Van medische apparatuur
tot horloges en verlichting
Verlichting: heel persoonlijke keuze
Acht hoofdpunten
bij meubels kopen
u
Breestraat 139 Leiden Tel. 071 -130432 Design kollektie in eigentijdse verlichting en meubelen
Vrijdag 27 september 1991
N
27
inaber/Peters/Krouwel. industrial design zo luidt de officiële naam van het Leids ontwerpbureau, dat op de
'Hannover Messe'dit jaar niet minder dan acht onderscheidingen in de wacht sleepte voor diverse ontwerpen.
Dne van de acht kregen het predikaat 'sonderauszeichnung', hetgeen betekent dat deze drie tot de beste in
één van de 14 produktgroepen behoren. De ontwerpen zijn opgenomen in belangrijke musea, zoals in het
Museum of Modern Art in New York, het Stedelijk Museum in Amsterdam. Museum Boymans van Beuningen
in Rotterdam, die Neue Sammlung in München en niet op de laatste plaats het Design Museum Londen
Bruno Ninaber krijgt nog rode oortjes als hij denkt aan het succes op de Hannover Messe'.
LEIDS INDUSTRIAL DESIGN BUREAU BEKROOND OP 'HANNOVER MESSE'
INEKE VAN DER MEER
In 1985 starten Bruno Ninaber, Wolfgang
Peters en Peter Krouwel met hun ontwerp
bureau. Ninaber heeft de academie voor
beeldende kunst gevolgd. De andere twee
de Technische Universiteit in Delft. Van de
25 medewerkers, die het bureau telt hebben
er 12 ook op de Technische Universiteit ge
zeten. Van de overigen, zoals de modelma
kers, de grafissche ontwerpers en onstruc-
teurs hebben de meeste een HBO-opleiding
achter de rug.
Het bureau staat zowel in Nederland als
Europa hoog aangeschreven. Opdrachtge
vers als Siemens, de PTT, Randstad en Delft
Instruments maken regelmatig gebruik van
de diensten van het bureau. Het geheim
van hun succes is, volgens Ninaber, dat zij
veel know-how in huis hebben en een heel
breed scala aan ontwerpen kunnen leveren.
„We hebben een ziekenhuisbed ontworpen.
Daaraan is een uitgebreid pakket van eisen
verbonden. Het bed moet tot op 20 centi
meter hoogte kunnen zakken en net zo
makkelijk tot een hoogte van 90 centimeter
boven de grond worden gebracht. En het
moet toegankelijk zijn voor het verplegend
personeel, zodat ze niet 5 minuten nodig
hebben om bij een patiënt te kunnen ko
men, die moet worden gereanimeerd. We
hebben een uniek systeem ontworpen dat
hoge ogen heeft gegooid."
De ontwerpen Ninaber/Peters/Krouwerl lo
pen uiteen van PTT-brievenbussen, veilige
kinderzitjes, koffers, een elektronisch ge
stuurd apparaat voor diabetici, een labora
torium, glazen, meubilair, verlichting, hor
loges en munten, zo laat een brochure zien.
Het is een kleine greep uit een waslijst,
maar hoe complex een elektronisch appa
raat ook is, het instrument is makkelijk in
gebruik.
Daartoe hebben de medewerkers ook een
goed geoutilleerde ruimte. Er zijn ontwerp-
studio's. De werknlaats waar modellen met
de hand worden gemaakt op ware grootte,
laat wat machine betreft niets te wensen
over en de donkei e kamer voor de grafische
ontwerpers mag er zijn. Een stukje tech
nisch vernuft is dat schetsen en tekeningen
op de computer verder worden uitgewerkt.
Dat opdrachtgevers steeds weer bij het ont
werpbureau op de stoep staan komt omdat
er kwaliteit wordt geleverd. Ninaber schets
de werkwijze. „De opdrachtgever komt met
een program van eisen. Wij geven com
mentaar en zonodig aanvullingen. Vervol
gens maken wij schetsen en modellen op
ware grootte, want een schets op papier
geeft vaak onvoldoende inzicht. Daarna be
gint de produktievoorbereiding, dan wordt
het ontwerp uitbesteed en de laatste fase is
de fabricage. Daarbij wordt het hele proces
door ons gecontroleerd. Ook als het ont
werp naar de fabrikant gaat, kijken we over
hun schouder mee. Wij voelen ons en zijn
verantwoordelijk voor het eindresultaat.
Doe je dat niet, dan raak je misschien 80
procent van je klanten kwijt. Nu houden we
ze en krijgen er nieuwe opdrachtgevers bij."
De ontwerpen van NPK vallen op door hun
eenvoud en gebruikersgemak. „Heel af en
toe is een produkt frivool, maar meestal is
het bescheiden zonder opsmuk. Het gaat
vaak om professionele bedrijfsgoederen.
Daarin is geen sprake van trends. Op
drachtgevers, die iets trendy's willen klop
pen niet bij ons aan."
Naast grote klanten, werkt het bureau ook
voor kleine opdrachtgevers. Zo wilde ie
mand een elektronische waterpas. Men
ging aan de slag en er is een apparaat uitge
rold dat piept als de zaak recht zit. Er hoeft
dus niet meer te worden gelet op de bubbel
in het ini. Iden van de waterpas. „We maken
produkten in series van 100.000, maar ook
van 50 stuks
Aanvankelijk dachten Ninaber, Peters en
Krouwel dat zij hun eigen specialiteiten
binnen het bureau zouden inbrengen. In de
praktijk bleek dat niet het geval. Wel heeft
ieder zijn eigen voorkeur. De één houdt
zich bezig met de organisatorische kant, de
ander met de details. „Eigenlijk is het zo dat
niet wij drieën de touwtjes in handen heb
ben maar het hele team. Eén van ons
neemt een opdracht aan en formeert dan
een groep om zich heen. die zich ermee be
zig gaat houden. Je hebt een kern van 3
man en dan een kring met onze rechter
handen, de ontwerpers en vervolgens de
service-verlening oftewel de constructeurs,
grafische vormgevers en fototgrafen."
Het bureau heeft (nog) geen last van con
currentie. Wel gaat het drietal ervan uit dat
industrial designer een opkomend beroep
is. „We proberen inspirerend te zijn binnen
onze club. We informeren ons door veel
vakliteratuur te lezen en we zijn zeer inven
tief. al zeg ik het zelf. Wat de opdrachtgever
van ons vraagt is visie en die hebben we.
Het is een soort prikkel, die we hebben en
zullen houden. Een meubelsysteem dat wij
ontwerpen functioneert over 10 jaar nog."
Bruno Ninaber:
„Van de eerste stap
tot en met de laatste
stap zijn wij bij het
ontwerp betrokken,
zo ook bij de
brievenbus."
FOTO JAN HOLVAST
Doe in de
showroom alsof u
thuis bent en ga
eens lekker
'hangen'.
FOTO GPD
eubels kopen is een
kwestie van veel kijken, keuren
en kritisch blijven. Want als een
fauteuil of bank eenmaal in je
kamer staat, en hij bevalt niet,
dan zit je jaren met verdriet.
Ruilen is meestal niet mogelijk
omdat de meeste meubels
tegenwoordig op bestelling
(nadat je zelf de kleur en de
bekleding hebt gekozen) worden
gemaakt. Om u een beetje op
weg te helpen geven we hier acht
'punten'aan om in uw
achterhoofd te prenten wanneer
u aan een meubelspeurtocht
begint.
THEA WAMELINK
Spreekt de vormgeving u echt
helemaal aan? Kijk kritisch naar
de lijn, de (combinatie van) ma
terialen en de stijl.
Let op zithoogte, zitdiepte en
vering, en houd rekening met
het feit dat de eisen op dit ge
bied veranderen met de levens
fasen.
Kunt u in fauteuil of bank niet
alleen prettig zitten, maar ook
lui liggen, zoals u dat thuis ge
woon bent? Is zitten, liggen en
luieren eveneens afgestemd op
de overige huisgenoten? Ga in
de showroom 'proefzitten', zon-
der overjas, en simuleer huisge
drag, dus ook eens lekker 'han
gen'.
Is de prijs-kwaliteitsverhou-
ding in evenwicht (dus: krijgt u
waar voor uw geld) en ligt de
prijs binnen uw budget?
Passen de meubels wat afme
ting betreft in uw woonruimte
Meet de kamer op en maak
daarvan liefst een plattegrondje
op schaal. Een goede woningin
richter is meestal wel bereid de
situatie bij u thuis te komen op
nemen, zodat hij u een goed ad
vies kan geven.
Let vooral ook op het volume
effect van de meubelen. In de
showroom lijken ze meestal
kleiner dan in het gemiddelde
wooninterieur.
Kies voor bekledingsmateriaal
dat bij u en uw huiselijke om
standigheden (kinderen, huis
dieren) past.
Wees kieskeurig wat de kleur
keuze betreft. Vergelijk de be
kleding van de meubelen die u
op het oog aanstaan heel zorg-
vuldig met de reeds in uw inte
rieur aanwezige kleuren, van
vloerbedekking, gordijnstoffen,
wandbekleding, enz. Vraag de
woninginrichter om stalen mee
naar huis te mogen nemen. Ga
niet op uw impulsieve gevoel af,
dat kan bedriegen.
V erlichting is vaak een sluitpost op de
begroting. Als mensen een huis inrichten,
gaat de eerste aandacht naar
vloerbedekking, gordijnen en meubels. De
lampen,...ach dat komt wel.
„Dat klopt", zegt C. Hiemstra 20 jaar lang
ontwerper voor Lumiance en nu leider van
de ontwerpafdeling. "Bovendien 'verhuist'
verlichting heel vaak. Vind men die niet
meer passen in de woonkamer, dan gaat de
armatuur gewoon naar de de slaap- of
hobbykamer.Dat Hiemstra het hier niet
mee eens is, zal duidelijk zijn.
HENRIETTE VAN DER HOEVEN
Maar hij zegt wel: „Het kiezen van verlich
ting en waar dat licht vandaan komt, is een
heel persoonlijk zaak. Je kunt niet zomaar
een verlichtingsadvies geven. Voor een
goed advies moet je op de eerste plaats de
smaak van de mensen kennen. Hoe hebben
zij hun huis ingericht? Welke kleuren zijn
gebruikt? Ja, dat laatste wordt vaak onder
schat maar de in de ruimte gebruikte kleu
ren spelen ook een rol bij de keuze van ver
lichting. En zeker zo belangrijk is de vraag
wat willen ze bij die verlichting doen."
„Een voorbeeld: als je verlichting boven de
eettafel kiest, adviseer ik, verlichting nemen
waarvan je de lichtsterkte kunt instellen.
Een gezellig etentje vraagt om heel andere
licht dan een spelletje doen."
"Je behoefte aan licht kan ook veranderen.
Als je ouder wordt, en aan een leesbril toe
bent, zul je ook meer licht nodig hebben
om te lezen of te handwerken."
Maar ook als je als consument ongeveer
weet wat je wilt, blijft het kiezen van ver
lichting een precaire zaak. Wat de keuze
nog bemoeilijkt is de plaats waar de licht
punten zijn aangebracht. Die blijken in veel
gevallen precies op de verkeerde plek te zit
ten. En al is daar met een beetje creativiteit
wel uit te komen, echt ideaal wordt het bij
na nooit.
Het mooiste zou zijn als je een proefopstel
ling zou kunnen maken. Soms is dat met
een zaak best te regelen maar dan nog gaat
het om staande en hangende lampen, wie
gaat inbouwen zit er echt aan vast.
„Het is in Nederland niet echt goed gere
geld, vindt Hiemstra. „Je zou eigenlijk het
Belgische systeem moeten hebben. Daar
kun je met je wensen naar de groothandel.
Zij maken - uiteraard tegen betaling - dan
een belichtingsplan voor je."
Wie en waar
Het ontwerpen van verlichting is geen een
voudige zaak, want met het neerzetten van
een mooie vorm ben je er nog lang niet.
Hiemstra: „Als ontwerper moet je je altijd
afvragen voor wie maak je de lamp en voor
welke omgeving. Als je inbouwsystemen
ontwerpt moet je ook rekening houden met
degene die het moet installeren. Je moet je
afvragen of het gemakkelijk is schoon te
houden en of de lamp snel en gemakkelijk
verwisseld kan worden en vooral of alles
veilig is."
Voor de praktische kanten van verlichting
kan Lumiance bogen op een ervaring van
ruim vijfitg jaar. Ervaringen opgedaan bij
het ontwerpen verlichting voor grote ge
bouw (projektverlichting) werden aan het
aan het eind van de jaren vijftig, verwerkt in
moderne verlichting voor de consument.
En met die belangstelling van de consu
ment voor moderne verlichting, moesten de
ontwerpers nog scherper op het veiligheids
aspect gaan letten. Hiemstra: „Wij proberen
het voorspelbare 'misbruik' van onze ver
lichting te interpreteren. En dat misbruik
variëren van omvallen tot verkeerd
Zo gaat bijvoorbeeld onze staan
de lamp Alto uit als hij omvalt."
Mensen vragen zich maar heel weinig af of
een produkt veilig is, is de ervaring van
Hiemstra.
Halogeen
Als voorbeeld noemt hij de zo populaire ha
logeen-verlichting, die is ontstaan uit het
lampje van de diaprojector. Om deze lam
pen te kunnen gebruiken moet een trans
formator worden ingebouwd, die hoog
spanning omzet in laagspanning. Een vei
ligheidstransformator zeggen ze bij Lumi
ance, die is wel duurder maar absoluut vei
lig. Een symbooltje op lamp geeft aan welke
transformator is gebruikt, want al valt uit de
prijs wel jets af te leiden, het is belist geen
garantie voor de veiligheid.
Ook mag de buitenkant van de armatuur
niet onder stroom komen te staan, want dat
kan gevaarlijke situaties opleveren.
Bij Lumiance vinden ze dat alle halogeen
lampen voorzien moeten zijn van af-
schermglas. Ten eerste om het schadelijke
UV-licht er uit filteren maar ook om een
ramp te voorkomen als het lampje - wat ge
lukkig zelden voorkomt - mocht ontploffen.
En tenslotte mag materiaal waarvan de ar
matuur is vervaardigd niet in brand raken,
smelten of de warmte te veel geleiden. „Wij
gebruiken bijvoorbeeld voor onze inbouw-
armaturen een zelfdovende kunststof, een
materiaal dat ook in vliegtuigen wordt ge:
bruikt," zegt Hiemstra.
Ondaqks dat de keuringseisen voor halo
geen steeds strenger worden zijn er volgens
Hiemstra nog veel onveilige produkten op
de markt. Zijn advies aan de consument is
dan ook: koop een merkartikel, dan kun je
ten minste verhaal halen als er iets misgaat.
91
UCHT&INTERIEUR
