Buitenland
Jeltsin onder vuur in
Russische parlement
Schotland 'nog slechter
af dan Baltische staten'
Saddam laat Iraki 's als vanouds sidderen en beven
'Zuid-Afrika rijp voor
overleg over grondwet'
Rondreis Baker blijft
zonder resultaat
Zaterdag 21 september 1991
Redactie: 023-150225 RONALD FRJSART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
HET AANTAL mensen dat in de Unie
van Soevereine Staten (voorheen de
Sovjetunie) op de vlucht is heeft de
recordhoogte van 1,5 miljoen bereikt.
Dat hebben kranten in de USS giste
ren gemeld
NIEUWSLIJN
De Cuellar blijft niet langer
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Perez de Cuel
lar, heeft gisteren alle speculaties de grond ingeboord dat hij nog
enige tijd aan zal blijven wanneer zijn ambtstermijn aan het ein
de van dit jaar afloopt. „Ik vertrek over drie maanden en tien da
gen", verklaarde hij op zijn jaarlijkse persconferentie. Eind vol
gende maand moet overeenstemming zijn bereikt over De Cuel-
lars opvolger, wiens benoeming door een tweederde meerder
heid van de Algemene Vergadering van de VN moet worden
goedgekeurd.
Tamil-wapenfabrieken vernietigd
Srilankaanse regeringstroepen hebben gisteren in het noordoos
ten van het land acht wapenfabrieken van Tamil-rebellen ver
nietigd. Volgens een legerwoordvoerder werden de meeste fa
briekjes, waar mortieren, granaten en mijnen gemaakt werden,
door vliegtuigen van de luchtmacht opgeblazen. Bij schermutse
lingen met rebellen raakten vijf soldaten gewond.
Computergigant ex-DDR dicht
Robotron, de grootste producent van computers en printers in
de voormalige DDR, gaat nog dit jaar dicht. Datzelfde geldt voor
de bandenfabriek Pneumant. Tot sluiting van beide concerns is
besloten op aandrang van de Treuhandanstalt, de Duitse over
heidsinstantie die het bedrijfsleven in de ex-DDR moet saneren
en gezondmaken. Robotron lijdt op het ogenblik maandelijks
een verlies van achttien miljoen mark. Er werken nu nog 9.200
Veel van het personeel is inmiddels ontslagen.
Ex-bankpresident Polen gearresteerd
De ex-president van de centrale bank van Polen, Wojtowicz, is
gisteren gearesteerd in verband met een financiële schandaal,
waarbij 177 miljoen dollar zou zijn verduisterd. Wojtowicz raak
te in augustus zijn baan kwijt op aandringen van president
Walesa. Deze drong er toen bij het parlement op aan de bank-
president uit diens functie te ontheffen omdat hij niet voldoen
de toezicht op het bankwezen zou hebben uitgeoefend.
Extremisten geweerd op Tempelberg
De Israëlische politie heeft de Tempelberg in Jeruzalem tot ver
boden gebied verklaard voor joodse fundamentalisten tijdens
het Sukkot-feest dat woensdag begint. Dat is gisteren bekendge
maakt. Een jaar geleden ontaardden de festiviteiten op de berg
tot rellen, waarbij zeventien Palestijnen om het leven kwamen.
De fundamentalisten ijveren voor de heropbouw van de bijbelse
joodse tempel op de berg. De eerste steenlegging daarvoor
moest gebeuren tijdens de eerste dag van het acht dagen duren
de feest.
Papandreou in ziekenhuis
De voormalige Griekse premier Papandreou is gisteren in het
ziekenhuis van Athene opgenomen. De ex-premier ligt op de in-
tensive-care afdeling omdat hij een verkoudheid niet kwijt kan
raken, aldus een verklaring van zijn partij, de socialistische PA
SOK. Een woordvoerder wilde geen commentaar geven op be
richten als zou Papandreou een longontsteking hebben. De
voormalige premier staat op het ogenblik terecht als verdachte
in een grootscheeps financieringsschandaal.
Bush: 'Castro wordt verdreven'
De Amerikaanse president Bush hééft gisteren voorspeld dat de
Cubaanse president Castro spoedig zal worden verdreven. Bush
deed zijn uitspraken in een toespraak voor de Amerikaans-
Spaanse Kamer van Koophandel. Het Italiaanse dagblad L'Unita
heeft gisteren de mogelijkheid geopperd dat de Cubaanse Com
munistische Partij (PCC) tiaar naam zal veranderen. Volgens
L'Unita zal daartoe worden besloten tijdens het partijcongres
dat vanaf 10 oktober achter gesloten deuren in de Cubaanse
hoofdstad Havana plaatsvindt
Meer dan 100 jaar cel
Twee Spaanse politieofficieren zijn gisteren in Madrid veroor
deeld tot gevangenisstraffen van meer dan honderd jaar, wegens
aanslagen op leden van de Baskische afscheidingsbeweging
ETA. Volgens de rechtbank vormen de twee politieofficieren het
brein achter de geheime, rechtse organisatie GAL (Grupos Anti-
terroristas de Liberacion), die tussen 1983 en 1988 33 aanslagen
tegen leden van de ETA uitvoerde. Daarbij vonden 23 personen
de dood.
EDINBURGH JAMES CUSICK
THE INDEPENDENT
Schotse nationalisten hebben
hun land donderdag tijdens een
congres van de Scottish Natio
nal Party (SNP) vergeleken met
de pas onafhankelijk geworden
Baltische staten. Zij beschuldig
den de Britse regering ervan
zich nog harder op te stellen
dan het oude Sovjet-regime.
Margaret Ewing, fractievoor
zitter van de SNP beschuldigde
de 'gevestigde orde' ervan „ver
politiekte ambtenaren, desin
formatie, een kiesstelsel dat niet
is gebaseerd op evenredige ver
tegenwoordiging, een koloniale
regering en een bevooroordeel
de pers" te gebruiken om de-
roep om Schotse onafhankelijk
heid in de kiem te smoren.
Mevrouw Ewing, afgevaardig
de in het parlement voor Moray
en Nairn en een nationalisti
sche 'fundamentalist', kreeg een
hartstochtelijk applaus en een
staande ovatie voor haar aanval.
Zij gaf haar visie op een onaf
hankelijk Schotland dat klaar
staat zijn plaats op het wereld
toneel in te nemen. Haar toe
spraak was in overeenstemming
met het besluit van de par
tijstrategen om te benadrukken
dat de onafhankelijkheid van
'Kritiek kan leiden tot aftreden regering
Recente decreten die door de Russische president Jeltsin
zijn uitgevaardigd, zijn „ondemocratisch". Dat hebben
verscheidene Russische parlementariërs gisteren gezegd
tijdens een debat over de toegenomen bevoegdheden
van de Russische president. Het openlijke kritiek op Jelt
sin kan het aftreden van de regering tot gevolg hebben,
zo waarschuwde parlementsvoorzitter Chasboelatov.
gevaardigden uitten echter het
vermoeden dat de president
zijn zwakke gezondheid mis
bruikt om een confrontatie uit
de weg te gaan. Gistermiddag
reisde Jeltsin af voor een bezoek
aan de Azerbajdzjaanse hoofd
stad Bakoe.
Na de mislukte couppoging
vorige maand heeft Jeltsin alle
Het parlement van de grootste
republiek van de Unie van Soe
vereine Staten (USS - voorheen
de Sovjetunie) was gisteren voor
de tweede dag in zitting bijeen.
Beide dagen heeft Jeltsin ver
stek laten gaan wegens lichte
hartklachten. Verschillende af-
regeringsverantwoordelijkheid
in de Federatie naar zich toege
trokken. Daarnaast heeft hij
zich het recht toegeëigend alle
leiders van de Russische depar
tementen te benoemen.
Jeltsin is niet de enige die kri
tiek te verduren kreeg tijdens de
parlementszitting. Ook de Rus
sische premier en voorzitter van
het Comité voor de economie
van de USS, stond gisteren on
der vuur. Zijn plannen voor de
landbouw en het bestrijden van
de economische crisis, werden
door de afgevaardigden afge
schoten. De parlementariërs
stemden met 134 tegen negen
tien en vijf onthoudingen voor
een resolutie die de economi
sche plannen van de regering-
Silajev bestempelt als „onvol
doende". De resolutie roept
Jeltsin op zijn regering te veran
deren en slecht functionerende
ministers te ontslaan.
De stemming volgde op een
pessimistische toespraak van
vice-premier Oleg Lobov die zei
dat de economische situatie in
de Russische Federatie „bijzon
der slecht" is. De olie-export is
met 51 procent gedaald, terwijl
de export van gas met 6 procent
is afgenomen. De republiek be
schikt daardoor nog maar nau
welijks over harde, valuta om
voedselaankopen te doen in het
Westen.
Al jarenlang is het geregeld onrus
tig in de Frans.e gevangenissen,
die vaak verre van modem en bij
na altijd overbevolkt zijn. Maar
terwijl gewoonlijk de gedetineer
den blijk geven van hun ongenoe
gen, waren het gisteren in Mar
seille de mensen die hen moeten
bewaken. Gevangenispersoneel
betoogde voor een gevangenis in
de Zuidfranse havenstad tegen de
deze week ingediende begroting
van het ministerie van justitie.
Daarbij kwam het tot een handge
meen met de oproerpolitie, de
CRS.
FOTO AFP ERIC CABANIS
Weer raciale
rellen ex-DDR
BERLUN-HOYERSWERDA AP
Groeiende raciale spanningen
in het Oostduitse Hoyerswerda
hebben gisteravond voor de
tweede achtereenvolgende dag
geleid tot rellen bij een opvang
tehuis voor buitenlanders. Hon
derden jongeren dromden sa
men bij het gebouw en gooiden
met benzinebommen en ste-
De relschoppers hebben
1 het onderkomen van
daag plat te branden.
Donderdagavond raakten ze
ventien mensen gewond tijdens
rellen bij het opvangtehuis. On
geveer zeshonderd Duitsers, ge
wapend met flessen en knup
pels, vochten tegen tweehon
derd Vietnamezen en Mo?am-
biquanen nadat het al enkele
dagen onrustig was in de stad.
Vierentwintig Duitsers werden
gearresteerd.
Aartsbisschop
ontketent rel in
Groot-Brittannië
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
In Groot-Brittannië is gisteren
een storm .van kritiek losgebar
sten rond de Britse aartsbis
schop van Canterbury, dr. Ca
rey. In een rede zei de geestelij
ke donderdag dat de recente
rellen in enkele Britse steden
„onlosmakelijk" zijn verbonden
met de armoede, slechte huis
vesting en het gebrekkige on
derwijs in Engeland. Kopstuk
ken van de regerende Conserva-.
tieve Partij, premier Major voor
op, vielen collectief over de
aartsbisschop heen. Een oppo
sitiewoordvoerder noemde de
uitlatingen van Carey „vernieti
gend" voor het regeringsbeleid.
geboorteplaats.
Zo ook deze
vrouwenhaar
kleindochter,
door de foto
graaf vastge
legd toen ze op
weg waren naar
het station van
de Zuidkoreaan-
ACHTERGROND
BAGHDAD ANP
Letland, Litouwen en Estland
een les moet zijn voor de Schot
ten dat een dergelijke status
binnen het bereik ligt.
„Het Kremlin en Westminster
hadden veel gemeen, hoewel de
laatste nu waarschijnlijk de
aartsverdediger is in de wereld
waarin 'Grote Broer' het voor
het zeggen heeft. Hiermee ver
geleken lijkt het Kremlin op een
nieuwe versie van Amnesty In
ternational."
Zowel Schotland als de drie
Baltische republieken waren
staten met hun eigen tradities
en eigen onderwijs- en politieke
structuren. En allemaal wilden
ze hun recht uitoefenen om
deel te nemen in kwesties die
de hele wereld aangingen, aldus
Ewing.
„Ik ben kwaad omdat Schot
land is gedegradeerd tot luister
vink bij de besprekingen in de
wereld, tot een Schots geruite
dienster aan de tafel van de gro
te jongens, tot toeschouwer
wanneer de wereld haar spekta
kelstuk opvoert."
De conferentie stemde una
niem in met het voorstel Engel
sen die in Schotland wonen het
volledige staatsburgerschap te
geven in een onafhankelijk
Schotland.
Hussein heeft de teugels als vanouds weer
strak in handen. Tijdens het tiende congres
van zijn Ba'athpartij vorige week, wist de
Iraakse dictator zijn positie te versterken
door nog meer vriendjes in de regering op
te nemen.
Alleen in het noorden van Irak, waar de
Kurden wonen, heeft Saddam de bevolking
nog niet tot volle tevredenheid onder de
knoet. Het lijkt echter slechts een kwestie
van tijd voordat ook zij weer buigen voor
zijn ijzeren wil. De besprekingen over de
Kurdische autonomie zitten vast en de be
loofde democratisering blijft uit.
Aan de aanwezigheid van de geallieerde
troepen die de Kurden in Irak moesten be
schermen en daar eerder dit jaar een 'veilig
heidszone' creërden, lijkt een einde te ko
men. Minister Ter Beek (defensie) heeft het
kabinet voorgesteld de 127 Nederlandse
mariniers die zich daar nog bevinden, terug
te trekken. Volgens Ter Beek, die de kwestie
ook met zijn Franse en Britse collega's be
spreekt, zou dit „zonder gevaar voor de
Kurden" kunnen geschieden en zijn de mi-
"litairen er niet langer nodig.
Toch kwam het enkele weken nog tot
zware gevechten pussen Iraakse militairen
en Kurdische guerrillastrijders. Ook infiltre
ren naar verluidt Saddams geheime agen
ten weer in het Kurdische woongebied en
zijn er troepen bij Kirkuk gesignaleerd.
President Bush van de VS hief deze
week dreigend zijn vinger richting Irak.
Als president Saddam Hussein niet op
houdt de VN-inspecties tegen te werken,
zal militair geweld opnieuw worden ge
bruikt, luidde zijn boodschap. Een twee
de groep VN-inspecteurs arriveerde gis
teren in Irak om vast te stellen in hoever
re Baghdad in staat is biologische wa
pens te ontwikkelen. Het is de vraag of
Saddam het hoofd zal buigen voor Bush.
De Iraakse president zit weer als van
ouds stevig in het zadel, alsof er hele
maal geen Golfoorlog is geweest
„De situatie in Noord-Irak blijft gespan
nen", aldus VN-functionaris Bernt Beman-
der die de VN-acties in Irak coördineert.
„Hierdoor worden de ongeveer 130.000
vluchtelingen uit Kirkuk belemmerd terug
te keren. Ze eisen de aanwezigheid van de
VN in die stad, maar Baghdad geeft daar
voor geen toestemming", aldus Bemander.
Saddam krijgt zijn zelfvertrouwen langza
merhand weer terug. „Het falen van het
Westen om hem te verdrijven, heeft Sad
dam een nieuw leven gegeven", zegt een
Irakees in ballingschap.
Tijdens het Ba'ath-congres werd Saddam
herkozen als partijleider. Zijn toespraak,
waarin hij het Westen hekelde, werd verhe-
JOHANNESBURG P.
NUUSENBURG
Ondanks het zwarte geweld dat
Zuid-Afrika de afgelopen maan
den teistert, is het politieke kli
maat rijp voor overleg over een
nieuwe grondwet. Dat hebben
de regering, het ANC en Inkatha
gisteren verklaard.
De regering en Inkatha had
den al eerder gezegd klaar te
zijn voor onderhandelingen.
Het ANC hield de boot echter af
vanwege het aanhoudende ge
weld in de zwarte woonoorden.
Nu de drie groepen echter op 14
september een vredespact heb
ben gesloten heeft het ANC zijn
verzet opgegeven.
Het Nationale Vredescomité
(NVC) dat moet toezien op de
naleving van het het vredesak
koord. is gisteren in Pretoria of
ficieel geïnstalleerd. Het vredes
verdrag moet een einde maken
aan het politieke geweld, en dan
met name de machtsstrijd tus
sen ANC en Inkatha, die sinds
1984 aan ongeveer 10.000 men
sen het leven heeft gekost.
Waarnemers betwijfelen of
het pact ervoor zal kunnen zor
gen dat een eind komt aan het
geweld, dat zich voornamelijk
afspeelt tussen aanhangers van
het ANC en Inkatha. Het wordt
echter beschouwd als 'een eer
ste stap'.
Gisteren vielen weer twee do
den bij onderling zwart geweld.
In de provincie Natal werd een
ANC-activist voor zijn hiris
doodgeschoten, terwijl bij
Kaapstad een jeugdleider van
het militante Pan-Afrikaans
Congres (PAC) werd gedood.
Acht ANC'ers zijn gisteren in Jo
hannesburg veroordeeld we
gens het in brand steken van
een man in het zwarte thuisland
Transkei. De vonnissen varieer
den van twintig jaar gevange
nisstraf tot acht stokslagen.
DAMASCUS Rtf-AFP
ven tot partijdoctrine. Hij waarschuwde de
genen die westerse denkbeelden aanhan
gen. „Het is hen niet toegestaan leidende
functies te bekleden", zo verklaarde hij.
De Iraakse president heeft daarnaast pre
mier Saadoun Hammadi ontslagen. De li
berale Hammadi werd enkele maanden ge
leden aangesteld om de indruk te wekken
dat Saddam nu eindelijk ernst maakt met
de al eerder beloofde democratische her
vormingen. Met het ontslag van Hammadi,
overigens al decennia lang een trouwe aan
hanger van Saddam, is de hoop op demo
cratie definitief de grond in geboord. Iraak
se ballingen menen dat het ontslag van
Hammadi laat zien dat Saddam zich sterk
genoeg voelt om de regering en de partij te
zuiveren van mensen die zijn leiderschap
zouden kunnen betwisten.
Hoewel Hammadi zei voorstander te zijn
van pluralisme, kwam er van hervormingen
toch niets terecht. Zo kent de eerder deze
maand aangenomen wet over een meerpar
tijenstelsel een groot aantal beperkingen.
De Ba'ath-ideologie dient te worden onder
schreven en partijen mogen niet op regio
nale of godsdienstige basis worden ge
vormd. Ook mogen ze geen contacten on
derhouden met het buitenland. De shi'iti-
sche en Kurdische partijen, die het juist van
steun uit het buitenland moeten hebben,
hebben onder die wet geen bestaansrecht.
De vredesconferentie over het
Midden-Oosten, die volgende
maand zou moeten plaatsvin
den, staat nog altijd op losse
schroeven. De Amerikaanse mi
nister van buitenlandse zaken,
Baker, heeft nog altijd geen toe
zegging van de Israëliërs en de
Palestijnen kunnen lospeuteren
dat ze meedoen. Baker beëin
digde gisteren zijn jongste
rondreis door het Midden-Oos
ten, na een gesprek met de Syri
sche president Assad in Da
mascus.
Over de Palestijnse deelname
werden gisteren nieuwe ver
wachtingen gewekt na een ge
sprek tussen Baker en een hoge
vertegenwoordiger van de Pa
lestijnse Bevrijdingsorganisatie
(PLO), Ashrawi, in Amman (Jor
danië). De Amerikaanse be-
Serviërs mikken
bij voorkeur op
erfgoed Kroatië
ZAGREB «PIET ARP
De Servische militie en het fe
derale Joegoslavische leger heb
ben het in Kroatië bewust ge
munt op onvervangbare cultu
rele monumenten. Als een
Kroatisch doip of stadje onder
vuur komt te liggen, is de kerk
of het oude centrum het eerste
doelwit. Die beschuldiging heeft
de Kroatische minister van on
derwijs en cultuur, Pavlatic, gis
teren geuit.
De Kroatische minister van
informatie, Salaj, bestrijdt dat
de Kroatische gardisten kerkto
rens gebruiken als uitkijkpost.
„Zelfs als schuilplaats tijdens
een aanval mogen onze gardis
ten kerken en monumenten
niet gebruikenSinds het begin
van de vijandelijkheden zouden
116 Kroatische monumenten
getroffen zijn.
windsman weigerde echter de
garantie te geven dat Washing
ton zich zal beijveren voor het
zelfbeschikkingsrecht van de
Palestijnen. „Er was enige voor
uitgang maar niet voldoende",
aldus Ashrawi. Eerder dreigde
Israël alsnog niet aan de vredes
conferentie mee te doen, van
wege het conflict met de VS
over uitgestelde leningen.
Jeruzalem maakte gisteren
bekend van plan te zijn een
joodse nederzetting te bouwen
in Arabisch Oost-Jeruzalem.
Daarnaast is besloten om 16,5
miljoen shekel (12,8 miljoen
gulden) beschikbaar te stellen
voor de bouw van nederzettin
gen in de bezette gebieden en
de Golanhoogte. Washington
heeft de toegezegd hulpe aan
Israël opgeschort uit woede
over Israëls nederzettingenbe-
leid.
Armenië stemt
over afscheiding
MOSKOU DPA
De bevolking van de republiek
Armenië spreekt zich vandaag
in een referendum uit over af
scheiding van de Unie van Soe
vereine M.itni (USS - voorheen
de Sovjetunie). Het gaat om het
eerste referendum in de ge
schiedenis van de republiek.
Tot nu toe hebben de Ar
meense autoriteiten elke toetre
ding tot de USS uitgesloten. Een
reden daarvoor kan het voort
durende conflict zijn tussen Ar
menië en buurrepubliek Azer-
bajdzjan over de Armeense en
clave Nagorno-Karabach. Al
drie jaar lang vechten de twee
republieken over de controle
over het autonome gebied.
De Russische president Jeltsin
en de president van de repu
bliek Kazachstan. Nazarbajev.
zijn gistermiddag afgereisd
Azcrbajdzjan om de strijdende
republieken tot een dialoog te
bewegen.
