Kunst
tffi
Van Gogh-Museum
presenteert expositie
hedendaagse kunst
BZN: lang zullen we leven
Ballet van leermeester en leerling
LESJE GELEERD?
Frank Sinatra: Very oVBlue Eyes
Zaterdag 21 september 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASK1A STOEUNGA Eindredactie: HENK HOUTMAN Vormgeving: PIET KOOREMAN
11
I
NIEUWSLIJN
Platenbeurs van Europees formaat
AMSTERDAM - Op zoek naar een Duits ingezongen hit van de
Beatles of gewoon lekker een dagje met de meest uiteenlopende
verzamelwaar struinen tussen alle volgepakte tafels? Iedere mu
ziekliefhebber en platenverzamelaar kan zich zaterdag vanaf
tien uur uitleven op de grootste grammofoonplatenbeurs van
Nederland, voor het eerst in de Amsterdamse Jaap Edenhal. Met
meer dan een halve kilometer aan stands heeft Nederland daar
voor het eerst een platenbeurs van Europees formaat. Op de
Amsterdam Record Convention (de officiële naam voor de
beurs) bieden handelaren uit landen als Engeland, Canada, de
Verenigde Staten en natuurlijk uit eigen land niet alleen het ron
de zwarte vinyl aan maar ook T-shirts, promotiemateriaal, boe
ken, juke-boxen en naslagwerken met allerlei feiten uit de mu-
ziekhistorie.
Langste pijp in Leids museum
LEIDEN - In het Pijpenkabinet, aan de Oude Vest 159a, wordt
tot eind oktober de langste tabakspijp ter wereld tentoongesteld.
Het Leidse museum is in het bezit gekomen van een pijp die al
150 jaar geleden gemaakt is. Het exemplaar heeft een steel, met
een uitzonderlijke lengte van ruim 7,5 meter, die gedraaid en ge
kronkeld is tot het lijkt op een bord spaghetti. De lengte van de
pijp is volgens het Pijpenkabinet goed voor een vermelding in
het 'Guiness Book of Records'.
De langste tabakspijp ter wereld: net een bord spaghetti. »foto pr
Bolshoi Ballet in Nederland
LEIDEN - In oktober bezoekt een selectie dansers van het Bols
hoi Ballet uit Moskou Nederland. De groep geeft onder de naam
'Stars of the Bolshoi' slechts enkele voorstellingen in Nederland.
Aan deze voorstelling doet onder meer de wereldberoemde pri
maballerina Natalya Bessmertnova mee. Op 17 oktober geeft de
groep een voorstelling in het Circustheater in Scheveningen.
Door het Uit-bureau van K&O, aan de Oude Vest 45 in Leiden,
wordt tot 10 oktober een (beperkt) aantal kaarten verkocht voor
deze voorstelling. Het Uit-bureau is dagelijks geopend van 9.00
tot 17.00 uur, za. van 9.00 tot 12.00 uur.
Kaarten voor André van Duin Revue
LEIDEN - Voor de nieuwe André van Duin Revue, die deze week
in Rotterdam in première is gegaan, heeft K&O ook enkele toe
gangskaarten gereserveerd. De kaarten, voor de voorstelling van
9 oktober in het Circustheater te Scheveningen, worden ver
kocht tot 1 oktober.
Kunstenaars boos op minister
AMSTERDAM - De Beroepsvereniging Beeldende Kunstenaars
(BBK) is boos over het voornemen van het ministerie van WVC
om 6 miljoen gulden uit het budget voor de beeldende kunst,
over te hevelen naar bouwkunst. Dat gebeurt in twee fasen: 2
miljoen gulden in 1992 en 4 miljoen in het jaar daarna. De BBK
is van mening dat minister D'Ancona met dit oncontroleerbare
geschuif van geld de professionele kunstenaars en de architec
ten op een ongeoorloofde manier tegen elkaar uitspeelt. Wel er
kent de beroepsvereniging de noodzaak om geld beschikbaar te
stellen voor bouwkunst. Met het automatisch verschuiven van
de ene discipline naar de andere, brengt de minister echter het
kunstbeleid ernstig in gevaar en worden de uitgangspunten van
dit beleid - ook die van WVC zelf - ernstig aangetast, aldus de
BBK.
DUIZENDEN FANS hebben het dorpsplein van Vo-
lendam, waar de groep BZN optrad - en dat in de
volksmond al jaren het BZN-plein heet - door de
enorme toeloop niet kunnen bereiken. Zij moesten
het concert in cafés via de radio volgen
FRANCOISE LEDEBOER
In het Van Gogh-museum is
vanaf vrijdag werk te zien van
de Tsjech Jiri Georg Dokoupil
en de Nederlander Joost van
den Toom. Zij zijn de keus van
Riekje Swart, de Amsterdamse
galeriehoudster die vanaf 1964
een grote reputatie opbouwde
als trendsetter in de wereld van
de hedendaagse beeldende
kunst. Het Van Gogh-museum
houdt met deze eerste expositie
van nog levende kunstenaars
een nieuwe loot van het ten-
toonstellingsbeleid ten doop.
Voor de komende vier jaar
liggen de plannen voor soortge
lijke exposities al klaar, een op
merkelijk initiatief voor een
museum dat zich op basis van
de Van Gogh-collectie in de eer
ste plaats concentreert op kunst
uit de 19e eeuw. Adjunct-direc
teur Stefan van Raaij legt uit dat
de expositie 'II faut être de son
temps' echter niet zomaar uit
de lucht is komen vallen: „We
zien tegenwoordig steeds vaker
dat kunstenaars teruggrijpen
naar de erfenis uit vroeger tij
den. Dat gebeurt niet door klak
keloos imiteren, maar door aan
de traditie een geheel eigen in
vulling te geven. Wij presente
ren de komende jaren kunste
naars voor wie het belang van
de continuïteit in de beeldende
kunst inmiddels vaststaat. Zo
zijn deze exposities niet los te
koppelen van ons gewone pro
gramma over de vorige eeuw, al
lijkt dat op het eerste gezicht
wel het geval".
De naakttekeningen van Jiri
Georg Dokoupil (1954) tonen
aan wat Van Raaij met deze
continuïteit bedoelt. De Tsjech
zette met simpele maar vloei-
end-expressieve lijnen vrouwen
op papier die onmiddellijk doen
denken aan werk uit het verle
den. Hij hanteerde behalve het
„gewone" potlood weliswaar
ook hedendaagse technieken
als kaarswalm en de soldeer
bout, maar dat maakt de ver
wantschap niet minder opval
lend.
Renée Steenbergen laat
Dokoupil in het Van Gogh Bul
letin vertellen hoe zijn ontwik
keling is verlopen. Als reactie op
de conceptuele kunst, die in de
jaren zestig en zeventig het
schilderen had afgeschaft, en de
politiek geladen Duitse kunst
van de- generatie van na de
Tweede Wereldoorlog, richtte
Dokoupil in 1980 met vijf jonge
Duitse kunstenaars de groep
'Mülheimer Freiheit' op. De
groep wilde weer plezier krijgen
in het maken van kunst. Dokou
pil nam de kwast ter hand en
maakte „alledaagse zaken als
een flesje Odol en een branden
de sigaret, gedompeld in een
enigszins surrealistische atmos
feer".
In 1985 verbreedde de kun
stenaar zijn onderwerpkeuze
naar landschappen, eerst ge
schilderd in een naïef ogende
stijl, later meer waarheidsge
trouw naar de natuur. In 1988
volgde de stap naar het tekenen
van landschappen, stillevens en
naakten. Hij ontwikkelde een
weerzin tegen ontwikkelingen
in de hedendaagse kunst die
zelfs een „roestig stuk ijzer" tot
kunstwerk bestempelden. „Met
mijn kunst wil ik vreugde geven,
het bestaan bezingen", moti
veert Dokoupil zich nader. Die
vreugde vindt hij vooral weer
spiegeld in het werk van de 19e-
eeuwse impressionisten Renoir
en Matisse. Daarmee is de keus
van Riekje Swart voor het Van
Gogh-museum natuurlijk meer
dan voldoende verklaard.
Dokoupil, inmiddels wereld
wijd een goed verkopende kun
stenaar met ateliers in Keulen,
Madrid en New York, trekt zich
niets aan van kritiek dat zijn
naakten rieken naar eenvoudig
kopiëren van voorgangers. Hij
gelooft dat een kunstenaar
nooit kan terugstappen naar de
vorige eeuw en altijd „iets ei
gens" toevoegt, ook al gebruikt
hij traditionele technieken. Voor
hem zijn vooral de expressieve
mogelijkheden van de combi
natie licht en lijn belangrijk.
Daarin toont de kunstenaar zich
een hedendaagse virtuoos:
slechts twee van zijn 18 teke
ningen in het Van Gogh-muse
um zien er ronduit kitscherig
uit, in de andere 16 vrouwen
weet Dokoupil met simpele lij
nen een krachtige vitaliteit te
treffen die van alle tijden is.
Bij het werk van Joost van den
Toom is de verwantschap met
de erfenis van de beeldende
kunst moeilijker op te diepen.
Hij maakte aanvankelijk alleen
sculpturen van hout, gips en
steen die hij beschilderde met
opvallende, heldere kleuren.
Maar sinds 1989 gebruikt hij
ook brons. Zijn werk vormt op
het eerste gezicht een absurde
en surrealistische neerslag van
de thema's die hem het meest
bezighouden: dood, religie en
seks. Zijn beeldtaal bestaat uit
symbolen als het mens-dier, het
magische oog, het kruis, brug
gen, hutten, seksuele organen
en primitieve behuizingen als
iglo's en hutten.
Van den Toom vertelt Steen
bergen in het Van Gogh Bulletin
dat hij grote verwantschap voelt
met de romantische 19e-eeuw-
se schilder Caspar David
Friedrich, de symbolisten
Böcklin en Ensor en de vroege
surrealist De Chirico. Hij zoekt
het echter ook buiten Europa in
de oude culturen van Mexico,
Volendam op z'n kop bij jubileumconcert
RECENSIE RON DE HAAN
Concert van BZN
Gezien: 20/9 Dorpsplein
Volendam
1 vol-
Bij de Vara weten ze
houden. De omroep heeft in
een kwart eeuw nog geen se
conde zendtijd besteed aan
BZN. Het heeft de populariteit
van de groep geen kwaad ge
daan. Vijfentwintigduizend fans
kwamen vijf jaar geleden naar
Volendam om het toen 20-jarig
bestaan van de groep te vieren.
Veertigduizend zetten gister
avond Volendam op zijn kop.
BZN, net 25 jaar geworden,
vierde zijn verjaardag ander
maal met een concertfeestje op
eigen grond. In de ochtend was
in het vissersdorp al iets te mer
ken van een ongewone drukte.
Een groep inwoners van Drach
ten, die geen seconde van het
openluchtconcert wilde missen,
slenterde langs de souvenirwin
keltjes op de IJsselmeersedijk.
Zanger Jan Keizer had het voor
de radio al voorspeld: „Er ko
men er vast meer dan 200".
Duizenden fans hebben het
dorpsplein waar de groep op
trad, en dat in de volksmond al
jaren het BZN-plein heet, nooit
kunnen bereiken. Zij klonterden
in cafés en auto's samen voor
de radio, waar rechtstreeks ver
slag van het BZN-concert werd
Op de jubileum-cd, die op de
dag van het concert verscheen,
feliciteert de groep zichzelf:
Congratulations! De titel heeft
een dubbele betekenis, want ver
voordat het schijfje in de win-
Het verschuiven van de gene
raties wordt mooi weergegeven
als de meester de leerling bewe
gingen leert. Het zijn eenvoudi
ge bewegingen die door de leer
ling net niet synchroon worden
nagedaan, waardoor haar af
hankelijkheid ontroerend wordt
RECENSIE MAARTEN BAANDERS
Voorstelling 'Branco' door Truus Bronk-
horst en Max Dooi|es.
Dansen hoort bij jonge mensen.
Er is lenigheid en kracht voor
nodig. Maar dat is niet het eni
ge. Wie danst heeft een eigen
stijl en een persoonlijke uit
drukking. Wat we zelden bij bal
letvoorstellingen zien, is wat
oudere generaties dansers aan
hun leerlingen hebben meege
geven en wat voor betekenis zij
hebben gehad voor de groei van
die stijl en persoonlijkheid.
In 'Branco' staat dit thema
juist centraal. Truus Bronkhorst
maakte deze voorstelling met
haar inmiddels 72-jarige leer
meester Max Dooijes. Beiden
zijn grote danspersoonlijkhe-
den, maar ze zijn van verschil
lende tijden en hun manier van
dansen loopt sterk uiteen. In de
hernieuwde ontmoeting in
Branco' wisselen verbonden
heid en strijd elkaar subtiel af.
De idealen die opeenvolgen
de generaties met hun dans wil
len bereiken, verschillen sterk.
Dooijes reikt naar de sterren,
pakt ze en danst ermee. Truus
Bronkhorst doorbreekt dit
krachtig en daagt hem uit tot
een duel. Dit duel is een hoog
tepunt. Er is niets heroïsch aan.
Twijfel, bedroefdheid en ironie
zijn van hun gezichten af te le
zen. Ze maken gestileerde be
wegingen alsof ze willen uit
drukken: 'Zo hoor je je bij een
duel te bewegen.'
Max Dooijes vertelt over een
vrouw die hij vroeger heeft zien
dansen met wolken. Ze schiep
een wereld uit die wolken. Maar
dit visioen wordt verstoord door
een wild het toneel opstuivende
Bronkhorst, die met haar siga
retten de wolken van de danse
res misschien wat voor de hand
parodieert. Ze danst
lichtzinnig op popmuziek en
tracht de oude meester te ver
leiden in haar te krappe, sexy
jurkje. Het uitdagend imago dat
Bronkhorst in vroegere voor
stellingen had, keert hier terug,
maar het sterke is dat ze daar
nu zelf een parodie op geeft. Na
een komische ruzie met veel
stampvoeten, krijgt Dooijes het
kleed van de meester terug. De
leerling erkent zijn gezag, maar
hij is oud en nu gaat zij hem
voor in een door haar bedachte,
telkens herhaalde rondedans.
Dooijes danst goedmoedig mee,
als met een kind dat maar niet
genoeg van het spel kan krijgen.
Maar hij wordt moe en als de
kwiek dansende Bronkhorst te
gen de stilstaande man opbotst,
biedt haar arm hem in één be
weging ondersteuning. Samen
lopen ze weg. Tegenover de
fraai afgewerkte bewegingen
van Truus Bronkhorst ligt de
kracht van Dooijes erin dat hij
niet de slaaf is van de ouder
dom, maar de kunst verstaat de
ouderdom uit te beelden met
de nodige humor.
De avonden worden weer langer. Tijd om u op iets
nieuws te storten Of het nu gaat om autorijles. Franse
conversatie, dansles of bijvoor-
beeld fotograferen. In de rubriek
lessen en clubs staan al uw
mogelijkheden overzichtelijk bij
elkabr Een goede Sleutel maakt
je wijzer
Jiri Georg Dokoupil (1954) zette met simpele maar vloeiend-expressieve lijnen vrouwen op papier die onmid
dellijk doen denken aan werk uit het verleden. foto cpi
Egypte en Japan. Al deze „brok- naliteit de kijker eigenlijk veel De expositie in het Van Gogh
stukken" uit het verleden zijn meer intrigeren. Riekje Swart museum (Paulus Potterstraat 7
door Van den Toom bijeen ge- heeft het Van Gogh-museum Amsterdam) duurt tot 24 no'
voegd tot sculpturen die minder met deze combinatie van kun- vember. De openingstijden zijn'
makkelijk aanspreken dan de stenaars beslist een spannende di. t/m za. van 10.00 tot 17.0t
knap getekende naakten van start van de nieuwe reeks expo- uur, zo. van 13.00 tot 17.00 uur.
Dokoupil, maar door hun origi- sities bezorgd.
kels lag, was de platina-limiet al
ruimschoots overschreden. Vol
gende week donderdag kan Ne
derland het concert nog eens op
de televisie terugzien. Net zoals
van de tournee die de groep
deze zomer door Zuid-Afnka
maakte een tv-registratie wordt
uitgezonden.
'It happened 25 years ago',
zong Jan Keizer gisteravond de
massa op het plein, zijn plein,
toe. Wat er toen gebeurde? Een
naamloos Volendams bandje
dat Shadows-covers speelde,
mocht op uitnodiging van me
neer pastoor in plaatselijke
kerkmissen meespelen. Er was
één voorwaarde: de groep
mocht popmuziek blijven spe
len maar moest het wel netjes
houden. Meneer pastoor kan te
vreden zijn.
RECENSIE LOUIS DU MOUUN
Concert Frank Sinatra.
Gezien: 19/9 Sportpaleis.
Antwerpen.
Frank Sinatra als historische
belevenis, zijn voorprogramma
Eydie Gorme en Steve Lawrence
voor het echte muzikale genot.
Helaas was de rolverdeling niet
anders gisteravond in het uit
verkochte Antwerpse sportpa
leis. Want The Voice himself
manifesteerde zich bij de start
van zijn Europese toemee voor
al als Very OI'Blue Eyes, bleek
aanmerkelijk minder de vitale
Frankyboy dan ruim twee jaar
geleden bij zijn bezoek aan Ne
derland.
De tijd heeft dus intussen ste
vig vat gekregen op de thans 75-
jarige 'levende legende', die met
zijn huidige concertreis zijn dia
manten jubileum als zanger
luister wil bijzetten. Hijzelf is
waarschijnlijk het best op de
hoogte van zijn afnemende
kwaliteiten, maar zal in het
openbaar slechts zelden een
krimp geven.
De oude Amerikaanse mees
ter hoeft ook geen kleur te be
kennen, omdat zijn gehoor bij
voorbaat al met hem wenst te
dwepen. Eerst Sinatra zien en
dan sterven, moet zo'n beetje
het motto zijn van iedereen die
thans nog veel geld neertelt om
hem in actie mee te maken.
Maakte de aan het zingen
verslaafde veteraan in 1989 in
Ahoy' en in de RAJ nog veel in
druk met zijn jeugdige uitstra
ling, bij zijn eerste concert in
België sinds 1975 kon hij ook
zijn fysieke krachtenverlies niet
meer camoufleren. Sinatra oog
de even stram als hij al bijna
tien jaar hoort.
Zijn opvallend goede humeur
werd door vlagen van vergeet
achtigheid nogal eens getem
perd, met als gevolg dat zoon
Frank Junior ofwel zijn lijfdiri
gent het moest ontgelden. Leuk
voor het idolate publiek (onge
veer 12.000 fans. waaronder
veel Nederlanders), minder
prettig voor de jonge Sinatra,
die als enige intermediair tus
sen zijn warrige pa en het 43-
Frank Sinatra: aanmerkelijk minder vitaal dan ruim twee jaar geleden bi
zijn bezoek aan Nederland. -foto an
koppige klasse-orkest in het
schemerdonker vijf kwartier
lang zenuwslopende beulsar-
beid stond te verrichten. Deze
Frank Junior, zelf beslist een be
gaafd zanger, moet wel heel
veel van zijn vader houden,
zonder zijn toewijding zou Se
nior geen optreden meer tot
een goed einde kunnen bren
gen.
Maar al heeft Ol' Blue Eyes
bijna al zijn vocale en lichame
lijke souplesse verloren, onder
het voetlicht blijft hij boeien
Een kwestie van persoonlijkheid
die zijn weerga niet kent. Welke
andere, duidelijk aftakelende
showbizz-vedette van 75 jaar
zal immers beweren dat hij nog
vele. vele keren in this pan c
the world zal komen optredei
en durft het in zijn hoofd te ha
len om twee veel flitsender col
lega's als 'opwarmers' en hulp
jes in de finale te gebruiken?
Met zijn (reeds middelbare
special guests Eydie Gorme ei
Steve Lawrence, als duo In d
Verenigde Staten veelvuldig me
Grammy's en Emmy's onder
scheiden, deed The Voice zon
der meer een gouden greej
Waar hij tekort schiet, staan z'
voor een staaltje vakvrouw- ej
vakmanschap in de Sinatraans
stijl vol flair en quasi-noncha
lance. Bij elkaar scoort di
Diamond fuUn Gala' dat
toch een dikke voldoende.
