Binnenland
Wao-overleg mislukt
GA EENS EEN UURTJE
LEREN IN EEN
SCHOOLMUSEUM.
Partijen mogen financieel niet
afhankelijk zijn van overheid
'Belastingdruk hoge
inkomens valt mee'
Vakbeweging is te
lang blind geweest
Woensdag 11 september 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (dief) PATRICK VAN DEN HURK MARGOT KLOMPMAKER SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: ANDRiES DETMAR
3
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
DE KINDERTELEFOON in Amster
dam krijgt steeds meer kinderen aan
de lijn die kampen met emotionele
problemen. Ook het aantal vaste bel
lers stijgt.
NIEUWSLIJN
Jaar cel voor brandstichting
De rechtbank in Almelo heeft gisteren twee hoofdbrandwachten
van de vrijwillige brandweer in Holten veroordeeld tot twaalf
maanden gevangenisstraf waarvan drie maanden voorwaarde
lijk voor het stichten van branden in Holten. De mannen sticht
ten in maart brand in een bedrijfscomplex. Op 2 augustus wer
den ze aangehouden na een brandstichting in een voor de sloop
bestemde veevoedersilo.
Drie jaar voor seksuele terreur
Het Gerechtshof in Arnhem heeft een 42-jarige man uit Elbur-
gen gisteren veroordeeld tot een celstraf van drie jaar plus een
jaar voorwaardelijk wegens jarenlange seksuele terreur tegen
zijn vrouw. De Elburgenaar heeft meer dan zeven jaar zijn ex-
echtgenote verkracht en mishandeld. Ook de zus van de vrouw
werd door de man misbruikt. De zusjes werden ook door hun
ouders, broer en andere kennissen misbruikt. Die zijn inmiddels
ook allemaal veroordeeld.
Orders scheepswerven gedaald
De scheepswerven in Nederland hebben het aantal orders in het
eerste halfjaar van 1991 zien dalen. Volgens Scheepsbouwer Da-
men heeft de daling vooral te maken met het sterk teruggelopen
aantal orders voor de nieuwbouw van kleine handelsvaartsche
pen.
Open-tbc in gevangenis
Het huis van bewaring in Scheveningen kan voorlopig geen
nieuwe gevangenen herbergen wegens een geval van open-tbc.
Ook mogen er geen gevangenen meer uit. De politie mag het ge
bouw evenmin betreden. Advocaten mogen hun cliënten alleen
bezoeken op eigen risico.
Top Chamotte Unie stapt op
De voorzitter van de Raad van Commissarissen van de be
smette beursfondsen Chamotte Unie en Bobel, ir. J. Kraaijeveld
van Hemert, heeft gisteren met onmiddellijke ingang zijn functie
ter beschikking gesteld. Ook Chamotte-commissaris mr. H.
Scholten is opgestapt. Beiden namen ontslag nadat bekend
werd dat Chamotte Unie geen houdstermaatschappij wordt van
grootaandeelhouders Sasea en de Italiaanse Cabassi Groep. Het
is niet bekend waarom dat niet doorgaat.
Vakbeweging en kabinet verder uiteen dan ooit
Premier Lubbers en minister De Vries (sociale zaken)
hebben een laatste poging van minister Kok om tot een
vergelijk te komen met de vakbeweging over de omstre
den wao-plannen gisteren geblokkeerd.
CPD-ANP
Beide CDA-bewindslieden wa
ren niet bereid Kok te steunen
in een toezegging dat het kabi
net niet zou ingrijpen in de
wao-uitkeringen, als maatrege
len om het aantal wao'ers te
verminderen vruchten zouden
afwerpen. Kok wilde daarbij te
vens de belofte van de vakbe
weging dat men de lonen de ko
mende jaren zou matigen.
Door de opstelling van Lub
bers en De Vries bleek gisteren
na ruim drie uur praten geen
overeenstemming tussen kabi
net en vakbeweging mogelijk.
FNV-voorman Stekelenburg
legde met zijn collega's Hofste
de (CNV) en Van Dalen (MHP)
de schuld bij het kabinet.
„Het klimaat is verziekt", al
dus de FNV'er, die verder ook
elk beraad over loonmatiging
van de hand wees. Hofstede
stelde: „Het kabinet wilde geen
opening". Van Dalen merkte
op: „De laatste kans is gemist".
Premier Lubbers gaf na af
loop van het beraad te kennen
dat de vakbeweging had geëist,
dat het kabinet de besluiten in
zake de wao zou heroverwegen.
Maatregelen zouden moeten
worden uitgesteld. Pas na die
toezegging was de vakbeweging
bereid te praten over een ande
re aanpak van de wao-proble-
matiek.
Naast vermindering van het
aantal wao'ers wilden de bon
den ook een andere opzet van
de verzekering voor arbeidson
geschikten bespreken. Daarbij
zou het kabinet alleen nog zorg
dragen voor de aaw als mini
mumvoorziening. Werkgevers
en vakbeweging zouden dan
over al het meerdere moeten
onderhandelen bij de cao's. Het
kabinet liet weten hier niets
voor te voelen.
Lubbers sprak na het beraad
van een duidelijke kloof tussen
kabinet en vakbeweging. Het
kabinet ziet op dit moment,
zonder goede alternatieven van
de vakbeweging, geen mogelijk
heid om de eigen besluiten te
heroverwegen. „Dat zou te veel
onzekerheid en onduidelijkheid
hebben betekend", aldus Lub
bers.
De Tweede Kamer zal vanmid
dag debatteren over het misluk
te overleg.
Volgens de Vrouwenbonden
CNV en FNV worden met name
vrouwen door de kabinetsplan
nen voor de wao en ziektewet
onevenredig zwaar getroffen.
Op dit moment belanden meer
vrouwen dan mannen in de
Vvao en bovendien komen ze er
op jongere leeftijd in terecht
dan mannen. De Vrouwenbon
den organiseren daarom een se
rie acties en manifestaties tegen
de kabinetsplannen.
De FNV-bonden verwachten
duizenden tegenstanders van
de wao-plannen op Prinsjesdag
op de Rotterdamse Coolsingel.
De demonstranten komen
vooral van bedrijven waar werk
onderbrekingen plaats vinden,
zoals bij het stadsvervoerbedrijf
RET, het streekvervoer in Zuid-
Holland, verschillende indus
triële vestigingen, gemeente
werken en de havenslepers.
In Utrecht werd gisteren door enkele honderden mensen gedemon
streerd tegen de wao-plannen, als voorbereiding op de grote protest
mars op Prinsjesdag foto anp Raymond rutting
GRONINGEN GPD
De hoge inkomensgroepen in
Nederland betalen veel minder
belasting dan altijd werd aange
nomen. Dit blijkt uit een onder
zoek van het PvdA-kamerlid
Vermeend. Vermeend presen
teerde gisteren zijn berekenin
gen bij de aanvaarding van het
bijzonder hoogleraarschap in
het belastingrecht aan de Gro
ninger universiteit.
Volgens het kamerlid valt de
belastingdruk voor de hoge in
komensgroepen wel mee, on
danks het geklaag hierover.
„Slechts 3,5 procent van de be
lastingplichtigen krijgt te maken
met het top-tarief van 60 pro
cent. Voor ongeveer 19 procent
van de belastingbetalers is dat
50 procent, terwijl de overgrote
meerderheid van de belasting
betalers het laagste tarief van 13
procent afdraagt".
Vermeend hekelt het idee dat
in Nederland een effectief pro
gressief belasting-regime zou
heersen. Dat wil zeggen dat
men méér belasting zou betalen
naarmate het inkomen hoger is.
Vermeend: „Het onderzoek
wijst uit dat de echte belas
tingdruk door het gebruik van
allerlei aftrekposten in werke
lijkheid flink lager ligt dan
wordt aangenomen. Vooral de
hogere inkomens profiteren
daarvan en dat leidt tot verras
sende uitkomsten".
„Zo ligt de gemiddelde belas
tingdruk voor mensen met in
komens van 100.000 tot 200.000
gulden tussen de 29 en 36 pro
cent. Wie met een dergelijk in
komen een eigen huis met hy
potheek heeft, komt op een be
lastingheffing uit tussen de 27
en 32 procent", zo stelt Ver
meend.
In zijn oratie brak Vermeend
een lans voor lastenverlichting
voor inkomens tot 60.000 gul
den per jaar. Vermeend toonde
aan dat met name de sociale
premies het zwaarst drukken op
de lagere inkomens.
FNV-voorziter Stekelenburg loopt door de gangen van het Utrechtse complex Tivoli r
over het gesprek tussen vakbeweging en kabinet inzake de wao
DEN HAAG GERARD KRUL
„En om het heel hard te zeg
gen", aldus FNV-voorzitter Jo-
han Stekelenburg gisteravond
na het mislukte overleg met het
kabinet, de boekhouder heeft
gewonnen en dat is dus De
Vries, de minister van Sociale
Zaken".
Zelden werd maatschappelij
ke woede boterzachter ver
woord.
Eerder constateerde Stekelen-
burg bij de kabinetsdelegatie
(de ministers Lubbers, Kok, De
Vries en staatssecretaris Ter
Veld) 'weinig puf te hebben ge
zien. Hijzelf, met z'n CNV-colle-
ga Henk Hofstede en MHP-col-
lega Van Dalen, straalde ook
niet veel meer uit dan routineu
ze verslagenheid.
De vakbeweging is in het
overleg over de wao-affaire
vastgelopen in het defensief. Te
lang is gehamerd op 'nee', 'han
den af, 'niet veranderen', 'be
houd van verworven rechten'.
Verzuim door ziekte of ar
beidsongeschiktheid is een
ziekmakende factor in de Ne
derlandse economie. Dat feit
staat al jaren als een huis. Het
probleem is eind jaren zeventig
al gesignaleerd, maar we heb
ben het in Nederland collectief
'weggelogen' door gezamenlijk
de kop in het zand te steken.
Collectief, ook in die zin dat
de kemphanen van kabinet en
vakbeweging, zoals ze gisteren
tegenover elkaar aan de over-
legtafel zaten, allen medever
antwoordelijk zijn voor het uit
de hand lopen van de proble
matiek. Werkgevers en werkne
mers zijn gezamenlijk verant
woordelijk voor de fondsen en
uitvoeringsorganen van de wao.
Vanuit die bestuurlijke verant
woordelijkheid is nooit een stap
gezet om de groei van het aan
tal arbeidsongeschikten in te
dammen.
De politiek heeft het zien ge
beuren en laten gebeuren. Dat
zelfde geldt voor vice-premier
Kok. die èn als FNV-voorzitter
èn als oppositieleider zich nim
mer heeft verzet tegen het mis
bruik van de wao als de wat be
ter betalende werkloosheids
voorziening.
Aan veranderen viel niet meer
te ontkomen, want niet veran
deren zet op termijn écht de bijl
aan de wortels van ons systeem
van sociale zekerheid. Zonder
veranderingen nu telt Neder
land straks, in het jaar 2000, op
elke werkende volwassene één
niet werkende volwassene. Dat
is niet alleen peperduur; dat zet
een te grote druk op de solidari
teit van de premiebetalers.
Te laat
De politiek heeft dat. vrij laat.
begrepen. Zo laat. dat er voor
zachtere ingrepen geen ruimte
meer was. De vakbeweging
heeft dat nóg iets later begre
pen. Zoveel te laat, dat bij ge
brek aan een werkbaar alterna
tief teruggevallen moest worden
op de 'nee-lijn'.
Pas gistermiddag legden de
vakcentrales een paar onuitge
werkte schetsen op tafel hoe het
anders en beter zou kunnen.
Ideëen om een verzuimverzeke-
ring te gaan maken, zoals de
aow er is voor de gepensioneer
den. Op die basisverzekering
zouden aanvullingen per cao of
via de particuliere verzekerin
gen mogelijk moeten worden.
Net zoals veel niet meer wer
kenden naast hun aow een pen
sioen genieten.
Dat idee kwam voor het kabi
net te laat. Bovendien waren de
voorstellen volgens premier
Lubbers 'niet overtuigend en te
fragmentarisch'. Dat mogen de
contributiebetalers hun vak
bondsvertegenwoordigers aan
rekenen want het wao-pro-
bleem dateert niet van gisteren.
Het accent zal zich gaan ver
leggen van de verloren strijd om
de wao naar de plannen rond
de Ziektewet. Tegen die kabi
netsplannen is verzet mogelijk
door maatregelen per cao. Dan
kan de vakbeweging terugvallen
op haar klassieke rol: belangen
behartiging voor de werkenden.
Kabinetsvoorstel
om ziektegeld
te verlagen
DEN HAAG-GPD
Zieke werknemers maken da
delijk niet meer automatisch
aanspraak op een bovenwet
telijke uitkering bij ziekte.
Momenteel krijgen zieke
werknemers 70 procent van
hun salaris. De werkgever
vult dit aan tot 100 procent.
Het kabinet wil dit deel van
de ziekteuitkering laten ver
vallen bij het aflopen van de
huidige cao's.
Per nieuwe cao moet dan
opnieuw worden onderhan
deld over die bovenwettelijke
ziektegeld-uitkering. Dat is
de kem van een wetsvoorstel
dat het kabinet komende
dinsdag op Prinsjesdag wil
presenteren.
De vakcentrales zijn fel te
gen het voorstel. Volgens Jo-
han Stekelenburg, de voorzit
ter van de vakcentrale FNV,
kiest bet kabinet daarmee
voor de werkgevers en Iaat de
regering de werknemers op
nieuw betalen voor een reent
waarvoor al loonruimte is in-
Bovendien, zo stellen de
vakcentrales, zijn er in Ne
derland een miljoen werken
de mensen die niet onder een
cao vallen en die lopen het ri
sico dat ze bij ziekte slechts
70 procent van hun loon
overhouden.
Commissie ongevoelig voor smeekbeden partijvoorzitters
DEN HAAG WILFRED SCHOLTEN
Het droevige lot van het dr. Kuyperhuis is
tekendend voor de slechte financiële positie
van de politieke partijen. Het vroegere
woonhuis van de anti-revolutionair
Abraham Kuyper en momenteel partijbu
reau van het CDA, staat noodgedwongen
voor een spotprijs te koop. De grootste en
machtigste partij van ons land moet zich
van het eigen verleden ontdoen wegens ge
brek aan geld.
De commissie Van den Berg die minister
Dales (binnenlandse zaken) een jaar gele
den heeft ingesteld om het geven van recht
streekse en algemene subsidie aan politieke
partijen te onderzoeken, heeft inmiddels
gisteren haar rapport gepresenteerd. Géén
subsidie, luidt het advies. Politieke partijen
moeten hun voortbestaan veilig stellen met
behulp van leden en sympathisanten en
niet door een rechtstreekse overheidssubsi
die, meent de commissie.
Alleen voor bepaalde activiteiten als poli
tieke vorming en scholing, wetenschappe
lijke studie, internationale contacten en po
litiek jongerenwerk kan de staatsruif in be
perkte mate worden gebruikt.
Contributies
Dat het slecht gaat met de politiekë partijen
blijkt wel uit de cijfers. Net na de oorlog was
15 procent van de kiezers lid van een partij.
In 1989 bleek dat te zijn gedaald tot nog
geen 4 procent, zo'n 350.000 Nederlanders.
De grote partijen zijn echter voor ongeveer
80 procent van de inkomsten afhankelijk
van de contributies.
Voor de al genoemde partij-activiteiten
als vorming en scholing wordt al jaren voor
zo'n zeven miljoen gulden een beroep ge
daan op de staatskas. Daarnaast ontvangen
de partijen voor projecten op het gebied
van ontwikkelingssamenwerking bij elkaar
een paar ton. Bovendien worden radio- en
televisie-uitzendingen ook door de over
heid betaald.
Maar structurele problemen op de begro
ting moeten de partijen zelf oplossen. En de
kosten, zoals die van partijorganisatie en
verkiezingscampagnes, stijgen ieder jaar.
Het CDA heeft bij de viering van het 10-ja-
rig bestaan in 1990 noodgedwongen al een
taboe doorbroken: met behulp van spon
sors uit het bedrijfsleven werd een groot ju
bileumcongres georganiseerd.
Vandaar dat de voorzitters van de vier
grootste partijen, op initiatief van CDA-
voorzitter Van Velzen, in maart vorig jaar
gezamenlijk een beroep deden op de gul
heid van minister Dales. De door haar inge
stelde commissie onder leiding van de
Leidse hoogleraar Nederlandse politiek Van
den Berg is echter onverbiddelijk in haar
oordeel: geen cent erbij. „Als het bij partijen
gaat om een inkomstenprobleepi, is de weg
naar de overheid een veel te gemakkelijke",
aldus de commissievoorzitter.
Naast het genoemde argument dat leden en
niet de overheid een partij moeten dragen,
was ook de onafhankelijkheid van de staat
een reden. In een democratie moeten de
politieke partijen niet afhankelijk zijn van
de financiële grillen en daaraan gekoppelde
voorwaarden van de overheid. Bovendien
zorgt overheidssteun voor een verstarring
van de politiek; alleen bestaande partijen
ontvangen geld. Nieuwe partijen worden
meteen al op een flinke achterstand gezet.
Een minstens even belangrijk argument
tegen overheidssteun voor partijen - overi
gens niet door de commissie genoemd - is
het gevaar dat partijen gemakzuchtig wor
den. De noodzaak om leden en donateurs
te krijgen, zal verdwijnen als de subsidie is
gebaseerd op het aantal kiezers dat men bij
de laatstste verkiezingen heeft behaald. En
waarom zou een belastingsbetaler moeten
opdraaien voor de kosten van een partij,
wiens gedachten hij of zij helemaal niet
deelt?
De hoop van de partijvoorzitters is nu ge
vestigd op het kabinet (dat over drie maan
den een standpunt zal innemen) en natuur
lijk de eigen fracties in het parlement. Tot
voor kort spraken de leden daarvan zich
nog uit tegen rechtstreekse overheidssteun
aan hun eigen partijen.
De vraag is nu of men naar de argumen
ten van de deskundigen zal luisteren of
naar het machtswoord van de eigen voor
zitters, die een flinke stem hebben bij de
vaststelling van de kandidatenlijst voor bei
de Kamers. Een aardige gewetensvraag.
Je ziet er niet alleen hoe het er vroeger aan toe ging op
school. Je leert er bijvoorbeeld ook dat het verbod op
spijbelen ongeveer net zo oud is als de mensheid zelf.
Het begin van veel ontdekkingen. Wanneer je bier op
uitgekeken bent, kan je aansluitend naar een speelgoed-
museum. Die collecties zijn niet kinderachtig. Trou
wens, voor elke speelse bui bestaat een apart museum.
Alle met een spannende verzameling. Soms weet je
echt niet wat je ziet. En je zou willen dat er net zoveel
musea als scholen zijn. Ludiek advies: met een Museum-
jaarkaart zie je nog eens wat. En geniet je mee van
de kunst van het verzamelen.
NIEUW
Koop nu de Museumjaarkaart en u kunt altijd een heel
jaar terecht bij ruim 375 musea in het hele land. Jonge
ren tot 19 jaar betalen f 15,-. Volwassenen (19/65 jaar)
f 40,-. En senioren/pas 6 5-F, rekenen f 25,- af.
Ruim 250 musea verkopen de Museumjaarkaart.
En 175 WV kantoren.
Rabobank Q
Meer bank voorje geld
EVEN NAAR HET MUSEUM. MET DE MUSEUMJAARKAART.
