Buitenland
3.
JmÈÈk
IHpHMHI--
Tankcolonne blijft steken
voor grens van Kroatië
'Aantal daklozen in EG zal snel toenemen'
Hoop op vrijlating
gijzelaar getemperd
Misdaad in Zuid-Afrika eist
in 15 maanden 22.000 levens
President Georgië wil
oppositie knevelen
Familielid
Khomeini
bij aanslag
betrokken
Najibullah gokt op verbannen koning Afghanisan
Vrijdag 20 september 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN Vertalingen: AAARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: JAN KUNGE
United Press International (UPI).
JOEGOSLAVISCHE militairen
geven zich over aan de
Kroaten
£9k3
NIEUWSLIJN
i'
®|P
V
T-
iMHKSHÉb
v:hS8^;. -
De Bengaalse premier Begum Khaleda Zia is gisteren beëdigd als de
eerste democratisch gekozen regeringsleider van Bangladesh. Zia, te
vens de eerste vrouwelijke premier van het land, werd de ambtseed af
genomen door interim-president Shahabuddin Ahmed, ten overstaan
van 40 ministers uit de ministerraad. foto afp muftymunir
Taiwan wil weer in Verenigde Naties
De Taiwanese president Lee Teng-hui wil dat zijn land weer toe
gelaten wordt tot de Verenigde Naties, zelfs als het daarvoor de
officiële naam van 'Republiek van China' moet laten varen. „On
ze eerste zorg is weer deel te nemen aan de VN. Als we ons be
perken tot een bepaalde naam zullen we dat doel nooit berei
ken", aldus Lee. Welke naam Lee in plaats van Taiwan wil meldt
hij niet, maar oppositieleiders op het eiland hebben onlangs
campagne gevoerd om de naam Taiwan weer uit de kast te ha
len. De nationalistische regering trok zich in 1971 uit de VN te
rug nadat het communistische China werd toegelaten.
Cuba wenst geen pottekijkers
De buitenlandse pers en zelfs communistische functionarissen
uit het buitenland zullen niet toegelaten worden tot het vierde
congres van de Cubaanse communistische partij. Het congres,
dat op 10 oktober begint, zal het eerste op Cuba zijn sinds de in
eenstorting van het communisme in Oost-Europa en de Sov
jetunie. Verwacht wordt dat het congres zich zal toespitsen op
de overleving van Cuba als éénpartijstaat.
Doden bij gevechten in Kashmir
Zeker twaalf militairen zijn gedood bij gevechten tussen Indiase
en Pakistaanse troepen die een Indiase grenspost langs de de
marcatielijn in Kashmir aanvielen. Zo'n honderd Pakistani's
trokken de grens over in een poging een Indiase grenspost te
veroveren in de Kheran-sector in Kashmir, de door beide landen
betwiste, Indiase deelstaat. De meerderheid van de bevolking
van Kashmir is islamitisch en wil zich afscheiden van India.
Vliegtuigkaper overmeesterd
Een Tunesische man die gistermiddag een toestal van Alitalia
kaapte, is enkele uren later op het vliegveld van Tunis overmees
terd. Kort daarvoor had hij alle passagiers en bemanningsleden
vrijgelaten. De Tunesische politie die de 26-jarige man arresteer
de, nam ook een vriend van hem vast van wie onduidelijk was of
hij eveneens bij de kaping was betrokken. De kaper verklaarde
tijdens onderhandelingen met de Tunesische autoriteiten dat hij
in Italië slecht behandeld'was. Kennelijk had hij problemen met
zijn verblijfsvergunning.
De kans dat een westerse gijze
laar in Libanon op korte termijn
wordt vrijgelaten is vrijwel nihil.
Eerst moet Israël nog eens twin
tig Arabische gevangenen laten
gaan. Dat heeft de pro-Iraanse
Organisatie van Revolutionaire
Gerechtigheid, die alle gijzelaars
vasthoudt, gisteren gezegd. Eer
dere berichten wezen er op dat
de shi'itische factie de 76-jarige
Brit Jack Mann spoedig zou la
ten gaan.
In een verklaring zegt de
groepering het „spijtig" te vin
den dat de vrijlating van een
westerse gijzelaar moet worden
„bevroren". Het handgeschre
ven communiqué ging verge
zeld van een foto van de Ameri
kaan Joseph Cicippio. In Liba
non worden nu nog tien wester
se gijzelaars vastgehouden.
De Organisatie van Revolutio
naire Gerechtigheid zegt verder
„verrast" te zijn met de vrijla
ting door Israël van 51 Arabi
sche gevangenen, en de over
dracht van negen lijken van He-
zbollah-strijders, vorige week.
De organisatie eist echter dat er
nog eens twintig gevangenen
vrijkomen. Daarnaast moeten
de Verenigde Naties hun rol als
bemiddelaar waarmaken.
Een regeringsfunctionaris in
Jeruzalem zei in een reactie dat
Israël eerst meer concrete infor
matie wil over vijf Israëlische
militairen die nog in Libanon
worden vermist. Pas daarna zul
len meer Arabische gevangenen
worden vrijgelaten.
JOHANNESBURG P.VAN NUUSENBURG
Zuid-Afrika wordt overspoeld
door een golf van crimineel ge
weld die in 15 maanden, van
oktober 1989 tot februari dit
jaar, meer dan 22.000 mensen
het leven heeft gekost. In dezelf
de periode kwamen 3000 men
sen bij politiek geïnspireerd ge
weld om het leven, aldus een
politiewoordvoerder in Pretoria.
In Johannesburg alleen wer
den verleden jaar 951 mensen
vennoord, 1563 verkracht en
8311 mishandeld. De misdaad
cijfers van zwarte miljoenstad
Soweto zijn in deze statistiek
niet opgenomen. In een 'ge
woon' weekeinde worden daar
15 tot 20 mensen vermoord.
De staatssecretaris van poli
tie, Scheepers, zei dat het ge-
BELGRADO-ZAGREB-BUDAPEST
De zwaar bewapende colonne van meer dan honderd
voertuigen, waaronder tientallen tanks, die gisteren
vanauit de Servische hoofdstad Belgrado op weg is ge
gaan naar Kroatië, is in de loop van de nacht blijven ste
ken vóór de Servisch-Kroatische grens.
stonden bij het eerste ochtend
gloren enkele kleine schermut
selingen. In Zagreb deed zich
rond middernacht een hevige
explosie voor. Een Franse jour
nalist is gedood toen hij met
zijn auto op een landmijn reed
nabij Zagreb. Een Zwitser raakte
gewond.
Het leger viel vanmorgen voor
het eerst de stad Nasice, 200 ki
lometer westelijk van Belgrado,
aan. Kroaten belegeren daar de
kazerne van het federale leger.
Radio-Zagreb berichtte van-
RUNA HELUNGA AFP-AP
Aanvankelijk bestond onzeker
heid waar de verzameling van
voertuigen en soldaten was ge
bleven, maar waarnemers in zo
wel Belgrado als Zagreb gingen
er vanmorgen vroeg vanuit dat
de voertuigen de grens tussen
beide Joegoslavische republie
ken niet hadden bereikt.
Zowel in Belgrado als in Za
greb is het de afgelopen nacht
rustig geweest. In Belgrado ont-
morgen dat Split van zee af
door een oorlogsschip 15 minu
ten met lichte wapens werd be
schoten. Over slachtoffers was
niets direct bekend.
Gistermorgen werd het
staakt-het-vuren, dat woens
dagmiddag om 12 uur in ging,
op de meeste plaatsen nog ge
handhaafd. De belangrijkste
uitzonderingen waren de ha
venstad Sibenik en het stadje
Gospic, niet ver van de autono
me regio Krajina. Sibenik, dat
inmiddels al dagenlang onder
vuur van marineschepen ligt, is
volgens ooggetuigen voor een
goed deel verwoest.
In de loop van de middag be
gonnen de gevechten ook elders
weer. Er was sprake van lucht
macht-bombardementen op Si
benik en gevechten rond Sisak,
Okucani, Vukovar, Osijek en
Vinkovci. Gistermiddag was ook
de tankcolonne vanuit de Servi
sche hoofdstad Belgrado op weg
gegaan naar de belegerde
Kroatische stad Osijek De tank
bemanningen kregen door het
publiek sigaretten en drank toe
geworpen. De voertuigen heb
ben de nacht echter niet ge
bruikt om de grens met Kroatië
over te steken.
Het leger mobiliseerde giste
ren reservisten in Vojvodina,
Servië, Titograd en het noord
westen van Bosnië-Hercegovi-
na. Bosnië wil echter geen re
servisten leveren aan het fede
rale leger.
Zie ook pagina 2
President Bush interesseert zich maar weinig voor de binnenlandse politiek. Hij houdt zich liever bezig met het blussen van brandjes in het buiten
land en het scheppen van een nieuwe wereldorde. Zo klinken althans de verwijten aan het adres van de Amerikaanse president. Desondanks scoort
Bush onveranderd hoog in de opinie-peilingen en lijkt zijn herverkiezing, eind volgend jaar, verzekerd. Bush is echter niet te beroerd om zo af en
toe te poseren voor een aardig plaatje, dat zijn imago in eigen land kan opvijzelen. Vandaar dat hij gisteren de lunch gebruikte met een aantal
bouwvakkers in Los Angeles. foto afp luke frazza
Een colonne van meer dan zeventig tanks is gisteren vanuit Belgrado op
weg gegaan naar Kroatië. Vanmorgen had de colonne de grens met
Kroatië nog niet overschreden. foto ap
personen gewond raakten. Drie
oppositieleiders zijn toen gear
resteerd, onder wie Georgi
Tsjantoeria van de Nationaal
Democratische Partij.
De partij van Tsjantoeria en
25 andere buitenparlementaire
groepen en partijen eisen het
aftreden van de president. Zij
verwijten hem onderdrukking
van de oppositie.
De kans is groot dat de volks
vertegenwoordiging verder een
motie zal aannemen om het
parlement te ontbinden. In dat
geval zal een einde komen aan
de vier maanden durende heer
schappij van president Gamsa
choerdia. Het persbureau Tass
meldde gisteren dat de aanhou
dende protesten tegen Gamsa-
choerdia centraal staan bij de
beraadslagingen in het Georgi
sche parlement.
Gamsachoerdia neemt onder
tussen nogal ongewone maatre
gelen om de steun van de be
volking te behouden. Zo belooft
hij zaldcen suiker aan platte
lands-huisvrouwen. In ruil
daarvoor moeten ze naar de Ge
orgische hoofdstad Tbilisi afrei
zen om „Zviad, Zviad" te roe
pen voor het parlementsge
bouw. Vorige week liet de presi
dent de metro de hele nacht
gratis rijden om zijn 'suppor
ters' te vervoeren.
MOSKOU The
De Georgische president Zviad
Gamsachoerdia wil de oppositie
het zwijgen opleggen. De presi
dent, die de afgelopen weken
steeds meer onder vuur komt te
liggen, zei in een uitzending van
de Georgische radio dat de op
positie met „haar acties en leu
gens" de opbouw van een de
mocratische samenleving in de
weg staat. Dat heeft heeft het
Russische persbureau R1A giste
ren gemeld.
De Georgische oppositieleider
Gotsiridze reageerde gisteren
lakoniek op de presidents drei
gementen tegen de oppositie.
„Zoals je ziet hoeft afscheiding
niet onvermijdelijk tot demo
cratie te leiden", zei hij.
De afgelopen weken heeft
Gamsachoeridia al maatregelen
getroffen om de pers te muil
korven. Het parlement moet
nog stemmen over een wets
voorstel dat censuur mogelijk
maakt.
Het Georgische parlement
komt vandaag voor de tweede
dag bijeen in zitting bijeen. Aan
de orde komt een voorstel om
een commissie in te stellen die
de gewelddadige botsing tussen
veiligheidspolitie en demon
stranten op 2 september moet
onderzoeken, waarbij twintig
Europees handvest benadrukt recht op wonen
De Europese Gemeenschap kan het niet
maken om de ogen en grenzen te sluiten
voor de daklozen. Iedereen heeft recht
op huisvesting. Overal ter wereld, dus
ook in Europa. Dat artikel mag op de ge
meenschappelijke markt van de twaalf
landen dan ook niet ontbreken.
Dat is vrij vertaald de kem van het Eu
ropees Handvest van het recht op wonen
dat maandag in Amsterdam wordt aan
geboden aan de ministers van volkshuis
vesting van de Europese Gemeenschap.
Het handvest is opgesteld door acht or
ganisaties die zich met huisvesting be
zighouden. Daaronder bevinden zich
woningcorporaties, instellingen voor
dak- en thuislozen en Habitat Interna
tional Coalition (HIC). Bij het HIC zijn
meer dan driehonderd niet-gouverne-
mentele groepen (waaronder de Novib)
uit alle delen van de wereld aangesloten.
Met het aanbieden van het handvest
willen de organisaties onder meer wijzen
op de risico's die zijn verbonden aan het
wegvallen van de grenzen in de EG vol
gend jaar. „Er is een sociaal handvest,
maar dat heeft voornamelijk betrekking
op werknemers. Niemand praat over de
sociale tweedeling waarvan nu al sprake
is en die straks alleen nog maar meer
zichtbaar zal worden. Vooral op het ge
bied van volkshuisvesting. Dat is onaan
vaardbaar. In het rijke Europa moet ie
dereen recht hebben om te wonen. Dat
is nu niet zo", aldus Han van Putten,
voorzitter van HIC. De EG telt op dit mo
ment ongeveer twee miljoen daklozen.
Van Putten gaat er vanuit dat dat aantal
de komende jaren sterk zal toenemen.
„Juist ook door die gemeenschappelijke
markt. Rijke gebieden zullen rijker wor
den, arme armer. De diverse landen zul
len proberen hun industrie te versterken.
Projecten, waarmee aan de weg kan
worden getimmerd, zullen volop aan
dacht krijgen. Daar zit goedkope huis
vesting niet bij. De mensen aan de on
derkant van de maatschappij zullen er
daardoor weer bij inschieten".
„Ook hier in Nederland, waar nu voor
zichtig geschat 30.000 mensen daJdoos
zijn. Terwijl het met de economie rede
lijk gaat, zie je toch steeds meer mensen
in moeilijkheden komen. Bij voorbeeld
door de werkloosheid en de bezuinigin
gen op sociale voorzieningen, waardoor
mensen die begeleiding nodig hebben
steeds verder weg zakken".
De problemen zullen nog worden ver
groot door grote aantallen vluchtelingen
uit Oost-Europa. Van Putten: „Volgens
de somberste voorspellingen kunnen we
twintig miljoen mensen deze kant op
verwachten. Op die ontwikkeling zal de
EG een antwoord moeten bedenken. Je
kunt die mensen niet op straat laten
staan of terugsturen". De organisaties
hopen met hun handvest meer te berei
ken dan in 1987 toen het Europees Par
lement een resolutie aannam, waarin al
lerlei maatregelen zijn opgenomen om
de dakloosheid te bestrijden. Van Putten:
„Op papier was het allemaal aardig. Het
recht op wonen was vastgelegd, elektrici
teit zou in de wintermaanden niet mo
gen worden afgesloten en meer van dat
soort zaken. Eens te meer bleek echter
dat het Europees Parlement niet al te
veel bevoegdheden heeft. Met de resolu
tie is niets gedaan. Daarom zoeken we
het nu hogerop en leggen we deze pro
blematiek voor aan ae ministers van
volkshuisvesting. Die praten maandag in
Amsterdam over de gevolgen van de
eenwording van Europa voor de huisves
ting".
PARUS HANS GERTSEN
weid, politiek en crimineel, be
drijven weerhoudt van investe
ringen en de 'broodnodige' eco
nomische groei bedreigt De
politie kan alleen de sympto
men van geweld bestrijden,
maar niet de oorzaken, zoals
werkloosheid en de trek van het
platteland naar de stad, aldus
Scheepers.
Een woordvoerder van de
Zuidafrikaanse Kamer van
Koophandel zei dat de situatie
nog rampzaliger dreigt te wor
den dan het toch al 'desastreu
ze' 1990. Volgens cijfers van de
politie zijn er verleden jaar in
Zuid-Afrika ruim 15.000 moor
den, 20.000 verkrachtingen,
125.000 gevallen van mishande
lingen, 61.000 berovingen en
225.000 inbraken geregistreerd.
KABUL TIM McGIRK
THE INDEPENDENT
In een poging een einde te ma
ken aan de langdurige burger
oorlog in Afghanistan tussen de
communistsitische regering en
islamitische vrijheidsstrijders,
maakt president Najibullah de
weg vrij voor een terugkeer van
de onttroonde en verbannen
koning Zahir Sjah.
De 76-jarige voormalige mo
narch, die in 1973 Kabul ont
vluchtte na een staatsgreep van
het leger en nu in Rome woont,
heeft regelmatig Najibullah's
uitnodigingen om naar huis te
komen, afgewezen. Maar het
onlangs afgesloten akkoord tus
sen de Verenigde Staten en de
Unie van Soevereine Staten (ex-
Sovjetunie) om vanaf januari
1992 te stoppen met wapenle
veranties aan beide zijden in
het Afghaanse conflict, heeft
nieuw vertrouwen gegeven in
de vredespogingen.
Najibullah zegt dat het terugha
len van de voormalige koning
niet betekent dat na meer dan
tien jaar communisme de Af
ghaanse monarchie in ere zal
worden hersteld. Hij heeft juist
geprobeerd Zahir Sjah over te
halen terug te komen als een
onpartijdig boegbeeld. Hij moet
het land door een staakt-het-
vuren leiden, gevolgd door een
overgangsperiode naar tot door
de Verenigde Naties gesteunde
verkiezingen.
„Het is moeilijk om hiervoor
een tijdsplanning te maken", al
dus Najibullah. „Eerst moeten
we bekijken of het terughalen
van Zahir Sjah de wens van het
volk is. We zullen overal in het
land bijeenkomsten houden.
Daarna moeten we ook praten
met de Afghaanse oppositie."
De president heeft woensdag
aangekondigd dat hij de voor
malige koning en negentien le
den van de koninklijke famile
het staatsburgerschap heeft te
ruggegeven.
Volgens diplomaten in Kabul
zou de voormalige koning in de
armen worden gesloten door
een meerderheid van de gema
tigde vrijheids-organisaties die
hun bases hebben in Pakistan
en die door de Amerikanen zijn
gesteund sinds de Sovjetunie in
december 1979 Afghanistan
binnenviel. De verwachting is
dat Moskou er bij de Afghanen
op aan zal dringen Zahir Sjah te
accepteren als een compromis
figuur. Een delegatie van de
mujahedin is uitgenodigd om
volgende maand in Moskou te
komen praten.
Volgens Najibullah is het 'te
vroeg' om te zeggen of hij een
afgezant naar de besprekingen
in Moskou zal sturen. Volgens
diplomaten draait het er waar
schijnlijk op uit dat de driezijdi
ge gesprekken met Zahir Sjah,
Najibullah en vooraanstaande
vertegenwoordigers van de mu
jahedin later zullen worden ge
houden onder auspiciën van de
VN. De onttroonde koning zou
echter weinig voelen voor de
beproeving die voor hem ligt.
Zoals een diplomaat zegt: De
koning zou flink tegenspartelen
als hij net politieke proces
wordt ingesleurd. Hij komt al
leen terug wanneer de Verenig
de Staten hem daartoe aanspo-
CORJtESPONDENT
De Franse politie heeft een fa
milielid van de voormalige
Iraanse leider Ayatollah Kho
meini aangehouden in verband
met de moord op C.hapour
Bakhtiar. Het gaat om de 44-ja-
rige Massoud Hendi. Hendi, een
kopstuk van de Iraanse geheime
dienst, is de moordenaars van
de voormalige Iraanse premier
behulpzaam geweest bij het
verkrijgen van reisdocumenten.
Chapour Bakhtiar werd begin
augustus vermoord in zijn wo
ning bij Parijs door een drietal
Iraniërs. Een van hen werd twee
weken later aangehouden in
Genève. Sindsdien heeft de
Franse politie steeds meer aan
wijzingen gekregen dat de
moord op de belangrijkste
Iraanse opposant rechtstreeks
in opdracht van de hoogste lei
ders in Teheran is uitgevoerd.
Het moordcommando blijkt
voor en na de moord op Bakhti
ar gebruik te hebben gemaakt
van een internationaal netwerk
van Iraanse geheime agenten.
Dankzij die contacten wisten
twee van de drie hoofdverdach
ten te ontsnappen.
Het onderzoek naar de moord
op Bakhtiar brengt niet alleen
het regime in Teheran steeds
meer in verlegenheid, maar ook
de Franse regering. Frankrijk is
er veel aan gelegen de banden
met Iran te verbeteren.
