Buitenland
Zaïrese militairen
vuren op betogers
EG verwerpt voorstel
Nederland over unie
Palestijnen akkoord met
voorstel vredesconferentie
Carrington wil vredesproces
Joegoslavië gaan versnellen
Mijnwerkers terug in straten van Bukarest
Strijd luwt in Kroatië
President Tadzjikistan
weigert op te stappen
VN accepteren voorstel
Irak over waarnemers
Vrijdag 27 september 1991
RONALD FRISART (chef)
D HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: ANDRIES DETMAR
DE TAMIL TUCERS hebben inge
stemd met vredesbesprekingen met
de regering van Sri Lanka. De Tijgers
hebben in de strijd tegen het rege
ringsleger onlangs grote verliezen ge
leden.
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
Historische rondreis Japanse keizer
De Japanse keizer Akihito heeft gisteren aan het begin van zijn
historische rondreis door Zuidoost-Azie in Bangkok de hoop op
vriendschap uitgesproken tussen zijn land en Thailand. De 11-
daagse reis van Akihito door Thailand, Malaysia en Indonesië
vormt het eerste bezoek van een Japanse keizer aan deze landen
die tijdens de Tweede Wereldoorlog zo zwaar geleden hebben
onder de Japanse agressie. Akihito hoopt tijdens zijn bezoeken
de Zuidoostaziatische bevolking te overtuigen van de tegen
woordige vreedzame bedoelingen van Japan.
Armoede in VS toegenomen
De armoede in de Verenigde Staten is vorig jaar voor het eerst
sinds 1983 toegenomen. Het aantal armen steeg in 1990 met 2,1
miljoen tot 33,6 miljoen, zo maakte het Amerikaanse Bureau
voor Bevolkingsonderzoek bekend. Als armoedegrens gold voor
1990 een jaarinkomen van 13.359 dollar (zo'n 25.000 gulden)
voor een gezin van vier personen. Buiten beschouwing blijft of
de onderzochte personen naast hun inkomen een huis, auto of
andere bezittingen hebben. Twee derde van de geregistreerde
armen waren blank, een derde zwart. Veertig procent waren kin
deren en 11 procent ouderen. Het gemiddelde (bruto) gezinsin
komen bedroeg in 1990 29.943 dollar, 525 dollar minder dan het
jaar ervoor als de inflatie wordt doorberekend. De achteruitgang
vond plaats in de grote steden, daarbuiten bleef het gezinsinko
men ongeveer gelijk.
Fiat ziet winst flink dalen
Het Italiaanse Fiat-concem heeft in de eerste zes maanden van
dit jaar de winst voor belastingen in vergelijking met hetzelfde
tijdvak in 1990 zien dalen van 2.454 miljard lire tot 1.455 miljard
lire (f 2,2 miljard). Dat heeft Fiat gisteren bekendgemaakt. De
omzet daalde met 2,2 procent tot 29.497 miljard lire (f 44,2 mil
jard). De omzet van de industrietak van Fiat liep in vergelijking
met het eerste halfjaar van 1990 met 4,5 procent terug. De groot
ste daling van de verkopen werd gesignaleerd in de sector
grondverzet- en landbouwmachines, waar de omzet met ruim
zestien procent terug moest.
BRUSSEL HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
De Nederlandse voorstellen
voor de omvorming van de EG
tot een politieke unie zijn giste
ren door een grote meerderheid
van de twaalf lidstaten van tafel
geveegd. Het wordt daardoor
steeds onwaarschijnlijker dat de
EG-Ianden erin zullen slagen op
de EG-top van begin december
in Maastricht een akkoord te te
kenen over die politieke unie,
en daarmee ook over de econo
mische en monetaire unie.
In een speciaal overleg van de
EG-ambassadeurs van de twaalf
bleken alleen Duitsland en in
mindere mate Spanje de Neder
landse voorstellen te steunen.
Nederland heeft die gedaan als
fungerend voorzitter van de EG,
maar dat voorzitterschap dreigt
daardoor te mislukken. Maan
dag komen de ministers van
buitenlandse zaken bijeen,
maar de kritiek zal daar naar
verwachting niet minder zijn.
De Nederlandse voorstellen
gaan uit van een uitbreiding
van de macht van het Europees
Parlement, van een gemeen
schappelijk buitenlands en vei
ligheidsbeleid, van het onder de
EG-bevoegdheden brengen van
zaken als justitie, politie en im
migratiebeleid en van het ver
beteren van de besluitvorming
in de Gemeenschap. Maar heel
wat landen vinden dat Neder
land daarin veel te ver is ge
gaan.
ALGIERS-JERUZALEM GPD-AP
De Palestijnse Nationale Raad
(PNR) is er voor dat de Palestij
nen meedoen aan de voor vol
gende maand geplande vredes
conferentie in het Midden-Oos
ten. Nadat de VS „nieuwe waar
borgen" hadden afgegeven,
heeft het parlement in balling
schap van de Palestijnen giste
ren gestemd voor deelname aan
een Jordaans-Palestijnse dele
gatie, zo meldt de Franse radio.
De Amerikaanse minister Ba
ker (buitenlandse zaken) heeft
gisteren laten weten dat er des
ondanks nog een te smalle basis
is om al een datum en plaats
voor de conferentie vast te stel
len. Baker zei dat in New York,
waar hij een gesprek had met
zijn nieuwe collega Pankin uit
de voormalige Sovjetunie.
In de nacht van woensdag op
donderdag hebben twee promi
nente Palestijnen uit door Israël
bezet gebied verslag gedaan van
besprekingen die zij kort gele
den gevoerd hebben met Baker.
De twee, Faisal al-Husseini en
Hanan Ashrawi, zijn inmiddels
naar Washington vertrokken
om met Baker te praten over de
voorbereidingen voor de vre
desconferentie.
Het Israëlische ministerie van
defensie kondigde gisteren aan
maatregelen te zullen nemen
tegen het tweetal. De Israëlische
wet verbiedt contacten met de
als een terroristische organisatie
beschouwde PLO. Het uitlekken
van het geheime bezoek van het
duo aan Algiers Israël zou ak
koord zijn gegaan als er geen
ruchtbaarheid aan werd gege
ven brengt de regering daar
om in verlegenheid. Husseini en
Ashrawi ontkenden vanmorgen
in Algiers te zijn geweest. Bij te
rugkeer in Israël zullen door de
politie worden verhoord.
Zestig Nederlanders uitgeweken naar Congo
Zaïrese militairen hebben gisteren talrijke betogers, die
in het centrum van Kinshasa demonstreerden tegen het
bewind van president Mobutu Sese Seko, verwond. Dat is
vanuit de Zaïrese hoofdstad gemeld door Belgische mili
tairen. Bronnen in Kinshasa meldden dat de demon
stranten riepen om het vertrek van Mobutu. Daarop
openden de Zaïrese militairen het vuur op de menigte.
KINSHASA-BRUSSEL Rtr-DPA-AFP
De Luxemburgse televisiezen
der RTL meldde dat er niet al
leen gewonden, maar ook do
den zijn gevallen tijdens de de
monstratie. De zender zei zich
te baseren op informatie van di
plomaten. De schutters zouden
leden van de presidentiële gar
de zijn.
Ondertussen is de evacuatie
van buitenlanders uit Kinshasa
en andere plaatsen in Zaïre in
hoog tempo voortgezet. Onder
bescherming van Belgische en
Franse militairen zijn vele hon
derden buitenlanders op het
vliegtuig gezet. Anderen zijn per
boot en per auto, begeleid door
Franse para's, naar het buur
land Congo vertrokken.
In Brussel zijn gisteren de
eerste Belgische vluchtelingen
uit Zaïre aangekomen. De bij el
kaar 600 personen die in drie
vliegtuigen arriveerden, werden
meteen overgebracht naar een
militair ziekenhuis. Later op de
dag worden nog eens 450 vluch
telingen verwacht.
De meeste vluchtelingen wa
ren opgelucht dat ze heelhuids
Zaïre hebben kunnen verlaten.
Ze hadden enkele bange dagen
doorgemaakt maar de vrees dat
de rellen gevolgd zouden wor
den door moordpartijen op Eu
ropeanen, werd niet bewaar
heid. Wel zijn de meeste men
sen al hun bezittingen kwijtge
raakt.
Ongeveer 60 Nederlanders,
die naar Congo zijn gevlucht,
zullen volgens een woordvoer
der van het ministerie van bui
tenlandse zaken in Den Haag
naar verwachting vanavond in
Brazzaville worden opgehaald.
Op het ogenblik verblijven nog
zo'n 500 Nederlanders in de
voormalige Belgische kolonie.
De Nederlandse missionaris
sen in Zaïre beslissen zelf of zij
naar Nederland terugkeren. De
ordes en congregaties in Neder
land zullen hun geen opdracht
geven om uit het land weg te
gaan. Volgens een woordvoer
der van het Centraal Missie
Commissariaat in Oegstgeest
werkten er eind vorig jaar onge
veer 229 missionarissen in Zaï-
De Belgische en Franse mili
tairen hebben hun bescher
mende activiteiten uitgebreid
naar de zuidelijke provincie
Shaba. De Belgen hebben een
steunpunt ingericht in de stad
Lubumbashi, van waaruit de
evacuatie-activiteiten worden
gecoördineerd. Behalve in Kins
hasa en Lubumbashi zijn er vol
gens diplomaten ook volop on
geregeldheden in de zuidelijke
mijnstad Kolwezi, het noordelij
ke Kisangani en de havenstad
Matadi.
Droefenis bij Kroatische v
i uit Jasenovac. Ze zijn op weg zijn
DEN HAAG-BELGRADO-ZAGREB GPD-AP
De voorzitter van de Joegoslavi
sche vredesconferentie, Lord
Carrington, wil de huidige wa
penstilstand gebruiken om het
vredesproces te versnellen.
Daartoe zullen begin volgende
week drie nieuwe werkgroepen
aan de slag gaan. De belangrijk
ste hiervan moet een nieuwe
economische structuur voor
Joegoslavië en zijn zes republie
ken ontwikkelen.
De vredesconferentie was vo
rige week opgeschort vanwege
het toenemende geweld in
Kroatië. De bijeenkomst kon
Een Roemeense mijnwerker heeft beslag weten te leggen op een kinderfiets, waarmee hij door de straten v
van de mijnwerkersopstand is veel grimmiger.
ACHTERGROND
DPA WENEN
Met duizenden verblijven de mijnwerkers
opnieuw in de Roemeense hoofdstad, maar
ditmaal om de regering angst aan te jagen.
Samen met de inwoners van Bukarest, die
ook hun twijfels hebben over de politieke
leiding, hebben de stakende mijnwerkers
duidelijk gemaakt hoe zwak de macht is
van hen die bij de jongste verkiezingen in
mei nog een tweederde meerderheid haal
den.
Al een dag nadat de mijnwerkers voor het
regeringsgebouw hun spierballen lieten rol
len wierp premier Petre Roman de hand
doek in de ring en trad met zijn regering af.
Hoewel zij naast de steun van de politie ook
kon rekenen op de bescherming van mili
tairen, was de politieke leiding blijkbaar
niet opgewassen tegen de druk van de
straat. De rekruten en jonge politieagenten
stelden zich aarzelend en lusteloos op te
genover de aanstormende demonstranten
opstelden. Van hen konden de autoriteiten
niet veel loyaliteit verwachten.
Het kabinet biedt nu aan een 'regering van
nationale opening' te vormen waarbij ook
de oppositiepartijen moeten worden be
trokken. Maar welke politieke groepering de
macht in het Victoria-paleis ook overneemt
ze zal dezelfde moeilijkheden krijgen.
Een commentaar van de Roemeense krant
Adervarul noemt de drie belangrijkste pro
blemen waar het land mee kampt: „de eco
nomische stagnatie, de slechte toestand van
Het is niet de eerste keer dat de Roe
meense mijnwerkers de straten van Bu
karest onveilig maken. Een jaar geleden
gaven zij gehoor aan een roep om hulp
van de Roemeense president Ion lliescu.
Met harde hand sloegen de mijnwerkers
toen een demonstratie neer van de op
positie die een democratischer regering
eiste.
de overheidshuishouding en de morele cri
sis, die hebben geleid tot een vertrouwens
crisis tegenover de machtstructuren."
Een inflatie van 170 procent, een snel afne
mend reëel inkomen, een groeiend aantal
werklozen, een daling in de produktie
Roemenië staat 21 maanden na de val van
het orthodox-communistische regime van
Ceausescu aan de rand van een bankroet.
De mijnwerkers hebben met hun stormloop
op Bukarest niet alleen de door voormalige
communisten voortgezette politieke leiding
in het land, maar ook het kwetsbare demo
cratische systeem aan het wankelen ge
bracht. Zij zijn daarbij niet eens de armsten
in Roemenië. In het tegendeel: hun lonen
zijn sinds de revolutie veel meer verhoogd
dan die van andere beroepsgroepen en zijn
bijna het dubbele van een gemiddeld inko
men. Van de 44 uur per week werken zij
nog maar dertig uur.
Maar voor de mijnwerkers is dat nog niet
genoeg. Zij willen betere werkomstandighe
den, moderne machines, compensatie voor
inflatie, de garantie dat de staatsmijnen
open blijven en een eigen gezondheidssys
teem. Zo luiden de officiële eisen van de
mijnwerkersvakbond.
Daarnaast is er aan de basis een blijkbaar
diepzittende wrevel over de liberalisering
van de prijzen, de eerste belangrijke stap
van de regering op de weg naar invoering
van een markteconomie. Toen de mijnwer
kers met gekaapte treinen naar Bukarest re
den plunderden zij onderweg winkels van
zelfstandigen. Daarnaast vernielden zij
spoorwegstations en molesteerden spoor
wegbeambten.
Het geweld van de mijnwerkers, wier vak
bond getoond heeft weinig af te weten van
de democratische spelregels, en het vanda
lisme tegen de eerste economische vernieu
wing, waarvan de gevolgen bij aanvang
pijnlijk kunnen zijn, laat weinig hoop voor
het zwakke plantje democratie in Roeme
nië.
De meer dan 50.000 stakende mijnwerkers
zijn waarschijnlijk niet de enige ontevrede
nen onder de 23 miljoen inwoners van het
land. „Laten we niet vergeten dat die onte
vredenheid niet alleen bij de mijnwerkers
maar onder de hele bevolking leeft. Een
volk dat bewust tot armoede is gebracht en
aan de rand van de vertwijfeling gedreven
is", waarschuwde de Roemeense krant Ro-
mia Liberia gisteren.
gisteren worden hervat, nadat
de strijdende partijen zondag
onverwacht een staakt-het-vu
ren afkondigden. De wapenstil
stand leek te houden, zodat her
nieuwd overleg zinvol was,
vond lord Carrington.
Hij noemde het staakt-het-
vuren broos, en zei het hoopvol
te vinden dat het overleg tussen
de presidenten van Kroatië
(Tudjman), Servië (Milosevic)
en de federale minister van de
fensie (Kadijevic) voortgezet zal
worden. De conferentie in Den
Haag kan nu in een hogere ver
snelling gebracht worden, zei
hij.
De werkgroepen zullen de
twee eerder ingestelde werk
groepen vervangen die een
minder vergaand mandaat had
den. Naast de economie zullen
de groepen zich bezighouden
met het probleem van de min
derheden. dat wil zeggen van de
bevolkingsgroepen die in ande
re republieken wonen (zoals
Serviërs in Kroatië). De derde
werkgroep houdt zich bezig met
de ontwikkeling van een nieuwe
politieke structuur voor Joego
slavië. Een coördinator zal het
werk van de groepen begelei
den.
Carrington hoopt dat rond 7
oktober, wanneer het 'moratori
um van Brioni' afloopt, Slovenië
en Kroatië niet zullen besluiten
de federatie alsnog te verlaten.
Op een conferentie werd in
Brioni afgesproken dat de twee
republieken tot 7 oktober hun
onafhankelijkheid zouden op
schorten.
ZAGREB DPA-AFP
Vijf dagen na het afsluiten van
de nieuwste wapenstilstand in
Kroatië, kwam het vannacht in
de Joegoslavische republiek op
nieuw tot sporadische gevech
ten. De Kroatische radio meldde
vanochtend dat de intensiteit
van de gevechten is afgenomen
in vergelijking met de voor
gaande dagen.
Het belangrijkste incident
deed zich voor in twee dorpen
bij Karlovac, een stad 50 kilo
meter ten zuidwesten van Za
greb. Daar kwamen volgens de
Kroatische radio vier mensen,
van wie drie kinderen, om bij
aanvallen met mortiervuur door
Servische guerrillastrijders. De
twee dorpen werden door twin
tig mortieren getroffen.
De bewoners van Pakrac,
Novska en Nova Gradiska, in
het westen van Slavonic, brach
ten de nacht door in de schuil
kelders nadat luchtalarm was
gegeven. De dorpen die zijn
omsingeld door Servische na
tionalisten en militairen van het
federale leger, zouden regelma
tig het doelwit zijn van raket-
aanvallen.
Het federale leger is met de
Kroatische autoriteiten over
eengekomen om de militairen
uit de kazeme in Vinkovci te
evacueren. De kazeme wordt
volgens het persbureau Tan jug
vandaag geëvacueerd. Het Joe
goslavische leger bereikte ook
overeenstemming over de te
rugtrekking van reservisten uit
de republiek Bosnië-Hercegovi-
De president van Tadzjikistan,
Rachman Nabijev, heeft giste
ren geweigerd af te treden on
der druk van demonstranten
die hem ervan beschuldigen de
macht te hebben gegrepen via
een communistische coup. „Ik
ben pas drie dagen aan de
macht en als ik hierna al aftreed
kan dit zo een eindeloos proces
worden", zei Nabijev.
Op het Bevrijdingsplein, voor
heen Leninplein, voor het parle
mentsgebouw in de hoofdstad
Doesjanbe werd gisteren voor
de vierde dag tegen Nabijev ge
demonstreerd, ondanks de door
het parlement afgekondigde
noodtoestand die openbare bij
eenkomsten verbiedt. Vijfender
tig demonstranten zijn woens
dag een hongerstaking begon-
NEW YORK GPD-AP
De Verenigde Naties hebben
zich neergelegd bij een 1 raaks
voorstel ter oplossing van het
conflict rond de 44 VN-inspec-
teurs die al drie dagen in Bagh
dad worden vastgehouden. Irak
heeft beloofd de inspecteurs
met al het verzamelde materiaal
te laten gaan, als zij een lijst te
kenen waarop alle documenten
en films die zij meenemen
staan vermeld.
De Amerikaanse VN-ambas-
sadeur Pickering zei dat de in
specteurs dat zullen doen. Pic
kering verklaarde dat de voor
zitter van de Veiligheidsraad
een brief heeft geschreven aan
de Iraakse regering waarin
wordt toegestemd in registratie
van de documenten, op voor
waarde dat deze gedurende de
registratie in bezit blijven van
de VN-inspecteurs.
Rolf Ekeus, de leider van de
speciale VN-commissie, schatte
dat het minder dan 24 uur zou
duren om een investaris op te
stellen. Kay zei vanochtend in
Baghdad dat voor het opstellen
van de lijst „hoogstens uren"
nodig zijn.
Gisteren werden in heel Irak
door de regering georganiseer
de demonstraties gehouden
waarbij de VN-inspecteurs
die kamperen op een parkeer
plaats in Baghdad werden
uitgemaakt voor spionnen. De
beschuldigingen waren met na
me gericht tegen David Kay, de
Amerikaanse leider van het
Inmiddels is in Washington
gisteren bekend geworden dat
het feit dat de inspecteurs wis
ten waar ze zoveel documenten
over Iraks atoomprogramma
konden vinden, te danken is
aan inlichtingen van een. moge
lijk twee Iraakse overlopers.
Zie ook pagina 2
