Buitenland
Bush dreigt met
veto tegen Israël
Samenwerking Benelux
in de Baltische staten
Franse Unifil-soldaat gedood
'Landbouwcommissaris
EG moet opstappen'
Georgië dicht bij burgeroorlog
Moskou: Ook leger van VS moet
vertrekken uit Midden-Amerika
Republieken eens over
defensie nieuwe Unie
Een Fiat Uno steel je in nog geen tien seconden
Vrijdag 13 september 1991
023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JAN PREENEN
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdiens» (GPD). Reuter (Rtr),
International Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Presse Agentur (DPA). Agence France Presse (AFP).
United Press International (UPI).
LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving; MITZIE MEUERHOF
EEN BRITSE SOLDAAT die zijn een
heid net voor vertrek naar de Golf
verliet, is in Londen wegens desertie
veroordeeld tot veertien maanden
NIEUWSLIJN
Turkije geeft Iraakse Kurden hulp
Turkije gaat de Kurden in het noorden van Irak voor 2,4 miljoen
gulden aan voedsel en medicijnen geven. Ook Iraakse Turkme
nen kunnen van de hulp gebruik maken. Volgens de Turkse
krant Hurriyet heeft Turkije ingestemd met de hulp nadat de
Iraakse Kurden garanties hebben gegeven dat Turkse Kurdische
rebellen niet in het grensgebied met Turkije zullen worden toe
gelaten. De Kurdische Arbeiderspartij (PKK), die een onafhanke
lijk Kurdistan in het zuidoosten van Turkije wil vestigen, ge
bruikt kampen in noord-lrak voor aanvallen op Turkije.
Twaalf jaar cel voor moord op Letelier
De Cubaan Virgilio Paz Romero, een van de daders van de
moordaanslag in 1976 in Washington op de Chileense ex-minis
ter Orlando Letelier, is gisteren door een federale rechtbank in
de Verenigde Staten veroordeeld tot twaalf jaar gevangenis. Paz
Romero werd in april van dit jaar in Florida aangehouden waar
hij onder een valse naam een tuindersbedrijf leidde. Samen met
Jose Dionisio Suarez - een andere Cubaan die al eerder tot
twaalf jaar gevangenisstraf is veroordeeld - plaatste hij in 1976
een bom onder de auto van Letelier die bij de aanslag om het le
ven kwam.
'Fouten bij rehabiliteren nazi's'
De regering van Litouwen heeft toegegeven dat ze fouten heeft
gemaakt bij het rehabiliteren van mensen die als oorlogsmisda
diger zijn veroordeeld. Dit heeft de Zweedse radio gisteren ge
meld vanuit Vilnius. Bij het oplossen van omstreden gevallen is
de regering van Litouwen bereid samen te werken met Israëli
sche instanties en het Amerikaanse ministerie van justitie. De
politieke leiding in Vilnius heeft met deze besluiten haar hou
ding gewijzigd na kritiek met name uit de Verenigde Staten.
Silajev ontkent aftreden
De premier van de overgangsregering van de Unie van Soeverei
ne Staten (ex-Sovjetunie), Ivan Silajev, is niet van plan ontslag te
nemen. Dat heeft het Russische persbureau RIA gisteren ge
meld. „Zulke geruchten zijn ongegrond", zei Silajev na een on
derhoud met de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken,
James Baker, in Moskou. Het persbureau Interfax had eerderde-
ze week gemeld dat Silajev zou aftreden.
Ontslagen Philips-bedrijf Super Club
De van oorsprong Belgische videogroep Super Club, voor 51
procent eigendom van Philips, wordt grondig gereorganiseerd.
Een dramatisch boekjaar 1990 dat met een geconsolideerd net
toverlies van omgerekend ongeveer 814 miljoen gulden op een
geconsolideerde netto-verkoop van 902 miljoen gulden werd af
gesloten, is daar debet aan. Bij Super Club werken wereldwijd
6000 mensen, van wie de meesten in de Verenigde Staten. De
hardste klappen vallen in België, waar ruim 280 van de ongeveer
600 werknemers per 1 oktober hun baan kwijtraken. Bij vestigin
gen van de videogroep in Nederland en Frankrijk gaan respec
tievelijk 39 en tien arbeidsplaatsen verloren.
brussel-den haag gpd
Minister Van den Broek is be
reid een diplomatieke vertegen
woordiging van Nederland in de
Baltische staten in het kabinet
te bespreken. Bekeken zal wor
den of in Benelux-verband zo'n
vestiging kan worden gereali
seerd. Minister Van den Broek
heeft dat de Tweede Kamer gis
teren laten weten. De Veilig
heidsraad van de Verenigde Na
ties heeft gisteren met algeme
ne stemmen besloten de Balti
sche landen voor te dragen voor
het lidmaatschap van de VN.
Ook België uil ten aanzien
brussel gpd
EG-commissaris voor landbouw
Ray MacSharry zou zijn eigen
Ierse kaashandelaren hebben
voorgetrokken bij een levering
door de Europese Gemeen
schap van voedselhulp aan Roe
menië. De kaas zou aanvanke
lijk door Denemarken worden
geleverd. De Deense pers
schrijft dat de Ier nu niet meer
kan worden gehandhaafd en
dat hij zijn ontslag moet indie-
Het is niet de eerste keer dat
MacSharry het verwijt krijgt de
machtige landbouwlobby in Ier
land een voorkeursbehandeling
te geven. Tot dusver wist hij er
zich steeds handig uit te red
den.
Dit keer ging het om een hoe
veelheid van 4500 ton kaas ter
waarde van ruim 30 miljoen
gulden. In het kader van het
voedselhulpprogramma voor de
Roemeense bevolking had
Boekarest om feta-kaas ge
vraagd. Denemarken is daar de
grootste producent van in de
EC. en dacht de buit al binnen te
hebben.
Nu puntje bij paaltje komt,
blijkt dat de EG alleen Ierse en
Britse cheddar en emmenthaler
naar Roemenië stuurt. Daarover
zijn de Denen woedend. De
woordvoerder van MacSharry
zegt dat de Deense zuivelindus
trie zoveel feta kaas niet vóór 30
november kan leveren, zodat de
bestelling naar elders is gegaan.
Bankgaranties zouden vredesconferentie in gevaar brengen
WASHINGTON
De Amerikaanse president Bush heeft gisteren gedreigd
met een veto als het Congres instemt met bankgaranties
ter waarde van tien miljoen dollar voor Israël. Bush heeft
het Congres eerder gevraagd een besluit over het Israëli
sche verzoek uit te stellen om de vredesconferentie over
het Midden-Oosten niet in gevaar te brengen.
meerderheid in de Senaat en
het Huis van Afgevaardigden is
nodig om een veto van de presi
dent ongedaan te maken.
Bush hield gistermiddag een
persconferentie om de pro-Is-
raël lobby en het Congres dui
delijk te maken dat hij vastbe
sloten is zijn zin door te drijven.
„Een debat in het Congres over
de leengaranties kan heel goed
tot gevolg hebben dat een of
meer partijen van de vredes
conferentie wegblijven", aldus
de president.
Volgens Israël is het verzoek
om financiële steun van puur
humanitaire aard en heeft het
niets met de nederzettingen
politiek te maken. „Israël stuurt
Israël heeft de bankgaranties
nodig om geld te kunnen lenen
voor de opvang van Sovjet-jo
lden. Bush is bang dat de Arabi
sche landen de vredesconferen
tie boycotten als Israël met
Amerikaans geld de nederzet
tingen op de bezette Westelijke
Jordaanoever en Gazastrook
uitbreidt. De conferentie moet
volgende maand beginnen, mo
gelijk in Den Haag.
De machtige pro-lsraël lobby
in Washington probeert met
een grootscheepse campagne
het Congres ertoe te bewegen
Israël zonder uitstel de bankga
ranties te geven. Een twee derde
niet aan op een confrontatie
met de VS, zijn bondgenoot",
zei minister van buitenlandse
zaken Levy gisteren. „Ons ver
zoek om garanties is ook geen
provocatie, noch een hindernis
voor de voortgang van het vre
desproces. De opname van im
migranten is een verheven
menslievende zaak en de garan
ties zijn essentieel voor de suc
cesvolle opname van honderd
duizenden immigranten."
Vorig jaar kreeg Israël bank
garanties ten bedrage van 450
miljoen dollar. De Amerikaanse
regering ging daar pas mee ak
koord nadat Israël had toege
zegd het geld niet te zullen ge
bruiken voor het vestigen van
Sovjet-joden in de bezette ge
bieden. waartoe ook het Arabi
sche deel van Jeruzalem be
hoort. Maar met geleend geld of
niet. vast staat dat Israël het af
gelopen jaar tot woede van
Bush zijn nederzettingenpoli
tiek heeft opgevoerd.
De 37-jarige Palestijn Ali Abdallah Abu Hillal werd vanmorgen emotioneel ingehaald door zijn ouders in
Oost-Jeruzalem. Abu Hillal werd in 1986 in Israël gevangen gezet en gisteren vrijgelaten.
FOTO AFP MENAHEM KAHANA
dat vanmorgen op een lucht- Verenigde Naties probeert in
bayrut Rtr-afpmachtbasis bij Tel A\iv arriveer- overleg met Iran en Serie die
Een Franse Unifil-soldaat is de, werd vrijgegeven door een op goede voet staan met de ont-
vanmorgen in Libanon gedood Palestijnse verzetsgroep, als re- voerders in Libanon een
bij een poging vijftien andere actie op de vrijlating door Israël grootscheepse uitwisseling te
militairen te bevrijden die wor- van 51 Palestijnen. Ook stuurde regelen. In ruil voor de vrijlating
den vastgehouden door een Israël de lichamen van negen van de laatste tien westerse gij-
groep guerrilla-strijders. De gij- omgekomen Arabische infil- zeiaars in Libanon zou Israël
zeling begon toen een Franse tranten terug naar Libanon, enkele honderden Arabische
Unifil-patrouille de guerrilla- waar ze gisteren werden begra- gevangenen moeten laten gaan.
strijders snapte bij een poging ven. In een verklaring deelde de
Israël binnen te dringen. Dat De ruil lijkt het begin in te lui- groepering Islamitische Jihad
gebeurde bij het dorp Naqoura den van een omvangrijke uit- gisteren mee al het noodzakelij-
in de door Israël ingestelde vei- wisseling van gevangenen en ke te willen doen om de ruil te
ligheidszone in het zuiden van gijzelaars. Een Libanese minis- bewerkstelligen. De 'Revolutio-
Libanon. Het incident volgt op ter zei gisteren te verwachten naire Gerechtigheidsorganisa-
de teruggave, afgelopen nacht, dat de ontvoerders in Libanon tie' liet weten dat de 76-jarige
van de stoffelijke resten van een snel twee westerse gijzelaars Brit lack Mann, van wie twee
Israëlische soldaat die in Liba- zullen vrijlaten. Secretaris-gene- jaar niets meer was vernomen,
non is gesneuveld. Het lichaam, raai Perez de Cuellar van de nog in leven is.
van het Balticum samenwerking
op diplomatiek vlak. Gisteren
werd bekendgemaakt dat de di
plomaat jan Mutton aangewe
zen is om als zaakgelastigde de
Belgische belangen te beharti
gen in Litouwen, Estland en
Letland. De woordvoerder van
minister Eyskens van buiten
landse zaken sloot in dit ver
band niet uit dat deze Belg, te
vens de belangen van alle drie
Beneluxlanden zou kunnen be
hartigen, bij voorbeeld alleen al
voor het afgeven van visa. Hier
over vindt momenteel overleg
plaats tussen de Beneluxpart-
ners, zo zei hij.
Pikant detail is dat de Deense
regeringsvertegenwoordigers in
Brussel aanwezig waren op de
vergadering waarin dit werd be
sloten. De Griekse gedelegeer
den - Griekenland produceert
ook feta - sputterden erg tegen,
maar de Denen hielden hun
mond. Zij zouden hebben zitten
slapen, zo zeggen MacSharry's
supporters in Brussel.
tbl1sipeter pringle
the independent
Georgië lijkt gisteren een stap
dichter bij een burgeroorlog te
zijn gekomen. De intellectuelen
van de republiek hebben zich in
Tblisi aangesloten bij de de
monstranten die sinds het be
gin van de maand protesteren
tegen het steeds straffer wor
dende regime van de nationalis
tische president Zviad Gamsa-
churdia.
Studenten en faculteitsmede
werkers verzamelden zich bij de
universiteit om naar de toespra
ken te luisteren van de leiders
van de dertig oppositiegroepen
die zich hebben aaneengesloten
in een campagne om het aftre
den van Gamsachurdia af te
dwingen. Eerder was een de
monstratie gehouden buiten
het televisiestation.
Gamsachurdia werd in mei
met 87 procent van de stem
men tot president gekozen,
maar zijn populariteit daalt ge
staag, onder meer hij kortgele
den de vrijheden van pers en te
levisie aan banden heeft gelegd.
Deze week heeft hij de Moskou-
se kranten, die kritiek op hem
hadden gehad, verboden. Vol
gens zijn woordvoerders staan
ze vol met leugens. Tijdens een
onlangs gehouden demonstra
tie schoot zijn politiemacht in
de lucht, waardoor verschillen
de mensen gewond raakten.
Tijdens de demonstratie van
gisteren bij de universiteit zei
Juram Mutschaidze. leider van
de sociaal-democratische partij,
dat hij en andere oppositielei
ders Gamsachurdia voorstellen
hadden gedaan voor „een echt
beleid waardoor de republiek
uit de crisis komt. omdat anders
een burgeroorlog het gevolg kan
zijn". Hij zei dal Gamsachurdia
zich door de voorstellen bele
digd voelden en ze heeft ver
worpen.
De verenigde oppositie eist
afschaffing van het president
schap, nieuwe verkiezingen, te
rugkeer van de Georgische
pond wet van 1921, het laatste
jaar dat de republiek onafhan
kelijk was van Moskou, en de
vorming van een coalitierege
ring.
De Unie van Soevereine Staten
(USS, ex-Sovjetunie) verwacht
dat de Verenigde Staten het be
sluit om alle Sovjet-militairen
weg te halen uit Cuba zullen la
ten volgen door de verwijdering
van een Amerikaanse marine
eenheid uit de baai van Guanta-
namo en de beëindiging van
militaire manoeuvres in het ge
bied. Dat heeft minister van
buitenlandse zaken Pankin gis
teren gezegd.
„We hebben de VS op de
hoogte gebracht van onze plan
nen en hen gevraagd eenslui
dende maatregelen te nemen",
zei Pankin.
Woensdag kondigde USS-
president Gorbatsjov onver
wacht aan dat de 11.000 Sovjet
militairen die in een trainings
kamp bij Havana zijn gelegerd,
worden teruggetrokken en dat
met Cuba voortaan alleen eco
nomische banden worden on
derhouden.
Pankin zei dat de door Gor
batsjov aangekondigde maatre
gel weliswaar eenzijdig was ge
nomen, maar de weg opende
om met de VS te gaan praten
over oude Sovjet-verlangens
met betrekking tot Cuba „om
een genormaliseerde situatie te
scheppen". Behalve reductie
van de Amerikaanse militaire
macht in Guantanamo wil de
USS graag informatie over be
langrijke militaire manoeuvres
in het gebied, zei Pankin. en
liefst stopzetting van dergelijke
MOSKOU «AP
LONDEN IMOGEN EDWARDS-JONES
DAVID McKITTRICK THE INDEPENDENT
De Noordengelse stad Newcastle is afge
lopen nacht opnieuw het toneel geweest
van ernstige rellen. Het was de vierde
achtereenvolgende nacht dat de Britse
politic hardhandig moest optreden tegen
honderden jongeren. Ook in andere Brit
se steden is het al wekenlang onrustig.
Sociologen verklaren het geweld van
de jongeren door te wijzen op de uit
zichtloosheid bij veel (werkloze) jonge
ren. Uit verveling stelen ze auto's, waar
mee ze met hoge snelheid door de bin
nenstad scheuren.
„Een Opel Kadett is makkelijk. Een
plat lemmet langs het raam omlaag, de
motorkap eraf, je wrikt de .black box
open, verbreekt het stuurslot en het gaat
als een mes door zachte boter het
duurt allemaal niet langer dan twintig
seconden", zegt de joyrider.
Per jaar wordt er in Groot-Brittannië in
meer dan twee miljoen auto's ingebro
ken, of ze worden gestolen, en het duurt
zelden langer dan een halve minuut. Met
een platte, stalen lineaal, een schroeve-
draaier en een lucifer kunnen dieven een
auto starten. Bij een Fiat Uno 45 kost dat
nog geen tien seconden.
Volgens de Britse automobilistenvere
niging AA doen autobezitters te weinig
om zich te beschermen. Uit een onder
zoek is gebleken dat zeventig procent
van de auto's geen alarm hebben, in
twintig procent van de gevallen waarde
volle spullen zichtbaar in de auto lagen
en tien procent van de auto's niet waren
afgesloten.
Sommige typen auto's lopen meer risi
co te worden gestolen. Dat zijn niet
noodzakelijkerwijs auto's die zich mak
kelijk laten openbreken, maar auto's die
er aantrekkelijk uitzien.
Sean is een veteraan in het wereldje
van joyriders in West-Belfast, een stad
die al lang door dit verschijnsel wordt
geplaagd. Hij is al zes jaar joyrider, in de
periodes tussen zijn verblijf op scholen,
in opvoedingstehuizen en gevangenis
sen. De politie stopt hem in de gevange
nis en de 'ordediensten' van de IRA slaan
hem het ziekenhuis in.
Met zijn 18 jaar staat hij niet meer on
der ouderlijk toezicht en hij heeft geen
werkervaring. Door zijn strafblad zal hij
waarschijnlijk geen baan vinden. Hij is
kettingroker, maar hij zegt dat hij is ge
stopt met het snuiven van lijm en min
der drinkt.
Hij zegt dat hij dagelijks auto's stal,
maar zich nu minder vaak schuldig
maakt aan joyriding dan vroeger, en nu
helemaal probeert te stoppen.
„Ik was twaalf toen ik ermee begon. Ik
deed mee met de rest van de bende.
Maar ik kwam er dieper in te zitten, be
gon auto's te stelen vanwege de buit en-
zo. Ik probeer nu te stoppen, maar dat is
moeilijk omdat al mijn vrienden het
doen. Er is hier overdag genoeg te doen,
maar 's avonds niet."
„Het is moeilijk om je vrienden de rug
toe te keren, om te zeggen: 'Ik wil hier
niks meer mee te maken hebben'. Als je
dat doet, sta je min of meer alleen. En je
krijgt meisjes, die bij je in de auto ko
men. Je komt daardoor binnen de groep
wat hoger op de ladder te staan, liet is
als een drug, je adrenaline gaat ervan
stromen, je raakt verslaafd aan het ge
voel."
„De IRA heeft me in elkaar geslagen.
Zij kwamen het huis in, namen me mee
naar buiten en hebben me een half uur
lang op mijn sodemieter gegeven met
hun hockeysticks. Zij hebben een van
mijn benen gebroken. Maar het heeft het
alleen maar erger gemaakt. Ik ben meer
verbitterd over de IRA dan over het leger
of de smerissen."
In het leger zijn er ook die aardig zijn.
Toen ik eens werd aangehouden in een
gestolen auto. zei de soldaat: 'Geef ons
die stereo en we laten je gaan'. Dat deed
ik dus. Maar er zijn er ook die graag
schieten."
Defensie-specialisten van de
Baltische landen en de twaalf
andere voormalige Sovjet-repu
blieken hebben besloten een
gezamenlijk defensiesysteem op
te zetten. Dat heeft de krant
Komsomolskaja Pravda gisteren
bekendgemaakt. De nieuwe
Unie-minister van defensie, Jev-
geni Sjaposjnikov, zei woensdag
al dat de kernwapens van de
voormalige Sovjetunie onder
centraal gezag blijven. Hij pro
beerde met die boodschap de
Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken Baker gerust te
stellen.
Baker uitte eerder deze week
zijn zorgen over de Sovjet-kern
wapens, nu de structuur van de
centraal geleide Sovjetunie uit
een valt. De meeste kernwapens
staan in de Russische Federatie,
maar ook de Oekraïne en Ka-
zachstan staan (mobiele) raket -
Baker was in Moskou voor de
mensenrechten-bijeenkomst
van de Conferentie voor Sa
menwerking en Veiligheid in
Europa (CVSE) en greep die ge
legenheid aan om te praten met
de presidenten (iorbatsjov en
leltsin en om kennis te maken
met Sjaposjnikov en de nieuwe
Unie-minister van buitenlandse
zaken Pankin.
Volgens de Komsomolskaja
Pravda hebben de inmiddels
soevereine republieken ver
klaard dat ze zich gebonden
achten aan alle internationale
verdragen die de Sovjetunie
heeft ondertekend, inclusief die
over wapen beperking. Het be
sluit werd genomen tijdens een
bijeenkomst van Sjaposjnikov
met ministers en voorzitters van
speciale commissies voor de
fensie en nationale veiligheid
van de republieken. Intussen
gaan de meeste republieken
overigens door met het opbou
wen van een eigen defensie-ap
paraat.
Geen wapen meer
naar Afghanistan
MOSKOU Rtr
De VS en de voormalige Sov
jetunie zijn vandaag overeenge
komen nog dit jaar alle wapen -
leveranties aan Afghanistan te
staken. Ze streven naar algeme
ne verkiezingen voor een rege
ring op brede basis. Volgens een
gezamenlijke verklaring van de
ministers van buitenlandse za
ken Baker en Pankin zal de wa
pentoevoer tussen nu en eind
december ook niet worden op
gevoerd. Washington en Mos
kou willen een einde maken
aan de vijandelijkheden tussen
de door Moskou gesteunde re
gering in Kabul en de door de
VS en Pakistan gesteunde op
standelingen, de mujahedin.
