Binnenland
Bukman beveelt
onderzoek naar
wanpraktij ken
Hof: Pensioen 'zwarte
weduwe' toch te hoog
'Brandweer kan schade
milieu niet voorkomen'
Particuliere premie iets
omhoog voor studenten
Winkel mag
langer open
Stakingen van 24 uur bij tien bedrijven
Sara Lee/DE Utrecht
wordt actief in Azië
Zakenpartner eist van
oud-kamerlid 80.000
Rel bij PvdA aan vooravond congres
'Snel tekort oud papier'
Vrijdag 27 september 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALT AN ERDOGAN RONALD FRISARTfcfteO PATRICK VAN DEN HURK MARGOT KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Geen steun jongerenblad 'Primeur'
Het Bedrijfsfonds voor de Pers hoeft geen bijdrage van 800.000
gulden beschikbaar te stellen aan het jongerenweekblad Pri
meur. De Raad van State heeft gisteren het verzoek van uitgeve
rij Weekbladpers afgewezen om het bedrijfsfonds hiertoe te
dwingen. De Weekbladpers had het geld gevraagd voor extra
promotie-activiteiten voor het verliesgevende blad. Eerder liet
de directie van Weekbladpers weten te denken aan opheffing
van het jongerenblad als de gevraagde steun uitblijft.
Tien jaar geëist wegens moord
De officier van justitie bij de Utrechtse rechtbank heeft gisteren
tegen een 30-jarige Hagenaar en zijn 20-jarige vriend tien jaar
gevangenisstraf geëist voor de moord op een 33-jarige man in de
bossen van Voorthuizen. Het lijk van het slachtoffer werd op 5
juni van dit jaar door voorbijgangers gevonden. Hij was door
vier of vijf schoten om het leven gebracht. De twee hadden bei
de met het slachtoffer samengewoond. Beiden gaven gisteren
toe plannen te hebben gesmeed om de man van léven te bero
ven. Wie echt heeft geschoten, is nog onduidelijk.
Alexander definitief mee naar Japan
Het is nu zeker dat prins Willem-Alexander koningin Beatrix zal
vergezellen op het staatsbezoek in oktober aan Japan. Dat heeft
de Rijksvoorlichtingdienst vandaag meegedeeld. Willem-Alexan
der treedt op als vervanger van Prins Claus, die nog steeds
kampt nog met klachten van depressieve aard. Het staatsbezoek
zal van 22 tot 26 oktober plaatshebben en zich grotendeels in
Tokyo afspelen.
V D haalt bont uit collectie
Het grootwinkelconcem Vroom en Dreesmann heeft gisteren in
al zijn filialen jassen met een kraag van wasberebont uit de col
lectie gehaald. Dit gebeurde na kritiek van de actiegroep Bont
voor Dieren in Leeuwarden. Volgens directiesecretaris J. Lem
pers van Vroom en Dreesmann is er een pijnlijke vergissing be
gaan. Volgens hem verkoopt het bedrijf al sinds jaar en dag geen
bont meer. Lempers denkt dat een medewerker een fout heeft
gemaakt bij het bestellen van de jassen.
PTT komt met 'wandeltelefoon'
De PTT komt februari volgend jaar met een zogeheten wandel
telefoon op de markt. Vanuit 350 stations in ons land eerst
vooral geconcentreerd rond Amsterdam en Schiphol en bin
nen een straal van 150 meter kan van daaruit worden gebeld
met een toestelletje dat minder weegt dan twee ons. De PTT
heeft dit gisteren bekengemaakt bij de opening van de Efficiency
beurs in Amsterdam.
DEN HAAG ANP
F. Rost van Tonningen, de
'^varte weduwe' van de voor
malige NSB-topman, krijgt een
te hoog pensioen. Daarnaast is
de toekenning van het pensioen
'onregelmatig' geweest. Dat
heeft het Haagse gerechtshof
gisteren bepaald in een proce
dure die de Stichting Herwaar
dering Pensioenen NSB-Kamer-
leden en oud-verzetstrijders te
gen de Staat hadden aange
spannen.
Volgens het hof is bij de her
ziening van het pensioen in
1956, toen onder bepaalde
voorwaarden de zogenoemde
'diensttijddoortelling werd inge
voerd, ten onrechte de periode
mee gaan tellen tussen de dood
van Rost van Tonningen in 1945
én het moment waarop hij 65
zou zijn geworden. Er werd
daarbij van uitgegaan dat de
'NSB'er nooit ontslag had geno
men als kamerlid.
Volgens het hof heeft Rost
van Tonningen in 1941 echter
wel vrijwillig ontslag genomen,
door zich ondubbelzinnig op te
stellen achter de 'nieuwe orde'
van de Duitsers, waarin geen
plaats was voor de Tweede Ka
mer, en blijk te geven van een
diepe afkeer van het parlement.
Het hof acht het daarom aanne
melijk dat Rost van Tonningen
gee.n deel meer wenste uit te
maken van de Tweede Kamer.
Ook aanvaardde hij functies die
niet zijn te verenigen met het
kamerlidmaatschap.
Het hof verwerpt de stelling
van de eisers dat de weduwe
geen enkel recht op pensioen
zou hebben, ook niet over de
periode dat haar man in de ka
mer zat. Dat had volgens het
hof dan in 1950 moeten worden
beslist. De toekenning was vol
gens het hof echter wel 'onre
gelmatig'. De toenmalige wet
schreef voor dat de voordracht
voor het pensioen moest uit
gaan van de minister van finan
ciën, terwijl in dit geval de mi
nister van binnenlandse zaken
de voordracht heeft verricht.
De eisende partijen kunnen
nu met het arrest in de hand
naar de Tweede Kamer en daar
vragen om het pensioen te ver
minderen en het te veel betaal
de eventueel terug te vorderen.
Hun advocaat zei gisteren dat
zeker te zullen doen.
Commandanten pleiten voor beter materieel
tijd onbruikbaar voor de water
winning.
Bij een brand in een opslag
plaats van kunstmest in Nantes
in 1987 ontstonden zoveel gifti
ge stoffen, dat 39.000 mensen
moesten worden geëvacueerd.
Maar ook een op het oog 'gewo
ne' brand kan ingrijpende
milieugevolgen hebben. In
Woerden werd de bodem zwaar
verontreinigd door een brand in
een magazijn met huishoudelij
ke artikelen van kunststof.
De commandanten willen dat
gemeenten samen duur, maar
zelden gebruikt materieel voor
de bestrijding van milieuram
pen gaan aanschaffen. Zo kun
nen de lasten per korps beperkt
worden gehouden. Niettemin
moet volgens de commandan
ten ook de uitrusting van de
brandweer zelf worden verbe
terd, zodat branden met scha
delijke gevolgen voor het milieu
effectiever kunnen worden be
streden.
De brandweer heeft in het alge
meen onvoldoende middelen
om bij het bluswerk schade aan
het milieu te voorkomen. De
uitrusting schiet te kort en ook
aan de kennis over de milieuge
volgen van de bestrijding van
sommige branden ontbreekt
het een en ander.
Dat was een van de conclu
sies van een congres van de Ne
derlandse Vereniging van
Brandweercommandanten, dat
gisteren werd gehouden ter ge
legenheid van het driehonderd
jarig bestaan van de Haarlemse
brandweer.
Volgens de commandanten
kan een betrekkelijk 'gewone'
brand zich tegenwoordig zeer
snel ontwikkelen tot een
milieuramp. Bij de beruchte
brand bij Sandoz in Basel
stroomden in 1986 met het
bluswater massa's gif de Rijn in.
De rivier was daardoor enige
DEN HAAG GPD-A
Een commissie van deskundigen van buiten het ministe
rie van landbouw, natuurbeheer en visserij (LNV) moet
de vermeende wanpraktijken binnen het departement
gaan onderzoeken. De Tweede Kamer kon zich gisteren
vinden in dit voorstel van de verantwoordelijke minister
Bukman. De bewindsman kwam met het plan tijdens
een door het kamerlid Beckers (Groen Links) aange
vraagd spoeddebat over het functioneren van zijn minis
terie.
zond de minister de Kamer een
brief waarin hij alsnog punt
voor punt inging op alle be
schuldigingen. In alle gevallen
concludeerde Bukman dat die
onjuist waren dan wel in een
zodanig daglicht waren gesteld
dat „er suggesties werden ge
wekt die niet in overeenstem
ming waren met de realiteit".
De minister gaf toe dat de re
cherchedienst van de AID in het
verleden 24 feitenonderzoeken
heeft gedaan naar AID-perso-
neel en andere LNV-ambtena-
ren. Dat zal in de toekomst niet
meer gebeuren. Feitenonder
zoeken zullen door de Rijksre
cherche worden gedaan.
In één geval is in opdracht
van de rechter-
Aanleiding vormde een uitzen
ding van NOS-Laat over span
ningen binnen het ministerie,
met name binnen de Algemene
inspectiedienst (AID), en de
nogal laconieke reactie daarop
van Bukman. Bij NOS-Laat uit
ten verschillende ambtenaren
klachten, waarbij ondermeer
werd gesproken over 'intimida
tie' en het afluisteren van tele
foons. Inmiddels hebben deze
ambtenaren een brief van Buk
man gekregen met het verzoek
hun beschuldigingen waar te
maken.
In de Kamer schreef Bukman
zijn nogal laconieke reactie toe
aan het feit dat NOS-laat hem
algemene vragen had gesteld en telefoon afgeluisterd. Dat betrof
hem niet had verteld wat de fei
ten zouden zijn die uitgezonden
zouden worden.
Voor het debat van gisteren
echter geen AID'er. Volgens
Bukman mag de AID zelf geen
telefoons afluisteren. Dat moet
met behulp van de PTT en ge
beurt alleen in opdracht van
een rechter-commissaris.
Volgens de politie van Zwolle
hebben AlD'ers in het onder
zoek naar visserij fraude op Urk
echter wel telefoongesprekken
afgeluisterd van twee collega's,
die ervan werden verdacht in
formatie over controles door te
spelen. Dat gebeurde op het
Zwolse politiebureau. Eén van
afgeluisterde AlD'ers zou mede
op grond van de afgeluisterde
telefoontjes zijn ontslagen. De
ander ging na onderzoek vrijuit.
Van de telefoontaps werd
melding gemaakt in de rechts
zaak tegen de ontslagen AID'er,
in maart vorig jaar. Verslagen
van de afgeluisterde gesprekken
circuleren daarnaast in beperk
te kring op Urk. Ook daaruit
blijkt dat AlD'ers meeluister
den.
Juridisch gezien is er overi
gens niets mis met de praktij
ken van de AID. Het afluisteren
van de telefoongesprekken was
goedgekeurd door de rechter
commissaris van de rechtbank
in Zwolle, die het onderzoek
naar de visfraude leidde. Het ar
gument om AID-inspecteurs in
te zetten was simpel: zij waren
veel beter op de hoogte van het
reilen en zeilen in de visserijwe
reld dan de rijksrecherche.
Eén van de mooiste wandelroutes in Oost-Nederland wordt met vernieling bedreigd. Een 700-jaar oude dijk
bij de Gelderse plaats Voorst die door het gebied van het dijkvak De Poll-'t Schol loopt is volgens Rijkswa
terstaat bij hoog water niet stabiel genoeg. De dijk moet worden verstevigd. Hiervoor moeten 11.000 bomen
worden gekapt en sloten worden gedempt. Tegen de plannen van Rijkswaterstaat is inmiddels actie onderno
men. foto anp
DEN HAAG GPD
Een kamermeerderheid gaat
schoorvoetend akkoord met een
premieverhoging voor particu
lier verzekerden, om daarmee
de ziektekostenpremie voor stu
denten binnen de perken te
houden. Dat betekent dat met
ingang van 1 januari de collec-»
tieve, maar niet-verplichte stu
dentenverzekering een feit is.
Studenten die recht hebben
op studiefinanciering, kunnen
zich dan tegen een premie van
ten hoogste 700 gulden per jaar
particulier verzekeren. Zij krij
gen daarvoor dezelfde medi
sche voorzieningen als iemand
in het ziekenfonds.
Het premiebedrag van 700
gulden is volgens de verzeke
raars niet voldoende om de
werkelijke kosten te dekken.
Om het gat dat daardoor ont
staat te dichten, gaat de jaarpre
mie voor de andere particulier
verzekerden in 1993 met maxi
maal 12 gulden 50 omhoog. De
ze constructie verdient geen
schoonheidsprijs, vindt de
Tweede Kamer, maar de rege
ringspartijen CDA en PvdA
spreken van een aanvaardbaar
compromis.
In het regeerakkoord spraken
CDA en PvdA met elkaar af een
collectieve en verplichte ziekte
kostenverzekering voor studen
ten in te voeren. Er werd ge
dacht aan een premie van 455
gulden per jaar. Onder druk van
de verzekeraars en minister An-
driessen van economische za
ken zag Ritzen af van het dwin
gende karakter van de studen
tenverzekering.
De Tweede Kamer is gisteren
unaniem akkoord gegaan met
de wijziging van de winkelslui
tingswet. Winkels mogen in het
vervolg acht in plaats van vier
zondagen per jaar open zijn.
Verder mogen winkels nu door
de week tot half zeven open zijn
en op zaterdag tot zes uur.
De CDA-fractie stemde voor
de wetswijziging maar tegen de
wijziging van de PvdA-fractie,
die de verruiming van de zon
dagopenstelling mogelijk heeft
gemaakt. CDA-Kamerlid Schart -
man zei „teleurgesteld" te zijn
over de houding van de PvdA.
Het CDA stemde uiteindelijk
toch voor het hele voorstel, om
dat de partij niet meer wilde
treden in afspraken die minister
Andriessen van economische
zaken heeft gemaakt met het
bedrijfsleven, aldus Schartman.
Leden van de Industriebond FNV hielden vanmorgen de wacht bij de poort van de Volvo-vestiging in het Limburgse Bom. Volgens de bond gingen
daar 1850 werknemers in staking tegen de voorgenomen ingrepen in wao en Ziektewet. foto anp frits widdershoven
Ondanks tegenvallende actiebereidheid en
een reeks kort gedingen, breidt de Indus
triebond FNV de estafettestakingen uit te
gen de kabinetsplannen voor wao en Ziek
tewet. Bij zeker tien bedrijven wordt het
werk vandaag voor 24 uur neergelegd.
De Vervoersbond FNV en de AbvaKabo
zijn tevreden over de werkonderbrekingen
die gisteren een groot deel van het open
baar vervoer in stad en streek hebben ont
wricht. Het is niet uitgesloten dat volgende
week nogmaals werkonderbrekingen zullen
volgen. Vooral het personeel van het Rotter
damse vervoersbedrijf RET wil na het suc
ces van gisteren nogmaals de barricaden
op.
Hoewel rechterlijke vonnissen acties in
het spitsuur of langer dan twee uur verbo
den, voerden zo'n zesduizend chauffeurs in
het stads- en streekvervoer gisteren uitge
breid actie. De gemeente Amsterdam heeft
aangekondigd de gederfde inkomsten, die
worden geschat op 400.000 gulden, te zul
len verhalen op de AbvaKabo.
De Industriebond FNV breidt ondertus
sen de estafettestakingen uit. Vandaag
wordt het werk neergelegd bij onder meer
margarinefabriek Van den Bergh en Jurgens
in Rotterdam, Volvo Car in Born, Hollandia
in Krimpen aan den IJssel, scheepswerf Da-
men in Gorkum en vier bedrijven in Delfzijl.
De rechtbank in Utrecht bepaalde gisteren
in kort geding dat de aangekondigde acties
bij het Zuivelconcern Campina Melkunie
toelaatbaar zijn.
In de Rotterdamse haven zal volgende
week opnieuw massaal actie worden ge
voerd tegen de kabinetsplannen. Hoe de
acties eruit gaan zien en wanneer ze wor
den gevoerd, wilde de FNV-woord voerder
niet zeggen. De bonden hebben besloten
hun tactiek te wijzigen. Om te voorkomen
dat werkgevers naar de rechter stappen,
worden de stakingsacties niet meer vooraf
bekendgemaakt.
UTRECHT GPD
Sara Lee/DE, het vroegere Dou-
we Egberts, gaat het Verre Oos
ten, Australië en Latijns-Ameri-
ka veroveren. Het in Utrecht ge
vestigde onderdeel van de Ame
rikaanse Sara Lee Corporation
(SLC) heeft de leiding gekregen
over de divisie Pacific Rim,
waarin alle activiteiten in deze
regio's zijn ondergebracht.
Op dit moment wordt in Paci
fic Rim 300 miljoen dollar per
jaar omgezet. In het jaar 2000
moet de omzet tussen de twee
en drie miljard liggen. SLC zette
in totaal in het op 30 juni afge
sloten boekjaar 12,4 miljard
dollar om, waarvan Sara
Lee/DE ongeveer 3,4 miljard
voor haar rekening nam. Door
de nieuwe activiteiten wordt
Utrecht een stuk belangrijker
binnen de multinational.
Dit zei C. Boonstra, voorzitter
van de raad van bestuur, giste
ren tijdens de toelichting op het
jaarverslag. Sara Lee/DE denkt
het Verre Oosten en Australië te
kunnen veroveren door het
openen van nieuwe en het ko
pen van bestaande fabrieken.
Op dit moment heeft het bedrijf
al produktievestigingen in ze
ven Aziatische landen en in
Australië en Nieuw-Zeeland.
Sara Lee/DE is daarnaast
steeds actiever op de Oost-
europese markt. In het afgelo
pen jaar werd een belang van 51
procent verworven in de Hon
gaarse staatskoffiebrander
Compack. De koffie van Com-
pack ligt inmiddels als Douwe
Egberts in de winkel.
Verder wil Sara Lee/DE in
Tsjechoslowakije en in Polen
actief worden op de thee- en
koffiemarkt. Boonstra noemde
dat „een goede vingeroefening"
voor de stap naar de Sovjetunie.
„We willen daar niet vol en
thousiasme in een bad sprin
gen, zonder dat we weten of er
water inzit", aldus Boonstra.
DEN HAAG-HAARLEM ANP-JAAP SLUIS
In de PvdA is aan de vooravond
van het congres, morgen in
Nijmegen, een rel onstaan over
de vermeende couppoging door
vier partijleden. Fractievoorzit
ter Wöltgens ontkent de be
schuldiging van één van hen
opinie-onderzoeker De Hond
dat hij de voornaamste bron is
voor een verhaal over de actie
tegen Wim Kok in Elsevier deze
week.
Volgens De Hond wilde Wölt
gens via de publiciteit rond de
couppoging de positie van Kok
op het congres sterker maken.
De Hond, die de suggestie van
een coup overigens 'belachelijk'
noemt, maakte deel uit van een
viertal dat vernieuwing van de
PvdA van de grond wilde tillen.
De anderen waren oud-Pvda-
kamerlid Kombrink, de
econoom Bomh'off en oud-par
tijvoorzitter Van der Louw.
P. Fortuyn, buitengewoon
hoogleraar aan de Erasmus
Universiteit, betoogde gisteren
in Haarlem dat de PvdA geen
toekomst meer heeft. Het 'ar-
beideristische' deel van deze
partij zal ach afscheiden en
aansluiting zoeken bij Groen
Links. Het restant gaat dan sa
men met delen van de VDD en
D66, aldus Fortuyn.
De afdeling Haarlem van de
PvdA heeft gisteravond in meer
derheid voor het aanblijven van
Kok en de kabinetsplannen ge
stemd. De Haarlemmers zullen
morgen aandringen op een
snelle vervanging van de on
langs afgetreden voorzitter M.
Sint.
Kok krijgt morgen in elk geval
met twee moties te maken. De
afdeling Groningen schaart zich
weliswaar achter Kok. maar eist
in een motie essentiële aanpas
singen in de wao- en Ziektewet -
plannen, vooral voor de 'schrij
nende gevallen'. De PvdA-Rot-
terdam zal in een motie eisen
dat Kok niet de alleenheer
schappij krijgt bij de
wing van de partij.
H. van den Bergh, oude-kamer-
lid voor de PvdA, moet voor 1
oktober een bankgarantie van
80.000 gulden afgeven aan zijn
voormalige zakenpartner M.
Duyvestein. Dit advies kreeg hij
gisteren van kort-geding rechter
mr. I.C. van Dijk. Het bedrag is
een restant van een geldlening
die Van den Bergh nog steeds
niet heeft terugbetaald.
Pas als de oud-politicus de
bankgarantie afgeeft, zal het
loonbeslag dat Duyvestein heeft
gelegd op het salaris van Van
den Bergn bij Veilig Verkeer Ne
derland en het Haagse bedrijf
Alcatel worden opgeheven.
De advocaat van Duyvestein,
mr Th.C. van Schagen, vindt dat
Van den Bergh er „een bedroe
vende betalingsmoraal op na
houdt". In 1989 had zijn cliënt
een bedrag van 330.000 gulden
geleend aan een handels-BV die
Van den Bergh samen dreef met
een zwager. Het geld was be
stemd voor de aan- en doorver
koop van een partij boormachi
nes. Deze transactie mislukte.
Dit voorjaar heeft Duyven-
stein met Van den bergh een
schikking getroffen over de te
rugbetaling van de resterende
80.000 gulden. ,Als Van den
Bergh voor 1 oktober niet met
z'n geld over de brug komt, zul
len wij het loonbeslag handha
ven", aldus advocaat Van Scha
gen. Van den Bergh heeft in
middels aangekondigd dat hij
via kort geding het loonbeslag
ongedaan wil maken.
AMSTERDAM ANP
Over één tot twee jaar is het overschot aan oud papier in Neder
land verleden tijd. De invoer vanuit Duitsland en Amerika, die nu
nog voor een overvloed zorgt, zal geleidelijk afnemen, doordat deze
landen bezig zijn met een gestage uitbreiding van de recycling. De
ze verwachting spreekt ir. B. Sikma van papierproducent Parenco
uit in De Dagbladpers, het blad van de Nederlandse krantenuitge
vers. Sikma baseert zich op cijfers over de wereldmarkt voor oud
papier.
