Sociale vernieuwing mist vaart
ZATERDAGS BIJVOEGSEL
EINDREDACTIE: WILLEM SCHRAMA JAN VAN DER NAT
ZATERDAG 21 SEPTEMBER 1991
VORMGEVING: FRED VAN GELDEREN MARCO KROES RUUD VOGELESANG
Banen i>oor duizenden
langdurig werklozen,
aangenamer wonen in
probleemwijken, weg
met de ambtelijke
bureaucratie. Kortom,
sociale vernieuwing.
Binnen korte tijd is
sociale vernieuwing in
Nederland een soort
toverwoord geworden.
In bijna vijfltonderd
gemeenten zijn sociale
diensten,
arbeidsbureaus en
wethouders sociale
zaken er al mee bezig.
Maar het rijk laat op
zich wachten.
„We moeten de boel
weer eens wakker
schudden daar in Den
Haag."
Jan Schaeffer, voorzitter van de projectgroep sociale vernieuwing: „Wie nu op de
cm trapt, is niet goed bij rijn hoofd."
e komt weer onder de i
zegt Aad Paap (39), „je doet weer
Hij voelt zich helemaal thuis in het
team van de Haagse Montesso
rischool. Binnenkort gaat hij een cursus EHBO
volgen en misschien ook nog een computer
opleiding volgen. Zeven jaar had hij geen
werk. sinds april is hij dank zij een Haagse ba
nenpool algemeen schoolmedewerker. „Als je
steeds thuis zit, verlies je je contacten. Nu
hoor ik er weer bij."
Aad Paap was automonteur, werd later
chauffeur, kreeg het aan zijn rug en verfoor
zijn baan. „Zeven jaar heb ik in de WW gelo
pen, ik ben blij dat het voorbij is", zegt hij. Op
de Montessorischool waar hij conciërge is, ligt
werk in overvloed voor hem. „Er was een
enorme achterstand, allemaal klussen die de
leraren vroeger erbij moesten doen maar die
hadden er geen tijd voor. Onderhoud en zo."
Voor 46 langdurig werklozen heeft de Haag
se stichting Werkbij dit jaar conciërge-werk bij
plaatselijke scholen gevonden. In totaal zijn al
meer dan driehonderd mensen via deze stich
ting aan de slag gegaan. De groep groeit
maandelijks. Tegen het eind van het jaar
hoopt directeur Paul Mekking van de stichting
'Werkbij' voor 446 'kanslozen' een arbeids
plaats te hebben gevonden. Banenpoolplaat
sen in het kader van de sociale vernieuwing.
WAARDERING
Paul Mekking: „Volgend jaar willen we dui
zend banenpoolplaatsen halen. De gemeente
Den Haag en het Regionaal Bureau Arbeids
voorziening zijn het daar al over eens, nu de
minister nog. Die moet uiteindelijk per plaats
zevenduizend gulden uit de pot 'sociale ver
nieuwing' betalen, maar het meeste komt via
de sociale dienst."
Banenpoolers ontvangen het minimum
loon, in de meeste gevallen 1578 gulden netto
per maand. Maar ze krijgen ook een tram
abonnement en onkostenvergoeding, koffie
geld en kledinggeld. Financieel gaan ze er
nauwelijks op vooruit, maar het feit dat ze
weer 'onder de mensen' zijn, betekent voor de
banenpoolers verschrikkelijk veel. De tevre
denheid komt van twee kanten. Mekking:
„Die scholen zijn hartstikke gelukkig met de
komst van deze mensen en de banenpoolers
met de grote waardering die ze ondervinden."
Wat de "Werkbij'-directeur zich afvraagt: „Is
dit de ideale oplossing? Volgend jaar staan die
mensen nog op minimumloon, of ze hard of
langzaam werken. Blijft de motivatie dan?"
Via banenpools worden in tal van gemeen
ten stadswachten, huismeesters, buurtmees-
ters, conciërges en tramconducteurs ingezet.
Dit jaar zullen tienduizend langdurig werklo
zen via dit systeem aan eeh baan worden ge
holpen, tot en met 1993 in totaal 21.400 man.
Voor 1991 is er 280 miljoen gulden beschik
baar.
Volgens het kabinet dient de sociale ver
nieuwing ook te leiden tot deregulering, tot
decentralisatie van bevoegdheden naar plaat
selijke overheden. De Haagse bureaucratie
n jaar WW weer 'onder de n
n'. Hij kreeg werk als conciërge op de Haagse Montessorischool.
moet nu ook maar eens verdwijnen, vinden
Oud-staatssecretaris Jan Schaefer, tijdelijk
ingehuurd als promotor, zegt het kernachtig:
„Weg met de regelneven, met de circulaire
schrijvers." Schaefer is voorzitter van de Inter-
bestuurlijke Projectgroep Sociale Vernieu
wing. De organisatie bewaakt de voortgang
van het project en maakt het ene werkvoorste!
na het andere.
VERGEETPUNT
Maar daar blijft het tot nu toe bij. Het rijk
slaagt er maar niet in alle plannen om te zet
ten in daden, terwijl de gemeenten hard aan
het werk zijn. De Rotterdamse wethouder Pim
Vermeulen (PvdA) is voorzitter van het on
langs opgerichte comité Wij zetten door',
waarin zo'n 200 gemeenten samenwerken. De
gemeenten vinden dat het rijk te laks is met
het invoeren van sociale vernieuwing. Van
daar dat zij afgelopen woensdag besloten zelf
met een initiatief-wet te komen als de Tweede
Kamer niet ingrijpt. Het comité heeft de Ver
eniging Nederlandse Gemeenten gevraagd
zo'n wet te ontwerpen.
Vermeulen: „Het woord sociale vernieu
wing komt precies één keer voor in de Troon
rede van dinsdag. Dat is een teleurstelling. Er
blijkt niets van een sprankelende voortzetting
van de sociale vernieuwing die twee jaar gele
den startte. De vaart is eruit. Van minister Da-
les horen we dat de Wet op de Sociale Ver
nieuwing in 1994 gereed zal zijn; anderhalf
jaar later dan in de bedoeling lag. En er is nog
niets bekend over de inhoud van de wet. Met
de gemeenten werd nog nooit overlegd. Het
lukt maar niet om met de rijksoverheid con
crete afspraken te maken over de overdracht
van taken en geld."
„Het oorspronkelijke boegbeeld van het ka
binetsbeleid dat sociale vernieuwing was, is
nu gedegradeerd tot een vergeetpunt. Wij zijn
daar verbolgen over. Vandaar dat wij nu zelf
met zo'n wet willen komen. Die kan begin
volgend jaar klaar zijn."
Vermeulen geeft een voorbeeld van hoe het
niet moet „De banenpool geldt als speerpunt
in de sociale vernieuwing, maar de uitvoering
is waardeloos. Wij wachten nog steeds op een
radicale versimpeling. Nu moeten we bij vijf
loketten terecht en dat zijn er eigenlijk vier te
veel."
Ook de Utrechtse hoogleraar bestuurskun
de PhA Idenburg - in Rotterdam stond hij
aan de wieg van de sociale vernieuwing - sig
naleert een tanend enthousiasme bij de rijks
overheid. Idenburg: „De toonzetting in uitla
tingen van politici is heel belangrijk. Zijn ze
minder enthousiast, dan werkt dat direct door
op het gedrag van ambtenaren. Dan duurt het
ineens niet een week maar twee weken voor
dat een ambtenaar zijn collega van een ander
departement aan de telefoon heeft."
„Tot deze zomer voerde een aantal be
windslieden regelmatig overleg over de sociale
vernieuwing. Dat gebeurde in een onderraad
van de ministerraad. Die onderraad is echter
opgedoekt. Verder stopt de commissie van
Schaefer op 1 januari. En dat is nu juist zo'n
leuke club. Het zou een positieve daad van de
regering zijn als ze die commissie zou laten
voortbestaan. Maar je hoort niets."
DOOF
De Haagse politiek blijft tot nu toe doof
Tante Sjaan gaat er
tegenaan. Nu de
ministers nog
Een opname uit de videoproduktie Tante Sjaan gaat er tegenaan', een film over de dagelijkse
praktijk van 'sociale vernieuwing'. De rijksvoorlichtingsdienst stuurde al tientallen kopieën van
de band naar buurthuizen en wijkcentra.
voor de kritiek Het ministerie van binnen
landse zaken laat weten dat er geen enkel
voornemen bestaat de commissie-Schaefer in
stand te houden. Het ministersoverieg werd
afgeschaft 'omdat veel werk dubbel werd ge
daan'.
Minister Dales (binnenlandse zaken) meent
dan ook dat het goed gaat met de sociale ver
nieuwing. Ze schrijft dat in de binnenkort ver
schijnende voortgangsrapportage 'sociale ver
nieuwing'.
Dales is getroffen door het elan en het 'hart
verwarmende enthousiasme' van de deelne
mende gemeenten. De minister constateert
dat vele gemeenten meedoen en dat talloze
projecten onder de vlag van de sociale ver
nieuwing zijn gestart. Als bewijs biedt ze de
Tweede Kamer een flink aantal voorbeelden.
De minister hoopt, gezien de snelle groei tot
nu toe. dat 'het proces nog veel meer kan op
leveren'. Het kabinet zal aandacht blijven be
steden aan het wegnemen van eventuele be
lemmeringen en het oplossen van knelpun
ten; meldt Dales.
Haar ambtenaren overleggen daarom druk
met gemeenten, provincies en de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten (VNG) over de
vraag hoe gemeenten meer te zeggen kunnen
krijgen over het geld dat ze binnenkrijgen. Om
de moed erin te houden, overspoelt Dales de
gemeenten met rapporten, info-bulletins en
promotiemateriaal.
Een voorbeeld daarvan is de videoproduktie
'Tante Sjaan gaat er tegenaan', die duidelijk
moet maken wat sociale vernieuwing kan in
houden. Mensen die hun eigen buurt op
knappen, ouderen die thuishulp krijgen, en
langdurig werklozen die weer werk vinden via
de banenpools, vallen in de video te aan
schouwen. De Rijksvoorlichtingsdienst zond
al tientallen kopieën van de band naar buurt
huizen en wijkcentra. Tante Sjaan' begint po
pulair te worden.
Kortom, een positieve voortgangsrapporta
ge over de sociale vernieuwing. Maar de deel
nemende gemeenten kunnen er niet vrolijk
van worden. Uit de Troonrede en de Mil
joenennota van deze week blijkt dat het kabi
net zelfs bezuinigt op subsidieregelingen die
van belang zijn voor het welslagen van de so
ciale vernieuwing. Burgemeester H.H. Apo
theker van Veendam, lid van het comité: „In
het noorden van het land zijn via het regio
naal beleid bijna vierhonderd langdurig werk
lozen aan het werk bij allerlei welzijnsinstel-
lingen. Nu wil minister d'Ancona van WVC
een groot deel van het geld terugtrekken."
Apotheker ziet meer beperkingen op zich
afkomen. „Er zijn bezuinigingen aangekon
digd op groot onderhoud, stads- en dorpsver
nieuwing Heb ik via de sociale vernieuwing
een conciërge in een verpauperde flat, en ver
volgens gaat het herstel niet door vanwege be
zuinigingen. Wat heb ik dan aan die conciër
ge?", zegt Apotheker.
WINDSTILTE
Er zijn meer gemeentebesturen die er zo
over denken. De 200 lokale overheden, vere
nigd in het comité "Wij zetten door', stuurden
vorige week een open brief aan het kabinet.
„Er is", schreven ze, „een soort windstilte op
de departementen, terwijl we een tornado
hadden verwacht. Na het maken van de af
spraken, is de regering moeilijk gaan doen."
De gemeentebesturen hebben in Jan Schae-1
fer een medestander gevonden. „Wie nu op j
de rem trapt, is niet goed bij zijn hoofd", zegt
Schaefer.
