Binnenland
'Vakbeweging
maakt PvdA in
regering kapot'
'Schep laag betaald werk
voor allochtone jongeren'
Nederlandse militairen in
Turkije wellicht naar huis
Kans op tolpleinen
wordt steeds kleiner
Verdachten moord op vrouw uit
Kerkrade beschuldigen elkaar
Vrouw mag
haar afkomst
onderzoeken
Er wordt nog steeds volop gerookt
Ritzen bereid tot
aanpassing lesgeld
Dienstverlening voor
gooien dodelijke bom
Donderdag 19 september 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK MARGOT KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
3
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
MINISTER PRONK heeft 6 miljoen
gulden extra gegeven voor slachtof
ferhulp in de Hoorn van Afrika. Al
eerder is 50 miljoen gulden beschik
baar gesteld.
NIEUWSLIJN
Surinaamse agent onder de loep
De Rijksrecherche onderzoekt sinds vijf maanden alle contacten
van een Surinaamse politieman. De agent werkte bij het bureau
Warmoesstraat in Amsterdam, maar is al geruime tijd ziek thuis.
Volgens politievoorlichter Wilting heeft de zaak niets te maken
met infiltratiepogingen van de Surinaamse drugsmafia bij de
politie. „De betreffende agent is niet geschorst en ook niet bui
ten functie gesteld. Zodra hij weer beter is, kan hij in principe
weer aan het werk", aldus Wilting. Het onderzoek van de Rijks
recherche is inmiddels bijna afgesloten.
Leverceltransplantatie stap dichterbij
De eerste transplantatie van levercellen bij de mens zal binnen
twee tot drie jaar worden uitgevoerd. Dat voorspelt D. Bosman
van het Academisch Medisch Centrum. Bosman promoveerde
gisteren op een proefschrift over de uitkomsten van jarenlang
onderzoek naar hepatische encephalopathie, een neuro-psychi-
atrisch ziekte die kan ontstaan bij mensen met een ernstige le
verziekte. Bosman heeft de ziekte bij ratten nagebootst en ver
volgens levercellen bij deze dieren in de buikholte getransplan
teerd. De resultaten zijn zo bemoedigend, dat hij verwacht dat
de operatie binnen afzienbare tijd bij de mens experimenteel zal
worden toegepast.
Vrouw eist 35.000 gulden na operatie
Een 75-jarige Amsterdamse heeft gisteren tijdens een kort ge
ding in haar woonplaats een schadevergoeding van 25.500 gul
den geëist van een orthopaedisch chirurg. De arts zou in 1986
een heupoperatie niet goed hebben uitgevoerd, waardoor zij
met een stok moet lopen. De verzekeraar van de chirurg betaal
de enkele dagen geleden al 9.500 gulden schadevergoeding. In
totaal wil de vrouw een bedrag van 35.000 gulden als genoeg
doening.
'Verbied legbatterij in heel Europa'
Legbatterijen moeten zo snel mogelijk in heel Europa worden
verboden. Nederland mag daartoe echter alleen besluiten als de
andere EG-lidstaten dat ook doen. Dat vinden de regeringsfrac
ties van CDA en PvdA. Het plan van staatssecretaris Gabor
(landbouw, natuurbeheer en visserij) om de legbatterijen per 1
juli 1994 in ons land te verbieden, stuitte gisteren tijdens een de
bat in de Tweede Kamer, op verzet van CDA en PvdA. Zij zijn
bang dat als Nederland het voortouw neemt met het verbieden
van legbatterijen, de produktie van eieren door andere Europese
landen wordt overgenomen.
Scheidende ouders geven voorbeeld
Jonge vrouwen die in het ouderlijk huis te maken hadden met
een echtscheiding, wonen vaker ongehuwd samen. Zij scheiden
zelf ook sneller van hun partner en krijgen minder kinderen dan
vrouwen uit twee-oudergezinnen. Dit blijkt uit een onderzoek
van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), waarbij in to
taal zesduizend vrouwen zijn ondervraagd.
Troonrede in trek bij veel kijkers
De Troonrede heeft dinsdag veel meer kijkers dan vorig jaar ge
trokken. Het eerste uur van de uitzending werd door twee mil
joen mensen gevolgd. Vorig jaar keken 1,3 miljoen mensen. Dat
blijkt uit cijfers van de afdeling kijk- en luisteronderzoek van de
NOS. In werkelijkheid hebben nóg meer mensen naar de Troon
rede gekeken. Het gaat dan om mensen die op hun werk of tij
dens demonstratieve bijeenkomsten de uitzending hebben ge
volgd. Daarover heeft de dienst kijk- en luisteronderzoek geen
gegevens.
DEN HAAG GPD
Minister Ter Beek (defensie)
verwacht dat de 125 Nederland
se mariniers die in het Turkse
Silopi zijn gelegerd binnenkort
naar huis kunnen. Ze maken
onderdeel uit van de internatio
nale troepenmacht die de vei
ligheid van de Kurden in
Noord-Irak moet garanderen.
De Kurden zijn volgens Ter
Beek niet langer meer in gevaar.
De terugkeer van de mariniers
DEN HAAG GPD
Binnen de CDA-fractie groeit
het verzet tegen het voornemen
van minister Maij-Weggen (ver
keer en waterstaat) tol te heffen
op de grote wegen in de Rand
stad. Fractiespecialist Reitsma
vreest dat de tolheffing gekop
peld zal worden aan een vorm
van rekeningrijden. Daar is het
CDA altijd tegen geweest. Om
dat ook de WD-fractie de plan
nen van Maij-Weggen blijft af
wijzen, lijkt de tolheffing vrijwel
zeker van de baan.
Reitsma zei vanochtend d^t
hij begrepen had dat minister
Maij-Weggen met de grote ste
den overlegt over een vorm van
rekeningrijden, dat zou moeten
worden gekoppeld aan het hef
fen van tol. „Daardoor is binnen
onze fractie de kritiek op de
plannen alleen maar toegeno
men", aldus het kamerlid.
Het CDA gaf de minister tot
nu toe slechts groen licht om te
onderzoeken waar de pleinen
kunnen komen. Dat betekent
niet dat ze ook gebouwd mogen
worden. Reitsma: „De haken en
ogen die aan het tolplan kleven,
zoals sluiproutes, hebben ons
steeds sceptischer gemaakt".
Fractieleider Wöltgens haalt uit naar bonden
De vakbonden die stakingen voorbereiden als protest te
gen de wao-plannen van het kabinet maken de PvdA als
regeringspartij kapot. Dat zei PvdA-fractieleider Wöltgens
gisteravond in Weert tijdens een partijbijeenkomst.
ders van de bonden ontkennen
dat dit uitstel iets te maken zou
hebben met een geringere ac
tiebereidheid van de leden.
Rond het PvdA-congres op 28
september willen de bonden de
acties massaal opvoeren. Op za
terdag 5 oktober houden FNV,
CNV en MHP een landelijke de
monstratie op het Malieveld in
Den Haag.
De Vervoersbond FNV heeft
besloten geen verdere acties bij
de spoorwegen te organiseren.
De werkonderbreking bij NS op
Prinsjesdag werd een misluk
king. De bond had acties ge
pland voor 26 september en 7
oktober. Maar volgens een
bondswoordvoerder is het „niet
realistisch" om te verwachten
dat NS'ers op die dagen wèl wil
len staken.
De bouwbonden van FNV en
CNV hebben vrijdag 27 septem
ber tot landelijke actiedag uitge
roepen. De leden worden opge
roepen om na de middagschaft
het werk neer te leggen en naar
een van de vijftien regionale
Volgens Wöltgens beseffen
steeds meer mensen dat de
PvdA het risico loopt uit de re
gering te worden verdrongen,
wanneer vakbonden massaal
stakingen blijven uitroepen.
„Dat bleek gisteren op Prinsjes
dag al uit de matige opkomst bij
de protestacties van de FNV",
aldus Wöltgens.
De fractieleider zei dit in re
actie op een felle aanval van
voorzitter Friedrichs van de
FNV-Limburg. De vakbonds
man haalde cijfers aan, waaruit
zou blijken dat de afgelopen ja
ren steeds minder mensen van
de wao gebruik hebben ge
maakt. Friedrichs verweet de
PvdA gisteren aan het lijntje van
het CDA te lopen en arbeidson
rust te veroorzaken.
De vakbonden hebben een
adempauze ingelast in de acties
tegen de ingrepen in Ziektewet
en wao. Veel FNV-bonden scha
kelen pas volgende week over
op hardere acties. Woordvoer
protestbijeenkomsten te gaan.
PvdA-partijleider Kok heeft
het advies van vice-voorzitter
Adelmund van de FNV om
maar met het CDA te breken
resoluut van de hand gewezen.
Kok zei dit tijdens een partijbij
eenkomst in het Drentse Hoog-
eveen.
Kok maakte er geen geheim
van de botsing met de vakbewe
ging zeer ernstig te vinden. Hij
zei begrip te hebben voor de
PvdA-leden die tevens FNV-lid
zijn, die in de knoop komen
met hun dubbele loyaliteit.
„Men is in zichzelf verscheurd.
Ik kan dat niet oplossen en heb
die pretentie ook niet", aldus
Kok.
Kok oogste met zijn betoog
aanmerkelijk meer positieve re
acties dan in voorgaande infor
matiebijeenkomsten. De PvdA-
leider werd bij het binnentre
den van het bomvolle zaaltje
door ruim tweehonderd men
sen met applaus begroet.
De stormen van protest op de
bijeenkomsten tijdens het begin
van de toernee, eind augustus,
luwen kennelijk. Weerzin maakt
hier en daar plaats voor begrip,
en in enkele gevallen zelfs voor
steun.
komt morgen aan de orde in de
ministerraad.
Een eventueel besluit om de
troepen terug te trekken, staat
volgens Ter Beek los van de te
genwerking van Bagdad om de
wapenvoorraden in Irak te laten
onderzoeken door inspectie
teams van de Verenigde Naties.
President Bush dreigde gisteren
met militaire ingrijpen als Irak
geen volledige uitvoering geeft
aan de VN-resoluties.
Reitsma en WD-kamerlid
Jorritsma vinden dat tolheffing
alleen maar moet worden inge
voerd op plaatsen waar grote
verkeersobjecten, zoals tunnels,
worden gebouwd. De invoering
van rekeningrijden biedt geen
oplossing, omdat de uitvoe
ringskosten te hoog zijn en de
controle te ingewikkeld, vinden
de twee fracties.
Minister Maij-Weggen wil de
tolheffing gebruiken om het
grootste deel van het verkeers-
en vervoersbeleid tot het jaar
2010 te betalen. Volgens de
CDA-specialist kan het beno
digde geld ook worden gevon
den door het budget geleidelijk
te verhogen. Ook kan gebruik
worden gemaakt van extra
aardgasopbrengsten en van de
700 miljoen die door de accijns
verhoging op benzine binnen
komt.
De WD steunt de opvatting
van het CDA. Tolheffing bij
nieuwe tunnels is volgens WD-
woordvoerster Jorritsma be
spreekbaar. De financiering van
de plannen van Maij-Weggen,
zoals het CDA nu voorstelt, wijst
zij niet af. De PvdA blijft achter
de tolplannen van de minister
staan.
De Koninklijke Marine kan in Den Helder sinds kort echt droogzwemmen. In fort Erfprins is een simulator
voor het zogenoemde M-fregat in gebruik genomen. Alleen het bovenste deel lijkt op een schip, maar voor
de rest heeft de simulator vrijwel alle functies die de echte fregatten ook hebben, inclusief de bewapening.
Daarmee zal overigens niet worden geschoten. Het fregat op het droge zal vooral worden gebruikt voor de
ontwikkeling van apparatuur en voor de training van onderhoudspersoneel. Van de M-fregatten is er inmid
dels één in de vaart. De marine heeft er acht besteld. foto anp
De ministers Hirsch Ballin van justitie (links) en Maij-Weggen van verkeer en waterstaat poseren tussen een
aantal nieuwe en vernieuwde verkeersborden. Die worden per 1 november toegevoegd aan het arsensaal dat
de Nederlandse wegen al siert. Ze maken deel uit van het vereenvoudigde en vernieuwde Reglement Ver
keersregels en Verkeerstekens, dat vooral tot doel heeft weer wat meer overzicht te brengen in het woud van
borden en regels. Een dezer dagen begint daarover een uitgebreide voorlichtingscampagne, foto anp cor
De grote groep werkloze jongeren van Turkse en
Marokkaanse afkomst kan alleen maar aan be
taald werk worden geholpen door laag betaalde
banen voor hen te scheppen. Illegale naai-ateliers
bijvoorbeeld moeten legaal worden gemaakt.
Die oplossing biedt dr. J. Veenman, directeur
van het Instituut voor Sociologisch-Ecoomisch
Onderzoek (ISEO) van de Erasmus Universiteit te
Rotterdam in een onderzoek naar problemen
rond werkloze allochtonen.
Industrietakken zoals de textiel en de schoenin
dustrie, die door de conurrentie uit landen met
lage lonen zijn verdwenen, kunnen weer nieuw
leven worden ingeblazen. Ook liggen er kansen
voor jongere allochtonen in de vrije- tijdssector,
waar een forse toeneming wordt verwacht van
laag betaalde banen. Veenman signaleert dat het
geen zin heeft om bedrijven te dwingen allochto
nen in dienst te nemen.
De onderzoeker waarschuwt dat de toekomst er
niet goed uitziet. Nederlanders van buitenlandse
afkomst krijgen gemiddeld meer kinderen dan
oorsponkelijke Nederlanders. Feit is dat buiten
landers het niet goed doen op de arbeidsmarkt.
Jonge Turken en Marokkanen die hier hun oplei
ding hebben gekregen zitten gemiddeld op een
veel lager kwalificatieniveau dan Nederlandse
jongeren. Daar komt bij dat veel personeelsdirec-
teuren een ongunstig beeld hebben van allochto
ne sollicitanten.
BRATISLAVA GPD
„Kijk me aan. Kijk niet weg van
me als ik tegen je spreek", zei
een van de Tsjechische ver
dachten in de moordzaak op
een vrouw uit Kerkrade gisteren
op de derde procesdag tegen
zijn medeverdachte. De recht
bank in Bratislava gelastte de
twee verdachten gisteren geheel
onverwacht op twee meter af
stand van elkaar te gaan staan
en elkaar 'de waarheid te vertel
len' over de vorig jaar eind au
gustus in Oostenrijk gepleegde
moord op de vakantievierende
Kerkraadse vrouw en de poging
tot moord op haar man.
Wie van de twee de vrouw
heeft verkracht en gewurgd en
de man met een mokerhamer,
een knuppel en een bijl heeft
willen uitschakelen, is nog
steeds niet duidelijk. Beide ver
dachten bleven elkaar ook giste
ren beschuldigen.
De onderuitgezakte officier
van justitie en de al bijna in
slaap sukkelende verdedigers
schrokken wakker toen de jong
ste verdachte in de aanval ging
tegen zijn oudere compagnon.
„Jij beest, jij weet best hoe alles
gegaan is. Je wilde niet met lege
handen naar huis. Je hebt de
hele moord voorbereid. Zelf kon
je voor een 27-jarig meisje zor
gen omdat je een oude man van
49 jaar bent. Daarom ben ik er
mee akkoord gegaan de vrouw
in de camper te lokken, al wist
ik niet wat je met haar van plan
was". De man van de vermoor
de vrouw zou volgens de recht
bankpresident op een verkla
ring op videofilm hebben ver
klaard dat de jongere man hem
op het hoofd heeft geslagen met
een moker. De oudere verdach
te zou hem later met een bijl
hebben toegetakeld. Maar er
bleven ook gisteren veel vragen
onbeantwoord.
DEN BOSCH «ANP
Het gerechtshof in Den Bosch
heeft gisteren bepaald dat een
64-jarige vrouw, kind van een
ongehuwde moeder, inzage
dient te krijgen in de archieven
van Stichting De Valkenhorst.
De vrouw hoopt daar het ant
woord te vinden op de vraag
wie haar ouders zijn geweest.
Het hof vernietigde daarmee
het vonnis van de rechtbank in
Breda. Die vond dat de stichting
terecht had geweigerd de vrouw
inzage in de archieven te geven.
De vrouw werd in 1927 geboren
in Moederheil, toen een kraam
kliniek voor ongehuwde moe
ders. Al vanaf 1959 is zij bezig
haar afkomst te achterhalen. De
stichting weigerde haar echter
inzage in de archieven. Zij be
riep zich op de verplichting tot
geheimhouding. Het hof vindt
dat de psychologische proble
men die de vrouw heeft doordat
zij niet weet wie haar ouders
zijn, zwaarder wegen.
Minister Ritzen (onderwijs) wil
bekijken of meer mensen bui
ten schot kunnen blijven bij de
lesgeldverhoging van 300 gul
den. De inkomensgrens waar
onder het lesgeld wordt gecom
penseerd ligt nu bij anderhalf
keer modaal (60.000 gulden).
Ritzen is bereid die grens even
tueel op te trekken naar twee
keer modaal (ongeveer 80.000
gulden bruto).
Ritzen schrijft dit samen met
zijn staatssecretaris Wallage in
een column in het blad 'Uitleg',
het voorlichtingsblad van het
ministerie van onderwijs. Daar
in verweren Ritzen en Wallage
zich tegen de kritiek op de
maatregelen die zij in de onder
wijsbegroting voor 1992 hebben
aangekondigd.
Boven de inkomensgrens van
60.000 gulden „tikken de voor
gestelde verhogingen harder
aan", schrijven de bewindslie
den. „Wie dat zorgelijk vindt
moet niet pleiten voor een lager
lesgeld, maar pleiten voor het
optrekken van de grens waarop
de overheid bijspringt. Daar is
met ons altijd over te praten",
aldus Ritzen en Wallage. Zelf
noemen zij de grens van twee
keer modaal, 80.000 gulden.
De fracties van de regerings
partijen CDA en PvdA in de
Tweede Kamer hebben de ver
hoging van het lesgeld van de
hand gewezen. De CDA-fractie
heeft vooral moeite met de ge
volgen van de verhoging voor
de middeninkomens. f>ok de
PvdA-fractie liet weten de ver
hoging te willen toetsen op de
vraag in hoeverre de lage- en
middeninkomens worden ont
zien.
De vërhoging van het lesgeld
met bijna 300 gulden levert Rit
zen een bedrag op van 150 mil
joen gulden. De compensatie
van de verhoging voor inko
mens tot anderhalf keer modaal
kost ongeveer 75 miljoen.
Eerder lieten de bewindslie
den al weten dat de extra verho
ging van 250 gulden voor leer
lingen die meer dan één keer
blijven zitten of een zogenoem
de „ondoelmatige leerweg" vol
gen, voor hen bespreekbaar is.
Van een ondoelmatige leerweg
is bijvoorbeeld sprake als een
mavo-leerling overstapt naar de
havo en pas daarna naar het
middelbaar beroepsonderwijs
(mbo).
De maatregelen om het roken in openbare
gelegenheden te beperken worden op grote
schaal overtreden. Alleen in publieke
wachtkamers wordt iets minder gerookt.
Ook de beperking van de verkoop van rook
waren wordt in het algemeen goed nage
leefd.
Dit schrijft de Nietrokersvereniging CAN
in een brief aan staatssecretaris Simons
(volksgezondheid) en de Tweede Kamer.
Aanleiding is de evaluatie van het anti-
rookbeleid die het ministerie binnenkort
gaat doen.
Voor wat de voor het publiek toegankelij
ke ruimten betreft, komen er bij de CAN
veel klachten binnen over de situatie in het
Stadhuis van Amsterdam en de Universiteit
van Amsterdam.
Ook zijn er veel klachten over het roken
in ziekenhuizen, met als „meest ergerlijke
voorbeeld" het St. Lucas Ziekenhuis in Am
sterdam. Ziekenhuizen die wel de nodige
maatregelen hebben genomen zijn het Bo
ven IJ Ziekenhuis in Amsterdam en de aca
demische ziekenhuizen in Rotterdam en
Groningen.
Volgens CAN wordt de wet ook vaak over
treden in buurthuizen, wijkgebouwen,
schouwburgen, theaters en congrescentra,
terwijl onvoldoende maatregelen zijn ge
troffen in verpleeg- en bejaardenhuizen en
revalidatiecentra.
De CAN signaleert verder veel klachten
over ernstige rookoverlast op 'werkplekken'
bij de overheid. Ambtenaren slagen er vaak
niet in een rookvrije plaats te bemachtigen.
De organisatie heeft ook veel kritiek op het
Ahoy-complex in Rotterdam eigendom
van de gemeente dat weigert om ook
maar enige maatregel te treffen.
CAN dringt aan op een landelijk onder
zoek naar de naleving van de anti-rook-
maatregelen. Volgens CAN zullen de doel
stellingen van het terugdringingsbeleid op
geen stukken na worden gehaald. Ze wijt
dat grotendeels aan de tabaksindustrie die
een hevige reclame-campagne voert.
CAN bepleit nieuwe maatregelen, zoals
een algeheel reclameverbod en het instellen
van een controlerend orgaan dat sancties
op kan leggen en naleving van de maatre
gelen kan afdwingen. Ook zou het aantal
verkooppunten aanzienlijk moeten worden
beperkt.
LEEUWARDEN ANP
De rechtbank in Leeuwarden
heeft vandaag een 20-jarige
man uit die stad veroordeeld tot
zes maanden voorwaardelijk en
240 uren dienstverlening. De
man had op oudejaarsnacht
een zelfgemaakte bom tot ont
ploffing gebracht, die het leven
kostte aan een 33-jarige inwo
ner van Leeuwarden. De officier
van justitie had twee jaar ge
vangenisstraf geëist.
De man gooide de zelfge
maakte bom op een stapeltje
brandende kerstbomen. Het
slachtoffer kreeg een stukje me
taal uit de bom in zijn hals en
overleed ter plekke. De
Leeuwardenaar had meer bom
men zelf gemaakt: stukjes ko-
perbuis met daarin het kruit
van vijftien strijkers.
