'Spelen maakt het leven dragelijk'
REISBURO LEIDEN
Leuk en leerzaam
aardrijkskundespel
Een fascinerend
treinspel: 1835
HET GROOTSTE STATION
VOOR KLEINE TREINEN
Voor al uw winter-,
zon- en wintersneeuwreizen, natuurlijk naar:
ANVR
Leuk voor
de kleintjes
de tombe
Strain SpeelgoedspeciaIist
V^/
Pelikaanstraat 25 Leiden
Tel. (071 )-132222-132422
De hele wereld
bij u om de hoek
Vrijdag 27 september 1991
WAAR LIGT HONOLULU?
H
Hel verschil tussen
een iongen en een
man is de prijs van
zijn speelgoed. Dit
ietwat cynische
gezegde gaat
zeker op voor Rik
van Even, van
beroep
esuitvinder.
'opend
monnikenwerk",
zegt hij. De 46-
jarige Nederlandse
Belg bestreed met
het ontwerpen van
spellen met succes
de 'mid-life crisis',
die hij opliep door
zijn 'triviale
bestaan'als
geschiedenisle
raar. „Spelen is
nabootsen van de
werkelijkheid. Het
maakt het leven
dragelijk.
CLOWNTJE HUILT,
CLOWNTJE LACHT
Het is niet eenvoudig om voor kleine
kinderen (vanaf een jaar of drie) een spel te
bedenken dat zowel zij als hun (groot)ouders
met plezier spelen. Maar met het nieuwe
Clowntje lacht, clowntje huilt is Jumbo daar
goed in geslaagd.
Het spel is kleurrijk, stevig, simpel en duurt
niet langer dan 10 a 15 minuten. Op tafel
komt een standaard te staan met twee
clownsgezichten: een lachend en een hui
lend. Daar tussenin, aan de bovenkant, zit
een soort trechter. Het spelertje dat aan de
beurt is pakt uit een ondoorzichtbare zak
een willekeurig fiche en gooit dat in de
trechter. Valt het uit de huilende clown, dan
is de beurt voorbij. Maar glijdt het uit de la
chende mond, dan mag het kind zijn pion
op het kartonnen speelbord verplaatsen
naar het vakje dat dezelfde kleur heeft als
het gevallen fiche. Bovendien mag dan nog
een fiche worden gepakt.
Degene die als eerste zijn pion aan de finish
krijgt, wint het spel. De wijze waarop de fi
ches uit de clowns vallen is niet te beïnvloe
den.
Dit is een eenvoudig, vrolijk uitgevoerd ge-
luksspel, waarmee de kleintjes ook spelen
derwijs met kleuren leren omgaan. De ad
viesprijs is 29,95.
Tal van spellen, worden aangeprezen als
'leuk en leerzaam', maar vaak zijn ze het
geen van beide. Een uitzondering op deze
regel vormt Waar ligt Honolulu?, dat van
het spellenpanel een zeer hoge waardering
kreeg.
Honolulu gaat over aardrijkskunde. Spelen
derwijs worden de twee tot vier deelnemers
op kennis getest, waarbij ook kan worden
gegokt. De kern van het spel bestaat uit 157
kaarten met daarop zowel de naam van een
land als een algemene vraag over die natie.
In elke beurt wordt een vraagkaart op tafel
gelegd. Vervolgens moeten de spelers min
stens drie en maximaal vijf vragen over dat
land beantwoorden.
Voor elke vraag is op het kartonnen speel
bord een vak gereserveerd. Onder- elk vak
staan vier cirkels. Elk van de spelers (twee
tot vier) legt een fiche van zijn kleur neer op
elke cirkel van de vakken waarvan hij het
antwoord denkt te weten. De antwoorden
moeten vervolgens worden opgeschreven.
Zodra iedereen heeft ingezet, worden de
juiste antwoorden bekend gemaakt. Wie
een juist antwoord heeft gegeven, krijgt zijn
inzet verdubbeld. Een fout antwoord bete
kent een fiche kwijt.
Doel van Honolulu is om zogeheten kennis
stenen te vergaren. Winnaar wordt degene
die daar als eerste drie van heeft. Vijf juiste
antwoorden in één beurt geven een kennis
steen, of vier goede antwoorden plus een
groot fiche (gelijk aan 10 gewone). Je kunt
zelfs proberen om bij drie juiste antwoor
den een kennissteen te bemachtigen. In dat
geval moet je èn een groot fiche inleveren
en een extra vraag goed beantwoorden. Die
vragen staan op 47 aparte kaartjes, twee per
kaart.
Het panel heeft Honolulu met veel plezier
gespeeld. Zowel de oudere kinderen (die
vanaf 12 14 jaar
kunnen meedoen)
als de volwassenen
beseffen voortdu
rend dat ze eigen
lijk heel weinig van
de wereld weten.
Met z'n vieren
duurt een spel ruim
een uur; het aantal
vraagkaartjes is vol
doende voor heel
wat avonden ken-
nisverrijkende spel-
pret. Het zeer ver
zorgd uitgevoerde
spel werd bedacht
door Ravensburger.
Adviesprijs 58.
Bij een kleine groep ingewijden zijn
Engelstalige spoorwegspellen als 1829 en
1830 een begrip. Een soortgelijk spel is nu
ook verschenen onderdenaam 1835, met
een Nederlandse vertaling. Het duurt vijf a
zes uur waarbij niemand zich ook maar
een moment verveelt.
Zoals de titel aangeeft, speelt 1835 zich af in
de eerste helft van de vorige eeuw, toen de
eerste stoomtreinen hun intrede deden. Het
opklapbare kartonnen speelbord toont de
kaart van Duitsland, met daarop zeshoekige
vakjes. Sommige zijn bedrukt, maar de
meeste niet. De spelers (drie tot zeven, van
af 16 tot 18 jaar) zullen tijdens het spel het
bord geleidelijk volbouwen met spoorlij
nen. Want alleen door treinen naar zo veel
mogelijk stations te laten lopen wordt veel
geld verdiend en dat is het doel van 1835.
Bovendien wordt er voortdurend in aande
len gehandeld. Naast treinspel is 1835 ook
een beursspel.
Investeren
De spelregels zijn zeer uitgebreid (20 pagi
na's) en bevatten een op het eerste gezicht
duizelingwekkende hoeveelheid informatie.
Ze zijn echter helder geformuleerd, en wie
eenmaal aan het spelen slaat, merkt dat
1835 niet overdreven gecompliceerd is.
Elke beurt bestaat uit een aantal fasen.
Eerst worden aandelen gekocht en ver
kocht, daarna vindt de zogeheten bedrijfs-
ronde plaats. Daarin leggen de spelers voor
hun maatschappijen spoortegels, laten trei
nen rijden, incasseren het daarmee ver
diende geld en, schaffen desgewenst nieuwe
locomotieven aan.
Investeren is absoluut essentieel, want op
gegeven momenten worden verouderde lo
comotiefmodellen uit het spel genomen
en wie dan geen materieel meer heeft, zit in
de problemen.
De Duitse en Engelse versies van 1835 wer
den zeer lovend beoordeeld en ook de Ne
derlandse verdient veel lof. Dit is een fasci
nerend spel waarmee de tijd vliegt. Het
werd hier uitgebracht door 999 Games, dat
het via een beperkt aantal winkels distri
bueert.
Inlichtingen: 999 Games, (020) 6445794.
Prijs 99,50.
SPELLETJES UITVINDEN IS MONNIKENWERK
JULES HEZEMANS
Meer dan honderd spelletjes staan opgesta
peld in zijn bijkeuken in Turnhout. Zijn ei
gen creaties liggen er niet tussen. Deze
bonte verzameling tweedehandsjes kocht
hij niet voor het spel, maar voor de inhoud
van de dozen; kaarten, dobbelstenen, pion
nen en briefes papiergeld. „Die kan ik ge
bruiken voor mijn eigen ontwerpen."
Op een middag in 1983 speelde hij met zijn
tienjarige zoon 'Monopoly'. Oersaai vonden
ze het, zo met z'n tweeën. In een hoogirjpe-
dige bui verklaarde Van Even dat hij dan
maar zelf een spel zou ontwerpen. Na veel
aandringen kwam het er een half jaar later
ook, een bordspel voor twee spelers onder
de naam 'Houtworm'. „Het bedenken-van
het spel bleek een uitdaging, ik moest heel
erg creatief zijn. Het verzinnen van allerlei
regeltjes, dat rommelen met papier en inkt,
dat gaf e
voldoening."
Leerzaam
Voor Van Even ging er een wereld open. Als
jongetje had hij nooit gespeeld. „Ik leed aan
een soort faalangst. Ik was bang om me te
laten kennen, moest me altijd maar bewij-
In het spel hoefde dat nu juist niet. „Winst
is niet het belangrijkste. Spelen traint de so
ciale vaardigheden. Spel is ernst, maar er zit
geen belang achter. Je leert verliezen zon
der het zwaar op te vatten. Valsspelers wor
den door de anderen meteen bestraft." Vol
gens Van Even heeft het spel ook pedagogi
sche waarde: „Er is aangetoond dat kinde
ren die veel spelen, later socialer zijn en be
ter en sneller leren".
Behalve de spelletjes liggen in de bijkeuken
ruim honderdvijftig spelideeën van Van
Even. „De helft is puur brandhout, maar ik
gooi ze niet weg. Sommige ideeën of the
ma's kan ik in een volgend spel bij elkaar
zetten. Gemakkelijk is zo'n ontwerp niet.
Het is monnikenwerk. Je doet op zijn minst
een paar weken over het bedenken uit uit
werken van een spelletje. Allerlei ideeën
malen door je hoofd, je bent absoluut niet
meer aanspreekbaar. Het vreemde is dat je
die broeikas niet eens uit wilt. Het werk is
een vorm van purisme. Je moet niet te snel
denken dat een spel goed is."
Een spel moet aan meer eisen voldoen dan
alleen maar 'leuk' zijn, vertelt de Belg: „Ik
heb er zo'n vier jaar over gedaan om te le
ren hoe je je spel moet verkopen. Je moet
het naar de juiste fabrikant brengen, naar
de juiste redacteur en op de juiste tijd. De
naam en het uiterlijk spelen een belangrijke
rol, net als de prijs. Als je een prachtig spel
ontwikkelt maar het kost de klant honderd
vijftig gulden, zal geen fabrikant eraan wil
len beginnen."
Van de hand van Van Even zijn inmiddels
vier spellen verschenen. Vertederd haalt hij
zijn eersteling boven tafel, Murphy geheten.
Het is een detectivespel, waarin alles draait
om de erfenis van een zekere McCoin. De
spelers treden op als speurders van het bu
reau Murphy, die de erfgenamen moeten
opsporen.
Striptease
Zijn laatste aanwinst heet 'Party Time'.
„Dat is een striptease-spel. Ik had verwacht
dat Ravensburger dat spel zo nooit op de
markt zou brengen. Ze zijn daar zo braaf."
Op de doos staat zelfs zijn naam vermeld:
„Dat begint steeds meer een gewoonte te
worden bij de goede spellen. Voor de klant
maakt het niets uit, maar het is goed voor
de naamsbekendheid binnen het wereldje
van spellenmakers en fabrikanten."
Binnenkort verschijnen nog zeker vier spel
len op de markt. Met die hoeveelheid is hij
een van de weinige professionele spellen-
uitvinders binnen de Benelux. In Duitsland
lopen echter zo'n driehonderd professione
le 'game inventors' rond. Daarnaast hebben
landen als Frankrijk, Amerika en Japan vele
tientallen 'grote jongens'.
Van Even ziet zijn collega's regelmatig op
beurzen. Het gros mag hij erg graag, maar
de concurrentie is moordend: „Er is veel
plagiaat. Ik weet zeker dat er nu al zes spel
len van mij zijn gejat. Daar komt er elk jaar
weer eentje bij. Maar je kunt er bijna niets
tegen beginnen. De regelgeving binnen Eu
ropa is te zwak."
Rijk denkt Van Even niet van te worden van
zijn spelletjes. „Het is zeker geen vetpot, al
denken veel mensen dat misschien. Van
een spel worden in Europa gemiddeld 6000
exemplaren verkocht. De auteur krijgt daar
voor ongeveer vijf tot zeven procent van de
fabrieksprijs. Een spel van zestig gulden be
tekent voor de bedenker ongeveer een gul
den per verkocht spel."
Van Even geeft daarom nog steeds halve
dagen les. Hij hoopt binnen twee jaar de
geschiedenisboeken
voorgoed dicht te
kunnen klappen.
„Een professioneel
spellenontwerper
moet toch wel min
stens tien spellen op
de markt hebben, an
ders kan hij er niet
van leven. Of hij
moet een klapper
maken, zoals de ku
bus van Rubik of
Risk."
Nederland stond lan
ge tijd bekend als een
spelletjesminnend
land. Onder invloed
van de televisie is dat
beeld goeddeels ver
dwenen. De spelle
tjesmakers moeten
echter de hand ook
in eigen boezem ste
ken, vindt Van Even:
„Veel spellen worden
gemaakt rond een
paar bekende karakters. 'The A-Team' bij
voorbeeld, of het WK-voetbalspel. De goede
niet te na gesproken, maar zoiets is geen
goed spel, maar een verzameling hete lucht
met wat kenmerken van een spelletje. Het
is puur voor het geld gemaakt, en kan niet
lang boeien. Na twee keer spelen gaat zo'n
doos ook meestal naar de zolder."
Van Even merkt echter het laatste jaar -„ge
lukkig"- een kentering op. Spellen worden
ook niet meer vooral voor de kinderen ge
kocht. Juist de moeilijke spellen mogen zich
in een'toenemende belangstelling verheu
gen. „Zoiets als Diplomacy is een heel taai
onderhandelingsspelletje. Maar het ver-
„We gaan langzaam aan landen als Amerika
en Frankrijk achterna. Daar is het spel weer
helemaal terug. Stelletjes gaan niet meer
naar het café, maar zitten thuis te spelen..."
Uniek in de regio Leiden
Alle merken miniatuur-treinen
De Kempenaerstraat 77
2341 GJ Oegstgeest Tel. 071 - 172977
REIS ADVIESBURO
