Leven en wonen
Tijd om voorjaarsbloeiers te planten
Drie weken bij V D
'Imported from Holland'
Bevroren schouder
Beer Bericht
Maandag 23 september 1991 Redactie: 023-150263 HENRJETTE VAN DER HOEVEN Vormgeving: HANS BOEZEUJN 1 3
NIEMAND IS zieker dan de man die MAN EN VROUW de liefde, wat is
ziek is op zijn vrije dag. dat alles? Een stop en een fles.
BILLVAUGHAN JAMES JOYCES
Nimmer zal ik weten hoeveel lezers zich de
raad om zelf te zaaien ter harte hebben ge
nomen. Ik heb het nu over één- en tweejari
ge planten, zoals muurbloemen, vergeet-
mijnietjes, vingerhoedskruid, viooltjes enz.
Al dat goed dat zoveel kleur en geur geeft
aan de tuin als we tijdig aan zaaien en plan
ten denken. Degenen die aan de slag zijn
gegaan, zijn nu de trotse bezitters van groe
ne rozetten goed gewortelde plantjes, waar
aan in de verste verte nog geen bloem te
bekennen is.
Dat is ook goed. De bloemen verwachten
we in het voorjaar, alleen de voorbarige
viooltjes willen ook in de herfst en tijdens
de zachte winter een beetje bloeien, de an
dere soorten laten het afweten tot hun tijd
daar is.
Menigeen denkt ten onrechte dat we deze
planten het best in het voorjaar op de be
stemde plaats kunnen zetten, maar dat
klopt niet. De grond is dan te koud, ze zijn
al flink beworteld en hebben moeite om
zich aan de grond te hechten. Planten we ze
nu, in de herfstwarme grond, dan zullen de
wortels zich gemakkelijk hechten en tijdens
een zachte herfst en winter groeien de plan
ten nog flink door.
Als het dan gaat vriezen is het even schrik
ken. Het lijkt of ze eraan gaan. Niets is min
der waar. De wortels blijven intact en eer
we het weten groeien de planten weer door.
Eventueel kunnen we ze tijdens vorst ook
een beetje afdekken met groene takken.
Niet noodzakelijk, maar we houden dan wel
mooiere planten.
Vergeet vooral niet om voor het planten een
flink ruim plantgat te maken, altijd ruimer
dan het wortelgestel van de nieuwkomer.
Vul het plantgat op met goede compost of
potaarde, druk stevig aan en vergeet vooral
niet om te gieten.
Ja juist, ook als het regept!
De plens water uit onze gieter helpt name
lijk mee om de aarde goed tussen de fijne
wortels te spoelen, zodat deze zich gemak-
Een eethoek, ontworpen door Jan des Bouvrie.
Chinees schilderen
WETEN WAARD
Brekende nagels kunnen worden voorko
men door een goed uitgebalanceerde voe
ding.
Vooral gelatine en kalk zijn belangrijk voor
de nagels.
Het geregeld gebruik van gelatine geeft, in
dien tenminste drie maanden volgehouden,
vaak een gunstig resultaat.
-V Een beetje gewone gezichtsspoeder op
een zeemleren lapje is nog steeds het beste
middel om nagels te polijsten.
Het voordeel van polijsten boven lakken is
dat men de nagel niet afsluit van de lucht.
Bovendien beschadigt nagellak heel gemak
kelijk en moet daarom vaak binnen korte
tijd vyeer verwijderd worden met een rem
over die niet goed is voor de nagels.
Rode handen knappen een heel stuk op
als je ze inwrijft met een papje van kruimi-
ge aardappels, eventueel zacht gemaakt
met wat melk.
Breng een dikke laag van de pap op de han
den en laat dit zeker 20 minuten zitten.
Herhaal deze behandeling een paar keer.
De Chinese schilder Wu Park geeft vanaf 13
maart op uitnodiging van de Vriendschaps
vereniging Nederland - China schildercur
sussen. Op deze cursus komt het schilderen
op papier, tegels, zijde, vazen en potten aan
bod. Ook het calligraferen van Chinese ka
rakters kan worden geleerd. Tien lessen
kosten'165 gulden. De lessen worden gege
ven op vrijdagochtend en vrijdagavond.
Ook bestaat de mogelijkheid via de vereni
ging de Chinese taal te Ieren. Deze cursus
sen beginnen in oktober. Meer informatie:
WU Duynstee 070 - 3272258.
Emmy van Leersumprijs
textiele vormgeving
naar Madeleine Bosscher
De Emmy van Leersumprijs voor textiele
vormgeving is dit jaar toegekend aan Made
leine Bosscher. De prijs van 10.000 gulden
wordt jaarlijks toegekend voor afwisselend
mode, sieraden, textiel en keramiek. Bos
scher krijgt de prijs voor haar serie van zes
kleden Viltcirkels'. Volgens de jury kan de
ze in wolvilt uitgevoerde serie worden be
schouwd als een hoogtepunt in de twintig
jaar dat haar werk bekend is. De jury be
stond uit Caroline Boot, Marijke de Goey en
WU Bertheux.
SPREEKUUR
keiijker kunnen hechten. Want laten we
eerlijk zijn: is het niet telkens een wonder
dat die paar worteltjes kans zien om de
plant stevig in de grond te verankeren en
van de nodige voeding te voorzien? Een
beetje hulp onzerzijds mag dan wel.
LEZERSVRAAG
MEVROUW STEYN UIT ASSENDELFT tobt
met woUuizen. Ze heeft van aUes gepro
beerd, van gif tot mUieuvriendelijk zeepsop
met spiritus.
Hoe raakt ze die wolluis kwijt?
Daar is ten eerste het eeuwige probleem
van oorzaak en gevolg. De oorzaak van vrij
wel alle aantastingen en plagen is gelegen
in het feit dat de plant het niet naar zijn zin
heeft. Dan nemen insecten en schimmels
hun kans waar om de plant op te ruimen.
'Natuurlijke selectie' noemen we dat. Wat
niet deugt moet weg om plaats te maken
voor iets wat .wel gezond is. Maar wij zijn
het daarmee niet eens. Wij koesteren plan
ten die helemaal niet in ons klimaat of in
onze huiskamer thuishoren. Dus zitten we
met de eUende van plagen.
Wat de woUuis, ook wel bloedluis aangaat,
dit insekt heeft een grote hekel aan alles wat
maar naar Oostindische kers ruikt.
Oude appelbomen met woiluisaantasting
raken die kwijt als men een of twee jaar
Oostindische kers aan hun voet zet. Bij ka
merplanten doen we dat anders.
Dan nemen we ongeveer200 gram Oostin
dische kers met blad, stengel en bloem. Dat
snijden we fijn en koken we in ongeveer
een liter water gedurende 20 ihinuten. Dan
zeven we alles en lengen de resterende
vloeistof aan met eenzelfde hoeveelheid
water. Een paar druppels afwasmiddel zor
gen ervoor dat onze insecticide goed uit
vloeit. Hiermee bespuiten we de plant of we
nemen blad voor blad, ook de stengel, er
voorzichtig mee af.
Er is nog een simpele bestrijdingsmethode,
die evenwel zorgvuldigheid vereist. Dompel
de hele plant in water van maximaal 50 gra
den Celsius. Zorg voor een haarzuivere
thermometer, want bij 54 graden zijn niet
alleen alle luizen dood, maar is ook de plant
wijlen.
Dit middel bestrijdt alle op planten levende
insekten. Maar gelukkig verdragen luizen
ook 49 graden Celcius niet. Voor woUuis
kan men dus eventueel met een lagere tem
peratuur volstaan. Want te hoog is en blijft
gevaarlijk.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend
in de natuur een vraag op? Greet Buchner
zal proberen voor u het antwoord te vin
den. De vraag kunt u opsturen naar Dami-
ate Dagbladen, Postbus 507, 2003 AP
Haarlem t.a.v. de redactie LEVEN EN WO
NEN.
TUIN
V D toont zijn Hollandse karakter
bij de start van het nieuwe seizoen.
In 58 warenhuizen zijn tot 7 oktober
Nederlandse ontwerpers prominent
aanwezig en domineert Hollands fa
brikaat het assortiment. De consu
ment kan op deze manier kennisma
ken met kwaliteit van eigen bodem.
Hoogtepunt zijn de tientallen artikelen en
series die Nederlandse top-ontwerpers ex
clusief voor V D hebben ontworpen. Ed
gar Vos, Nico Verhey, Monique Brouns, Pe
ter van Holland, Fred de la Bretonière,
Marthje Craandijk en Saskia Kuulkers heb
ben mode en mode-accessoires ontworpen.
Jan des Bouvrie, Mazairac, Boonzaayer,
Foppe van der Meer, Sonja Janssen, Fred
Waltmans, Olaf Stevens, Trapman en Frank
Lejeune hebben meubelen en woonacces
soires ontworpen.
Opvallend is de najaarscollectie die in het
kader van deze actie voor het jonge mode
merk HiFever werd ontworpen door Anita
Peters. Zij is de winnares van een door V
D uitgeschreven modewedstrijd onder
eindexamenkandidaten van de afdeling
Mode /Vormgeving van de Hogescholen
voor Kunsten in Arnhem, Utrecht en Rot
terdam. Haar winnende ontwerpen zijn ge
realiseerd en uitgebracht onder eigen naam
in de HiFever-collectie.
Holland-promotie
Het hele warenhuis ademt de sfeer van Hol
land-promotie. Het Nederlandse
shirt Arrivée, gepromoot door Jaap van
Zweden, de jubUeumcoUectie van Philips,
een tassenserie van Jolly Bag, maar ook Se-
lecta-spellen als ganzeborden, hamertje-tik
en de Simson fietsreparatie-sets zijn daar
enkele voorbeelden van.
Verder is Nederland, door het totale artike
lenassortiment heen, gebruikt als inspira
tiebron. Visserstruien in de verschillende,
kenmerkende patronen van Urk, Amemui-
den, Bunschoten en Spakenburg om zelf te
breien, maar ook kant en klaar als mode
Houtje-touwtje-jassen en wollen joppers in
rood, wit en blauw, tulpen in zilver als bro
che, op mokken, op blouses en als oorbel.
Nederlandse kinderrijmpjes op kinder-
nachtkleding, koetjes op baby-artikelen en
een enorme verzameling zowel populaire
als klassieke Nederlandse cd's, film en dra
ma op video.
Steen, Van Gogh, Mondriaan
Drie beroemde Hollandse schilders, Jan
Steen, Vincent van Gögh en Piet Mondriaan
hebben daarnaast gediend als inspiratie
bron voor interieurs, stoffen, decoratieve
artikelen, servies en glaswerk.
Tijdens 'Imported from Holland' is in 37
vestigingen een bijzondere fototentoonstel
ling te zien waarin de-Nederlander centraal
staat. V D gaf drie fotografen opdracht
zich te richten op enkele facetten van de
Nederlander. Johan Vigeveno koos het ui
terlijk als thema, Chris Paul Stapels de vrije
tijd en het interieur was de invalshoek voor
fotograaf Bert Nienhuis.
Het gezin gestoken in visserstruien.
„Boeiend en slopend", zo omschrijft drs. E. Y.
Koster haar beroep. Mariska Koster (28) stu
deerde medicijnen aan de rijksuniversiteit in
Leiden, liep stages in ziekenhuizen en bij huis
artsen.
De komende jaren zal zij zich aan de universi
teit van Leuven in België verder specialiseren
in de behandeling van longaandoeningen, ter
wijl zij ook werkzaam blijft in de patiënten
zorg. Mariska Koster schrijft voortaan tweewe
kelijks in deze krant de medische rubriek.
mevrouw Smit is een dame
van middelbare leeftijd, die
naast haar drukke werkkring
veel aan sport doet. Zij is veelvuldig te vin
den op de tennisbaan en toen zij met schou
derklachten op het spreekuur kwam, was
een van baareerste opmerkingen dat ze het
racket niet meer van de grond kreeg van de
pijn. Ze klaagde over een doffe, zeurende
pijn in haar rechterschouder, die haar 's
nachts verhinderde op die kant te slapen. Als
ik haar schouder onderzoek, blijkt dat alle
bewegingen ernstig belemmerd zijn, zowel
wanneer zij ze zelf probeert uit te voeren (ac
tieve beweeglijkheid), als wanneer ik het
probeer (passieve beweeglijkheid). Het ge
wricht zeifis niet pijnlijk of gezwollen. Er
lijkt sprake te zijn van een 'frozen shoulder'
die ook wel adhesieve capsulitis genoemd
wordt
Ieder gewricht is een meer of minder be
weeglijke verbinding tussen bots tuk ken. Er
worden meerdere soorten gewrichten onder
scheiden, bij voorbeeld het scharnierge-
wricht waarvan elleboog en knie een voor
beeld zijn, en het kogelgewricht De schouder
is, evenals het heupgewricht, zo'n kogelge
wricht, ontworpen om cirkelbewegingen
mogelijk te maken. In het gewricht zijn de
uiteinden van de botten bekleed met kraak
been, dat tegelijkertijd als bumper en glij
middel fungeert. In het gewricht is ook de
zogenaamde gewrichtsvloeistof aanwezig
die ervoor zorgt dat de weerstand tussen de
gewrichtsoppervlakken zo klein mogelijk
blijft. Die weerstand is in een gezond ge
wricht te vergelijken met de weerstand van
ijs op ijs. Om het gewricht bevindt zich, als
een stevige manchet, het gewrichtkapsel en
dit kapsel lijkt bij mevrouw Smit de bron
van alle ellende te zijn.
Het kapsel van het schoudergewricht is aan
de onderkant vrij ruim. wat nodig is voor
het maken van wat grotere bewegingen. Die
extra ruimte wordt, als de arm naar bene
den hangt, als een soort harmonicaatje ge
plooid. Bij een frozen shoulder is het kapsel
ter plaatse van die plooitjes door een ontste
kingsreactie (capsulitis) verkleefd, zodat de
bewegingsruimte van de botstukken wordt
beperkt. Een ontsteking is een reactie op een
beschadiging van welke aard dan ook. Wel
ke beschadiging aan een frozen shoulder ten
grondslag ligt is niet bekend.
De aandoening wordt het meest gezien bij
personen tussen de 50 en 70 jaar en treedt
spontaan op. Een relatie met andere ge
wrichtsklachten is er meestal niet. Bij be
jaarde patiënten kan een frozen shoulder
een resttoestand zijn na een schouderont
wrichting of een sleutelbeenbreuk. Beide let
sels worden behandeld met rust van de arm
in een mitella en als de getroffene niet snel
genoeg begint met eenvoudige oefeningen
om de schouder soepel te houden, kan het
gewricht vast komen te zitten. Hier geldt bij
uitstek dat voorkomen beter is dan genezen,
want bij de bejaarde patiënt lukt het uiterst
zelden de schouderfunctie weer goed te krij
gen.
Mevrouw Smit wil graag snel van haar
klachten verlost worden, maar daarin moet
ik haar teleurstellen. De junctie van de
schouder verbetert in de meeste gevallen
spontaan of keert zelfs helemaal terug, maar
het kan erg lang duren, vaak maanden tot
jaren, i>oor een frozen shoulder over is.
De behandeling is gericht op het weer los
maken van het verkleefde deel i>an het kap
sel Mevrouw Smit krijgt een injectie in het
gewricht met een ontstekingsremmer, in dit
geval gecombineerd met lidocaïnedat pijn
stillend werkt Tevens krijgt zij fysiotherapie.
De fysiotherapeut zal haar onder andere oe
feningen laten doen die de stijve schouder
passief doen bewegen, in een poging de ver-
klevingen los te trekken. Deze oefeningen
zijn vrij pijnlijk, maar moeten toch dageli jks
gedaan worden. Het lostrekken van adfiesies
geeft kleine beschadigingen aan het kapsel,
die zelf weer een ontstekingsreactie zouden
kunnen geien, wat aanleiding kan zijn voor
nieuwe verklevingen. De ontstekingsremmer
is bedoeld om deze vicieuze cirkel te door
breken en wat los is ook los te houden. Vaak
zijn in de loop van de behandeling meerdere
injecties nodig.
Leefregels of sportadviezen om te voorkomen
dat een frozen shoulder optreedt zijn er niet.
Na één bedorven seizoen staat mevrouw
Smit dan ook weer even enthousiast als
vroeger op de rode akker. Haar bevroren
schouder is weer helemaal ontdooid.
-
Jos Brink vertelt over zijn beren. Pas op voor
de valse beer. Vieze handjes op een vacht.
Dossier Bob. Zelf broer en zusje Honingbeer
maken. Ach, het is heerlijk bladeren door
Beer Bericht, het kwartaalblad voor teddy-
berenliefhebbers. Oplage, jawel: twintigdui
zend exemplaren. Duizend abonnees. En
dat na pas twee nummers. Een schot in de
roos, beaamt Edu Braat, grondlegger en
commercieel manager van het blad: „Zoals
het nu gaat, zie ik het blad nog lang niet af
lopen. De berengekte duurt zeker nog wel
een jaar of twee, dan zullen er misschien
wat mensen afhaken, maar tegen die tijd
hopen we toch zo'n zevenduizend abon
nees over te houden. Die golf houdt wel
aan. Mensen durven er nu meer voor uit te
komen."
Vorig jaar oktober deelden Braat en zijn
compagnon Beatrijs van Westerop, journa
liste, 4000 flyers uit tijdens de jaarlijkse Be
rendag in Artis. Of het publiek interesse zou
hebben in een Nederlands berenblad. Daar
kwamen zulke leuke reacties op, dat de
twee besloten hun plan voor het tijdschrift
door te zetten. De Bijenkorf, gestimuleerd
door het succes van Bob de Beer en zijn fa
milie, toonde zich bereid voor de eerste dis
tributie zorg te dragen. En zo begon het bal
letje te rollen.
Engeland is op het ogenblik ook behoorlijk
berengek, daar zijn vorige zomer twee nieu
we berenbladen uitgekomen. En in de Vere
nigde Staten everfeens twee tijdschriften
kan men er ook wat van, van dat beren
knuffelen. België en Duitsland zijn in op
komst en ook in Japan zijn de eerste geval
len van berenmanie nu gesignaleerd.
Jerry de Winter: „We hadden niet gedacht dat het zo'n waanzinnig succes zou worden. foto
gpd
