat het hier om twee knots
gekke kerels moet gaan die don
derdagavond met hun pro
gramma op het toneel van de
Leidse Schouwburg staan. Een
levensgrote paprika vult het
voorblad en daarbij staat, heel
ontoepasselijk, Banaan!, want
zo heet hun programma. Genio
de Groot en Herman Verbeeck
stelden een komedie over het
komische en de humor samen,
maar wat je daar als publiek van
moet verwachten?
Het tweetal repeteert nog in
Maasmechelen als we besluiten
er een belletje aan te wagen.
Want wat ze in hun program
mablad hebben gezet, daar
wordt een nuchtere Hollander
niet veel wijzer van. „Je denkt
zeker, die twee zijn niet goed bij
hun hoofd?", vraagt Genio de
Groot retorisch als we hem aan
de lijn krijgen.
„We zijn allebei gefascineerd
door humor en komedie. Dit
programma is ontstaan door
Herman (Verbeeck) die mii aan
sprak op wat de Franse filosoof
Henry Bergson over humor, het
lachen had geschreven. We zijn
daarop 'ns in de universiteitsbi
bliotheek van Utrecht gaan
snuffelen over wat er allemaal
op dit gebied is gepubliceerd.
Nou dat is niet om door te ko
men. Met een druk op de knop,
verschijnen ineens 400 titels op
je scherm."
Terwijl lachen toch iets spon
taans is. Daar zijn toch geen he
le verhandelingen over nodig?
„Precies. Daar zit nou juist de
satire in. Wij, vanuit de praktijk
van het cabaret, en daartegen
over de wetenschap die dat he
lemaal bestudeert. Dat moet
botsen."
Het tweetal koos derhalve
voor een professor-assistent-
verhouding. De Belgische
prof.dr. Leopold Kakebeeck en
zijn Hollandse assistent drs.
Diederik Jan Grotius, De profes
sor, een degelijk man, exentriek
weliswaar, die het bolwerk van
de wetenschap in stand wil
houden. Daartegenover de as
sistent, een yuppie-type, die de
lach net zo verkoopt ais een an
der auto's. Zij zullen zich in de
loop van de avond op een ge
heel andere manier ontwikkelen
dan hun bedoeling was. De pro-
stadier,eenvirtu- Marchenerzahluneen' elkaar ,dp, hal
oos van grote toekegelende
klasse en voor muzikaal niet duo.
zichzelf op de alt- vlekkeloos, maar wel ïirank va" dan
viool. Het Is met Brink excelleerde
uitgesloten, dat een ware happening in een klein Ada
Mozart dit Trio gio voor klarinet
onder het kegelen en piano van H.
heeft gecomponeerd. Het ver- Barman. Het naar eigen helie-
loochent door zijn betovering ven verlengen van de noot (fer-
AMSTERDAM GPD
Genio de Groot alias drs. Diederik Jan grotius, en Herman Verbeeck,
alias prof. dr. Leopold Kakebeeck, komen met hun komedie over het ko
mische en de humor donderdag naar de Leidse Schouwburg. foto rem-
co bakker
fessor zal, in plaats van rector
van de universiteit te worden,
leiding geven aan een carna
valsoptocht. Zijn assistent zal
het licht zien, hij zal de ideale
lach ontdekken. „Ze jagen el
kaar achterna, de rollen worden
omgedraaid. De humor neemt
bezit van hen, ze worden krank
jorum. En dan kom je op het
punt waarop we begonnen: dat
humor uiteindelijk het enige is,
de lach vanzelfsprekend."
Dat humor en drama dicht bij
elkaar liggen, dat wil het tweetal
met deze voorstelling duidelijk
maken. „Humor kan soms
schrijnend zijn. We streven naar
een dergelijke dramatische ont
wikkeling".
Gedurende de duur van de
voorstellingen zal er nog wel het
een en ander aan hun komedie
veranderen, zo voorspelt de
Groot. Maar vast staat dat bij
hun voorstelling een tentoon
stelling meereist: „Het Komisch
Kabinet van prof. Kakebeeck".
Daarin toont het tweetal In kof
fers hun rariteitenkabinet aan
schilderijen, karikaturen, spot
prenten en gedichten. Op hun
speurtocht naar de humor ver
zamelden zij deze 'ludieke col
lectie' waarvan zij een deel ook
in hun voorstelling gebruiken.
Tijdens hun reis kwamen zij on
der meer ook in Bulgarije te
recht waar zij in een negorij het
'House of humor and satire'
ontdekten. Zij legden dit op film
vast en gebruiken dit tevens in
hun voorstelling. 'Banaan'
kortom zal een niet alledaagse
voorstelling zijn, waarin van al
les tb beleven valt.
Genio de Groot was onder
meer te zien in 'Koekoeksnest'
waarin hij de rol van martini
voor zijn rekening nam. In 1988
richtte hij Comedia Futura op.
In wisselende samenstellingen
werkt hij met geestverwante
spelers aan het ontwikkelen van
een eigentijdse vorm van kome
die. Hij wil het niet laten bij het
lachwekkende als effect en ver
diept zich daarom in de mense
lijke oorzaak van het komische.
Hij wil zijn publiek doen erva
ren dat het lachwekkende nauw
verwant is aan het dramatische.
Na de eerste produktie 'Witte
negers' zet Comedia Futura met
'Banaan' een volgende stap in
de ontwikkeling van een nieuwe
vorm van komedie.
Dat doet De Groot deze keer
met Herman Verbeeck, die on
der meer bij het Werktheater en
het Zuidelijk Toneel acteerde.
Daarnaast bracht hij eigen pro-
dukties tot stand en was hij solo
te zien in 'Kaas' van Willem El-
schot (1989).
De Groot en Verbeeck ont
moetten elkaar al in 1971 in de
rolverdeling leerling en docent
aan de Academie voor Expressie
in Utrecht.
De voorstelling 'Banaan' door
Comedie Futura gaat op 10 ok
tober in première in de Leidse
Schouwburg. Daarna zal de
produktie in Nederland en Bel
gië in tal van theaters te zien
zijn.
De Samenwerkende Amster
damse Kunstenaarsverenigin
gen (SAK) hebben fel geprotes
teerd tegen het verlies van hun
expositieruimte in de Nieuwe
Vleugel van het Stedelijk Muse
um zonder dat voor de 2000
kunstenaars een alternatief is
gevonden. De gemeenteraad
besloot vorig jaar april al dat de
kunstenaars uit het museum
moesten verdwijnen maar kop
pelde daaraan het besluit vast
dat eerst voor vervanging moest
worden gezorgd.
Stedelijk Museum-directeur
Wim Beeren heeft al in 1987
aan de gemeenteraad gevraagd
de Nieuwe Vleugel voortaan te
mogen gebruiken voor eigen ex
posities. Hij motiveerde dit ver
zoek door erop te wijzen dat het
museum met chronisch ruimte
gebrek kampt, maar zette ook
kanttekeningen bij het niveau
van de exposities van de kun
stenaarsverenigingen.
Voorzitter Willem Klaassen
van de SAK vindt dat het beleid
van cultuurwethouder Baak ge
tuigt van een .tragische onwe
tendheid'. „Het zogenaamde
ruimtegebrek-probleem wordt
in de nabije toekomst opgelost
door de uitbreiding met een ex
tra vleugel. De discussie over de
kwaliteit is bovendien opge
klopt," aldus Klaassen. „Wij vra
gen van Baak een open discus
sie over haar voorstellen en
staan open voor elk alternatief,
behalve voor inkrimping van
tijd en ruimte van het expose
ren als zodanig."
Mozart in Hillegom
Het Mozartjaar loopt ten einde
en in dit kader organiseert de
Kulturele Raad Hillegom in sa
menwerking met de Rabobank
op donderdag 24 oktober een
lezing over de componist onder
de titel .Wolfgang Amadeus Mo
zart, gebarsten spiegel van zijn
tijd' door drs. J. van Brederode,
docent muziekwetenschappen
aan de Universiteit van Amster
dam. De lezing wordt gehouden
in de grote zaal van .De Hoek
steen', aanvang: 20.00 uur.
de lokaliteit waarin het is ont
staan en Mozart liet, niet van de
wijs te brengen door het lawaai
van de ballen en van de plaat-
sers van de treffers, een stuk vol
stralende poëzie bij zich opko
men (Hildesheimer).
Even dacht ik dat Frank van den
Brink (klarinet) met zijn krachti
ge volle toon ging domineren in
net Andante, maar al heel snel
kleurde hij prachtig hij het ge
heel en was er in het hele eerste
stuk sprake van beheerst en
sprankelend samenspel. Een
climax van schoonheid, dyna
miek en lyriek van begin tot
eind vond ik in de "Arpeggione-
sonate" van Schubert voor alt
viool en piano. Omdat de ar-
peggione nu eenmaal niet meer
bespeeld wordt (misschien ligt
er nog een een in het Haagsch
Gemeentemuseum), wordt deze
compositie wisselend gespeeld
op cello of altviool.
Een uitvoering als van Frank
van der Laar en Esther Apituley
mate) aan het eind van menige
frase werd wondermooi en zeer
subtiel getimed. Ingetogen be
geleid door Van der Laar, fun
geerde dit deel als een stilte
voor de storm, die tot slot van
dit concert in "Marchener-
zahlungen" uitraasde; een van
Schumann's laatste werken,
toen de waanzin hem al
enigszins door de kop waarde.
Had Van der Laar zich steeds in
vrijheid dienend opgesteld, in
dit werk ging hij min of meer
"uit z'n dak", waardoor Schu-
manns geestesgesteldheid bij
tend en beeldend werd neerge
zet.
Droevige, bittere en felle disso-
nante akkoorden rolden buite
lend over elkaar heen, gemar
keerd door schrille vioolklanken
en nasale klarinetstoten. Het
stuk werd bepaald niet vlekke
loos gespeeld, maar muzikali
teit, enthousiasme en gedreven
heid maakten dit laatste werk
tot een ware happening.
Ih's -j~L>
