De rockband die zichzelf bleef
De drie I's van de relatie (1)
ZATERDAGS
RIJ VOEGSEL
Vijf jongens die door
iedereen uitgekotst werden
en uiteindelijk hun
recalcitrantie als
handelsmerk wisten te
gebruiken. Guns n'Roses.
Een droom die op eigen
kracht tot werkelijkheid
werd gemaakt.
Na vier jaar eindelijk
twee nieuwe albums
Axl Rose, de spil van de groep Guns n' Roses. Hij zingt zelden zuiver. Soms is het ronduit krijsen. Maar hij bezweert het publiek.
Is Guns n' Roses de 'Greatest rock'n'roll-
band in the world'? Zelf hebben ze zich
nooit zo genoemd. Maar intussen is er
nog niet eerder een rockband geweest die van
een debuutplaat zo'n vijftien miljoen exem
plaren verkocht. En welke groep met slechts
één album op de markt, deed ooit als 'head-
liner' een vrijwel uitverkochte stadiontoemee
door Amerika?
Maar hoe word je de 'Greatest rock'n'roll-
band in the world'? Hapklare rock'n'roll spe
len is een eerste vereiste, doch niet voldoende.
Dat doen duizenden, tienduizenden groepen.
Rock'n'roll is meer dan muziek. Veel meer.
Guns n' Roses werden groot omdat ze de
mensen nieuwsgierig weten te maken naar
Guns n' Roses. Door eerst bijna kapot te gaan
aan heroïne en alcohol, nét op tijd af te kicken
en vervolgens - bij de come back - Dylan's
Knockinon Heavens Door op het repertoire te
zetten. Dat is gevoel voor symboliek. Dat is
gevoel voor drama
Guns n' Roses werden groot omdat ze de
'American Dream' en de 'rock'n'roll-roman-
tiek' in zich verenigen. Vijf jongens die door
iedereen uitgekotst werden en uiteindelijk
hun recalcitrantie als handelsmerk wisten te
gebruiken.
Guns n' Roses werden groot, omdat ze vier
jaar lang aan de opvolger van het debuut Ap
petite for Destruction werkten. Of beten Op
volgers, want deze week verschenen maar
liefst twee dubbel-albums tegelijk: Use Your Il
lusion deel I en II. Deed iemand dat eigenlijk
ooit eerder?
IN ALLES ANDERS
Guns n' Roses willen in alles anders zijn. En
reken maar dat het lange wachten de fans -
net als bij Dire Straits - hongerig heeft ge
maakt. Op voorhand zijn er al vele miljoenen
exemplaren verkocht. De nieuwe single Don't
Cry schiet deze week hoog de hitlijsten bin
nen. De huidige wereldtoemee gaat twee jaar
duren.
Guns n' Roses houden niet van klein.
Forum Kopenhagen. Augustus 1991. Een
soort Ahoy' Rotterdam. Het is één van de
kleinste zalen die de groep bespeelt. Op het
podium de klassieke rockband in de traditie
van Aerosmith en The Rolling Stones.
Evenals de Stones gaan Guns n' Roses geen
cliché uit de weg. Een ballad kan niet senti
menteel genoeg. En een stamper als Double
Talkin' Jive stampt ook werkelijk. Beton. Dat is
rock'n'roll. Volkskunst.
Op de metershoge beeldschermen, aan
weerszijden van het podium, wordt het ge
zicht van zanger Axl Rose tientallen malen
vergroot weergegeven. Hij zingt zelden zuiver.
Soms is het ronduit krijsen. In de falset roept
de stem associaties op met ernstige constipa
tie. Maar hij bezweert het publiek. De muziek
medewerker van de Los Angeles Times verge
leek Rose's charisma met dat van Jim Mor
rison. Nu wordt duidelijk waarom. Die slimme
oogjes. Die uitdagende slimme oogjes... „Fuck
off, you mothafucka!" Het publiek juicht.
ROCKGITAAR-PRINS
Over gitarist Slash deden de laatste vier jaar
net zo veel heroïne-verhalen de ronde als over
Keith Richards de afgelopen vierentwintig
jaar. Hij is nu 'clean' zegt hij, maar ziet er nog
altijd verlopen genoeg uit om de rol van rock-
gitaar-prins te spelen. Op de knieën, de gitaar
op schoot met de hals omhoog. Een fallus
symbool, net zoals Axl Rose's microfoon.
Zoals alles bij Guns n' Roses, eigenlijk.
Halverwege het concert wordt vuurwerk op
het podium gegooid. De band stopt het optre
den en verdwijnt naar de kleedkamer met de
mededeling dat er pas verder gespeeld wordt
als de dader zich meldt. Een klein kwartier la
ter gaat het concert naadloos verder; dader of
geen dader, dat is niet duidelijk. De rel is er.
De rel die bij vrijwel- ieder Guns n' Roses op
treden hoort. Maar was het met de Stones hal
verwege de jaren zestig anders?
Zonder Axl Rose zou er geen Guns n' Roses
zijn, dat staat vast. Hij groeide - als Bill Bailey -
op als oudste van drie kinderen in een streng
religieus gezin in La Fayette. Indiana. Intelli
gent. Eén van de beste leerlingen op school;
tegelijk tegendraads. La Fayette is klein en
burgerlijk. There is only one good thing about a
small town. You know that you want to get
out, zongen Lou Reed en John Cale vorig jaar
nog. Dat gold ook voor Axl Rose. Hij vertrok
naar Los Angeles.
Daar ontmoette hij Slash, alias Saul Hud
son, kind van artistieke ouders die hem een
vrije opvoeding gaven. Ook Slash bleek be
hoorlijk 'doorgeslagen'. Resultaat van gebrek
aan aandacht in z'n jeugd, zal een ontwikke
lingspsycholoog waarschijnlijk vaststellen.
Beiden zijn 'outcasts' en trekken andere 'out
casts' aan, zoals gitarist Izzy Stradlin, die Rose
nog uit Indiana kent, bassist Duff McKagan en
de inmiddels vervangen drummer Steve Adler.
Ook in Los Angeles waren ze paria's, zal Axl
Rose later verklaren. Ze woonden met z'n al
len in één appartement, versierden vrouwen,
dealden drugs en probeerden een rockband te
beginnen. Buiten henzelf was er niemand in
de muziekwereld die daar in geloofde. Tot
bleek dat de groep succes had bij de 'kids' van
de straat. Toen, halverwege de jaren tachtig,
beseften de platenmaatschappijen dat er aan
dit stelletje 'degenerees' wel wat te verdienen
viel. Er kwam een contract (met Geffen), en
een plaat die een miljoenenverkoop oplever
de. De poppen waren aan het dansen.
Iedereen wilde opeens 'vriend' zijn van het
vijftal, dat nóóit vrienden had. Weinig be
drijfstakken kennen zoveel parasieten als de
showbiz.
VEEL ELLENDE
Met de plotselinge roem en de plotselinge
rijkdom kwam ook veel ellende. Het zich
moeten opsluiten in een hotelkamer of appar
tement om niet lastig gevallen te worden leid
de tot vervreemding, tot gebruik van drugs, tot
agressie; televisietoestellen werden kapot ge
smeten tegen spiegelwanden. De reputatie
van Guns n' Roses zorgde ervoor dat in de
pers het gedrag van de bandleden breed uit
werd gemeten, tot de kleinste kleinigheid toe.
En ieder sensatieverhaal versterkte alleen
maar de reputatie. De roem als perpetuum
mobile.
Inmiddels is Axl Rose in therapie geweest.
Hij weet nu in ieder geval dat het allemaal
met z'n jeugd te maken heeft. Dat helpt, zegt-
'Guns n' Poses', worden ze ook wel ge
noemd. Maar is het creëren van een mythe bij
voorbaat al een pose?
Neem nu zo'n persconferentie, onlangs in
een zeer veel sterren hotel in Kopenhagen.
Van de band komen alleen gitarist Slash, bas
sist 'Duff en de nieuwe drummer Matt So rum
opdagen. Wie echter is er geïnteresseerd in
drummers en bassisten? Het gaat toch im
mers om Axl Rose en Slash, de 'Jagger en Ri
chards'? Op de tafel een schaal met flesjes fris
drank, een fles wodka en een fles van het
whisky-favoriete Jack Daniels. Imagebuilding?
Welnee, Slash wil gewoon overal waar hij ver
schijnt een fles Jack Daniels bij de hand heb
ben. Hij is dat zo gewend en die dingen ge
beuren op een gegeven moment onbewust,
net als bij Keith Richards.
STOMPZINNIGHEID
Het feit dat Axl Rose niet de moeite geno
men heeft om voor deze gelegenheid uit z'n
bed - of waar vandaan dan ook - te komen,
heeft minder met minachting voor de pers te
maken dan met de stompzinnigheid van dit
soort bijeenkomsten.
Er wordt niet één intelligent antwoord gege
ven, maar wordt er dan wel èèn intelligente
vraag gesteld? „Mijn naam is Gugu. Ik heb een
programma voor de Duitse tv. Zouden jullie
voor de camera willen zeggen dat Guns n' Ro
ses Gugu's rockshow fantastisch vinden?" De
drie rockers achter de tafel schudden 'nee'.
„Fuck you," mompelt Slash. Een middelvinger
gaat omhoog. Het meest stuitende tafereel
vindt plaats op het moment dat de persconfe
rentie wordt afgeblazen. Dan begint een aan
tal journalisten te applaudiseren.
De 'Moral Majority' in Amerika is duidelijk
in haar oordeel: Guns n' Roses zet aan tot ge
weld, tot drugsgebruik, tot verdorvenheid. Die
verwijten zijn eerder gehoord: in de tijd van
Elvis, van The Rolling Stones, van The Sex
Pistols, van Public Enemy.
Maar Guns n' Roses preekt geen zelfvernie
tiging of geweld. Guns n' Roses heeft geen
boodschap. Guns n' Roses is een droom die
op eigen kracht tot werkelijkheid werd ge
maakt. Use your illusion.....
D
N
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1991
WIJZER
„Papa, hoe ontstaat oorlog eigenlijk?" vraagt een
12-jarige jongen bij het avondeten. „Dat zal ik je
eens haarfijn uitleggen", antwoordt de vader.
Stel je voor, Amerika stuurt zijn leger naar
Rusland en....".
Op dat moment de moeder zich in het gesprek:
„Hoe kun je een kind nou zulke onzin vertellen.
Hebben Amerika en Rusland ooit oorlog tegen
elkaar gevoerd dan?"
k ji de vader zich, „ik
probeer 'm alleen
maar met een voorbeeld uit te
leggen hoe oorlog ontstaat."
„Nou door die voorbeelden
van jou die nooit kloppen, breng
je dat kind anders alleen maar in
de war."
,Wat is dat nou weer!", windt
de vader zich op, „zit ik hier mijn
best te doen om dat kind iets
duidelijk te maken en dan begin
jij er tegen aan te mekkeren. Als
je denkt dat jij het beter kan. dan
doe je het toch zelf! Jij weet toch
altijd alles beter?"
„Nou zeg. Zo praat je toch niet
tegen mij waar dat kind bij is.
Het is maar dat je het weet. maar
ik zal voortaan mijn mond wel
houden. Je zoekt het maar uit!"
Op dat moment valt de jongen
zijn ouders in de rede: „papa,
mama, hou maar op, ik begin al
een beetje te snappen hoe dat zit
met oorlog en zo."
De relatie tussen ouders heeft
een ingrijpende invloed op het
leven van kinderen. Kinderen,
zelfs als ze dat aan de buitenkant
niet laten merken, gaan vaak
diep gebukt onder het feit dat
hun ouders voortdurend met el
kaar overhoop liggen. Onderzoek
aar de gevolgen van een slech-
disharmonieuze relatie tussen
ouders laat zien dat het risico op
allerlei gedrags- en emotionele
problemen bij kinderen daardoor
sterk wordt vergroot. Ze zijn va
ker agressief, vandalistisch en
klein-crimineel en lijden meer
onder depressieve gevoelens,
schuldgevoelens (vanwege de ge
dachte dat de ruzies tussen de
ouders hun schuld) en het idee
dat het leven zinloos is.
Hoewel, gelukkig, lang niet alle
kinderen in zulke gezinnen dit
soort problemen ontwikkelen,
wordt geschat dat toch zo'n 40
procent een of meer van deze
moeilijkheden vertoont. Waarom
het ene kind wel en het andere
kind niet, is een vraag waarop we
nog altijd het antwoord niet goed
weten. Duidelijk is wel dat een
goede relatie tussen het kind en
tenminste een volwassene - of
dat nu een van de ouders is of
een grootouder of een tante of
een onderwijzer - de negatieve
invloed van de problemen tussen
de ouders kan neutraliseren. Ook
van een goede relatie met broers
en zussen kan zo'n beschermen
de invloed uitgaan. Verder spelen
vermoedelijk ook eigenschappen
van het kind zelf, zoals intelligen
tie, temperament en geslacht een
rol.
Kinderen met een hoger IQ zijn
wat inventiever in het vinden van
manieren om met de moeilijke
situatie om te gaan. Kinderen
met een moeilijk temperament
krijgen 't of worden nog moeilij
ker in zo'n gezinssituatie omdat
ze eerder het mikpunt van de ir
ritatie van hun ouders worden
dan kinderen met een 'gemakke
lijk' temperament of karakter.
Het feit dat meisjes wat minder
kwetsbaar lijken te zijn voor pro
blemen tussen hun ouders en
voor de gevolgen van een even
tuele echtscheiding dan jongens,
zou volgens sommige onderzoe
kers verklaard worden door de
opmerkelijke bevinding dat ou
ders met huwelijksproblemen
vaker ruzie maken in aanwezig
heid van hun zoons dan van hun
dochters.
Problemen tussen ouders heb
ben overigens niet alleen effect
op kinderen zolang die nog thuis
zijn, maar vaak ook nog lange
tijd nadat ze uit huis zijn gegaan.
Kinderen van gescheiden ouders
blijken zelf als volwassene weer
een hoger risico op scheiding te
hebben dan kinderen uit andere
gezinnen. Wat vervolgens weer
het risico verhoogt dat ook hun
kinderen zullen scheiden, enzo-
Hetzelfde zou ook wel eens op
kunnen gaan voor andere rela
ties. Ouders die op een goede
manier met hun ouders omgaan,
lijken meer kans te hebben dat
hun eigen kinderen dat later ook
I met hen zullen doen.
Kortom: de kwaliteit van onze
relaties met onze partners en ou
ders bepaalt niet alleen voor een
belangrijk stuk de kwaliteit van
ons eigen leven maar ook dat
van anderen, vaak over genera
ties heen.
Maar wat bepaalt de kwaliteit
van onze relaties? Ik zou niet
durven beweren dat ik daarop
het definitieve antwoord weet. Ik
denk dat niemand dat weet.
Maar dat wil niet zeggen dat er,
niks zinnigs te zeggen valt over
wat de kwaliteit van onze relaties
bepaalt, bevordert of beschadigt.
Een van die dingen is dat een
relatie en wat daarin gebeurt
nooit het werk van één persoon
kan zijn. Als het goed gaat is dat
nooit alleen jouw. zijn of haar
verdienste. En als het slecht gaat
is dat nooit alleen maar jouw,
zijn of haar schuld.
Voor de kwaliteit van onze re
laties zijn we afhankelijk van de
ander en omgekeerd, is de ander
afhankelijk van ons. Een relatie is
niet te redden als de ander dat
niet wil, hoezeer jij je daarvoor
ook inspant. Maar een relatie is
ook niet altijd te redden alleen
omdat alle partijen dat willen.
Voor een goede relatie komt
meer kijken dan wil of liefde.
Wat dat meer is, daarover wil
ik het de komende weken heb
ben. Gemakshalve spreek ik van
de drie I's - de punten op de 'I'
van relatie - inzicht. Intimiteit en
inzet. Mijn uitgangspunt daarbij
is dat voor een relatie liefde nooit
genoeg is
Natuurlijk, liefde, het gevoel
van houden van, is een krachtige
prikkel in een relatie om elkaar te
helpen en te steunen, elkaar zo
veel mogelijk gelukkig te maken.
Maar liefdesgevoelens zijn op
zichzelf niet voldoende basis
voor een levensvatbare relatie.
De stof waaruit relaties worden
geweven bestaat uit de persoon
lijke eigenschappen en vaardig
heden van de partners in een re
latie.
Maar weinig mensen beginnen
aan een intieme relatie met de
kennis en de vaardigheden, die
nodig zijn om een relatie te doen
bloeien. Ze missen vaak de
'know-how' voor hoe je met el
kaar overlegt, hoe je compromis
sen met elkaar sluit en hoe je sa
men beslissingen neemt. Ze mis
sen vaak ook de techniek om el-
kaars boodschappen, of die nou
uitgesproken worden of stilzwij
gend worden uitgezonden, op de
juiste manier te ontcijferen.
Anders gezegd: als er ergens In
huis een kraan lekt dan weten we
meestal wël het gereedschap te
vinden om het lekken te stoppen,
maar als de liefde uit onze rela
ties dreigt weg te vloeien dan
hebben we vaak geen idee hoe
de stroom te keren. Vandaar.
RENE DIEKSTRA
hoogleraar klinische en gezond
heidspsychologie
